장음표시 사용
51쪽
d remm . atqui sunt plurci negotialis conmtutionis Lyccies, cptiu omneae λpraesentia recra sire me piger. adeau Fortunatianum in primo libro Meris ciuili more J Negotialis natus magis praescribit, quid agendum sit, quam agat. iussicium , aliquando praecedit, quasi iudicise agendis sit pratu
disium quoddam . nam ante quam iudicium de Verre ustum conIritutum fissu, praeiudicium istud fuit, de consituendo accusatore,uter accusare dobrere Cicero,an Caecilius. Et aequitate J recte. nam iuris,aequitatisipartibus uti in x. libra declarabitur or ipsa de ditur. si iuridicialis quidem ipsa in duas di ibuitur panci,absolutam,ctassumptiuam J in iuridiciab quam ex re iam striis proficisci diximuυ aut reus scisse quimpiam turpe,ct ueritum fitetur; aut uetitum negat. Si negat ueritum, uerum naturali iure sibi concessum duat,iuria cialis est a Uutar quam Graci κατ' uocant. Si uerὰ rem turpem scisse confiteaturi sumpti est haec Vraecis κατακτὰ ις dicitur. altera sua stomest de dit: propterea ait Cicero, quod in se iuris, ct iniuria quaestionem cominor. quot uero modis, in dicemus. altera extrinsecuό auxilium implorat . quamobremini,q dex se nihil dat firmi ad recusationem. quod ueta assumit ex re e tranea adtamenti, id aut ex comparatione, aut ex relatione, aut ex remotione criminis, aut ex concessione perpurgationem assumit. s Hac parare habet treae: imprudentiam, caseum, necessitatemJ non sis quartam ara derunt oblisionem. exempli gratia. sacerdos omnibus caleris sacrum non
scit .peritur adpoenam . hic enim aliter de di non potest, nisi memoriaiasibi dixeris excia se . Remotis criminisJhac dyserta relatione criminis: nam in relatione in eum culpam restrimu qui passius est . at in remotione non in eum rui passus est, sed in alium,uel in aliud crimen transrturiuiduo exempla in a. bbro. mi, Orpotestate J alterius. vi,quia coegit potestate, quia cogere potuit. Si autem caUsa,autfastum ira nuri quomodo Iactum transsinu si iuridicialis constitutio lacti confissonem cotinis ' Sed sesum ita ase remouer reus, ut minime a si factum neger. i . libro iuuenis confiterurse porcum tenuisse ut, ct potesate Mancini sue a terius Imperatoris coa sinitamen foedusse permisi se negat. s Cum a- datu doctum Jareo. QEodulsereri AEquod arguitur Jexempli gratia. hostes cum ex acie in mamia riuitatis irruerent, Imperator murtim deiecit ; hostes fugerunt. accusatur a reipubs de dis comparatione . G ut holici fugaro rei spis prodessa, murum visiecisse contendis. Gn quarta constitutuncquam trastativam nominiamus Translativam quatuor modis sieri superius di lum est .apes . a loco, a tempore, a re, quae omnia tacero hic quos reperere viduum Sed quo modo exbs circumstant,s translatio seri pdsit, declarandum est . a persona igitur uel accu-
52쪽
in I. de Inuentione comment. II
storis,aetrei, usissemem agereposse negemus: uel uirum friem accusari. a re, ut si sum patrem a sita urannidis accusares,cum lex flijs a- monem uerre in parentes nisiclementia. a tempore,utsiol potuisse, nune non posse quempiam dicamus. a loco,cum alibi agere posse, non ubi causam actor intenderit,insistamus. fauos non tam imprurintia falli putamusJ translativam constitutionem de numero constitutionum tollendam esse, cum alos multis argumentis probari potes tum hoc in primi quod a controuersia fifti seiunicta est: neq; enim unquam rem ipsam, sed modii, actionemiconsiderat,ut nihil de re post ex ea iussicari. accedit eo, quod in reliquis, quos de arte libris,perscripsit Cicero interpraecipuas conniitutiones non retusit: sed an sit,quid sit, quale sit,duntaxat quaerendum admonuit. iam uero mordicus inter conmtutiones eam collicandam esse contendit; cuius opinionem aby quoq; secuti sunt: hunci tuendarum causarum ordinem, atq; rationem es autumant,ut reus primum, si potes iocisse neget: sin minu , proximum est,ut Fabius ait,dicat se non Acisse quod ob ciatur. tertio is
G si honestis ac Drι te stris contendat. qua si deficiant, a superest
salus, aliquo iuris ad umento elabendi a crimine. quois fit per translationem . si on quod non usi sint ea oratores spe ueteres J OBHiotelem, crocratem in primis designati. Fabius Quint. de una consitutione uerba Dciem,simina inquit,quada translationis citra nomen ipsum apud Arist. reperimus: sed nomen primus Hermagoras reperit. 2 proficto multis in iscis et tuor quaestionum genera Aristoteles attingit in rher. ad TheodeElen. quorum nomina nullibi tamcn unquam expressit. in rhstoricis uerὰ ad Lex. ubi de genere iudiciali uerba Iacit,trium tantummodo constitutionum meminis,hoc 'e in modo. Defindendi autem sterici tribus praceptis con lat. aut enim de seri ostendendum est,se nihιl eorum,quorum a
cusatur, patrauis; aus cogatur 'terhenitendum est,ut gestum a se negocium,S' legitimum,cst iustum,ct honestum,ct reipublicae usiri esse ostendat.
