장음표시 사용
81쪽
8a TRACTAΤUs III. accidentia, ut magnitudinem , colorem, maturitatem , diVersos prOVenire. Quare ergo non etiam idem posset esse in se miniis scarlatinae , & Variolarum non
Sic legimus in Bonet. medicin. septemtrionali parte altera Pag. 22 a. quod variolae & morbilli in insulis orientalibus,& occident. sint semper maligni: Cujus rei . causa non sunt seminia variolarum' aut morbillorum, sed loca ipsa, aut aer, aut corpora incolarum ita disposita.
XLII. Ast superest hic dissicilior quaestio,
de esu mytuli solvenda. Experientia enim constat , quod quamdiu hoc Menenum in Ventriculo latet, exanthemat in circum- serentia corporis oriantur; quamprimum Mero illud evomitilr talia exanthemata dispareant. Vide eruditissima comment. Van
SWieten Tom. IL 3. 399. Igitur eV, dentissime exinde deducere possumus, quod
82쪽
anthemata scarlatina, aut quaecunque alia a praediistis seminiis verminosis non dependeant.
Hoc argumentum videtur in fronte habere aliquam Vim . qua etiam illis , qui nostrarum essent partium, imponere posset; si vero in recessu consideretur, apparebit, quod nostram de contagio sententiam potius corroboret, quam infirmet. Nam duplicis generis debent admitti exanthemata; nimirum illa, quae contagiosa, seu ultro multiplicabilia esse solent; qualia sunt: scarlatina, morbilli, Variolae, petechiae, & similia. Item alia, quae non sunt contagiosa , ut lentigines, ephelides, sudamina, maculae hepaticae, &korbuticae; huc etiam speelant illa, quae a pulicum morsibus cuti infliguntur, &petechias quandoque mentiuntur. Quapropter ad ultimam hanc classem debent pariter reduci illa eXanthemata, quae a comestis mytulis dependent. Quia nimi
83쪽
rum a mytulo in primis Viis haerente, &internos spasmos eXcitante humores magnavi ad peripheriam corporis premuntur, qui ibidem subsistentes talia Ganthemata exhibent. Dum Vero mytulum eUOmitur, spasmi sedantur, & liber humorum circuius per Uasa cutis conciliatur, sicque evanthemata Ganescunt.
Hujus asserti clarissimum exemplum habemus in illis praecipue laeminis, qui, bus annis intra quadragesimum & quimquagesimum menstrua valedicere solent; istae enim a spasmis internis , saepiusque recurrentibus VeXantur , phloginsibusque assiciuntur, eX quibus facies ad- instar scarlatinae rubere, moXque pallescere solet. Haec sunt praecipua scarlatinae symptomata, quorum non tantum decursum,
sed & causas, rationesque pro possibili explanavi ; supersunt plura alia oponenda, quorum quia ratio facile patet, aut, quia
84쪽
quia jam superius 3. XXI. data est, tulia hic tacitus praeterire Volo.
Exhibet prognosim sca latina. XLIII. Scarlatinam benignam, si nullus in
sex rebus non naturalibus committatdr e ror , estis omni periculo eXpertem omnes
norunt praetici. Altioris Vero indaginis,& majoris periculi scarlatina maligna esse solet. Scarlatina maligna habet suos malignitatis gradus. nam aliquando prima, aliquando secunda, tertia, aut quarta die , aliquando tardius interficere solet. Gradus malignitatis desumitur a sym. plomatibus affigentibus ; s enim summa adsit prostratio virium, ingens in degluti-
