장음표시 사용
181쪽
in II. de Inuentione comment. 79
nus earum rerum, quae negotio attributae sunt, secundo in loco nobis est expositum. Hoc ergo in genere spectabitur locus, tempus, occasio, facultas, quorum uniustulusque uis diligenter in confirmationis praeceptis explicata est. Quare, ne aut hic non admonuisse, aut ne eadem iterum dixisse uideamur, breuiter demostrabimus, quid quaque in parte considerari oporteat . In loco igitur opportunitas, in tempore longinquitas, in occasione commoditas ad faciendum idonea, in facultate copia, & potestas earum rerum , propter quas aliquid ficilius fit, aut sine quibus omnino confici non potest, consideranda est. Deinde uidendum est, quid adiunctum sit negotio, hoc est, quid maius, quid minus, quid aeque magnum sit, quid simile: ex quibus coniectura quaedam ducitur, si quemadmodum res maiores, minores, atque magnae, similesque agi soleant, diligenter considerabitur. Quo in genere euentus quoque uidendus erit: hoc est, quid ex unaquaque re soleat euenire, magnopere considerandum est, ut metus, laetitia, titubatio . arta autem pars erat ex iis, quas negotiis dicebamus esse attributas, consecutio. In ea quaeruntur ea, quae gestum negotium confestim, aut ex interutilo consequuntur. In qua uidebimus, ecquae consuetudo sit, ecquae lex, ecquae actio, ecquod eius rei artificium sit, aut usus, aut exercitatio hominum, aut approbatio, aut offensio, ex quibus nonnunquam elicitur aliquid suspicionis. Sunt autem aliquae suspiciones, quae communiter, & ex negotiorum , dc ex perisnarum attributionibus sumuntur. Nam exsortuna, & ex natura, & ex
uictu, studio, factis, casu, orationibus , consilio, & ex habita animi, aut corporis pleraque pertinent ad easdem res, quae rem credibilem, aut incredibilem facere possunt, & cum facti suspicione iunguntur. Maxime enim quaeri oportet in hac constitutione. Primum potuerit ne aliquid fieri. Deinde ecquo ab alio potuerit. Deinde facultas, de qua ante diximu*. Deinde utrum id facinus sit, quod poenitere fuerit necesse. Item quod spem celandi haberet. Deinde necessitudo, in qua, num necesse suerit id aut fieri. aut ita fieri, quaeritur. Quorum pars ad consilium pertinet , quod personis attributum est, ut in ea caussa, quam expossimuS. Ante rem erit. quod in itinere se tam fimiliariter appli. cauerit, quod sermonis caussam quaesiverit, quod simul diverterit, dehinc caenarit. In re, nox, somnus. Postrem, quod δε-
lus exierit, quod illum tam familiarem comitem tam aequo ani
182쪽
mo reliquerit , quod cruentum gladium habuerit. Horum pars, ad consilium pertinet. Quaeritur enim utrum uideatur diligenter. ratio faciendi esse habita, & excogitata, an ita temere, ut non uerisimile sit quenquam tam temere ad maleficium accessisse. In quo quaeritur, num quo alio modo commodius potuerit fieri,
uel a fortuna administrari. Nam saepe si pecuniae adiumenta, si adiutores desint, facultas fuisse faciendi non uidetur. Hoc modo si diligenter attendamus, apta inter se esse intelligimus haec, quae negotiis, & illa, quae persenis, siunt attributa. DEFENs OR autem primum J ad locos denseris flexplicandos transitum facit. subrem honestis. demonstrareat idobstruauit Cicero cualibi,tum maxime cum pro Sex. scio, Er pro Milone diceret. Hihil, isquit , per uim unquam Clodius, omnia per uim Milo, qua quidem per g κωνειαν dicta fuse, exempla, qua sequuntur, indicium faciunt: quibus optimum Milonis animum, honestises. que uitam copiosissime probat. Idem facit in oratione pro Roscio.notis . est locus. Item pro Deiotaro rege aduersusseruum, qui Deiotarum ebrietatis accusarat,st se eum saltantem uidi e omni cum asseveratione confirmarat. Omnes punt, inquit, in illo regia uirtut es: quoiste Caesar ignorare non arbitror; sedpraecipuesi gularis,or admiranda rugalitas. quasequuntur.Item in Oratione pro A. Cluentio , ipsius Cluent3 uitam honestis. esse demonstrat, cum ait. at in Asium Habitum animaduerterunt. nullam quidem ob turpitudinem, nullum ob totius uitae non aecam uitium Jederratum: neque enim hoc homine sanditor, neque probior, neque in omnibus Osscise retinendis diligentior
