장음표시 사용
591쪽
Correctio lectionis I poena de
in quibus sedent episcopi in ecclesia, neq: suggesta de quibus concionantur,sed potius putrita,quae super altaria ponuntur,sic. n. vocant hodie pulpitum, in quo Missale collocatur.afferamus aliud decretum, Ministri alta ris presbiteri, siue diaconi ad dominica tales cligantur ossicia, qui ante ordinationem suam coniuSes suas reliquerunt. sic enim est in vetere exemplari manu scripto, ut alio loco iterum admonui . de hoc decreto abunde dictum est nobis,cum de coelibatu Magdeburu ensibus responderemus. Sequitur poena in eos,qui hoc decretum non scruauerint, quod si, inquit, post ordinationem ministro altaris contigerit proprium inuadere cubile uxoris, sacrarij non intret limina: neq; sacrifici j portitor fiat, nec altare
contingat:nec ab offerentibus holocausti oblationem suscipiat nec ad dominici corporis portione accedat: aquam sacerdotum manibus porrigat. sic est in exemplari vaticano cotrario sensu exemplaris vulgati. icquitur, ostia forinsecus claudat: minora ossicia gerat: urceum, seu calicem ad aurare non suggerat. hactenus poena. si haec lex,quae eum ministrum ecclesiet bes, i, , d. punit,& ecclesiastico in inisterio priuat, qui cum uxore cuius consuetudi- ereii de eoelianem reliquerat, ut, ipsa allentiente, ordinari posset, postea consuescit, id b/xu . Omnibus ccci clijs catholicorum per cunctum Occidentem,ubicimque ceclesiastica disciplina viget,adhuc seruatur,& semper seruata est, unde diacemus ortu duxisse quem fuisse latorem ξ necesse profecto est,ut ab Apostolis fuerit eiusnodi consuetudo ccclesiarum instituta, & tradita. cur igitur si factum est, testimonium facti non erit verum ξ si cum re conuenit dictum,cur negetur dictum csse ξ accedit deinde ad decretum de coelibatu, de quo multa libris superioribus a nobis scripta sunt, illa etiam cautio canitatis seruandae,Clericus vero, inquit,solus ad stem in tabernaculum noaccedat,neq; properet: neq; sine maioris natu principis archipresbyterudicio Iussione. sequitur,neq; solus cum sola fabulas misceat: sic enim est in exemplari vaticano, melius quam in vulgato , nec archidiaconus, aut diaconus sub pr textu humilitatis, aut ossicij frequentet domicilia matronarum: aut forte per clericos,aut domesticos eius matronae madet secreti
aliquid. si agnitu fuerit,deponatur:& illa a liminibus arceatur ecclesiae.ad exemptu disciplinae huius ministri ecclesiae usq; in hodiernu diem didicerunt versari in domo Dei:&qui sic no versantur, ab eo,si in solicitudine, sicut Apost.pr cipit,pr est,deponutur. Aliud epistolet huius decretu estincelesias per cogrua,ta utilia facite loca, quae diuinis precibus sacrare oportet: N in singulis sacerdotes diuinis orationibus Deo dicatos poni. Hoc auoq; decretu documentu,&indiciu est Apostolicε aetatis epistolς huius, qui de aedificari ecclesias, & Deo P preces tum ipsas,tu carum ministros dedicari,cli in more omnisi ubiq; ecclesiarii sita origo eius moris nulla potuit alia esse qua Apostolica trauitio, unde aute institutio, ac traditio extitit,indidem primu eam excepit, qui per hanc epistolam eandem vulgauit, is est Clemens Apostolicus poni. qui etia libro a.de Const.Apost. c. 3 7. deforma aedificandi ecclesias, quae usq; ad hunc diem, si commode fieri potest, seruatur, nos in persona Apostoloru admonuit: & libro 8. preces descripsit, quibus ministri ecclesis Deo sacrantur, quas Dionys. Areop. ἰ
Hr oues mκλή-e in ecclesiastica Hier.vocat. sed de ecclesijs & earum consecratione copiose libro a. disseruimus. Hactenus de epist. r. Clem.& de decretis eius. quam quidcm Graece scriptam esse ab auctore, ex Graecita-ι Cccc te,
Decretum de aedificandis , &eonsecradu e
592쪽
ra capiatur, Pepistola secuniada Clementis
snerit meretum, ut omnes episco. po obediant.
le, quam tota epistolae interpretatio olet, coniectura capi potest. quale est illud in principio,sacra muta diuinorum secretorii,quod e Graeco est αγια
sacramenta: secreta vero,mysteria dici nemo ignorat. Praeterea maiore natu principem dixit interpres, quod satis olet,unde sit,nempe e Graeco, ab χι προσαυτερος, iubet .n. ne clericus sine iussit principis maioris natu, id est,
Archipresbyteri solus ad domu matronae accedat: unde statim sequitur, nec archidiaconus,neq; diaconus, & quae sequuntur. Item illud, a principio epistolae usq; ad hunc locum de sacramentis delegaui bene tuendis, ii c.n. est in vetusto codice, e Graeco ετror. α expressum est illud, delegaui, quod non dicitur de scribente epistolam, ut illud Graecum. praetereo reliqua, istis enim haec lunt exempli causa. disseramus deinceps de te tia epistola.
