장음표시 사용
31쪽
α6 CAP. I. DE SABBAΤHI ORIGINE PROGREssu est absurdum, determinationem diei relinqui libertati ecclesiae , cum alias absurdum esset nostram ecclesiam noneto ι septimum diem retinuisse,sed primum substitui Te.Nee di apparet, quamlibet Ecclessiam specialem diem Sabbathi cultui diuino destinasse, neque hoc suaderem, cum non ro4 possent non infinitae confusioneS inde nasci. Et r) omnino verum est,nos Ia In magi S Sabbatho obligari,quam aliis Iudaeorum festis.Si enim illo obligaremur, die baturni ab omnibus laboribus abstinendum,nec die primo sed septimo xos cultus diuinus peragendus esset. Ad 4) absurdum quod attinet, absurda potiuS consequentia est, lex ludaeorum de Sabbatho est ceremonialis, E. nullus dies cultui diuino destinandus. Veram autern Christianam Ecclesiam non obligari ut Deum certo die, sed ut singulis diebus colat , , concedo; interim tamen propter malos & infirmos externae ecclesii ae admixtoS retinendus fuit aliquis cultus publi- .Q6 cus, uti infra ostendemuS. Sed ss) sequatur etiam praete-ptum illud decalogi esse purum putum ceremoniale , id quod hactenus a nobis probatum eme existimamus, quidior inde r Er an non 6) hodie permittitur profanare diem Sabbathi, hoc est, septimum: profanatur sane dum apudici Christianos non obseruatur. Neque IV. argumentumVoetii vel minimum euincit: nullam enim in rebus diuinis agnoscimus autoritatem, quam soliuS scriptum sacrae. Haud raro errores per integra secula sunt continuati. xis Cum ergo manifestum sit Sabbathi legem non e Temoralem, atque non pauci tandem hoc fateri teneantur, nunc porro Ouaestio oritur, an non ex parte moralis sit, aci1e ita ad thuc hodie nOS Obliget y Plerique rem ita conficiunt,illud quidem ceremoniale esse, quod praecise septimias dies osse debuerit, sed hec morale esse, quod tamen unus ex hebdomade dies cultui diuino destinandus sit, & eateunso, etiam iuris naturae esse S abba thum statuunt. Verum neq; haru
32쪽
ET OBLIGATIONE IN NOV. TESTAM. et 7
haec opinio assen1um meretur, quamuiS magnOS VirOS pro eius parte stare videas. Nam, ut ordine procedam , t uris naturalis non esse, ut unus dies in hebdomade cultui diuino destinetur, facile concedet, qui paulo penitius rem considerauerit. Omnes enim rationes iuris Nat. quae cultum Dei Vrgent, id volunt, ut Deus colatur, imo ut quotidie etiam colatur, sed quod inprimis unus dies in septimana , & non potius in duabus unus dies, vel in una septimana duo dies, vel singulis diebus certum tempus cultui diuino destinariti, debeat hoc nulla ratione naturali probari potest. Quod autem ad ius morale positiuum pertineat, nunquam eX scriptura probari potest ; quamuis enim ex ipso Decalogi praecepto hoc probare nitantur, ipsa tamen litte ahanc explicationem reiicit. Ita verba totius praecepti in Decalogo habent: Mementa diei Sabbathi ad sanctificandum
eum: Sex diebus labore abis, s facies omne opuι tuum: at DIES SEPTIMI S Subballum so Iehouae Deo tuo; non facies vitam opus,
ια s sitim tuus,'silia tua ,serum Iuvis ancina tua, s bestia tua, caeperegrinus tuus, qui in portis tuis. 2VIA sex diebus se- eis Iehoua caelum s terram, mare F omne quod in iis est, quieuitque IN DIE SEPTIMO. Ideo benedixit Iehoua diei Sabbatoi, shanctificauit eum. Exod. XX. Isqq. EX hiS autem verbis manifestum est, non voluisse Deum, ut aliquis tantum dies in septimana pro Sabbatho haberetur, sed ut septimus praecise; Imo cum ideo septimus dies ad Sabbathum destinatus sit, quia letioua die septimo post peractum creationis opus quieuit, clarissimum est, non' alium diem quam septimum admittendum esse, quia non alio die quieuit quam septi-'mo. Adeoque non sunt verba legis mutilanda, sed aut tota lex est morialis, & sic hodie perperam a Christianis non obseruatur , aut est ceremonialis, & sic recte a nobis pro Sabbatho non habetur. Eligant Dissentientes quid velint.