esse quisquam potest . neque illi aliter Hcunt, sed eandem istam corrupti iudiciν famam secuti fiunt. DdfacietJ quo modo demonstrari debeat, uari' excmplis planum facit. s Si ostendo aliqua eius nota, ct communia cia, quod genim in parentes, in cognatos, amicos, a es, necessaraosJhaec pene singula, ac alia multa incia in orationibus a Cicerone describuntur : qua cuique legenti ultro sub oculos uenient .sed assimenri laboris gratiastudiosis duo exempla prostranda putamus: qua huic loco ualde quadrare videntur. Cicero in oratione pro C. Rabirio Posth. illius Rabiri1 bene
cia extollit in plurimos, cum ait. Multagessit, multa contraxit, magnaι
partes habuit publicanorum, credidit populis, in pluribus prouinciμ eius uersatarci est. dedit se uiam regibus, huic si Alexandrino grandemiam antea pecuniam creaedit: nec interea locupletare amicor unquam
Dos destitit, mittere in negotium, dare partes, augere, fide sustentare. idem facit in oratione pro 'Deiotaro rege . qui ut animum Deiotari ab omni in Caesarem odio alienum esse indicium 'ceret, beneficia Him in amicas
183쪽
in I I. de Inuentione comment. 8o '
Gaesaris, ct in ipsum C rem narrando percensit. Ide, inquit, exercitum Cn. Domiti' amplissimi uirisuis tectis c js sustentauit. Hu Ephesum in eum, quem tu ex . tuis Mel simum, ct probatiss. omnibus delegi ti, pecuniam misit. ille iterum, ille νertis au tionibus fastis pecuniam dedit, . ιμα ad bellum utereris. ille corpus suum, periculo obiecit, tecumi in acie contra Phamacem uit: tuumi hostem esse duxιt suum: qua quidem ate . in eam partem accepta sunt, C. Caesar, ut eum amplissimo regis honore,er nomine a seceris. sti ab eo cum magno aliquo laboreJ ex oratione pro p. Sextio multa huc peti exempla possunt. Deinde si nihil deliquisset J sumendum en iterum superius uerbum, ostendet. locus iste totus a Cicerone tractatur in A loniana: ubi ostenaei. Milonem, neque odo in Clodum, neque ulla cupiditate adriflum,sed reipub. causa tantum eius uim semper oppressisse: cum ille de repub. oppri-: menda cogitaret . itaque ait. Q id simile Milonis ' cuius uis omnis haec sempe ut , ne P. Clodius, cum in iudicium detrahi non posset, ut oppressam ciuitatem teneret. siavi σcio rece sed ille ab sicio suo recedit, qui praeter decorum, id e Z, prater id, quodipsum decet, aliquid acit. sse deo confirmatuu erit J hoc ens, si eius, qui arguitur, innocentia confirmari poterit a pratermi peccandi occasione .firmius erit. quod Cicero scisse uidetur eodemma loco, cum ait. quem si interficere uoluisset, quanta , quoties, occasiones, quampraeclara ferunt 8 sHoc autem ipsum genus erit eosirmius 4 confirmatio, inquit,sirmior erit, si exempus ampi cari poterit,.demonstrari reum antea in ipsogenere criminis, cuius accusatur, integrum .is. id ipsium sicit Cicero, qui ua's exemplis A lonis in- .nocentiam ampi cando confirmauit .subdit enim. potuit ne, cum domu, ac deos Fenaicthos illo oppugnante de=nderet, iure se ulcisci' potuit ne ciue egregis, Ur uiro frtissimo P. Sextio collegasiso uulnerato ζ π alia,qua sequuntur. Hic ista magna cum grauitate inducetur indignatio iunm conquestioniJ locum communem indignationis misericordiae admixtu cum grauitate inducendum esse admonet. indignatur Cicero in Oratione pro Sex. Roscio non absque conquentionis assectu iniquitatem, acerbitatemfhllani tempostis a sicariis, sectoribus qui Roma erant assidui, Rosito ob-θci, eumΩ tu crimen parricid3 uocari, qui ne Roma quidem unquam rar: cr ab omnibus remotisi. ruri assidue uixerat . sic enim ait. D denique, qui tum armati Hes, noctest concursabant, qui Roma erant assidui,qui