Tertia epistola Clementis scripta quoq; est Grςce, & ex bona parte ex sermone beati Petri, qui est in libro s. Recognitionu, composita. Quae sit fortasse causis,cur nonnullis videri possit, no esse a Clemete scripta, sed potius,a nescio quo,qui partim e suo partim ex illo sermone epistolam cotexere voluerit. Sed haec coniectura leuissima est. multo vero probabilius, ut, cum Clemens ad omnes omnium ordinum fideles scriberet, velletq; ad ea, quae in prima parte epistolae scripserat,adiungere de ignorantiae malo, & de cognitione veritatis, ac delibero arbitrio, cssetque ille ferino, quem idem Clemens expersona Petri composuerat, valde ad propolituaccommodatus, voluerit panem sermonis illius in epistolam suam transcribere. Quid . n. absurdi est,aut noui,& inusitati,si doinrinam qua in botus Petrus praedicabat, & Clemens ipse verbis suis explicauerat, &conscripserat, cum visum cst ei operet precium csse,per epistolam cit omnibus communicari te indagemus igitur ex decretis epistolae huius,ut in superioribus fecimus,antiquitatis,ac veritatis cius argumenta. Primum decrcta est, Si episcopis non obedierint omnes presbyteri, diaconi, de subdiaco, ni,& rcliqui clerici, omnesque principes tam maioris,quam inferioris ordirus ac reliqui populi,tribus,& linguae,non solum iniamus,sed de extorres a regno Dei, & consortio fidelium & aliminibus sanin ecclesiae Dei alieni erunt. Hactenus decretum. Hic quoq; dic dum est Luthermis, qui episcopis carent, ex quo ab ecclesia catholica, quae episcopos habet, defecerunt, Nos talem consuetudinem non habemus, nec ecclesiae Dei. Ex Lutheri .n. secta multiformi ij prodierunt, qui episcopis quidem,quos non habent, obedire non possiant: episcopo autem omnium cccletiarum, qui est Pont. Romanus Petri principis Apostolorum successor, quo care'
re non poliunt, & ii maxime velint, obedire nolunt. Haec vero consuetudo omnium ccclesiarum,ut saepe de alijs similibus dixi,& dicendum est stpius, cum aliunde, quam ex Apostolica institutione nasci non potuerit. cur isti ex vestigio Apostolicae aetatis, & institutionis tam illustri, &-ab
omnibus cernitur,de antiquitate,& veritate huius cpistolet coniectura nodecernunt de secro chrismate, tuo episcopus ungitur, quod in consuetu-d ine quoq; est omnibus per occidentem ecclesiis, dicam postea in epist.
I. Anacteta, qui idem decretu repetit. Dicamus nunc de ritu baptizadi in nomine sanctissimae Trinitatis, quem in hac epistola secundu traditionem
Apost.Clemens det cribit,& sancit, Accedat unquit,qui vult,ad sacerdote
593쪽
suum, ut ipsidet nomen silum,atq; ab eo audiat in ysteria regni coelorum: ieiuni js frequentibus operam impendat: ac scinctipsu in in omnibus pro bet,ut tribus mensibus iam consumandus,in die festo possit baptizari. Baptizetur autem Vnuiquitq; in aquis perennibus nomine trinς beatitudinis inuocato super se,perunctus primum oleo per orationem senectificato, ut ita demum per haec consecratus possit locum percipere cum sanctis. Hactenus decretum de ritu baptizandi. in quo decreto & si quaedam sunt similiora admonitioni,quam legi,&suasioni,qua mandato, ut illud de costimando,quod e Graecor expressum est id est,initi ado tribus mensibus,& de baptizando die festo, ac de ieiunii, ante baptismuin cuiusn di sunt non pauca in Const. Apost. vi in extremo capite libri primi admonuimus,cathechesis tamen in gradiorjbus,quos adultos vocamus,necessaria est,ut rite fiat baptismus: item probatio, & Vnctio omnium ante baptia sinum ex oleo sanctificato: & datio nominis. Quaeramus ergo a Lutheranis unde didicersit dare nomen ministris, & superintendentibus pro suis infantibus, cum baptizandi sunt. nec enim, ut audio, hunc ritum, ac consuetudinem ecclesiae reliquerunt. An melius fit, si dicant se hoc, arbitratu suo, di nullo magistro,ac lege facere, qua si Apostolida traditione institutos se facere confiteanturὸ poenitet fortasse talium magistrorum,id est, sanctorum Apostolorum quod si non poenitet, & in hac epistola Clementis decretum vident, quod ipsi seruant, decretum dico a sanctis Apostoli,