33쪽
2 8 CAP. I. DE SABBATHI ORIGINE PROGRESSU
1i4 Ex his autem, quae hactenus fuse demonstrata sunt, esse scilicet legem de Sabbatho obseruando ceremonialem tantum, facile constare omnibus potest, an& Christianos in nouo testamento stringa t eius obligatio ἶ NOS, Vt,omissis breuitatis studio rationibus contrariis, sententiam nostram statim exponamus, negamus quaestionem propositam, idque solidissimis essicacissimisque rationibus, quasit - in quatuor parteS dispescisnuS. Et I. quidem sententiam' nostram probamus ex natura & indole legis ceremonialis. Ab huius enim iugo Christus nos liherauit,illudque discrimen, quod inter gentes & Iudaeos erat, sustulit; quae ex sacris litteris adeo manifesta sunt, ut probatione non 116 indigeant. Vnicum Apostoli testimonium ex N. MOUILILII. tantum adfero, is autem ita scribit: Ne igitur vos quis iudicato in cibo, aut potu aut in parte festi,aut nouitanis, aut SABBATHORUM. Eue sunt UMBRAμι ιrorum, corpus autem
Gristi. Ex quibus verbis luce meridiana clarius est, Sab-hatha tantum umbram& typum fuisse, ac ita ad leges ceremoniales pertinuisse,per consequens Christo aduenien-11 te, tanquam corpore ipso ct antitypo, desiisse. Sed & II. ipsius Christi exemplo, quod nobis instar omnium est, &doctrinae sententia nostra conformis est. Ita videmus Christum die Sabbathi aegrotos sanasse, etiamsi omnibus fere Iudaeis inde scandalum natum sit, cum tamen facile hoc ipsum sine periculo in diem alterum differre potuisset.
ne ad hoc regeratur, sanare non esse opus in Sabbatho il. licitum, prouoco adeXemplum discipulorum Christi, qui die Sabbathie uellebant spicas. coinedebant Mrith IVLI.2. Cum tamen cibum quaerere &Manna quaerere fuerit pro . hibitum. Exod. XVI. M. Quod factum diScipulorum etiam, iri approbauit Christus. Imo si hoc quoque factum excusa- tione dignum iudicatum fuerit, notandum est, Christum
34쪽
ET OBLIGATIONE IN NOV. TESTAM.
illi, quem sanauerat prope lacum Bethes da, iniunxisse, ut surgat, lectumque tollat, cum tamen aliquid portare die sabbathi, in lege Mosis fuerit interdictum, Dr. Xyma . uti hoc etiam improbabant isti homini sanato Iudaei Iob. V δ. Io. Iussit ergo Christus quaedam quae legi de Sabbatho erant aduersa. Dum autem Christum ideo, quod haec fecisset Sabbatho,persequerentur Iudaei, ipse illis respondit: Pateν
meus nunc usque operatur. sic. in Sabbatho Ideo etiam ego ope-
stias Mare.ILay.dicit : Dominus es filius hominis etiam Sallat hi. Quibus verbis declarauit publice, suum esse tollere Sabba - thum,tanquam Vmbram ct ceremoniale; nam morale legem, nunquam tollere voluit filius hominis,uti nec ullibi a se eam sublatam esse,Vestigium reperitur. Quibus etiam Iaraddendum,quod, cum die Sabbathi sanasset hominem manum aridam habentem,generalem regulam proposuerit: Licet in Sabbathis benefacere Morrh. XV M. Non dicit ea tantum facere licere,quae necessitas urget,sed in genere, licere bene facere. Equidem concedimuS,Christum Sabbatha quo- retaque&festa Iudaeorum adhuc obseruasse, ast hoc ideo non factum, ut nos omnes ad id obligaret, sed ut in Sabbathis occasionem nancisceretur docendi in Synagogis, S miracula in conspectu omnium edendi,& quia opus redemtionis tum temporiS nondum fuit impletum Sconsumma. tum, cum passu S nondum suerit & a mortuis resurrexerit,&hinc etiam circumcisionis legem subiit. Suffcit interim ipsum m entem suam latis proposuisse discipulis. Hinc ili. ad Apostolorum doctrinam respicimus. Illi toti in eo fuerunt, ut inculcarent Christianis, ab omni thecere moniali, & ipsa quoque lege de Sabbatho obseruando, per Christum se liberatos esse. Locum col. II. 1.i7. Vbi Sah-Ia4D 3 - hathum