omni tempore in praeda , an uine uersabantur, Sex. Rosito temporis illius acerbitatem,iniquitatems objcient ' er illam sicariorum multitud nem , in qua ipsi duces, ac principes erant, huic crimini putabunt sire, qu; non modo Roma nonsit, sed omnino quid Roma ageretur, nesciret: prρ
184쪽
pterea quod ruri assiduus, quemadmodum tute confiteris, fui. quibin uerbis aperte declarat nos esse, ct indignum factnm putare Roscium tali uita hominem in istud crimen impesti potuisse, ad quod ne sielestiis. quidem homine, nisi raro induci selent. sῖ autem in anteam uita aliqua turpitudines eruntJ quomodo reus
dondi possit, si qua frie turpitud nis labe uisa rivi inficta uererit, musto
rum locorum enumerationeplanu acit.
s ut alio uenisseJ utimum est, ut inquit Fabius, negare, cum possis dicere, non stri. s ut ex aliquorum inuidiaJ ut de Palamede apud Virg. in a. OEn. qui ex inuidia Ulus use in proditionissusticisnem --nit . ita enim ait Uirg. is Fando aliquidsi Frte tu- peruenit ad auresis Sebia nomen Palamedis , or incl3ta 'ma a Gloria, quem' Uub proditione me gi 's, Insentem, in ando iniucio, quia bella uetabat, as Semisere neci: nunc casum lumine lugent: M Illi me comitem, ct consanguinitate propinquum is nuper in arma pater primis huc misit ab annis1, Dum stabat regno incolumis, regnum bulgeboii Consili , ct nos aliquid nomeni, decussa Gesimus: inuidia postquam pellacis VI, sin Haud ignota kγου superis concs ab oris .is Adflictus uitam in tenoris, luctuά trahebam .ra Et casum insentis mecum indunabar amici. s ut obtrectationed ut Deiotarus ex obtrectatione castoris, cicero pro Deiotaro rege. s utfalsa opinionιJ ut Milo apud Ciceronem, ct Tedianum Amnium: qui a si comi icis salse opinione accusatus fuerat, quod intra tunicam pugionem Dori alligatum in senatu habebat. cum postulast, ut in v et Pon'lim Muo tunicam leuauit. tum M. Ciscera exclamauit, omnia id si lia crimina esse, qua in Milonem dice
s Aut imprudentiaJ si probarinen poterit falsam esse suspicionem, cst
amnino aliqua turpitugnis labe inmus fuerit reus, a purgationis statum, qui ex concessione nascisur, tram rei caussam oportet. ac primum per imprudentiam peccatu uise ostendendum erit.Sic Chaerea apud Terent. in Eunucho, cum a Frthia obiurgatur, quod uirgini ingenua uitium obtulisset, ex im rudentia pereatum excusauit; cum diceret conseruam esse credia. s Necessitudin0 Cicero in Oratione nolera Manilia L. Θί- , ct L. Muranam claris. impervioru excusata aucupiata. davidam que illis
185쪽
in 1 I. de Iliuentilone comment. 8r
mniam Ostenssit, si quid in Mithridatices besto facere desierunt. quod in
rem populi Ro.stret. propterea quod, inquit, ab eo besio Θsiam in Italiam respub. Mumariam Diu reuocauit. ct in eade et oratione eodem modo L. Lucullum excusat. cum ait. Hic ipse illo malo, grauissimas belli Ossinsone L. Lucustus, qui tamen aliqua ex parte lys incommodis mederisertassentu sur, uestra iussu coastin, quod imper' diuturnitati modo statuem dum ueteri exemploputauictis, partem militum, qui iam stipend8s con Bis erant, aemisit, partem Glabriani tradidit. Aut persuasioni J Cis ratu Cat. θρersuaserunt, jbortati βnt, quibus credere par erat, a quia bus decipi quiuis eius aetatis tolerat. s Adolessentiad Thais apud T
rent. in Eunucho, Chaereae, a quo, uitiata Famphιla, iniuriam acceperat, adolessentiam excusat. ct apud Horatium Cato adolessentem illum, quem e frnice exeuntem con sexerat, laudauit ratus cupiditati Venerea nonnunquam indulgendum,is ad sentibus in primis, si quandoque hae in re peccant, ignoscendum Use .sic ergo ait in primo Serm. Sat. a. sa udradam notus homo, cum exire rnice, macte iVirtute esto, inquit , sintentia dia Catonis. a Namsimulac uenas in uis tetra sibido me iuuenes aequum est destendere non alienas .
