장음표시 사용
71쪽
lentium acumen a . Vides auctorem hunc arundines in anget rum manibus non agnovisse, sed solum virgas, eorum regiam , dc ducalem, ut ipse ait, dignitatem designantes. Huic ego facile assentiar, non semper arundinem, sed virgam quandoque, ab arundine diversam , angelis tributam fuisse . Sed quae ei habenda sit fides, dum hastas, & secures memorat, nescio. Num secureS pro labaris accepit λ Labarum fortasse, quod breviori hastae infixum sit, securis, aut potius bipennis speciem aliquam homini minus oculato ingerere posse non negarim. At enimvero , nec quae in nostris musivis Ravennatibus hodie dum extant, angelorum imagines , nec ullae , quas uspiam alibi viderim , aliquid, quod cum securi commune sit, manibus gestant. In nostro Classensi musivo, cuius ectypon vulgavit Ciam pinius b , taxiarchae duo Michael, & Gabriel labarum sinistra gerunt, & quidem lemniscis infra fluitantibus ornatum, & quibusdam etiam graecis literis inscriptum, quarum adeo tenuia restant vestigia, ut ex iis sententiam nullam exsculpere liceat. En quantum veterum literarum in eo labaro, scalis admotis, videre potui:
Erat haec fortasse solemnis quaedam in Deum acclamatio, ut Aγιος ὁ Α γιος ἀθάνατος, aut alia quaepiam non dissimilis. Sed, ut sunt pleraque Ravennatium ecclesiarum musiva a Ciam pinio edita, non admodum religiose ad prototyporum fidem delineata, neque lemnisci ulli, neque literarum vestigia in labaris, quae in mu-sivo Classensi observantur, in tabulis Clampinianis apparent.
Cum labaris pariter exhibentur Michael, & Gabriel in argenteis tabulis anaglyphis, quibus contegitur vetus sacramentarium, quo a S. Petro Damiani donatum perhibent S. Domini- eum Loricatum, quodque pertinuit ad eremum ab ipso S. Petro G Damiano a Pachimer. Paraphr. in lib. de caelest bierarch. apud Clampis. i. cit.
72쪽
Damiano constructam ad radices montis Suavicini in Picentibus. Earum tabularum ectypon, & totius sacramentarii exemplar, sua manu quam diligentissime eXscriptum, communicavit mihi vir eruditus Octavius Turcius canonicus Piranus, vetere mihi necessitudine conjunctissimus, qui de eo sacramentario agit in libro, quem
de vita S. Dominici Loricati, his superioribus annis scripsit, &publicae luci donavit a).X U.
Aliae angelorum imagines, manu labarum gestantes, nunGmihi in mentem non veniunt, neque in id diutius inquirere vacat; Vereor enim, ne quis mihi vitio vertat, quod longius ab instituto
meo aberraverim. Unum est tamen, quod praeterire nequeo, a me animadversum in angelorum imaginibus, quae in musi vis nostris Ravennatibus ad divi Michaelis, & ad divi Martini in caelo aureo Visuntur ; angelorum nempe capita candidula vitta cincta esse, quod in ectypis Clampinianis non apparet, & facit fortasse ad illustrandum id, quod Pachimeres de ducali angelorum dignitate dixerat; in ea enim Vitta quamdam coronae speciem aliquis fortasse haud frustra requiret b . XVI. Sed hic tamen monere juVat, inepte OmnIdo usurpatam a Ciam pinio Pachimeris auctoritatem, qUi non agit de angelorum imaginibus , quasi scilicet m0v esset angelos pingi, virgas, sive hastas, & secures manibus gestantes. Id sane alienum est a Pa chimeris sententia, qui non de imaginibus nostris agit ciuibus angelos pingere, aut fingere solermis, sed de illis, quae in sacris literis leguntur, quod prosecto non ignorasset Clampinius, si locum illum Pachim eris, quem affert, non undeunde Corrasisset, sed ab auctore ipso mutua mei. Vide quid sibi objiciat Pachimeres, postquam multa di Xerit de angelorum imaginibus: suod si obreceris , inquit, nos nequaquam omnium ex ordine, quae in scripturis continentur virtutum , aut operationum , imaginumve angelicarum