Si hoc nequitiaut in 'tunam, aut in imprudentiam geIta negocia conserens,operam dabit,ut sibi ignosiatur.si sibus uerbis est coniel luralis,er iuriaeciali e r ista,quae ex iuridiciali depenns,concessio perpurgationem designari uidetur: translatiua uero nuta prorsus mentio fit. itansitius quandoq; incidi non tanquam principale negocium tractetur,sed tanquam ali. qua figa,uel prorogatio iudici . 2 am quanquam in ipsum iussicium,st imquit Cicero in partis. hoc translationis genus saepe d labatur, tamen ante iudicium tractari flet,de quo quidem genere cum disieptatum ferit, re- manu tamen integrum lilius rei iudicium .de quo controuersia habendisci. exempli gratia. Si de accusatore Verris cosituendo agatur, antequam crimina Verris audiantur, remanes adhuc integra in Verrem accisatio, D mq;
53쪽
neque ob diuinationem,aut aliquod aliud praeiudicii , tollitur inscium pro clyali, aut controuersia in reum Iutura. Et constitutionci quidem J epiaugm eorum qua hactentu de inuentione tractinis. s Confiitutione reperta J pergit o lendere,quid repertis constitutionibus quarendum sit. s Cor Mys bellum indicamus,an nonJ id in consultationem positum est in Senatu, utrum Corinthys, propter legatos lotio aspersos,indicendum esset bellum,
an non. sVtrum Carthago iuruatur, aut Carthaginiensibus reddatur, an eo coloniam deducaturJ rursus ad Catonis,ct Nasica contentionem aletluit .sane quotiones ista deliberatisi generis sunt: quodnon simplices mado,uerum etiam comunflas caussas habet. Sed or in iudiciali genere plura quaeri, plumi qua bones incidere flent. sane hoc persticuum est, quasdam tu ais causas plurti inatus posse recipere: e quibus unus praecipuus, principalisi sit,necesse est. al,quifrte accidunt cause,accesseri , siue ιnci
intω appetantur. quorum proprium si Praecipuum confirmare. hos a
tem cognscere haud di cile est,si illud in primis obseruauerimus,quid sit,
quod comprehendat,or quod comprehendatur. qui enim alterum in si habuerit, is erit principalis . in oratione pro Milone iuridicialis conte iuralem continet. s Deinde considerandum est in ratione.an in scripto sit controuersiaJ hac an inter consitutiones,siue parici constiιutionum haberi debeant; uarly uaria seni iunt. nonnusti ammant esse status: quidam qκ sisnci legitimas uocant. Cicero hae a constitutionibus ', earum partibvss s gregat,quasi incidentinctaccesserias: quia omnino fasti controuersia iundia esse uidentur. Fabius in tertio libro cum status in rationatu, ct legia rimos Uribuisset, legitimos ex rationalibus fieri, eorum i ueluti simula-era interdum simpucia, quandoque mixta esse docuit . nam controuersia scripti, Ur uoluntatis procul dubio aut qualitate,aut conis lura continetur. SILogismin, siue ratiocinatio maxime qualitatis est. ct legis contraria: a 'lim ruibus siriptum,ctsententia, constat: er ambiguumsemper con estura explicatur. finitio quoque utrique generi,quodi rerum,quodis impii contemplatione constat,communis est. Hos igitur Cicero recensi fluestatus,sive quaestiones. Scriptum, sententiam,contrarias lege ambiguum, definitionem, ratiocinationem. haec cyraeci ρλου
φιδελύας, ορικου, συλλογισθιου ςάσεις uocant. sQuae exseriptionisgeneredde quocunque scripti genere intelligendum est. lege, telamento. Senatu consulto, plebi cito, padio di genu3 alijs. si am tum uerba ipsa uidentur cum sententia scriptoris dissidereJ ineptum hercle est exemplum auctaris ad Heren . in primo libro descripto,et sententia: magis recepta sunt C eeronis in a. libro,s' aborum exempla.hoc uero apposit mum est. lege cai.