prosectum,cur cpistolam Apostolici traditionis, testem negant cur in lunt videri quod faciunt,sine auctoritate,& maiorum institutione facere, quam facere exenapio paternar traditionis Θ praesertim cum dare nonaei no vacet mysterio,quod in eiusmodi datione nominis sancti Apostoli ad eruditionem,& utilitatu abditum esse voluerunt: in dando autem nonacia arbitratu suo, & vulgari more,nultu inest mysteri u . Dare enim nomen,v
describatur baptizatus inter fidele 'significat, ut ait Diony. Areop. quod ex Apost Paulo,cuius discipulus luit,didici ascitu esse in ordinem sancto Tu, pertinere que iam ad eorum statum . hoc enim est, pro quo agere gratias Deo, idem Apostolu&in epist. ad Coloss. Hortatur, cum ait, gratias agentes Deo, & patri,qui dignos nos fecit jn partem sortis sanctorum iolumine, idest, qui per baptismum, hoc enim vocat. lumen, ut alia3 solet, sicut Diony.&alijs .patres fecit, ut communionis sanctorum participescisceremur ..Hanc descriptionem inter natos ex Deoper baptismum,cuius
discriptionis Symbolum est illud dare nomen,significabat in igna te,ythoc etiam addam, illa descriptio uniuersi orbis, quae ad edictum Caesaris Aug.facta est,cum Christus est natus.Significabat, inquam, natum esse cu, per quem danda erat potestas omnibus hominibus uniuersi orbis, ut darti ex Deo, inter filios Dei describerentur, & censum miritualem accipi rent fidei, spei,& charitatis,h c cnim in baptismo infusa sunt. adduxit me ad hanc Theoriam, quod viderem eodem nomine vocasse Dionysium itulam descriptionem baptitatorum, quo Lucas illam uniuersi orbis: v termin. dixit απογρ p . Haec auxem omnia eo a me dicta sunt, ut intelligant Centuriatores & omnes Lutherani, non fuisse leue, nec sanctis Apostolis indignum,neq; mysteri O,ac fructu vacuum, quod ab eis traditu est, ut qRibaptizandus eset,nomen daret. Cuius traditionis cum testis sit consuetu
do e cclesiarum,qui inde nata est,& eam adhuc ipsi Lutherani retinς Ccce ij si iam
ai In deereto defitii baption di quae sint si sio vi, &-legis Derim dandin meti in baptismo. quid signis et i Nylteis
594쪽
PRO EPIST. PON me. ,..1 s, si iam epistost huius alijs testes esse debent,veram esse,& auctore suo Apotita νερε, ΛΕ. stolico dignam, quae hunc ritum baptigandi,quem tenemus, & patres, ac
aquas ,&aqua maiores eorum,tenuerunt,& ipsi adhuc ex parte tenent, attestatur. aquas
vero perem es,quibus baptizari iubet,aquam vivam vocat idem Clem in epist. q. sic .n. recitat locum euangelisi, nisi quis renatus fuerit ex aqua viva, non introibit in regnum coelorum. aqua ergo viva, & aqua perennis, aqua cum virtute spiritus sancti est . sic videtur Clemens didicisse ex Apostolis interpretari illam aquam vivam salientem in vitam alternam, quam Dominus dixit,dum Samaritanam alloqueretur. de unctione ex oleo anc E icta in te baptismum satis aduersus Magdin. libro et .disseruimus. Illud praeterearer praevep in hac epistola, & in reliquis ob seruandum est, idcirco decreta, siue le----- ges ecclesii asticas in epistolas id ter priecepta vitae, & morum Clementem inseruisse; ut simul leges ipsas suaderet, quod ad peritiam boni te issato ris pertinet: in quo Platonem quoq; secutus est, qui leges, quq feruntur
oportere ait suadere. hoc ipsum imitati sunt postea consecuti poni. quod prius Clemens fecit. hoc qui non aduertunt existimare possunt, non esse interdii decreta quaedam recte collocata,cum tamen maxime sint. exempli cause,in hac epist. 3. vi suaderet Clemens decretum de non celebrana dis Missis nisi in locis ab episcopo consectatis, multa prius de obedientia pr cipit,quae praestanda est praepositis,ut Deo, quia hoc Deo placet: cuius voluntatem, quamdiu in hac vita sumus, ut cognoscamus, studere debemus. Cui aulcm hoc semel persuasum est, facile amplectitur legem de nocelebrando Missam, nisi in loco ab episcopo consecrato,si quidem hic est voluntas Dei, ut episcopo obediamus,& no alio loco Missas celebremus. quam quo ipse iubet,aut qui ab ipso sacratus est. Haec etiam consuetudo summa religione per omnes ecclesias Dei tum in Oriente,tulit in occid te seruatur. quae teste Clemente, a sanctis Apostolis tradita est . quae cum ad aliam originem quam Apostolicae traditionis referri non possit, nec ulla ratio,aut utilitas nngedi postea hoc testimonium appareat,quis vel hac solum coniectura non decernat, non ficturii,sed verum esse testimoni uirit& tot testes eius esse, quot testes esse possunt, nunquam nos,nec ecclesias Dei aliam consuetudinem in hac re habuisse λ sed hactenus de epist. 