secta Fr mentionem, respondemus, id, quod res es, nos quarumdam su-
73쪽
pemundiasem mentiam ignorasse a . En cujusmodi sint imagines, de quibus agit Pachimeres. XVII. Sed redeo ad imaginem S. Michaelis nostrae casulae Classen. sis, quae veteri more adscriptum habet ad latus ejus nomen in
Iisdem elementis sancti huius archangeli nomen expressum est in musivo Classensi, & quidem H, & E simul nexis, ut in nostris laciniis cernitur , sed tamen in ejus musivi ectypo apud Clampinium b nil tale videre licet. Puto autem in eXtrema syllaba ejus nominis literam H aliquandiu retentam ea ipsa de causa, qua in sanctissimo nomine Iesu eadem litera usurpata
est, & ad hanc usque diem in eius monogramate I HS adhibetur, in quo litera illa H non adspirationem, ut vulgus hominum fortasse existimat, sed graecum iΤαα designat. Adi, si lubet, eruditissime hac de re disserentem Franciscium Victorium VC., in dissertatione de monogrammate SS. Nominis IEsu c . Neque me moVet , quod literae H adnectitur E in Michaelis nomine , nam id ipsum quoque in augustissimo nomine IES Iaccidisse constat ex epistola Hieremiae archiepiscopi Senonensis, Porphyrii philosophi auctoritatem usurpantis, quam eX Spicilegio Acheriano ibidem producit Vietorius d . Ita enim quaerenti Amalario, quae ratio sit scribendi nominis I Esu , re-G 1 scripsit a Pachimer in c. xv. de caelest hierarchia ex versisne Balth
74쪽
scripsit Hieremias: Porphγrius pbilosophus Nomen IEsu in Ana. crsica sua latine scribit hoc modo IAEsus, quem novimus utriusque linguae peritissimum fuisse, usus videlicet Ita graeca litera pro Hlonga . Similem ergo fortunam Micbaelis nomen aliquando subii Lse videtur.
I Catalogi antissitum Veronensium collati cum dipocho Classens . II. Gus alpochi cum R thmo Pipiniano consensus, quoad priores octo episcopos. III. Canones duo pro ceteris episcopis rite stribuendis . IV. Successo quatuor episcoporum post priores octo , secundum rationem temporis digesya . V. Alii rursum episcopi tres oe viginti certa ratione collocati . UL JUNIORIS , O SIGIBEII raetas cognita, aliorum aetati utcumque cognoscendae opportunissima. VII. Luatuor reliquis locus, ex conjectura , assignatus . Singulo
SEd age iam conseramus nostrum hoc textile diptychum cum
notis episcoporum Veronensium catalogis. Eos esse mendosissimos jamdiu suspicati erant viri eruditi, ac Panvinius ipse, Veronensium suae aetatis doctissimus, antiquorum patriae suae antistitum successionem confusam, & perturbatam esse agnoverat, qui propterea multorum Veronensium antistitum, quorum tam gesta, quam tempora incomperta ,habuit, nuda nomina, ordine
alphabetico , descripserat, ut observat clarissimus Mameius, in epistola de episcopis Veronensibus ad Coletum a . At vero ubi publicam lucem aspexit Rhythmus Pipinianus de laudibus Veronae, quem primo edidit Io. Μabillonius in Analectis, tum semel atque iterum Scipio Μameius b eiusmodi catalogi , passim editi, e gradu deiecti sunt. Hoc enim ordine procedunt octo priores episcopi, in catalogo, quem edidit Ughellius, quique omnium instar esse potest. EUPRE- a ) Apud Rhel. in est. Veron. edit. Ven. b) M Uus cit. U. oec.
75쪽
x. EUPREPIUS. II. CRI CINUS.IO. AGA PIUS. Iv. GAUDENTIUS. v. SATURNINUS. v I. LUCILLUS. v O. DΙΜΙDRIANUS.
