장음표시 사용
111쪽
licitum sit, idipsum tamen, quod tunc in nobis excitatur, dc quo ita afficimur, sub nullius imaginis ratione percipitur. Quod autem histe tribus generibus omnia entia is ginabilia complexi simus , patet partim ex hactenus in e plicatione partis primae hujus regulae, ac passim alibi dictis,
partim ex jam dicendis. Cum enim mens nostra ens sit Gnitum, ac eapropter ab externis dependeat, eonsiderari potest vel ut agens, vel ut patiens: qua agit, eam concipiendi, Fu intestigendi; qua patitur, percipiendi , seu imagιnandi i cultatem voco. At vero intellectus operationes ti es noviamus: prima peragitur, quatenus intellectus ens physicum, admodum remoth concipit, quemadmodum fit per ima nationis nostrae activae operationes 3 secunda, quatenus illo propinquius idem ens abstram per rationem concipit , te
tia, quatenus illud per se, seu immediath, prout in se est,
per purum intellectum concipit. Eadem plane ratione i maginationis functiones tres tantum dantur. Nam impressiones externae agunt in mentem yel admodum remoth,
quod ipsium per sensus efficitur, quam imaginationis functi nem dicemus sentire: vel propinquius, quod peragitur per absentium rerum internas repraesentationes, quodque prinprid imaginari appellabimus: vel omnium proxime seu immediate per passiones, quod aptiori destituti vocabulo, per opere seu a ci vocabimus. Plures impressionum gradus nec possum concipere, nec eorum ulla modo sum conscius, ac idcirco constat ex iis, quae supra de intellectus operati nibus ratiocinatus sum, plures imaginationis functione ondari, hoc est, omnia entia imaginabilia hisce tribus generiabus comprehendi. Hic iterum facili negotio possem d monstrare, qua ratione haec, quamvis ob tres istas imagin tionis .ctiones tanquam tria diversa considerentur, nihil minus tamen suo modo semper quali conjuncta sint, seu nicum idemque ens imaginabile constituant. In re enim visu percepta tria obveniunt, primo nimirum ens sensibile,
112쪽
deinde, quod inteme repraesentatur, ac demum, quod gratum aut ingratum est i quae tria tamen unum & idem esse videntur. Impressio enim haec uno & eodem instanti pe agitur , atque ita unica est , licet a nobis, ac sii tres diversae impressiones forent, spectetur. Quia vero accuratior horum tractatio huc non pertinet, eatenus saltem haecce declaro , quatenus sequentibus explicandis inserviunt. Acquisivimus nobis jam tria nova entium imaginabilium genera: adsumamus autem denuo primum, illa nempe entia, quae sensu percipiuntur, &haec eadem, quae in rogula generali praetcribitur, ratione tractando debita attemtione adhibita observabimus, L eorum quaedam talia esse , ut nulla plane conceptu pollibilia mihi repraesentent; unde nullos omnino de iis conceptus formare possum, ita ut nesciam, sintne entia, an variae entium repraesentationes: cujusmodi sunt colores, soni, lux, tenebrae &c. adeo ut, si ex conscientiae sensi velim loqui, prorsus nillil aliud norinio, quam quod diversimode me afficiant. 2. Quaedam eorum elle, quae, licet de genuina illorum natura milii quoque non constet, possibilia tamen plurima mihi repraesentant, & se itidem tanquam entia realia sistunt:
unde multi conceptus de hisce queunt formari, ut sitiat, exempli gratia, figurae rerum, Varia earum magnitudo, motus diversi, diversus situs &c. Quis enim in igne & aqua varium motum, magnitudinem in arboribus variam, in lapidibus varias figuras, varios in animalibus motus, & dive sum in iisdem membrorum situm, formam solis rotundam, lunaeque vicissitudines&ci non observat, atque advertit, se haec omnia optim concipere, utut interim de toia harumdem rerum natu a nullum forte conceptum habeat 3. Permulta ejusmodi entia observo, quae, tametsi nihil de materia, ex quibus constant, intelligam , tamen Omnia possibilia mihi repraesentant, adeo ut hinc perfecte ea