3. d cendm est deinceps de quarta. Clementis ergo Vistola quarta, excepto principio, tota est ex sermone beati Petri, qui est in sexto libro Recognit, paucis quibusdam additis. fecit .n. Clemens, a nobis aliquando fieri solet,ut quq alio loco,& lupore,& alijs aut scripsimus, aut locuti sumus, eisdem alio loco,& tempore,&apud alios accessione aliqua,aut parua comutatione facta,riamur. Quid .n. prohibet, quominus hoc,quod fieri potest,& solet,& cum opus est,r fit Clemens fecerit ut hic cum Iulium,& Iulianum,ab errore,inquema gentibus, inter quas habitabant inductos esse audiebat,no solii reuocare vellet,sed ita corrigere,& instituere, ut & alios possent ipsi illi in via reducere a veritate aliuersos,& eos,qui veritate nondum audierat,docere,
visus est ei sermo,quem ex persona Petri libro 6. scripserat, ad hoc, quod volebat, aptissimus. Quare operae precium esse iudicauit, eum sermonem in epistola suam ad illos ins rere, principio ex re ipsa, atq; occasione epi
stoli sumpto.In hac igitur epistola sunt quoq; vestigia statis eius,qua scripta est,tropria,& illi stati,qua scripta esse a Magd.nngitur, duena . Vbi
595쪽
in. erant postea tcpore Caroli Gentiles, inter quos Iulius,& Iulianus habitabant ubi idololatria,quam hic confutat Clemens an erant illi inter Turcas,at isti,etsi pagani sunt,no tamen idola colunt: neq; statuas pro dijs habent.an erant apud Indos ne id quidem,siquidem Paulo ante itatis nostrae memoriam ignoti erant.Quae igitur temeritas est, sine teste,sine argumento,sine coniectura,negare suisse unquam istos quos Clemens nominat,& ad quos nominatim epistolam se scripsisse affirmattaut fuisse quide concedere, si sorte concedunt,sed nunquam ad cos hanc epistolam mitin se sed de Magd. & reliquis magistris Lutheranis,cur eam, & reliquas negent, satis pate nepe quia,ut saepe sepius dica,nisi negent,doctrina lumeri quam tradunt,& profitentur,defendere non possunt. vicum pRcipit in lixe epistola, ut qui baptizatus fuerit, ab episcopo po stea confirmetur, ut a beato, inquit, Petro accepimus, & caeteri Apostoli prccipiente domino
docuerunt. ergo qui sacramentu confirmationis negant,quomodo hane
epistolam probare possunt, nisi probando,sibi ipsi simul contradicant sed de hoc sacramento affatim libro et .aduersus Magd. ex scripturis sanctis disputatum est, nunc illud tantum annotabo, quia iudicia antiquitatis epiastolet inuestigamus, quod in hoc sacramento verbo confirmandi usus est Clemens in hac epistola, & eodem usus est libro I. de constitutionibus Apostolorum, & usq; in hodiernum diem omnes ecclesis occidentis sacramentum confirmationis sic vulgo vocant, hoc vestigium nominis odorem pribet itatis illius Apostolicae, unde institutio consuetudinis ecclesiarum, & consignatio epistolae Clem. descendit . quae quia sanctissimis,&euangesicis praeceptis, & Apostolicis monitis, ac spiritu scripturae sanctae referta est,in tanto honore dc auctoritate semper est habita, ut quamuis pauca qu dam in ea sint, quq ab auctore aliena videri poterant partim vitio interpretis, partim artificio haereticorum, nunquam tamen catholici - . a l. h. in negare eam, aut de ea dubitare ausi sint. & siquid in ea duriusculum oc- MI, E, o s.currebat, pie interpretado mollire studuerui. id quod inscripturis. quoq; risanctis, quae maioris aueraritatis sunt,fieri solet: ut tametsii vitio interpretis aliquid quandoque erratum sit, pie potius interpretemur, quam reij- terpretis erociamus. ut verbi causa, quod in quibusdam exemplaribus epistobς ad He- M' ς' blaeos male legitur, vi χω - , idest . ut sine deo pro omnibus gustaret ii iamortem, ut Nestoriani legebant, qu Christum in duas personas diuiderent,Theodoretus interpres alioqui bonus,& catholicus,tametsi no ignorabat non sic legi ab alij sanctis patribus,sed sic θεον idest, ut gratia
dei pro omnibus gustaret mortem,mortuus est.n.pro nobis, non quia debuit,sed quia per gratiam suam voluit, non tamen reiicit, quin potius catholice interpretatur, ut Oecumenius ouoq; testatur.Sic ego nunc non refrehendo,quod quaedam in hac epistola non recte hactenus legebantur,ed potius ad exemplum ecclesiasticet regulae, quae secundum Hieronymi ciesrra.