tum se,ut simul prater principis uoluntatem in urbem redierit, capite pM
54쪽
in I. de Inuentione comment. I
niatur. quidsiredea ut principem de in dis admoneat ' hic scriptoris uoluntas cum scripto contendit. Tum interpe duae lege aut plurre discrepare J nulla legum contrariarumpugna,ut inquitFabius,nsex eventu,er o casione aliqua: nam feripotest duas existere legci eadem de re aeuersa sentientci,quarum tamen altera alterius potestatem, si separatim considerentur, non tollat,neque infirmet. uerum si una quasibactis cocurrant,earum interpretatio cossissitur, ut cui potius obtemperando sit, appareat. Verbi caussa. lex est, ut, qui uirgini uitium obtulerit,eius caput uirgo perere pse sit. ct altera lex,ut qui uirginem rapuerit, eius nuptias uirgo petere possit. quιdam una nocte duas uirgines uitiauit, altera caput, altera matrimonita sagitat. hic legeου separata non mutuo pugnant. Sed coniuncta confligunt, cui magis adbarenaum sit. um ex eo quod ptum J ratiocinationem designat: quam ahq collistionem, uraci ν appellant. fit cum alia quid abrique,certa lege in iudicium uenit; cums ex uno,quod scriptum est, aliud quoque,quodsicriptum non est, argumentatione colligitur. exemplum est appositissimum apud auctorem ad I seren. apud Ciceronem in a. de Mageolo matricita. ibi pluribus disremus. sTum uis uerbi quasi in do itiua J ifinitionem intelligit, non illam principalem. qua inter connitutiones restrium sed legitimam. non enim deficio, de orta est causa,sed Ascripti tantum desinitione quaeratur, de qua in a. pleniora oratione aecemus.s Ratio estJ quia dixerat considerandum es,utrum inscripto,an in rati ne est controuersia,declaratis partibus script iam rationem aggreditur. Q dcontrouersiae genus ideo ratio mellatur, quia non siripta aut toritate nititur,sed argumentando rei cauom,et rationem ostendit. sues P
cyraeci uocant. sues ratio JA Mτων. , Qua iudicatioJ τὸ κρινομενον. sia sed firmamentumJ συνέχον. Sic ideo appellatur,quod ueIaccusationem aduersa , uel de sonem rei confirma sed his de rebus logito in partitionibu , ct in top. prope Anem. s Nam non, ut quidquid diacendam primum ent, ita primum animaduertendum uideturJ partu causse, O argumenta ad causam idonea prius excogitanda esse monu, quam partes orationis in sevum or em dirigantur. quam ob rem Aristoteles antequam de orationis paralbus ageret ,siluam argumentorum, atque adeo
totam rhetorices suppellectilem scribendo complexus est .s Tum denique ordinanda sunt partes orationisJ quantitatis partes intelligit: quas issico
recenset orator. exoraeum, narrationem, orc. quae in oratione eo fungu tur munere os', quo in tragoed syrologus, Usedium,exodis choricum;
de quibus Arist. in poetica : ibis Vincentιus MadFus, est Franciscus Robortellius interpretes doctissme,ut omnia sunt, di futarunt. sm pamus sex omnino nobis uidenturJis 84rtisionisin qu/ttuor tantummodo co . - D a ligiti
55쪽
hi ir: ad rem d&cendam duas: narrationem, confirmationem: ad animos impellendos itidem duas: exordium, perorationem. Sed singulas de partibus orationis opiniones non attinet hic restree. hac de re tamens quis plura uelit, adeat Fabium in quarto libro.