possim concipere, qualia, verbi cauia, sunt omnia, quae di-L cuntur
113쪽
D MEDICINAE MENTI scuntur arte acta, macilinae diversae, structurae item aedifici rum, navium & similium. Atque ita facile video, me iterum hic nihil omita Quicquid enim extrinsecus sentio exisiberi, id ad aliquod ii rum generum reduci posse deprehendo. Quia vero haec demonstratio a posteriori tantum, ut dicitur, est delumpta satius erit, unam ex iis, quas a priori nominant, adhibere, qua liquido constet, impossibile esse, liis plura ejusmodi posse concipi. Patet autem facile, aliquod ens imaginabile milii repraesentare possibilia vel nulla, vel quaedam, vel
mnia ea, ex quibus componitur , quartum concipi nequiti Ex quibus tria nova genera obtineo, quorum unumquodque
eadem methodo tractandum. Sumamus ex. gr. secundum genus imaginabilitiin modo inventorum. Ilinc rursus o servo nova genera exoriri, eorum nimirum, quae vel lucet
emittunt, ut lucida: vel transmittunt, ut pellucida: vel re mittunt, ut opaca. Ad quae D. des Cartes videtur maximis respexisse. ι-Geminina. Explicemus porro eandem hujus regulae secundam partem de entibus Rationatibus. Omnibus hic exacte perpensis, quae in quibuscunque particularibus Matheseos objectis milii nota Iunt, obtulit se in hisce talis aliud considera, dum, quam a. Quod ejus objecta vel aequalia vel inaequalia; quosque ea, si inaequalia, vel majora vel minora sint. Adeoque haud opus erit plura hic considerare obseeta, sed haec eadem in uno eodemque objecto, quod hoc admittit discrimen, spectare: ex quibus tale prae caeteris eligendum est, quod facilliis imaginationi respondet, &ad quod particularia qua
vis Matheseos objecta levi negotio reducuntur: non aliter ac supra triangulum vel ut figuram, vel ut numerorum progressionem , vel ut mobilis alicujus velocitates cons
114쪽
1. Quod ideo nihil hic haberi possit ad propositum ,
convenientius rectis lineis. Has enim solas facillimh im ginamur, atque ad easdem omnia Matheseos objecta levissimo reducimus negotio. Nam hae universias, quotquot in quibuscunque aliis scientiarum Mathematicarum objectis o currunt, proportiones seu relationes commodissimh repraesentant. Sit enim vel quaecunque progressio, sive ea sit Λ-rithmetica, sive Geometrica; vel omnium successivd partium in Elido, figura curva, aut curva superficie&c. dimensio, seu quadratura ; vel alicujus mobilis, quomodo libet accolerati, velocitates &c. haec omnia profecto quam aptissime poterunt repraesentari per rectas bg,ch, di, ek,fl dec. 3. Quod talium rectarum extremitates g. h. L h. I &c. citruam sorma incipiant. Hinc ergo clari: colligo, fad omne id, quod in tota Mathesi ra- est rum aut absconditum est, detegendum α- I
sibiles, quotquot concipi possint, consideremus. Hac enim ratione omnium Matheseos objectorum relationes possibiles nos exhibituros esse confido ;adeo ut, si postea difficultas aliqua in particulari quadam ejus scientia occurrat, nillil aliud ad eandem solvendam opus sit, quam curvam illam, quae rei isti respondet, ostendem: atque ita eadem opera semper infinita, ob totidem curvae puncta, solvemus. Scientiarum idcirco, in qua omnia eo tinentur , quae quidem ad talium Objectorum, seu curvarum , notitiam innim pertinent, haut incongrud Mathesin unoem salem dicemus, & hoc loco entia rationalia nobis ejusmodi lineae curvae erunt. Si itaque los, juxta regulam modo e hibitam , in sua diversia genera colligere conabimur, deprehendemus , infinita earum genera dari.