sententia in nouo testamento ad Graeci sermonis normam veritatem exa ad norma Graeminat,fontem excplaris Graeci repeto,ut inde purum,& liquidum hauriamus.non dubito pie interpret tos esse,qui sic hactenus, ut nunc est, legebant, sed si fontem iudicado,hoc assequor, ut in interpretando pie non sit deinceps laborandum,existimo,boni potius consulendu esse,quam reprehendendu . Illud ergo, quod est hac in epistola, spiritus a deo initiu habςr, Am. sic.n.dixit Moises prophetad principio lacu Deus coetu & terra, terra U
596쪽
te erat inuisibilis. & incopolita: & tenebrae erant super facie abyssi,& spiritus Dei serebat sup aquas,recte hactenus de spiritu creato,quale est illud, sabit spiritus eius,& fluent aquae,& illud Amos prophetae,Ego Gus creans spiritu, sic. n. sarius frater Greg.Nata in responsis ad varias quaestiones de locis scripturarii,& Theodoretus,ac Gennadius, & alij ne omnes, enumere, interpretati sunt.at illud,quod in epistola Clem .sequitur, adulterinum fortasse videri queat,quasi faciat Spiritu s. spiritu creatu,sic.n. subiugit statim, qui Spiritu iustu dei, quasi ipsa manus coditoris luce separati ita tenebris: & post illud inuisibile coelu,istud visibile produxit,utili periora quidem habitaculum faceret angelis: inferiora vero hominibus. quod autem adulterinum hoc sit,& alienu, atq; ab haereticis insertum, fieri potest coniectura ex libris Clem. in quibus est totus hic sermo Petri, ut
Paulo ante dixi, ex quo sermone epist.llaec fere tota costat. quos libros ab haereticis fuisse depra uatos iustes sunt Epiphanius, Hierony. Rufinus, dc nos ipsi experietes probamus, auget etia comessituram, quod haec, quae in sena esse videri possitnt. non respondent propolito scribentis epistolam,
immo ab eo penitus aliena sunt. cum .n. idololatriam consutaret, aiebat,
ex ipsis simulachris intelligi posse,non cite Deos,ii quidem ipsa, quibus simulachra fiunt, effecta sunt, & mutationi obnoxia. ferro .n. inquit, facta sunt simulachra: ferrum igni factum cst molle. Ignis aqua extinguitur : aqua autem spiritu agitatur: spiritus vero a Deo initiu habet. Hic igitur spiritus, qui a Deo initium habet, non est, nec esse potest spiritus ille omni potens,qui una cum Deo patre,& filio lucem separauit a tenebris, & post illud inuisibile coetu istud visibile produxit: quem ut creatura Arianus aliquis,aut Macedonianus taceret dixit Iussu Dei quasi ipsa manu cuditoris feciste hqc. de u Gemus de spiritu creato dixerat,init tu habere a Deo, ad ipsu spiritu Dei trastulit.hnmo ne quis dubitet,no ab auctore huius epistoli Clem site, qui de Spiritu Sancto, immo de tota Trini tale fide,qua ecclesia catholica tenet, in epistola prima rectis lime eae posuit, sed a corruptore librorum eius scriptum esse hunc locum,rccitemus cum Grsce ex libro Gnon quidem ditionis Rufini,sed alterius aliquantum diuerset,licet eiusde argumenti, de qua idem Rufinus in prooemio recognitionum meminit,quq ad manus meas aliquado uenit,in qua ditione non hic locus itum, sed alij quidam contra diuinitatem fili j, & Spiritus Sancti corrupti crant , in eo igitur libro 6. est sermo Petri, ex quo, ut dixi,tota sere hic epistola quarta Clementis composita est. incipiamus ergo inde recitare ,
μενοι e πτῶσι Eoavi θλλὰ γάρ σε τόν ἄνθραωον &c. alter locus sententia & verbis
similis de filio Dei corruptus est in libro g. huius aeditionis, de Ctiam eoniectura ducitur, quod ab eodem artifice sit hic locus epistolae Clemen
extenditur filius ab ipso scilicet Deo tanquam manus omnia fabricans, i . a iii γγ hie
597쪽
LIBER QUINTUS 'hic vero dixit de spiritu Dei επιι 'o λαπι πυ δε- ιδ υρ ζα αι ια ηαν ra δηιουρ γαυσαν, id est, spiritum habere in iatium extensionis a Deo omnium conditore tanquam manum eius omnia fabricante .at in sancta Trinitate no est, κτα ir, id est, extensio, neq; --
idest,sormatio, neq; πρή, id est,sectio,ut ait Greg. NaZ. sed est una & cadu . Clemeti, ad sustatia cum tribus proprietatibus ingeniti generationis,&processionis.& Paulo post,ubi ait in epistola,Omnia gignuntur ex aquis;aqua Vero per . unigenitum ex initio facta est unigeniti vero Omnipotens deus caput C st, i. Conis. durmiculuin est,& forma verboru non ita sana, ut est illud Apostoli Christi autem caput deus, notio enim unigeniti non lic declarat naturam humanam,propter quam deus est caput Christi, sicut d eclarat notio Christi, Rom. t.& primogeniti in multis fratribus, qui sumus nos. Itaq; nec hoc Clementis est,neq; enim Graece legitur,sed pro eo est, Vma, A
ὐ: χθυε ν, id est, omnia gignit aqua: aqua vero ortum motus ab spiritu siue statu accipit.spiritus vero, siue flatus a deo uniuersi, habet initium . .