s Aesinino modo uita turpido J si turpissima hominis, qui arguitur, uita
nullo nsionis genere mitigari poterit, ad locum communem configiem dum ese iacet.uitam illius anteacti pectari non oportere, sid de crimine, quo arguitur, quarendum esse: quando non de moribus, apudcenserci, u rum de crimine illato apudiassices agatur. hac extrema in hoc genere δε-fnsio est . quam nonnulli transfossionis translationem appenni. s Ex facto autem) tertius est coniectura locus: ex quo pasto sufficisne, trahi pssint, planum facit. S totius adminiuratio negoc' ex omnibus partibus pertentabitur J scontrouersia ex omnibus circunstantse inuestigabitur, tractabitur i. locus istia nonnugis comprehensio appellatur: propterea quodnegotium certioribus coniecturis, s qua irma sufficione comprehenditur. atquero hunc locum .summo adimum vegraece ἰά χηιάis τέλους nominant, quod ex omnibus circunstantqs conficiatur.
tque basiusticisno partim ex negotio separatimJ hac facile decim
rant, quod antea dixerat orator, ex omnibus partibus pertentabitur. nam eum, quapersenis, ct negotio attributa sunt, ultractentur ,yr 'culdubio totius negoti' administratio ex omnibus circunctant,s pertent eis Expigitur in hanc constitutionem conuenire uidenturgenera e vum omnia' genera eorum, qua negoti attributasunt, hac iam anteae x recen
186쪽
recenset. continentia cum negotio, considerata in gestione negoti', assio. Lis negotio, ct consequentia ne*otium. partes autem horum generumsunt singularci,qua singulisgeneritis Fbjciuntur. ad continentia cum negotio reseruntur haec, breuis complexio totius negocj, causa, ct quatiabus temporibus facta iucantur ante rem, in re, pon rem . ,s, qua in gestione negoth considerantur , subjciuntur, locus, tempus, occasio, ct alia. adiuncta negotio comparata continet, maius, minus, par: item contrarium
di faratum, alia , multa. consecutio negotiν alias sterici habu . factum quo nomine debeat appellari,qui sint eius facti principes,adiutores, conscir, ct alia, qua describuntur in primo libro . FPleraque J reste pleraque rquia non omnes generum partes ad coniecturam probandam usiquequaque
nocessariasunt. s Hoc est, qua ab re separari non possuntJ persenam. 2-ctum, causa a negotio seiungi nequeunt . id est quis fecit, qui actum est . propter quidfactum est. sguior ante remfactumJ Haec potissimum circunstantia quid,ex tribus locis considerarissolet. ex antecedentibus, ex coniun iis, ex consequentibus. in antecedentibus quaeritur, ansimultas ahqua praecesserit, aut comminatio, uel apparatus, i ,genus alia. lasias in oratione contra Herat enem adulterum, conatur persuadere iudicibus nia hil unquam aut Ody, aut iuui', aut contumelia sibi cum Heratonene accidisse, ut fidem faciat, se non alia, quam adulteri' cum sua uxore ab eo commissi, gratia illum occidisse. sic enim fere, nquit. Ita hac de re quaeriarantes, si qua mihi aduersu Herat enem inimicitia unquam fuerint,