115쪽
M MEDICINA MENTISI. Dantur curvae omnium simplicissimae, nimirum lineae recta.
L Curvae, in quarum lamatione priores seu lineae r assisibentur, uti sunt Sectiones Conicae, Cissola, Conchobdes, altaque infinitae. Has D. des Cartes Geometricas, re
liquas vero omnes Mechanicas vocat.
. Curvae, in quarum formatione priores curvae, seu geometricae, iterum usi pantur, quales sunt spiralis Arct, medea, Quadratrix, Cycloides M. 4. C Vae, in quarum formatione Mechanicae adllibemtur, quae jam in tertio genere formatae sunt. F. Curvae, in quarum formatione curvae adlubentur, quae in quarto genere sunt formatae. Atque sic eodem -- do in infinitum progredi licet. Sed elucidemus jam paucis secundam hujus regulae par tem quoad entia quoque realia. Notandum hic est, quae
Vis corpora duorum tantum esse generum: vel enim sunt corpora, quae mmentur, Vel, quae quiescunt. Nam corpus extra alterutrum statum, quod neque motum neque qui
scens foret, concipi nequit. Tandem explicanda etiam est tertia hujus regulae pars, qua dicebatur, hunc procedendi modum eo usque conti mandum esse, donec ad talia perventum fuerit entia, quae singula diversam naturam, diversiamque generationem habere observantur& concipiuntur. Haec autem genera tunc omnino exhausta esse hinc patet, quia ab intibus hisce geonerationem diversam habentibus ad alia iterum diversa en tia non datur progressus: nam si progredi ulterius esset vinimus, tot sane genera, quot entia, constituenda serent,
quae tamen omnia eandem generationem communem qu haberent naturam, ac ideoque genera non essent. Sed hic
maxim : notandum, me, ubi in hac regula loquor de entiunia diversitate, praesertim intelligere diversitatem,ut supra quoque dilatum est, internam, & in oculos non semper in Drentem, Diqitigod by Corale
116쪽
rentem, sed talem, quae vel ex anatomia , vel alia quacunque via, interiorem corporum constitutionem pro viribus detegendo addiscitur. Exigui igitur momenti ad scientiam augendam magnae illae entium imaginabilium sunt tabulae, quas quidam depictas exhibent, & in quibus externae tam
tum Varietates notantur ,- ut, cum animalia in cornuta de
non cornuta dividuntur. Sed vero inprimis hic notari velim, quod, quo magis ad particularia destendimus, non sinium internae constitutionis, sed & organorum generationi inservientium varietas,' ac diversa eorum applicatio quam, maxime sit consideranda. Qui enim scientiam, quantum potis est, augere studet, de nullo alio debet esse sollicitus, quam initio de omnium rerum definitionibus, hoc est, primis possibilibus, quibus datis omnium entium generationes habentur. Quia itaque eo omnia tantum diriguntur, ne cessum est res quasvis saltem in tot dispescere genera, quot diversae generationes: observantur. Atque ideo in entibus imaginabilibus omnia, quorum generatio iisdem legibus a solvitur, ad idem genus reduco, & hoc modo innumera superflua , in quae alii ad haec non attendentes prolapsii sunt, praecido, nec tamen quicquam, quod necellarium, praetermitto. Ex quibus discere est non tantum, quam necessaria
ad bene in his philosophandum lint experimenta, sed etiana qualia esse debeant, seu in quem finem sint instituenda, ne frustra in infinitis occupemur. Credo primam nunc regulam, qua omnia possiibilia prima, seu primi conceptus acquiri, ac in ordinem generali cognitione redigi polIunt, plene & plane expositam est:
progrediamur jam ad regulam generalem secundam. Omnibus ad Qt ma genera reductis, viami in praecedenti regula explicatum es, I.) omnia denuo haec diversa genera eo 'ordine, quo se invicem sitasequuntur, considerandat, in quovis coram omnIa entia particulatim perlustranda 3 Et quemadmodum antea ad draerstatem, ita nunc ad id, quod habent L 3 commuis
117쪽