satis haec congruunt proposito: illa vero minime, aqua per unigenitum ex ' initio facta est; unigeniti vero omnipotens deus caput est. nec .n. intelligi his potest, quorsu haec. illic vero facile intelligitur, quorsum spectet illa progressio a generatione ex aquis ad spiritum,& ab spiritu ad deum, qui illucreat,& ex eo rursus nubes,& aquas,ac tonitrua. ut Amos propheta expo A
suit,celebrans dei potentiam. Voluit igitur Clemens hac physiol ogia &naturae ratione idolorum culturam coarguere,& gentibus, quae scripturas sanctas neq; sciebant,nec cis credebant, baptismum etiam suadere,qui fit ex aqua, & Spiritu s. quem dominus in euangelio cu spiritu,qui fiat, com parauit disserens de regeneratione ex aqua & Spiritu s. cum Nicodemo. Huc pertinet quod ait Cyrill. in Genesim, ab exordio significatam esse gratiam baptiunt in eo, quod Moises scripsit. Spiritus Domini serebatur per aquas. Illud quoq; repurgandum est,quod siue culpa interpretis, siue vitio exemplaris Graeci in hanc epistolam irrepsit, ne quado ab aliquo audace in auctorem epistolae Clementem obijciatur. sic .n. ait, Deniq; ipse magister,cum ab ijs, 'ui iεnorabant eum, duceretur ad crucem,orabat patrem pro intersectoribus suis, dc dicebat pater, & quq sequuntur . non enim dixit Dominus,cu duceretur ad crucem,pater,dunitte illis,sed cum
esset in Cruce. atq; sic quidem est Graece, αυλο γαρ ἐγχε ra me απάμαν. ρομύσι ap - - τὸ ora rvin. id est, ipse .n. magister afixus cruci,orabat, Vt condonaretur peccatum ij a quibus occide datur. Illud 'ζraeterea, ut per aquas,quae primae creaturae sunt, denuo renascamini,me- . aius est Graece. non .n. sunt, aut dicuntur aquae primae creaturae, sed initiugenerandi. hoc.n .significat Eridi πηγανον,& hoc,proposito epistola conuenit, nempe Ut per aquam, quq generandi initi uim est, homo capiat noruum ortum, & initium creaturae, ut beatus Iacobus de baptismo ait. Rur- Iacob. c. i.
sus Paulo post. Sed dicitis fortasse, quid conscit aquae bapti sinus ad Dei cultum priimo quidem, quia quod Deo placuit, impletur: secundo, quia
regenerato ex aquis, & Deo renato fragilitas prioris natiuitatis, quae v bis per hominem facta est,amputatur. at hoc siquis subtiliter limatam veritatem requirat,fortasse non usque quaq; verum esse videatur. manet .m
homo adhuc post baptismum fragilis ad moriendum,& ad peccandum. Quomodo
598쪽
Quomodo igitur amputatur per baptismum fragilitas primae natiuitatis
praemuniendum ergo est hoc,ne quando a quopiam limatulo contra epustolam sanctissimam,& grauissimam parum religiose tentetur,tametsi a nemine hactenus, quod sciamus, propter epistolae auctoritatem, & in Apostolicum auctorem reuerentiam, factum est. Culpa ititur est interpretis. non . n. Graece dicit fragilitatem prime natiuitatis per baptismum amputari, sed primam natiuitatem ex concupiscentia. haec . n. est, quae post baptiumum non manet. nam qui ex aqua, & Spiritu s. natus est,filius dei essici tur. filius autem dei non fit ille, qui natus cst ex sanguinibus, aut ex voluntate camis, aut ex voluntate viri, id cst,qui natus est ex concupiscentia: sed qui natus est ex Deo per baptismum . per baptismum luitur aufertur natiuitas prima ex concupiscentia. non enim possunt esse simul duae natiuitates ex concupiscentia, &ex Deo. sic itaq; ait Clemens Gra
νεν γενεσιν, κάο me Oetae ταῶ δ 3. Illud praeterea obseruandum est,
in eo loco prope finem epistolς huius, ubi varie legitur, cantharides,
erimitii, ει ὰ calxili, canthari, cathari,& si hoc eX tremum in exemplari vetusto ma xemplari Graia nu scripto reperi,& alio loco probaueram, legendum tamen esse canthari Q, ex Graeco exemplari didici, sic enim est, τί λ, ἀ- θια in κε - τὸ
Quid vero ξ & si mundum esse non pertineret ad religionem, vos more scarabeorum libenter volutaremini de Hactenus de quarta epistola. Erant alia & si minuta, melius quidem ab auctore GrFe dicta,quam sunt ab interprete , sed milai non fuit propositum notare nisi grauiora. transeamus ad quintam epistolam eandemq; cxtremam, &hrevem. Habet haec epistola decreta duo,alterum de Vita communi, de qua satis superq; libro s. scripsimus quae quidem vita communis cum no nitatur in hac epistola Clementis,sed potius in Apostolica traditione, unde comsuetudo communis vitae religiosorum, & corum clericorum, qui ex voto nihil possident ad omnes ccclesias Rei manavit,nihil refert ad conuinc dos haereticos, eam negent Clementis cilc. non .n. opus est nobis ob ij-cere eis huius epistolae auctoritatem, tametsi magna sit, & grauis in occi fiat sed ecclesiarum Dei confructudinem eis obijcimus, quae veri rati huius epistolae