VIII. LENO N. Singulis sanctitatis notam addit Ughellius, qui & cujusque obitus diem, & annum assignat , quasi haec ad liquidum explorata essent. At Rhythmus Pipinianus priores octo episcopos hoc ordine describit:
Primus Veronae praedicavit EupREpus episcopus,
suartus PROCUL is conosor, o pasor egregius. suintus fuit SATURNisus, oe sextus LUCILLIUS, Septimus fuit G Ricitius doritor, o episcopus, O tavus pastor, o confessor LENO martyr inclitus. Quanta dissensio est catalogorum, qui circumferuntur, cum Rhythmo Pipiniano, tanta est consensio inter Rhythmum ipsum,& nostrum diptychum Classense in his prioribus episcopis recensendis, ut apparet tum ex Rubei testimonio, tum eX fragmentis, quae supersunt. Rubeum vidimus ita casulam Classensem describere, ut supra manum apertam, quae dorsi medium tenebat, in circulo quique suo, praeter Raphaelem archangelum, &Fusicum martyrem , picti fuisse dicantur Euprepius, Dimidrianus , Dimilianus incogitanter legerat Rubeus, Simplicius, & Proculus Tum in cornu transverso , sursumsinuato, Zenonem , Gricinum, Luci tum , Saturninum, Germanum , Felicem, Silvinum , & Theodomum,
hoc est Theodorum, ut est in laciniis nostris sa , se legisse narrat.1 I. Nisi duo illa fragmenta haberemus, quae numero II. & III. in tabula huic dissertationi praemissa, exhibentur, dissicile esset ex hac Rubel descriptione intelligere, quo ordine in casula Classensi
76쪽
sensi singuli hi episcopi locati essent. Sed hisce fragmentis inspectis , nullo negotio assequii r , ea una ratione posse illos distribui, qua in duplici schemate, quod supra datum est notati conspiciuntur, in quod si quis oculos, animumque serio intenderit, non postulabit, opinor, ut id pluribus exponam. Primo itaque supra manum in medio casulae dorso conspicuam, oc currit arcangelus Michael, tum S. Ru sicus , deinde quatuor
primi episcopi, in Rhythmo Pipiniano descripti. Ubi vero aurea taenia bifariam scinditur, & ad humeros assurgit, quatuo' rursum episcopi sequuntur eodem ordine, quo in Rhythrao Pipi
niano notantur. Concinit igitur mirum in modum Rhythmo Pipiniano diptychum nostrum , quoad octo priores episcopos, quo fit, ut alterum eX hisce monumentis alteri fidem adstruat & alterius auctoritate firmetur.
I I I. Sed cito nimis destituimur duce optimo, Rhythmo Pipiniano , qui in Zenone desinit, neque ex vulgatis catalogis satis praesi dii sperare fas est ad ceteros rite distribuendos. Videndum igitur, num aliunde lux ulla assulgeat hisce tenebris discutiendis . Puto autem in re alias admodum obscura, duo
omnino statui posse, vel plane indubia, vel vero saltem simillima . Primum est, non alios, quam Veronenses episcopos in casula Classensi fuisse descriptos. Cur enim alios fingamus, ct cuiusnam tandem ecclesiae λ Quod si alios, praeterquam Veronenses, permiXtos hic voluisset quisquis ille fuerit, qui id operis eXcogitavit, & perficiendum curavit, non erat cur hinc ocinde, quasi ante signanos praemitteret sanctos protomartyres ecclesiae Veronensis Firmum, & Rusticum, iisque statim priores octo Veronenses episcopos subjiceret. Frustra igitur hic alios quaeras antistites, quam Veronenses. Quod si hunc canonem constituere liceat, id saltem emolumenti esse intelligimus in nostro hoc Classensi , vel ut verius dicam, Veronens diptycho, ut eius Ope non modica fieri posssit accessio vulgatis catalogis episcoporum ejus florentissimae ecclesiae. Hinc enim tres decim omnino episcopi