35쪽
3o CAP. I. DE SABBATHI ORIGINE PROO EgsV
hathum umbra dicitur futurorum sublata per Christum, qui corpus ipsum est, iam tum adduximus supra u. ML Sed illa Ap a stoli verba tam clara sunt, ut nihil solidi co ntra illa adferri possit, nisi quis temere vim facere textui diuino audeat. Nam per umbram legem ceremonialem tantum 1as intelligi, apparet ex Hebr. X. l. Inde Apostolus neminem vult ad certos dies adstringi, sed liberum cuiuis esse debere
an dies seruare velit, an secuS. Ita Rom. XIV. F. 6. Hic qui
dem iudicat diem prae die: alter vero iudicat omnem diem: Vn-- quisque in proprio sensu plene persuasus fit. a ui carae Hem , domino curat: re qui non curat Hem, Domino non curatas Neminem hi
condemnari vult Apostolus , illum, qui dies certos non curat, id Domino faceredicit, quod utique dicere non po-1a6 tuisset, si Sabbathum per modum legis Christianos stringeret. Sane non loqui Apostolum ta nium de festis ludaeorum. Sed&de Sabbathis manifestum est ex generali propositione, cum& Sabbatha certis diebus fieri debuerint. Imo illam certi diei & temporis obseruationem non 327 conuenire indoli noui testamenti , & periculosam esse
idem comprobat Gal. IV.F. ro. II. Nunc vero Postquam cognoui Deum .imopostquam agniti estis a Deo, quomodo conueniminiiterum ad infirma s egena elementa, qui ι iterum seruire Pustis; Dies obse uaris, 1 menses, re tempora, cν annos. Timeo vobis, ne forte frustra laboras II serim erga vos. EX quibus Verbis patet ci) omnem illum externum cultum certis diebus & temporibus statutum ad id tendere, ut inde Deum cognoscere incipiamuS, atque adeo si quis Deum cognoscat, cum non obligari a minplius ad certi temporis obi eruationem : et Christum nos ab isto iugo & obligatione certi temporis liberasse ,&in eo libertatem Christianorum consistere : pericisiosum esse istiusmodi certi temporis cultum, cum hac ratione Christiani acquisita Euangelica libertate excidere possint, iugumque legis sibi de nouo imponere . Hinc
36쪽
ET OBLIGATIONE IN NOV. TESTAM 3r, Hinc cum quidam ex nouis Christianis adhuc inclinabant 1 ad legem Mosaicam obseruandam, primo Apostolorum decreto constitutum est, nullum Christiatiis onus imponcndum esse praeter pauca illa, ut abstineant ab Idolothytis, i conguine & suilacato, Sc scortatione A i. XV ay. ap. lam Uero cum & obligatio Sabbathi non leue onus legis Mosaica fuerit, ab illo quoque liberatos Christianos esse inde pater, cum hoc ibidem exceptum esse non reperiatur. Vti em Do iam suo exemplo id docuerunt Apostoli, dum non certis 'diebus, sed quotidie, verbum praedicarunt, & sacramenta
administrarunt. - . II. ψα V. a.
Tandem IV. primitiuae Ecclesiae exemplo sententia n, nostra non parum confirmatur. Tum temporiS enim ii dubitatum fuit, Sabbathum in vet. test. fuisse typum & figuram Sabbathi interni, seu quietis animae in nouo testamento. Ita Macarius Honu s. hoc explicat, cuius verba in versione vernacula ita se habent: ctia Soatten
Vbi postea , quid significet, quod & animalia irrationalia quieScere debuerint die Sabbathi, lita interpretatur: talis
scii &c. I e quo Patres passim Videri postlint. Inde nun-IJaquam primi Christiani ad certa tempora se alligari passiiunt, sed Deum omni die ex libero animo, quandocunquo
37쪽
libuerit, etiam externo cultu honorarunt. Cons. Damasce innus de Orthod Fide ιδ. c. a . Ita EusebiuS Hsor. εια c. l. c. r.