E x ORDI VM est oratio animum auditoris idonee comparans ad reliquam dictionem: quod eueniet, si eum beneuolum, attentum, docilem secerit. Quare qui bene exordiri caussam uolet, eum necesse est genus suae caussae diligenter ante cognostere. Genera caussarum quinque sunt. Honestum, admirabile, humile, ancepS, Obscurum. Honestum genus est, cui statim sine oratione nostra auditoris fauet animus. Admirabile, a quo alienatus est animus eorum,qui audituri sunt. Humile,quod negligitur ab auditore,& non magnopere attendendum uidetur. Anceps, in quo
aut iudicatio dubia est, aut causia & honestatis, & turpitudinis particeps, ut beneuolentiam pariat, & offensionem. Obscurum, in quo aut tardi auditores sunt, aut difficilioribus ad cognosccndum negotiis causa implicita est. Quare,cum tam diuersa sint genera caussarum, exordiri quoque di sipari ratione in unoquoq; genere necesse est. Igitur exordium in duas partes diuiditur,in principium, &insinuationem. Principium est oratio perspicue, &protinus perficiens auditorem beneuolum, aut docilem, aut at tentum. Insinuatio est oratio quadam dissimulatione,&circuitione obscure subiens auditoris animum . In admirabili genere caussae, si non omnino infesti auditores erunt; principio beneuo lentiam comparare licebit: sin erunt uehementer abalienati; confiigere necesse erit ad insinuationem. Nam ab iratis si perspicue
pax,& beneuolentia petitur, non modo ea non inuenitur, sed auuetur, atque instamniatur odium. in humili autem genere caussis, contemptionis tollendae causa, necesse crit attentum efficere
auditorem. Anceps genus causse,si dubiam iudicationem habebit, ab ipsa iudicatione exordiendum est: sin autem partem turpitudinis, & partem honestatis habebit; beneuolentiam captare oportebit: ut in genus honestum caussa translata uideatur. cum autem erit honestucaustae genus,uel praeteriri principium poterit; & si commodum fuerit,aut a narratione incipiemus,aut a lege, aut ab aliqua firmissima ratione nostrae dictionis: uel si iprincipio placebit, beneuolentiae partibus utendum est, ut id, quod est, augeatur. In obsturo autem caussae genere, per principium dociles auditores efficere oportebit. Nunc quoniam quas
56쪽
in I. de Inuentione comment. Is
res exordio coficere oporteat, dictum est; reliquum est,ut ostendatur,quibus quaeque res rationibus confici posSit. Beneuolentia quatuor ex locis comparatur: ab nostra, ab aduersariorum,
ab iudicum persona, a caussa. Ab nostra, si de nostris factis, &officiis sine arrogantia dicemus: si crimina illata, & aliquas minus honestas suspiciones iniectas diluemus: si,quae incommoda acciderint, aut quae instent difficultates, profere inus: si prece, &obsecratione humili,ac supplici utemur. Ab aduersariorum autem, si eos aut in odium,aut in inuidiam,aut in contemptionem adducemus. In odium ducentur, si quid corum spurce,superbe, crudeliter, malitiose factum proseretur. In inuidiam, si uis e
rum, potentia, diuitiae, cognatio, pecuniae proserentur, atq; e rum ustis arrogans,& intolerabilis, ut his rebus magis uideatur, quam causae suae, confidere. In cotemptionem adducentur,si eorum inertia, negligentia, ignauia, desidiosum studium,&luxuriosiam otium proferetur. Ab auditorum persena beneuolentia captabitur, si res ab his fortiter, sapienter, mansuete gestae proferentur, ut ne qua assentatio nimia significetur:&si de his quam honesta existimatio. quantaq; eorum iudicii,& auctoritatis expectatio sit,ostendetur. Ab rebus ipsis, si causam nostram laudando
extollemus, aduersariorum caussam per contemptionem deprimemus. Attentos autem faciemus, si demonstrabimus ea,quae dicturi erimus, magna, noua, incredibilia esse, aut ad omnes, aut ad eos,qui audiunt,aut ad alliquos illustres homines,aut ad deos immortales, aut ad summam reipub. pertinere: & si pollicebimur nos breui nostram caussam demonstraturos,atque exponemus iudicationem, aut iudicationes, si plures erunt. Dociles audituros faciemus, si aperte,&breuiter summam caussae expone mus,hoc est, in quo consistat controuersia. Nam & cum docilem uelis facere, simul attentum facias oportet. Nam is maxime d cilis est, qui attentissime est paratus audire. Nunc, insinuationes quemadmodum tractari conueniat, deinceps dicendum uia detur. Insinuatione igitur utendum est, cum admirabile genus causi, est, hoc est, ut an te diximus, cum animus auditoris infestus