testimonium locupletissimum tribuit. Alterum decretum est de interpretandis scripturis sanctis secudum traditionem patrum,quod quidem ita religiose omnes ecclesiae catholicorum tenent,& seruat,ut si quis aliter prophetet,siue interpretetur,conuincatur,sicut Apost. ait,ab omnia bus,dijudicetur ab omnibus. Cum ergo semper in ecclesia auditu siti Clementis esse hac epistolam, ex quo tempore ipsius decretis utitur ecclesia, neq; record etiar homines,nec aud ierint aliter unquam eam habuisse, i psare epistola de rebus illius aetatis, & s culi cum summa dignitate, ac san- itate contineat, omnis ratio postulat, ut sicut alias epistolas suorum auctorum esse assirmamus, & profitemur, quamuis qui testes sint, vidisse se, cum ipsas illas epistolas scriberent,no habeamus, sic quos; assirmandum,& profitendum sit, esse lianc cum reliquis superioribus Clementis. Illud enim de communitate uxorum &si appositum fuisse ab alio, satis patet ex exemplaribus 'aticano,& Florentino sancti Marci,in quibus,ut antea
dixi, non hoc legitur, illa tamen adhuc coniectura magna est, quod pars
merelliae modo interpretandi sacram scripturam
599쪽
epistolae de communitate rerum secundum naturam sumpta est a Clemente in epistola ex libro suo Io. Recognitionum: ubi hoc ipsum quoq; de communitate uxorum ab ijs. qui libros illos corruperunt, appositum est, di inde in epistolam translatum. tanta fuit tamen semper epistolae huius inccclesia auctoritas, tanta etiam catholicorum pietas, modestia, ac reuerentia,ut nunqua eius fidem,ne tantillum quidem, haec aspersa macula imminuere potuerit. quod est ingens de Apostolico eius auctore praeiudicium. hinc factum est,ut qui non habebant coniecturam,quam nos habemus, unde hoc affictum esse iudicarent, in eo ut cunque pie interpretando aliquando laborare maluerint, quam ad rei j ciendum tanquam alienum parati esse. Hactenus de Clementis epistolis. agrediamur ad epist las Anacleti.
Ac primum quidem scriptas esse latine epistolas Anacleti, pr terquam quod de stilo ipso nusquam Graecum olente coniectura fieri potest ab ij qui in studio linguae Gr cq mediocres progressus fecerunt, ipse auctor plane indicat, cum vocabulum Apostat , quod Gr cum est, latine interpretatur, Transgressores enim inquit sponte legis suae,eiusq; violatores,apostatae nominantur. verbum, quod sciebat,non esse latinum,quid latine declararet, interpretatus est. Deinde,quod maius adhuc argumentum est, Ciceronem citat,cum verba eius citat, ut Paulus Epimenidem,sive Callimachum,& Menandru,atq; Aratum citat,quia eorum versus citat. Quid dulcius inquit quam habere, cu in quo omnia possis loqui,ut tecum . Haec in Laelio Tullius,quem si hic no citat Anactetus,neq; Menandrum citat Paulus, ut veteres annota rut,cum ait, corrumput bonos mores colloquia praua. sermone autem vulgi inculto,& impolito,utendum illi fuit, ut facilius ab omnibus intelligerctur,quq omnlaus ecclesijs communiter tradebantur: & noua verba interdum nouis rebus inuenienda, quae Magd. porte ta verborum Vocant. quae propter eandem causam pater eloquentiae,&I rinceps magister latinitatis non horruit, ut Hieronymus in epist. ad Ga-atas testatur. itaq; ij,inquit,qui disertos seculi legere consueuerunt,si coeperint nobis de nouitate, & vilitate sermonis illudere, mittamus eos ad Ciceronis libros, qui de quaestionibus Philosophi et pr notatur: ut videat, quanta ibi necessitate compulsus sit tanta verborii portenta proserre,quae nunqua latini hominis auris audiuit: & hoc cu de Grico, quς lingua vicina est,transscrret in nostra. huiusmodi sermo tunc vulgaris, de triuio sumptus,quali Anactetus utitur, placuit quoq; illis temporibus in interpretatione latina noui testamenti, qua uteoantur,quae antiquior est Anaescio. esse autem hanc epistola in Anacleti, & si inelegans sit,quod Magdeb. viri elegates pati nolunt,praeter testes,& famam veterem,& memoriam omnium siculorum, de quibus Paulo ante abunde dictum est, decreta, quε in ea ipsa sunt,testantur: sunt .n. dc de rebus, illis temporibus, maxime necessarijs & ex ipsa ratione rectet gubernationis ecclesiarum a sanctis Apostolis a principio institutae,ac traditae nata .ut decretum de non admittendis accusatorious & testibus apostatis, idest, qui a fide,vel religione desecerunt:vel regulariter,inquit, prohibita neglexerunt, qui sponte sunt suae legis transgressores. Nichil enim illo saeculo magis necessarium erat, qua cauere,ne ad pericula,& insidias,& accusationes Gentilium,licentia accusandi innocentes fratres, & bonos episcopos, & dicendi contra eos testia
Epistolas Ana eleti latine stitiptM sutile.