prater hasie, certe inuenietis nullas. Nam neque me conscriptis tabellis Mnquam per calumnias accusauit. neque ex umbe tentavis elycere, neque priuatam aduersus me causam usum egit. neque improbi alicuius mihi
facinoris eram conscius. paulo post. At illum hominem nisiea nocte Mideram nunquam.quam igitur ob rem huismodi ipsi periculum ad sem, nisi id in me ille delictum patrassit, quod unum omnium est maximum 'in crimine uero adulterj, an uirsutus sit ambulare per locasu =ecta, auffectitus sit,untauit ne famulas,quod Labeoni iure consecto maxima coniectura es .f. de iniuriis l. Item apud Labeonem. an mulier praeter morem uosibi faciem insecerit,aut domo frequentiusquambolebat,egresserit, aut uenitu, cultu, orire uestrater consuetudinem sese ornarit. alias qua hac in resufficionem constaresolent,fecerit. Lysias in oratione contra Herat enem uerisimile adulterium uxoris sua facit GDco. Cum ait Verum uisa eii mihi, iudices, eius facies deyicta cerussa, cum nondum tamen rater triginta dies ex hac luce migrasset. 'In coniunctis, an cum clamore occiderit reus an uim sit occo astatisserat de VI se ain.ad Herenn. refert. huic loco adaptari otiam potest alia circuritantia iuxta Trapse 3 intis
187쪽
sintentiam uiaelicet a rebus relictis: per quas eognosci etiam potest, , quis fuerit rem . in consequentibusR sint . qua se tum consequuntur . fuga, passor, titubatio, ct alia, qua paulo ira a Cicerone recensentur. In loco igitur opportunitas J an locusserit opportun- , id est apti ad negotium conficiendum,considerariselet. quod Cicero diligentissime considerauit in causa pro Mil. cum ait. Videamus nunc id, quod caput est; locus ad insidias ille ipse, ubi congressisiunt. viri tandem fuerit aptior. id uero, iudices,etiam Iubitandum, diutim euliandum est ' ante fundum Godb: quo λβndo propter insani illas substrustioneς faede misie hominum uersabatur ualentium aduersari. atqui excelso locosuperiorem sestra putabat Milo, or ob eam causam eum locum ad pugnam potissimum deligerat . an eo in seco potius expellandum ab eo, qui ipsius loci fefacere impetum cogitarat' sin tempore singinquitas' id en, an idoneum feris temporis I fatium ad rem transigenkam . sin occasione commoditasJoccasio pars temporis en, ut in primo libro aedium eIt, Graecis πιυρὸς V- , pellatur. requiritur ergo non serum temporis spatium, sed qua etiam fue-
rit temporis occasio: an quo tempore plebs in comiti s , in templo , ad ludos adste lacula ferit congregata: an tempore messis, vindemia occupato hominibin, an noctis temporesemno oppressis. haec omnia quam diligentifsime considerantur a Cicerone in causa Milonis: qua cuique legenti fac lepatebunt. sin facultate copia, Opotestas earum rerum, propter quas aliquid faciliussi J ut seruorum, byerorum, clientum, diuitiarum .i enim rebus negocia facilius fiunt. aut re vera aliter feri nequeunt .haae
Graeci τλιργων appellant. s Teinde uirindum est.J tertius a locus est ex se, qua negotio sunt attributa: in quo ponuntur ea, qua uulgo icomparata, Quintiliano nunc apposita, nunc comparativa duuntur.
