장음표시 사용
81쪽
i o MEDICINAE MENTI splius de judice inter disputandum, hoc negante, illo assirmante, ut fieri plerumque aniat, sollicitus foret. Nam siquis, juxta superius dicta, praetendat, se quandam rem comcipere, & alteri tamen vel ejus plane ignaro aut nullam de ea perceptionem habenti, vel saltem pro ignorante habito,
suo tempore nam res quandoque prolixa est) nequeat moris verbis, nihil ad oculum monstrando aut ad certa remi tendo, nisi id fiat brevitatis causa, eo quod jam tum nota sint, ita explicare, ut eandem aeque concipiat i certum erit, se hanc rem non concipere, sed imaginari, quicquid in contrarium ille regerat: atque ita lis experientia comm dissime definietur. Omnem hoc pacto dissicultatem, quae circa hoc humanae certitudinis iundamennim nos scilicet quaedam concipere, quaedam non concipere posse, & ea ,
quae possunt concipi, Vera, quae non pollunt, salsa esse) e oriri potest , me tam perfecte sustulisse confido , ut plane non videam, quid praestantius ad aeque fac ith detegenda fabis sa&vera desiderari possit. IIis ergo rite, nec contra, quam
decet, animadversis nunqiuin in falsa, sed semper in vera incidemus: id quod hac prima sectione indicare mihi pr positum erat. Neque his quicquam adderem, nisi quando. . que observassem, aliquos etiam in rebus plus nimis, ut ita dicam, evidentibus scrupulos movisse. Adhaec non possiminus in primis jaciendis fundamentis, stibiliendae veritatis
ergo, nimis et se accurati. . Aliorum Ob- Me ideo aliquatenus coactum video, ut iis etiam, quae
aliqui, licet sorth pauci, objicere hic possent, Occurramis, remiis, is quo, peracto laoc, & Veritas & praestantia hujus principii, ni- fundamentum, iniunt alioquin simplicis, ac proinde, quod quibusdam somo ' lasse videtur, haud tanti faciendi, tunc demum eo majori '' ' luce resulgeat ubi lioc cum aliorum fundamentis collatum, ejusque usus reapse magis ac magis suerit perceptus. Quaquaversum igitur rcspicienti objectiones adversariorum ad quatuor capita redigi posse videntur. Vel enim dicent, I. hoc
82쪽
hoc sundamentum, utut certissimum, nullum tamen nobis ad veritatem indagandam usum praebiturum, vel II. adna dum probabile esse hoc genuinum non esse fundamentum , vel III. id non esse ex omni parte certum, vel IV. meliora hoc fundamento ab aliis antehac monstrata esse. Et sane si quicquam horum illi certo demonstraverint, non negandum foret, fundamentum meum ab iisdem haut parum labefactatum esse. Verum ipsorum audiamus rationes, & quam validum sit responsum meum. Primaria quod attinet, dicent adversarii, hoc sun&- 'Vmentum, licet certum esset, nulli tamen usiui in veritat perquirenda nobis futurum ; quia omnia, quae ex eo ded
centur , forsitan tantum in conceptu nostro vera erunt, non
autem absolute in re ipsa; adeoque illa absolute loquendo forte falsa esse poterunt. Verum respondeo, I. Lichi concedam, id nondum hic loci in philos phandi principio esse demonstratum, instituto tamen me nihil obesse scio, quo minus usui nobis sit suturum. Quamlibet enim illi, omnia nobis tantum sic apparere, non a tem sorid absoluth ita existere, cum Scepticis supponanti fateri tamen coguntur, quasdam harum apparentiarum ut ita cum ipsis loquar firmas seu constantes, quasdam vero imconstantes esse, hoc est, nonnullas nobis constanter sub specie veri apparere, qualis illa est: quae eidem sunt aequalia, inter se sunt aequalia &c. nonnullas inconstanter, qualis haec: crastino die cro superstes, & infinita talia. Quae quand quidem ad utilem vitae directionem aeque sint necessariae, ac viliis ad gressus nostros dirigendos, non minus etiam firmae& constantes apparentiae ab infirmis seu vagis erunt sece nendae, lichi absoluth loquendo essent falsae, ut e. g. dicam, visu utendum esse, quoties nobis constanter apparet , nos obambulare, quantumvis sorte, juxta absolutam rei verit,tem , falsium esset. Magnus igitur antiquorum Sceptic rum, quorum dogmata inpressis Sextus Empiricus conscria
83쪽