est. Id autem tribus ex causis sit maxime: si aut inest in ipsa caussa quaedain turpitudo, aut si ab iis, qui ante dixerunt, iam quiddam auditori persuasium uidetur, aut si eo tempore locus dicendi datur, cum iam illi, quos audire oportet, desessi sunt audiendo. Nam ex hac quoque re non minus, quam ex primis dii
57쪽
bus in oratione nonnunquam animus auditoris offenditur. Si causae turpitudo contrahet offensionem, aut pro eo homine, in quo offenditur, alium hominem, qui diligitur, interponi oportet: aut pro re, in qua offenditur, aliam rem, quae probatur, aut pro re hominem,aut pro homine rem, ut ab eo, quod odit,ad id, quod diligit, auditoris animus traducatur,& dissimulare id te de sensurum, quod existimeris defensurus. Deinde, cum iam mitior factus erit auditor, ingredi pedetentim in defensionem,& dicere ea, quae indignantur aduersiarii, tibi quoque indigna uideri. Deinde, cum lenieris eum,qui audiet; demonstrare,nihil eorum ad te pertinere: & negare,te quicquam de aduersariis esse dictu- Tum, neque hoc, neque illud, ut neque aperte laedas eos, qui dili-suntur,*tamen id obscure faciens, quoad possis, alienes ab eis
auditorum uoluntatem,&aliquorum iudicium simili de re, aut auctoritatem proferre imitatione dignam. Deinde, aut eandem, aut consimilem,aut maiorem,aut minorem aSi rem in praesentia demonstrare. Sin oratio aduersariorum fidem uidebitur auditoribus fecisse, idq; et,qui intelligit, quibus rebus fides fiat, facile erit cognitu, oportet aut de eo, quod aduersarii sibi firmissimum putarint,ta maxime ii, qui audierint, probarint, primum te dicturum polliceri, aut ab aduersiarii dicto exordiri, & ab eo potissimum, quod ille nuperrime dixerit: aut dubitatione uti quid primum dicas, aut cui potissimum loco respondeas, cum
admiratione. Nam auditor cum eum, quem aduersarii perturbatum putant oratione, uidet animo firmissimo contradicere paratu m,pleruque se potius temere assensisse, quam illum sine caussa confidere arbitratur. Sin auditoris studium defatigatio abali nauit a causa, te breuius, quam paratus meris, esse dicturu commodum est polliceri,non imitaturum aducrsarium. Sin res dabit, non inutile est ab aliqua re noua,aut ridicula incipere,aut ex tepore,quae nata sit, quod genus, strepitum, acclamationem, aut iam parata, quae uel apologum, uel fabulam, uel aliquam contineat irrisionem : aut si rei dignitas adimet iocandi facultatem , aliquid triste,nouum, horribile,statim non incommodum est iniicere. Nam ut cibi fatietas,& lastidium,aut subamara aliqua re releuatur,aut dulci mitigatur ; sic animus defessus audiendo, aut admiratione integratur, aut risi renouatur. Ac separatim quidem, quae de principio,& de insinuatione dicenda uidebatur, haec fere sunt. Nunc quiddam breuiter,& communiter de utroquς. praeci
58쪽
praecipiendum uidetur. Exordium sente tiarum,& grauitatis plu imum debet habere,& omnino omnia, quae pertinet ad dignitatem,continere in se, propterea quod id optime faciendum est. Quod oratorem auditori maxime commendat. Splendoris, S lciti uitatis,& concinnitudinis minimum, propterea quod ex lus luspitio quaedam apparationis, atq; artificiosae diligentiae nascitur,
quae maxime orationi fidem,oratori adimit auctoritatem. Vitia uero haec sunt certissima exordiorum, quae summopere uitare oportebit,uulgare,commune,commutabile,longum, leparatum, tran Statum,contra praecepta . VulSare est, quod in plures causefas potest accommodari,ut conuenire uideatur. Commune est,
quod nihilo minus in hac quam in contrariam partem caussae, potest conuenire. Commutabile, quod ab aduersario potest leuiter mutatum ex contraria parte dici. Longum est, quod pluribus uerbis, aut sententiis ultra, quam satis est, producitur. Separa tum, quod non ex ipsa causa dictum est, nec sicut aliquod membrum annexum orationi. Translatum est, quod aliud conlicit, uuam caussae genus postulat: ut si quis docilem facit auditorem, cum beneuoletiam caussa desideret: aut si principio utatur, cum insinuationem res postulat. Contra praecepta est, quod nihil eorum efficit, quorum caussa de exordiis praecepta traduntur: hoc est,quod eum,qui audit, neque beneuolun ,neque attentum, ne
que docilem efficit, aut, quo profecto nihil peius est, ut contra sit, facit. Ac de exordio quidem fatis dictum est.