77쪽
emergunt Ughellio, duodecim autem Biancolino ignoti Lucius, Montanus , Germanus, Concessus unus & alter, Petrus, Romanus , Arbor ius, Clemens, Modestus, Dominicus, Andreas, Slibertus. Postremum hunc non ignoravit Biancolinus, qui ejus nomen in suum catalogum nuperrime intulit ex veteri charta, de qua postea dicemus. His autem fortasse adiungendus est Ualens episcopus, alter ab illo, quem Veronenses ut sanctum publice venerantur, & colunt.1 U. Alterum, quod mihi velim concedi, illud est, non temere, atque ut casus tulit, sed certa ratione, & ordine singulos episcopos in casula Classensi pictos fuisse. Cur enim priores
octo rite distributos credam, ceterorum ordinem neglectum λNum quando eXimium hoc cimelium pictum est, in obscuro erat, qua quisque episcopus Veronensis aetate vixisset ρ Nemo id mihi persuaserit. Quamquam enim certo statuere non liceat, quae sit eius picturae antiquitas, ab iis tamen temporibus remota a,aa videtur, quibus solemnis illa nominum recitatio, ut a S. Innocentio I. dicitur a , in usu erat, idest sacra diptycha in divini mysterii celebratione legebantur, qua de re considendus Μar tene, aliique rerum liturgicarum scriptores. Facillime igitur qui harum imaginum pingendarum auctor fuit, successi mnem episcoporum Veronensium ex sacris diptychis cognoscere poterat, quae etiam sertasse alicubi picta apud Veronenses exstabat, ex veteri illa consuetudine pingendi palam imagines episcoporum cujusque ecclesiae, quam supra indicavimus. Ut igitur nullus dubito, quin, qui in casula Classensi picti erant Ve. Tonenses episcopi, suam quique locum tenerent , ita nihil est
optandum magis, quam, ut eum ipsum ordinem detegere liceat, quem ibi habebant; eodem enim ordine perpetuam eorum successionem procedere perquam credibile est. Et sane cum in altero eX nostris fragmentis b Zenoni cohaerentem Videamus
Agapitum, atque huic, ex Rubel descriptione, proximum fuisse
consset a nor. I. ep. ad Decentium Eugub. tom. I. epis. Summ0r. Pontific. col. 833. edit. P. Coustant. b Tab. I. n. II.
78쪽
constet Lucium , tum Stabrinum, dein Lupinum a , primis illis octo, quorum distributionem ad Rhythmum Pipinianum, quasi ad lydium lapidem, exegimus, quatuor hosce fas erit adjungere; neque enim impetrare a me ipso possum, ut in octo primis, iisdemque antiquioribus, successionis ordinem religiose servatum credam, neglectum, & desertum in iis, qui proxime sequuntur, quorum minor est antiquitas. Habemus igitur non octo solum, ut ante ex Rhythmo Pipiniano, sed duodecim Veronenses episcopos, ni mea me ratio fallit, secundum temporis rationem distributos, de quibus nulla videtur esse posse controversi a.