85쪽
86 TRACTAT Us ΙΙΙ.tisno, & respiratione dissicultas , sopor sdelirium, intra unam alteramve diem jugulare potest.
Si stantibus his diris symptomatibus pulsus sit parVus, & celer, Videtur jam
gangraena subesse. A contrario multum sperare possumus, si aegri libere respirent, si exigua cum dissicultate deglutiant, & si pulsus,
non obstas te ejus celeritate , sit sortis. In infantibus caeteris paribus minus est periculum quam in adultioribus, quia illorum corpora magis sunt, transpirabilia faciliusque sine dilaceratione fibrillarum tendi possimi. Quo tardior & rarior fit scarlatinae eruptio. eo benignior plerumque esse solet; quo autem Citior, & copiosior corpus obsidet, eo periculosior esse consue-Vit. Interim vidi saepe statim prima die scarlatinam benignissimam in conspectum venisse. Item obserVaVi, quod, quam
86쪽
DE SCAR LATINA. 87vis eXanthemata scarlatinae sint rara, si tamen labris, & anxietates perseVerent, semper mali moris dicenda sit scarlatina. Quando scarlatina sedem mutat; hoe est quando nunc una , nunc altera pars corporis magis rubere Videtur ; aut quando uni Versaliter in ambitu corporis nunc major nunc minor apparet rubedo; metuendum est, ne in aliqua interna corporis parte sedem figat, sicque periculusti
Si in frequente, & copiosa scarlatina externus corporis habitus tumeat, facilius toleratur morbus , secus enim adest intolerabilis ardor. Si corpus in peripheria tumeat, subsequitur certius decorticatio, quam si non
XLIV. Si dissipata jam scarlatina aegri adhuc febricitent, inquieti, & insomnes sint ,
87쪽
signuna est crium necdum persectam adesse, adeoque inulta dhuc metuenda superesse. Quibus scarlatina ad decorticationem disponitur Videtur qua si critice hac ratione emQuari; obserVavi enim, quod tules aegri non tam ex scarlatina quam ex subsequo tumore leucophlegmatico metuendum habeant.
Si post super tam ' jam scarlatinam
praecipue malignam aegri ab omni iebre immunes sint; & tamen non appetant, languidiqde maneant, signum est praedictum tumorem leucophlegmaticum in prinpatulo esse. Si tumor iste leucophlegmaticus cum pulsu labrili conjunctus si majus portendit periculum , quam si sit sine sebre. Si adhibitis exquisitissimis, quae ars dictat, remediis, tumor ille leucophlegmaticus nihilominus cedere nolit, tunc vel fit raptus illius seri ad cerebrum , ex PQ aegri sunt comatos, sicque aut convulsi,
88쪽
vulsi, aut apoplectici pereunt. Vel fit decubitus ad cavitatem thoracis, unde dein sequitur suffocatio.
Sc latina, ejusque graviorum s tomatum curationem proponit. XLV. In methodo 1carlatinae benignae medendi exponenda non detinebor ; etenim ex illis, quae jam superius adduxi abunde const i, medici satagentis opera opus non esse, sed lassicere, si tales aegri regim,
se , quoad sex res non naturales te dirato utantur.
Ulucum tamen in similibus casibus obserVandum tam aegris , quam medentibusi ungo , ne scilicet evanescentibus jamqXanthematibus aegri nimis cito aeri frigi-
89쪽
9o TRACTAT Us III. do se exponant, nam superius jam insinuavi, quod scarlatinae etiam benignae ali quando supervenire soleat, tumor ille molestus, & saepe periculosus leucophlegma ticus dictus. XLVI. Si vero scarlatina maligna adsit, quae
cognoscitur ex signis s. XXVIII. &XXIX. tunc lanestissimo huic mala exquisitis , & energiticis remediis quantoc, us obviam eundum est; quia hic ipse morbus, ut alii inflammatorii vel discutitur Vel transit in gangraenam , aut abscessiim, aut alium 3. ΙΙΙ. & IV. descriptum aDectum. Quapropter indicationes curativae ex datis de scarlatina causis g. XXX.
Pro prima caussa assignavimus mi asina aliquod verminosum septicum multiplicabile. Pro secunda vero , & quasi praece- cedentis effectu diximus esse dispositionem'
90쪽
inflammatoriam , quasdam partes plus , alias minus occupantem , & diversa symptomata , saepeque lethalia inducentem. Unde indicationes eXinde Gurgunt. Primo : ut praedicta materia septica Ve minosa per appropriata anti septica enerin Vetur, destruatur, illiusque multiplicatio impediatur. Secundo: ut humores stagnam tes in liberum circulum redigantur. Et tandem tertior ut symptomatibus urgentioribus obviam eamUS.
De prima indicatione deinde erit sermo, quia stasis inflammatoria in hoc morbo quandoque ita urget, ut nisi statim sub
initium morbi hanc prae omnibus aliis respiciamus , omnibus aliis conatibus oleum , & Operam perdamus. Cum enim stasis i flammatoria cerebrum, fauces, aliasque nobiles partes occupet, debemus esse solliciti, ut liber humorum per has partes circulus Proeuretur, quod fit primo demendo quantitatem eorum. Secundo, impetum ipsorum