E est oratio animum auditoris idonee comparans ad reliquam aestionVJ principq munus maxime necessarium, ac pracipuum es docuit e fri . tm ostendere cuius gratia oratio sit innituta. ε Quod eueniet,si beneuolum,docilem,st attentum conficerιι J b per totam actionem,uelina Cic. admonente in et .de Oratferi oportet:praesiertim cum ceteris partibus minus quisque semper intentus, or maiori tedio esse,quam principio uideatur. quιn etiam eos irritis Arist. in 3. rher. qui attentos magis in exordis,quam in reliquis partibus 4ficiendos esse auditores monent,cum ibi omnes attentissime audiant.quam ob rem reliquis etiam orationis partibus,siexpediat,et caussa postulet,admonendos esse iudicci ait,ut diligenter, Ur attente audiant. quod Cicero ubique diligenter obseruare uidetur. praesertim ubi caussa poHulat.Sed exordium eiusmodi est,ut necessaria tribusidis muneribus anιmi auditorum semper pr parandi esse uideantur. s cyanera causarum punt quinque J locus iste plurimis negotium 'cessis , Oictorino in primis:qui sexum boc Fursemiac δεου diu uolueni. nihilprο-
59쪽
fch. a uero,qui'u idat, dixerint,de qualitate materia intestΓgendam ar bitror. quemadmodum saluarius simulacri e genae materiam nactus,exempli causa,aurum,ebur,lignum,marmor,abat id genus, unde statuasiunt,inias materia qualitatem con derat,an dura, an stagilis,an sita cad eami qualitatem idonea i instrumenta comparat, in effvendo diuersa materiae, qualitatisi simulacro diuersa ratione iam, D cultates artis exercet; ita quoq; orator primu nud cause,qi a orationumateria ess,deinde qualis sit ina cauo in turpis,an honesta, an humili an Abi aut etiam admirabilis secum ipse reputat,ut ad qualitatem causse idoneum orationis exoraeum paret. neque illud lentio inuoluendum a bitror,principia orationum non ad qualitatem materia selum, uerum
tiam admateriam pliciter quandoque esse accomodanda. in iudiciali genere prooemia cui auctor Hie ristotele dem praestant,quodpraesitis-nti in Ebulis,aut in heroico carmine prologus . deliberativum genis exfanatura sui ipsemet Arist.docet nultam principium habet quia, ut inquit Fabius,eonciliatiu est ei quisique,quem consulit. Se quando in eo genere principio titimur, ex iudiciali genere quambreui e deduci debet, quod ad beneuolentiam conciliandam Iaciat. ita sentit ex Aristotele Cic.sed Fabius a mai ct in Senatu,st in concioneprooemia ad beneuolentiam comi parandam posse deduci longa,quale istud esse uidetur Ciceronis prooemium in Ser. Rusium ad populum . ita enim ratis requirit aliquando: cui paret ars,u optima duci.in exornatione uero,id est in demonstratiuogenere, ubi summa delediatis quaeritur,prolixiora esse debent prooemia. cuius rei interatios Cic. in pari. Furus Victorius multista', eruditionisi uir , is Commentariqs,quos docti Gelegantis ei in libros ris. de arte rher. serjsit, alim meminit. Sed de uaria prooemiorum ratione, cst quo modo singulis causarumgeneribus accommodari debeant, diligentius omniumor copiosius Barth. Caualcantius pertractauit in libris de arte rhet.quos
Etrusce quidem,sedelegantissime atque do ii e composuit. ne-ΠwnJ-Grari. s 4 dmirabile J hoe additum est a Cicerone: Gra
scurum J σκοτινόδοξον ,siue nceps,in quo aut iud eatis dubia est J Ecet omnes is alios dubia uideantur,tamen de iuridiaciasi luteatione intelligendum est . ubi or ratis delenseris, ct confirmatis