r. cor. I s. De seruionem culto in epistoli, Am leti.
600쪽
Decretum de aeculatoribus, S testibiu reij- ciculis.
monium licentia permissa esset falsis statribus, quales sunt, quos hic ponti
notat. lii .n. sunt, quorum testimonio propria vitie, & religionis eorum inconstantia omnem fidem derogat. quam frequens crgo est in his epistolis pontificum decreti huius repetitio de legitimis, & id, ne is testibus in alios fratres, tam frequens vestigium est illius faeculi, in suo Christianum esse tam periculosum erat, ac multo magis praeesse Christianis, ut nisi a falsorum fratrum accusatione,& testimonio, innocentia fratrum tuta fuisset,
offendiculum, sicut Apost. ait, euangelio Christi datum esset: si qui de plurimos hic metus a fide profitenda deterruisset, ac multo etiam magis a cura pastorali suscipienda, in qua plus discriminis eran Aliud praeterea indicium illius saeculi, & Apostolicae disciplinae ex hoc decreto redolet, quod
Paulus postquam Timotheo pr cepit,Vt presbyteri accusationem no reciperet nisi sub duobus, aut tribus testibus, quia saepe numero contingit, ut est in Apostolica const. de testibus proba dis lib. a .Clem. de Const. Apost. duos, aut tres cospirare ad accusandit, aut ad diccndu falsum testimoniu, ut in Susannam, in Nabot in Christum Dominum, in Stephanti protomartyrem, idcirco subluxit admones eum de huiusmodi Apostolica traditione, in non admittendis testibus non probatis,testor coram Deo, & Christo eius Iesu,& electis angelis eius, ut custodias haec sine praeiudicio, nihil faciens in alterutram partem declinando. Deinde ex verbis ipfius decreti licet quoq; illud saeculum,& Apostolicam traditionem odorari. Accusandi, inquit;vel testificandi licentia denegetur illis,qui christiane religionis & nominis dignitatem,& suae legis,vel sui propoliti normam,aut regulariter prohibita neglexerunt. Deinde subiungit,transgres res. n. sponte legis suae,vel violatorcs apostatae nominantur. Omnis enim apostata refutandus est ante reuersionem suam non in accusatione recte agentium, aut testimonio recipiendus. Hactenus decretum . in quo apostatas vocat
eos, qui desecerunt vel a fide Christi, ut haeretici, vel a norma sui propositi, hanc nos religionem vulso vocamus, vel a vita Christiana, aqua ille deficit,qui regulariter prohibita negligit, id est, qui mandata vitae citristianae no seruat. codem nomine apostatae usq; in hodiernum diem eos, quia fide defecerunt, appellamus. Sicut Paulus quoq; in epist. ad Heb. appcllat cum ait,videte tiratres,ne forte sit in aliquo vestru cor malum α Atriid est, incredulitatis,discedendi, siue ut verbo Graeco pro latino utar, apostatandi a Deo vivo. eos vero, qui a vita christiana discesserunt, id est, eos, quos turpem vita,& in peccatis vivere scimus,& si apostatas, quia est grauius verbum,non vocamuS,Vocarunt tamen Apostolici patres, ut Anacletus hic,&praeter cum, ut in ore duorum, vel trium stet omne verbum, Dionysius Areop. is enim describens in Eccl. Hierarch.c. de Communione eos, qui secundum Apostolicam traditionem, & consuetudinem omnium ecclesiaru ad sacram Communione non admittuntur, post Catechumenos, cos numerat, qui turpiter vivunt, & voluptates vitae huis aeternis bonis anteponui, quos vocat. θεοσδους ἀπoςάσαρ ,se, idest, qui a vita christiana apostatarunt. hanc enim vocat ρε - ν, quod nos Deo similes eis-ciat. Huius modi igitur apostatas, quos manifestum est velle manere in peccato ad mortem, ut beatus Ioannes vocat, quia nolunt reuerti, unde
discesserunt, ait Anactetus esse t ransgressores sponte stiae legis, eiusq; vio
latores, imitatus Apostolum, qui de similibus loquens in epist. ad Hebr.