g6 MEDICINAE MENTIS eommune, resticiendo, observandum erit eseatione Be expertinentia, quaenam in quolibet genere ea sint, quae in omnibus gularibus seu concipiendis seu ormandis requiruntur, Meus per adsunt. a Acquisitis iis, qua definitionum Elementa vo
eo , accurate, ne quaedam eorum omittantur, camendum, ac ex
iis solis definitiones formandae sunt, is ea quidem ratione, ut
quaedam eorum tanquam si seu immobilia, quaedam vero tanquam mobitia considerentur, atque ex iis rite functis A cujus rei generatio deducatur: s. o Hac denique elementa, qui ου-
cunque fieri potes modis, inter se sunt combinanda, ut ita sine
definitiones ,seu omnium primi conceptus, osormentur. Prima seeunda Notanda hic circa primam hujus regulae partem v niunt sequentia. Si quis ex me quaerat, quo pacto ea, quae in ejusmodi entium formatione occurrunt, ratione aut e
perientia sint determinanda, respondeo, I. Hoc ipsum bene attendenti non fore dissicile. Id enim, quod in plurimis, imo in infinitis peni: rebus rit, non potest non alicui debitam attentionem adhibenti
2. Nos posse in entibus, quae persem a nobis concia Piuntur, plurima talia proprio Marte formare, vel etiam ut minuatur labor, autores, qui ejus generis plurima jam so mata exhibent, considere: quae bene perpensa ac ponder in hujus rei indagationem perquam facilem necessario reddunt. Cum enim talia formare haut datum sit, nisi qua cunque possibilia ad hoc requisita noverimus , poterimus utique etiam pluribus communia sine dubio semper o
3. In entibus imaginabilibus experimentis accurate faetis id addiscendum: experientiae autem certas ad regulas instituendae sunt. Quamvis vero haec ipsa ad alium pertianeant locum , haut tamen inconsultum erit, nonnitul e rum hoc loco praelibare. Primo Diqitiam by Cooste
118쪽
PARS SECUNDA. 87 Primo considerandus est locus, in quo aliquod ens se matur , partim ut externorum seu circumstantium corporum naturam, & quid ea in illud valeant, conssideremus, cum a cujusque rei externa figura in entibus physicis a rebus etiam externis seu circumjacentibus potissimiim formata sit, V. c. quae rotunda & dura sint, formata fuere vel in fluido, materiam undique aequaliter comprimente, vel in duro, internam superficiem habente rotundam; partim loci quoqu habenda est ratio, ut, quo ordine experientiae sint institue dae, cognoscamus, quia ex iis, quaenam prius, quaenam posterius sint formata, nobis innotescit: res enim, quae rei lar mandae Iocum praebet, prius est formata. Horum quae dam habet D. Steno in pererudito tractam de solido intra solidum. Secundo, hoc peracto, experimentis postea cognosce dum, quae necessario & sola quidem ad rei alicujus gener tionem juxta hanc regulam requirantur: Aga siticet omnia ad υι generationem necessario requiruntur,quibussublatis, reru ticet ut ante iussositis, res generanda non provenit. Et si
jam istiusmodi procellas, omnibus modis, quibus id fieri
potest, auferendo unum, duo, tria &c. tentetur, eo ipso praecavebitur, ne inutilibus tempus perdamus, more Vulga rium Empiricorum , qu1 ad jam dicta , in experientiis suis magno saepe numero facilis haut attendentes , laborem & dissicultatem rei investigandae non minuunt, quin potius multiplicant, dum permulta a disibent vel saltem admiscent, quae ad rei naturam intelligendam minime necessaria sunt. Quae, dum interim aliis puta rebus juncta alia effecta producunt , nova haec iterum explicanda illis restant: atque ita mirum in modum rebus tam multis Variisque implicantur, ut neque exitum, neque genuinam progrediendi viam amplius videant, sicque modo huc modo illuc confvsh nulla constanti methodo, sed prout fert casus, progredientes ex Clament , naturam esse imperscrutabilem, & quae caetera plin
119쪽
M MEDICINAE MENTI sia, quibus multos alios, pariter ac seipsos, a talium invetagatione non parum deterrent.