FHoc est quid maius, quid minus, quidque magnum, quid simile J plum huicisco subiecit genera in primo libro tanquam ista magis communi. hic asscro ea tantum colligit, exquibiu conieIlura trahi potes. sQuo . in genere euentus J hunc locum in primo libro tribus temporibus considerari posse admonuit: hic uero quid ex ficto euenire post, tantum imspiciendum monet. s Vt metus, laetitia, titubatio J Hacsignasunt arimis sucinoris: nam qui aliquid admisit, semper timur magna eniis uis conscientia cinquit Cicera est magna in utroque partem, ut ne que timeant, qui nihil commiserint, ct poenam semper ante oculos .ersari putent, qui peccariκt. hine fidem fuit cicero Milonem ab Omni insidiarum Iusticisne immunem, qui occisi closo, urbem ingresinni iuratum nihiliminuspetere coepit eo animo ac si nibila sest. milis lenim conscisntia inmissi agitabatum, quia insidiatorem occiderat.atque a sta
188쪽
ἐ a ait. R cordamini per Teos immortalu qua ferit celeritas reditiueivi; qui ingressus in prum ardente curia, qua maenitudo animi, qui uultus, qua oratio , ct alia. Laetitia quoque praesertim immodica, ct insolita aliquid arguis mati comissi. Chaerea post uitiatam Pamphilam prataritia stare loco nequit. Optati sibi dari aliquem, cui tantam potiundae amica sua occasionem Iibi praeter spem oblatam narrare possit. sic eni- ait iis
B iam ne erumpere hoe licet mihi gaudium' pro Iuppiter, . Nunc tempuν Vedio, ea cum perpeti me possum interfici:
Ne uita aliqua hoc gaudTum contaminet agritis e. Sed neminem ne curiosum interuenire nunc mihi, ues me sequatur, quoquo eam, rogitando ob:undat , enecet,
sili Uliam, aut quid latus sim, quo pergam, unde emergam. est alia, quasequuntur. suuarta autem pars erat expJquartus sequitur locuι, consecutio: qui non ideo consecutio dicitur auctore Fabio quia ' Lium consequantur, sed quia, qua in loco continentur, fiunt adiun negotio, cst άλωλουθα hic quoJue tantum ponuntur,quae ad coniecturam Iaciunt, qua enumerantur in contextu. s Sunt autem aliqua sius Ariones P hactenus qua ex singulis locis separatim se ficiunci trahi possent, ostendat riam uers communiter, Ur mixtim ex duobus locorum generibus sufficiones deduci, iden argumenta communiter feriposse, declarat. Nam qua ex perso nis sumuntur, cum facti Dysicione iungi possunt. ut siqγa ex ortuna coni tura est, ad iactunorans eratur, hoc modo. Huci sit, assistat urauanidem .seruus , potuit occidere. ingenuus, non furatur. massistratus, iniet ulcisci, siuelit, potest . ita de alip dici potes, pluribus. FAIax
- cnim quari oportet' quo pacto ex Gr que locorum generibim argumenta trahipossint, me odeclarat. Tomin conieciturali connit uisone, an potuerit aliquid fieri, res ab abs potuerit . , an 'cultas rei agenda se rit, quaeritur, or aba, quae in contenu ponuntur: quae uelomnia, uel eorum maior pars ad co silium refruntar, quae in attributis persona uersantur. igitur communiter ex utris A locorum generibus conititura duci ρο-s m. s Deinde 'custasJ hinc facile colligitur, posse,ir facultatem habere diuersa significatione capi. 2 mcu, negotiν ε iendi copia inest, aut
de si ; de Iacultate agitur: ut Iunt uirci, diuitia, cognationes, clientela rμbi uer. uel loci, uel temporis opportunitiu, uel occaso ad rem agendam deest; tunc quaeritur ,an potuerit in ea causa . quam expouimu a in eo themate, or exemplo, quo upra adduxit de eon stitutione coniecturali; δε ea, qui hominem pecuniosum admrrcatum proficis entem comita-
189쪽
in II. de Inuentione eoniment.