testatur de suis temporibus, quod sicuti Patriarchae non obseruauerint Sabbatha, ita nec Christiani illud faciant. Habet quoque Iustinus Martyr testimonia quam plurima huius rei, quod Christiani liberi sint ab obligatione Sabbathi. Ita enim in Dialogo cum Tryphone Iudaeost. aan loquitur: Num aliud qu:dquam es, percham nθbis νiri, quod in nobu reprehenditis , praeterquam quod ex praescripto legu non vivimus, negitidem ut maiores vestri carne circumci mur , neque fiscuer vos SABBATHA frias agimus: virum vata quuque, mores no
stri apud Dos incramen Docantur Z Cui Trypho respondens fatetur, se mirari, quod Christiani veram laetent religione,&nec festos dies, nec sabbatha seruent. Ad quae cum Iustinus regesserit, multa de lege veteri per nouam legem
sublata, p. aυ. ita pergit: Perpetuum vos seruare Sabbathum, vult ux noua ; cs cum unum in otio transigeratis diem, re Iione Ῥos defunctos arbitramini. - - Si quis in vobis es peraurus, aut fraudator,peccare desinat : st quis fornicator,poenitentiam a-g.it: s vera Iaetaque Dei Sabbath 4 perelerit. - - p. aς . Vos autem omnia carnasi sensu accipitis is religionem verumque cultum esse arbitramini o talia sexterna) faciatis re interim in animis ve- Ibisplenisseis dolo, N etitiositate omni. -- ρ. UT. Nam π nos Esi circum cisionem Viam carnalem, oe Sabbathum referias cunctas celebrante er-xaremus, nisicausa nobis cognita esset, quamobrem vobis haesint imperata; nimirum propter iniquitatem vestram o duritiem cordiae. Vbi postquaad Adamum,Lotum, Noacham, Melchisedechum prouocauerat, qui circumcisii non fuerunt ρ. GL in sine subiicit:
Nam sne of ruatione Sabbathi, qni nominati modo sunt, iusti omnes Deo complacuerant , σ fost illos Abraham, atque eius liberi conriti ad
Mosen Dique. QUjbus VltimiS verbis & lententiam nostram, legein de Sabbatho primum a Mose latam ess comprobat. Possent
38쪽
ET OBLIGATIONE IN NOV. TESTAM.
Possent plura testimonia ex Tertulliano, aliisque adferri,M4 nisi res clara esset, constantem misse sententiam, in primitiua ecclesia ad Sabbatha obseruanda non obligatos fuisse Christianos. Cum autem communiter obiiciatur, concedi quidem, iuquodChristiani non obligenturSabbathis Iudaeorum,interim tamen loco Sabbathi successisse diem domin cum, atque adeo ad huius obseruationem obligari Christianos; ut solide hac de re sententiam nostram eXponamuS, Primo de origine diei dominici , deinde de Causa institutionis, ac 'Ttandem de obligatione quaedam hic adiicienda sunt. De i ι 6 tempore autem & origine huius instituti non conueni. unt autores. Quidam ab ipsis Apostolis constitutum esse
asserunt, ut Christiani primo die septimatiae, qui hodie dicitur dies solis, & apud iudaeos dicebatur primus Sabbathi,
conuenirent; idque ex tribus S. Scripturae locis probare conantur. Et primo quidem eX teXtu Act.XT. 7. Vbi dici- is tur Paulum cum sociis in Troade per dies septem substitisse, primo autemSabbathorum die σαββατων h. e. die solis, cum conuhoerint discipuli ad frangendum panem, Paulum postridie exiturum disseruisse illis, sermonemque eXtendisse usque ad medium noctis. Secundo id
probant ex verbis Apostoli I. Cor. m. r. a. Vbi haec Verba leguntur: De couectione vero in fanctos cui disposui in ecclestir Galatia , ita etiam vos facite' Metaliae primis Sabbatiorum κατα μίαν σαββάτων quilibe/ vsrum apud se ipsum ponat in ches urum, quicquid commodum fuerit, ne quando venero, tunc
couectionessiant. Ex quo loco dicunt probari posse, quod
singulis diebus primis Sabbathi, hoc est singulis diebus solis conuenerint. Tertium denique argumentum desum-1mtum est eX Apocal. I. ro. ubi Ioannes dicit, se fuisse in Spiritu
die dominico, hoc est, die illo quo Christus resurrexerat, &qui propterea dominicus dicebatur. Ab his vero alii dis -rio . E sentiunt,
39쪽