Supersunt episcopi tres & viginti, in tres veluti manipulos
discreti. Quatuor erant in casulas dorso eX tremo infra manum Petronius, Montanus, Innocentius , & is cuius imagine superstite, nomen deletum est. Hos vides eXpressos in uno e X fragmentis, quae supersunt b P. Octo per humerum sinistrum a dorso in pectus porrigebantur Germanus, Felix, & qui ad Juniorem usque sequuntur, e X quibus quinque adhuc conspicere licet in tertio fragmento casulae nostrae , cum nomine etiam seXti, cuius imago periit c). Reliqui sunt unedcim, qui ante pectus decurrebant ad pedes usque, quorum primus est Petrus, Sigibertus extremus d) . Sed quam tandem rationem inibis, ad suum cuique locum rite tribuendum 3 Dicam paucis . Quatuor illos, quos hic primo nominavi, ceteris praemittam, ita ut, qui eX eo numero primus est Petronius, Lupino subiiciatur; tum sequantur octo illi, qui in Juniore desinunt. Agmen claudent undecim Tς- liqui, quorum postremus est Sigibertus. V Ι. Pendet autem universa haec distributio, ne quis temere confictam putet, partim ex eo duplici canone, quem paulo ante
79쪽
eonstitui, partim ex certa aetate Iunioris , & Slibertἰ. Iuniorem enim in comperto est, aequalem fuisse S. Gregorio Μ. , fuit enim eX eorum episcoporum numero, qui libello supplici ad Μauritium imperatorem subscripserunt a , appellantes a legitimo S. Gregorii Μ. iudicio in causa trium capitulorum; eo nimirum pertinaci schismate implicitus, quod episcopos patriarchae A qui ieiensi subjectos diu a communione Romanae Ecclesiae separavit. Sigiberrum vero hucusque a catalogis episcoporum Veronensium, mihi notis, eXulantem restituis Io. Baptista Biancolinus eX veteri Charta, ab ipso edita b), quae cum data sit die XV. mfnsis Magii, regnante excellenti fimo viro, adque piissimo dom. Ratcbis rege , anno regni ejus primo, per indicitione duodecima , pertinet procul dubio ad annum DCCXLIV. Rachis enim anno DCCXLIII. ad exitum properante, Langobardorum regnum Obtinuit, ut demonstravit Bacchinius c . Si ergo in casula Classensi non alii, quam Veronenses episcopi, iidemque juxta successionis ordinem, picti erant, illud necessario consequitur, Juniorem cum septem reliquis una conneXis, praemittendum esse
undecim illis, quorum postremus est Sigilenus.
Restant quatuor illi Petronius, Innocentius, Montanus, & is, cujus nomen detritum est, quibus nullo satis certo indicio constat , qui locus sit assignandus. Si quid tamen coniecturis fidem dum sit, hunc episcoporum quaternionem crediderim inter primos duodecim, quibus iam certa sedes assi Xa est, & octo istos, de quibus modo dicebam, interserendum esse, ita ut Lupino, Petronius successierit, & reliqui tres deinceps. A sancto enim Zenone, qui post medium saeculum I v. floruit, ad Juniorem usque, quem vixisse constat Gregorii Magni temporibus, anni, ut minimum CCXX. intercesserunt; a Juniore autem ad Sigibertum vix anni CXL. fluere potuerunt. AEquissimum igitur est, ut majori temporis intervallo plures, minori pauciores episcopos Η tribua- a 3 Apud Earon. in append. ad tom. Jx. b) Blancolin deEe Chime di Verona Lib. d. pag. - Ο c Bacchin. in Agnei. P. H pag. 39s.
80쪽
tribuamus. Secus autem accideret, si quatuor illos Petronium, nocentium, Montanum, & eum, cuius nomen intercidit, post Iuniorem figeremus. Accedit quoiu, post quartum illum, extremam casulae oram occupantem, cuius nomen ignoramus, satis probabile est, interruptam esse seriem episcoporum, ut supra indicavi a); haec autem lacuna in hunc locum egregie quadrat, nec in alium commode transferri potest. Stat igitur in eum modum, quem diximus, distribuendos esse episcopos, in casula Classensi exprcssos, quorum propterea hic ordo erit.
M EUPREPIUS. II. DIMIDRIANUS IO. SIMPLICIUS. xv. PROCULUS.
I. LUCILLUS. D. GRICINUS. v LII. ZENO. IX. AGA PITUS. N. LUCIUS. XI. SYAGRIUS NII. LUPINUS. x III. PETRONIUS. xiv. INNOCENTIUS. xv. MONTANUS. Floruit medio circiter se si ir rFuit initio saeculi IV. Sedit inter PP. concilii Sardicensis Floruit post medium saeculum IV.
Idem videtur, qui Rubeo SIABRINUs Idem forte, qui in catalogis LupiCmUS. In archet O INNOCENCIUS .
xv II. GERΜANUS.ΣvI II FELIX . XIX. SILVINUS. xx. THEODORUS. Rubeo THEODouus. XXI. CONCESSUS I. XXII. VERECUNDUS.
XXI II. SENATOR. xxiv. SOL ATIUS. Deerat in casClas utpote schismaticus . xxv. IUNIOR. S. Gregorio M. couebus. XXvI. PETRUS.