Harat ατ--a ex attributis negotio ad consilium pertinere, quod est expersonuocm: ergo communiterseri posse. hac enim loca, qua ex am cedentibus, ex comun N, ct ex consequentibus enumerat, ad negotium pertinent , ct cum negotio continentur. s Horum pars ad consilium perritinerJ quia absilue consilli eri nequit. Q ritur enim utrum uideatuνη probat, consequensias, tum, ct alia quoque ad consilium resisti, ratio sempta a consuetu te iuAciorum: in quibus diligenter inuestigariseleccum ab accusitio re, tum a de insere; utrum considio, an temere reussci uideatur. ut indeprobabile ut non probabile esse appareat maleficium asia osse admissim . s Facultaι fuisse faciendS non uidetur J hinc apparer, id
quodFupra docuimus, pecunia adiumenta, clientela, cognatιωα, caterat id genu ad Iacultatem re erri. s Hoc modo si diligenter attenda mus J concisaei argumenta ex personis, ct ex negotia apte inter sese
Hi C neque facile est, neque necessarium distinguere, ut insuperioribus partibus, quo pacto quidque accusatorem, & quomodo defensbrem tractare oporteat. Non necessarium, propterea suod caussa posita, quid in quanque conueniat, res ipsa docebit eos, qui non omnia hic se inuenturos putabunt, sed ad ea . quae praecepta sunt, comparationis modo quandam incommune mediocrem intelligentiam conferent. Non facile autem, quod& infinitum est tot de rebus utranque in partem singillatim de unaquaque explicare, & alias aliter li,cin utranque partem causis solent conuenire. are considerare, haec, quae exposia imus, oportebit. Facilius autem ad inuentionem animus incedet, si gesti negotii &suam, & aduersarii narrationem saepe, & dilige ter pertractabit, & quid quaeque pars suspicionis habebit, eliciens considerabit. Quare, quo consilio, qua spe perficiendi quisque factum sit: cur hoc modo potius, quam illo: cur ab hoc potius, quam ab illor cur nullo adiutore, aut cur hoc: cur nemo sit conscius bauicur sit, aut cur hic sti cur hoc ante factum sit, cur hoc ante famam no sit: cur hoc in ipse ii otior cur hoc post megotium': aut quid factum de industria, aut quid rem ipsam coo secutum sit, constet ne oratio aut cum re, aut ipsa secum: hoc'uius ne rei sit signum, an illius, an huius, S illius, & utrius pollius: quid factum sit,quod non oportuerit,aut non factum, quod soportuerit. . Cum animus hac intentione omnes totius negotiit partes considerabit, tum illi ipsi in medium conseruati loci pro cedent, dς quibus ante dictum est a & cum ex singulis , tum ex
190쪽
eoniunctis argumenta certa nascentur.Quorum at mento tripars probabili, pars necessario in genere uerlabitur. Accedunt autem ad coniecturam sepe quaestiones, testimonia, rumores, quae contra Omnia uterque sina ili uia praeceptorum torquere ad suae caussae commodum debebit. Nam & ex quaestione uispiciones, &ex testimonio , & ex rumore aliquo pari ratione, ut ex
causa, & ex persona, & ex facto duci oportebit. are nobis& ii uidentur errare, qui hoc genus suspicionum artificii non putant indigere,& ii, qui aliter hoc de genere, ac de omni coniectura praecipiendum putant. Omnis enim iisdem ex locis coniectura sumenda est. Nam Seius, qui in quaestiqne aliquid dixerit ;& eius, qui in testimonio, & ipsius rumoris caussa, & vers.
tas ex iisdem attributionibus reperiretur.Omni autem in causa pars argumentorum est adiuncta ei caussae solum, quae dicitur,&ab ipsa ita ducta, ut ab ea separatum in Omnes eiusdem generis caussas transferri non latis commode possit. Pars autem est peruagatior: & aut in omnes eiusdem generis, aut in plerasque
accommodata. Haec ergo argumenta, quae transferri in multas caussas possunt, locos communes nominamus, Nam locus c5munis aut certae rei quandam continet amplificationem: ut siquis hoc uelit ostendere, eum, qui parentem necarit, maximo
supplicio esse dignum: quo loco, nisi perorata, & probata causisa, non est utendum . Aut dubiae, quae ex contrario quoque ii beat probabiles rationes argumentandi: ut suspicionibus crodi oportere, & contra, suspicionibus credi non oportere. Ac pars locorum communium aut per indignationem, aut per conquestionem inducitur, de quibus ante dictum est: pars per aliquam probabilem utraque ex parte rationem. Distinguitur autem oratio, atque illustratur maxime, raro inducendis locis communibus,& aliquo loco,iam certioribus illis auditoribus,&argumentis confirmatis. Nam & tu conceditur commune quissidam dicere, cum diligenter aliquis proprius caussae locus tractatus est, & auditoris animus aut renouatur ad ea, quae restant,aut omnibus iam dictis exuritatur. Omnia enim ornamenta eloc
tionis , in quibus & suauitatis, & grauitatis plurimum consistit,& omnia, quae in inuentione uerborum, & sententiarum aliquid
habent dignitatis, incommunes locos conseruntur. Quare,non ut caussarum, sic oratorum quoque multorum communes lose
sunt. Nam nisi ab iis, qui multa exercitatione meti am sibi α