CAP I. DE SABBATIAE ORIGINE PROGRERV
sentiunt, existimantes ab Apostolis hoc nondum linstitutum fuisse, partim quia in scriptura nullibi hoc expressum, cum tamendubium non siit, Apostolos aliqtiando mentiu-nem eius diei solennis facturos fuisse; partim, quia hoc videtur doctrinae Apostolorum aduersum utpote qui defendebant libertatem, atque nolebant quenquam ad certudiem adstringi Rom. XIV.3. C Gal. IV. ,. ια n. itaque nullo mOdo veritati consentaneum esse, eos ipsos contra propriam doctrinani peccasse, & nouum iugum humeris Christian . x 1 rum imponere voluisse. Ad argumenta contraria respondent quantum ad locutione μίαν σαββατον , Vocem μαν improprie quidem significare primum Vt Iob. XX. sed proprie. non primum sed unum; Vt Luc. ἐνευῆ των ων, Vno die , s. quodam die, adeoque verba Act. XX. . vertendax et esse, non primo, sed uno Sisbba horam die. Deinde licet haec'
non sint, std primus dies, seu dies dominicus intelligatur,. non tamen sequi , tum temporis conuenisse discipulos. panem fregisse, ergo hoc semper illo die fecisse, quin quod in Actis dicatur hoc quotidie factum esse VII. V. a.. 3 Ad alterum argumentum respondent iterum primo ad verssionem, S deinde ad conuequentiam. non sequi singulis primis Sabbathi unum quem uis debere seponere quaedam in thesaurum, ergo singulis diebus illis conuenire de- huisse Christianos; maxime cum eXpresse Apostolus dicat: quisbet vestrum apudse Uumρonat in thesaurum, hoc est, ita priuatis aedibus; non enim habuerunt publica templa, ubi quisque in subselliis propriis habuisset cistam, in qua pecuniam asseruare posset, uti Brte hodie in quibusdam locis μή est. Potuisse ergo singulis diebus solis illos priuatim colligere pecuniam, utut illis diebus non semper cultus diuini causa conuenerint Ad tertium argumentum respondent, hoc plane non stringere, caen sola diei dominici denominatio nota Ostendat , illo die quoque se cultum diuinuhabuisse.
40쪽
ΕΤ OBLIGATIONE IN NOV. TESTAM. 3s
habuisse. Vocasse Ioannem eum diem dominicum,quia Dominus ipsi eo tempore specialem gratiam reuelationis . fecerit. Vide pro hac posteriori sententia fuse disserentem virum, inter theologos ReformatoS, magnae autoritatis, Francisc. Gomarum tr.ae Origine sabbathi cap. LNos hic in re incerta cuilibet liberum relinquimus, cui classi adstipulari velit, nam utraque sententia coniectu ' ris nititur, quamuis non negari possit, posteriorem sententiam, quae & nobis videtur probabilior, etiam illa cliniectura adiuuari, quod vestigia in historia Ecclesiastica non reperiantur, constanter diem solis cultui publico destinatum esse, nisi circa finem seculi primi, ubi scriptores eius mentionem,faciunt, cum tamen non probabile sit,eos studio haec tacere voluisse, si iam ab ipsis Apostolis res ita fuisset ordinata. Primus videtur esse Iustinus, qui in sol. II. .py. eius meminit, ast non tanquam legis & instituti Apostolici, sed tanquam consuetudinis. Vid.Dn. Arnold.ribbub. O e. . s. s. q. Vbi g. g. in Ecclesiis orientalibus
diu & Sabbathi & solis diem simul cultui publico adhibitum
esse, docet. Add. Osiander rea I. de SabbMho. 1ιD. de Diei domin.
quasi ale. Quicquid sit: etiamsi concedamus Apostolorum Asuasu hunc diem primum in septimana, cultui diuino, congregationibus Christianorum destinatum esse, id tamen nunqua m concedi,nec ex sacris litteris probari potest, Apostolos legem illam rigorosam de obseruando, tam stricte Sabbatho in diem dominicum tranSferre,& ita nouum onus & iugum in humeros Christianorum deuoluere voluisse. Satis patet contrarium eΚ locis scripturae suprα,
adductiS COGI. ιε . Rom. XIV. F. M. GaI. IV. s. D. n. add. Gad y 7ΠLa . u. Vt adeo mirum in modum iudaigare videantur
illi ex Theologis Christianis, qui rigorem illum legis M saicae ad obseruationem diei iblis extendere solent. Sed de hoc inferius.