Tertio: in hisce jam experientiis continuo ulterius procedendum est, donec accentis oculis bisque, si forth n di non suffecerint, vitrorum dioptricorum subsidio adjutis pateat. Nec fand hinc, plurimis ejusmodi detectis, obse vare dissicile erit, quae hic communiam pluribus generati nibus adsinta, quin & ipsum quandoque generationis primae
modum animadvertemus, cum semper eadem in quavis matione oculis ita offerantur, & corporum naturalium M matio nihil fere aliud sit, quam continua primae generationis quasi reiteratio. Nec opus habebimus, ut ea, quae his mediis non inveniuntur, ali, quacunque via detegere laboriose conemur. Sed hic interim consistendum, &, antequam rem quandam , cujus generatio hactenus Ope regularum , modo ostensarum nondum innotuit, ulterius prosequamur, omnium prius rerum generationes a priori ope elementorum physices sunt investigandae. Ubi vero eo perventum
Est, iit intellectui impossibile sit, prae nimi1 rerum partic
larium varietate, progredi i tunc demum juxta hos gener, les canones, qui ope Verae Physices conduntur, & secunduntaquos omnia hujus universi, ubi ubi extiterint, aut quocumque tempore fuerint se ata, constanti semper & eader lege fiunt, experimenta rursum instituenda sunt, quae tunc non poterunt non siingularia producere : taliaque inde d terminabuntur, qualia praestare omnibus Empiricis, utpote absque ratione experimenta sita dirigentibus, absoluth est
impossibile. Atque horum quaedam, ne quid hic deem
videatur, exemplis illustrabo. In omnibus imaginabilibus, quae sensu percipiuntur, generatim consideratis prima elementa , seu quae in omni formatione occurrunt, sunt fluida & dura: in plantis aqua &semen durum: in animalibus semen fluidum ac ovum; quod ultimum omnino ac mice Neotericorum industriae debemus.
120쪽
PARS SECUNDA. I9 In entibus rationalibus elementa sunt puncta, rectae atque curvae'. Nihil amplius hic concipi potesti In reatibus nil aliud est praeter materiam , &, quae iscfiunt, necessario per motum fieri conci piuntur. Sunt a tem duae inois operationes, nimirum congregare, seu compellere corpora : hinc quies, & disgregare, seu ea propellere: istac Motus vulgo sic dictus ῆ ac per consequens triata. tantum in physicis erunt elementa: Materia, Motus ac Euies. Haec etiam primae definitiones , seu primi sunt conceptus, quorum ope dein Omnium formationem explicamus; ade
que hax hoc loco coincidunt. Id quod pauci videntur a tendisse: alias, si genuinas horum trium duntaxat definiti nes, seu naturam, nobis explicuissent, multas facise & pe magnas dissicultates superas ent, quibuscum plurimi, dive se tequentes principia, etiamnum inter se conflictantur. Atque ex hoc ipso Dom. du Bemier, qui ex edito scripto, cujus titulus: l Abrege de la Philosophie de Monsiti Ga sendi, non incelebris est, ea, quae erudito orbi proposuit, dubia non dissiculter solvere ipse posset. Sed cur hoc a
paucis tentatum sit, nec cuiquam, etiamsi idem tentaverit, feliciter omnimode cesserit, ejus causas inferius in section tertia indicabo. Shc Si quis porro circa secundam hujuS regulae partem A. Ibe quaesiverit, quare horum elementorum quaedam ut fixa, qua - h m radam ut mobilia consideranda , eorumque conjunctione ge- ἔμω ut
nerationes perficiendae sint, hoc responti ferat: cum omnia per CDq. Amotum fieri concipiantur, & abs- G
que eo nihil; motus autem absque mobili non concipiatur; sed mobile nihil essiciat, nisi fixo junctum aliquid novi formet i se- Cquitur omnino, omnem bonam, quae aliculus rei generationem , .: M