accusatoris,unde oritur, iudicari potest quarum utraque probabilis esse uidetur. Nam dubium dicitur, cuius utraque pars probaripotest. Igitur exordium in duas partes diuiditur,in principium,et in insinuati nem J egregie Fabius Quint. in quarto libro exordiorum loca nobis tradere uidetur.quorum acta ex per seni ron nulla ex caussa,quadam uero ex i ,
60쪽
In I. de Inuentione commenti II
o extra caussam nt,eruenda esse docet. si promi possunt ex ea lamniva, t cognita cuiusque controuersia natura,cr condisione. persenuuplicantur propinquitat&,amicitia,regiones ,riuitatα. ad caussam extra pertinet tempus,unde exordium pro Caelio locus, unde pro Peiotaro, bab ri r nde pro Milone, opinio, de exoraeu cuinationi de accusatore in Herrem constituendo.'ma,uulgi, Testatis iussiciorum, milia . atque haec ινιidem omnia licet extra causam deris usint, ad causam tamen ut faciant,videndum est. hic multa exempla, qua ad exordi' ratione fac ticons sto praetereo,tum quia interpretes auctoris ad Herenn. multa congesserunt ,tum quia infinita prope iam tu ex Cicerone,tum ex o illa Iaci me deduci possunt. s Ab auditorum persona beneuolentia captabitur ,si res ab hi rtiter,sapienter, mansuetegeIta proferentur J tria potissimum hic iudicis ogkia breuiter colligit ortitussinem animi apientia a uetuinem rtiter ergosine timore, nuta habita ratione dignitatis, aut gradus hominis se olam iunitiae aequitatem intuendo. hoc enim modo neque gr. tia,neque muneribus,neque humano timore unquam adduci possunt iussi- .ces u aliquidpraeter ius, 'si admittere uelint. pienter uero ne errore ruris,mansuete cum consilis,absque iracund a. ed aquitate iuris: neque Gnim decet reo iudicem irasci ed, ut inquit Cic.in olf. sisas leges imitari de bet,quae non iracundia ed aequitate,c, iustitia reos puniunt. a fortitudine
animi auditorum beniuolentiam colligit Cicero in oratione pro R,sc. m. cum ait. Te quoque magnopere M. Fanni quaeso, ut qualem te iam antea
populo R . praebuisti,cu huic idem quaslioniiudexpraeesses, talem te nobis.
populo F omano hoc tempore pertias. Ur in oratione pro Milone L. Domiti' praetoris magnitud nem animi extollens inquit. ex considardiute creauitpotissimum:dederas enim, quam contemneres populares insanias,iam ab adolescentia documenta maxima. or in oratione post reditum
I.um in Senatu habita locus en perquam egregius a magnitu e animi rubi de P. Lentulo,des alse uerba'citra quibus ipse, auctoritas popul3 absque ulu timore de se eu. A sapientia,ct iustitia, nec non a maturitate consis, qua mansuetos,pacatosi essest iudicium animos. .Fompei beneuolentiam sibi conciliat in oratione pro Milone hs uerbis. Sed me
recreat,est rescit, .Pompeisapientissimi,ct iustissimi uiri confilium : qia proficito nec isItiti ua putaret esse, quem reum sentcntiys iudicum tradiadisset,eundem t elis militum dedere ; nec sapientia, temeritatem concitata multitud nis auctoritatepublica armare. s tentos autem J idem frae 61 3. docetis 3. rhu. atque illud etiam adiungit, non semper utile esse attentu habere iudicem. quam ob re no nulli sepe risu aliquo ad remittenda
iud is an intentionem utuntur,qua O Cicero lst, cum de insinuatio