E MEDICINAE MENTI spsit, error est notandus. Nam licet omnia merae essent ain parentiae, quemadmodum illi opinabantur, propterea tamen non minias philosophandum, hoc est, nihil tamen lectus apparenti ae firmae ab infirm s ob infinitam, quam inde percipimus, utilitatem secernendae essent. Tantum ergo abest, me arbitrari, hoc meum fundamentum inutile sore; ut potius ex eo ullis non poenitendos sperem, quod ejusmodi rebus quam optime hoc inservire supra ostenderim. Accedit, me quoque observasse, ea, quae mente Vere concipiamus, in rerum natura pollibilia esse; dc, quae non pollumus concipere, esse impossibilia. Nullam certe hilce contrariam proferre licet experientiam. I Iaec prima meae respon
II. Maximh notandum, nullo modo initio philos phandi opus esse, ut inquiratur, num Veritas in conceptu meo eadem sit cum rebus extra me existentibus; partim tiqui astoc ipsum, meo quidem judicio, ad alium locum per tinet, in quo natura intellectus a priori eruetur & explic bitur, ubi etiam aliquando, verumne an falsum sit, definietur. Si prius sit, scilicet id, quod in conceptu verum est, etiam necessario in rebus ipt is vcrum esse, quod me demo straturum spero, quid opus hic loci hoc ostendere, cum id
ibidem longe aptius fieri possiti Sed ponam posterius, id
videlicet, quod in conceptu meo verum, non tamen id prOpter in rebus ipsis extra me existentibus verum esse, numne idcirco, ut modo in prima resipontionis parte notatutu, mi, nus philosophandum, cum inde tanta utilitas seqIiatur, nec ulla experientia in contrarium possit afferri, sed omnia , prout a me concipiuntur, etiam per experientiam confimmentur, ea quoque in rebus ipsis ita sese haberet partim a. ejusmodi inquisitio hic non requiritur, eo quod initio pii losophandi nos ea notitia non indigere comperimus. Nam quoniam jam perfecte scio, me quaedam bene, quaedam non
posse concipere, uti ex supra dictis manifestum, quid quasi,
84쪽
impedimento est, quo minus omnia, quae scire datum est, hinc aeque derivem, ac quisquam alius, cujus animus de ii terna rerum & ratione & constitutione quam maxime est informatus. Nihil liis utilius, nihil evidentius, nihil denique a cura remotius. Ita is, qui intimam manus structi ram ignor at, aeque tamen persecte, ac alius quisquam in hac scientia versatillimus, eadem manu quaevis postibilia, seu utilissima, potest perficere. Objicient secundo, admodum probabile videri, hoc Secumia. non esse genuinum fundamentum. Si enim veritatis & fa, sitatis ellentia in eo sita esset, quod aliquid possit, aut non possit concipi, & quidem positione tam simplici ; mirum sane vidcretur , quomodo acuti stimi & ingeniosissimi viri
grayillimos coirmiserint errores. At enim vulgo dicitur,
nillil tam absurde dici posse, quod a quibusdam Philosophis non propugnetur Ejusmodi profecto viri recte concepisse supponuntur sua, inprimis simplicissima ; veluti fiunt ipsa principia: & tantus tamen hic eorum est dissensiis, ut sibi quisque peculiaria finxerit principia. Ad hanc obj
et nem respondeo, I. Nos saepissime judicare, gravissimos errores in ali rum libris existere, seu permagna absurda, quae tamen non nil i in proprio cerebello latent. Committuntur autem hi e rores parti in Lectorum, partim Autorum vitio. Lectores quod jpectat, maxima eorum pars, quamprimum se lecti ni dedit, non lecta percipiendi, sed studio eis contradicen- di animum adfert, potissilitum ad conclusiones ibidem p sitas, quarum connarium dudum credidit, ac prosessa fuit, respiciens. Hinc accidit, ut hi tantum temporis libi non
sumant, quo aliorum meditationes bene percipiant, ex quo fit, ut ob tot vocabulorum aequivocationes lentum autori, cujus tamen mentem non assequunmr, affingant, aliamque ex ejus lectione sententiam, quam autoris ipsius etiam est credunt, hauriant: qui sensus cum a mente autoris valdE
85쪽
14 MEDICINE MENTI sis diversius, & illa tamen interim omnia, quae autor stio concepm exprimere vult, huic suo conceptui, quem incoi siderate legendo hauriunt, quemque autoris esse falso putant, adscribant , non mirandum est, innumera falsa, ac non raro maximh absurda, autori injustissimh imputari.
Nii, qui vero admodum rari, licet sese lectioni ad aliorum scripta bene percipienda, quamvis suae, primo aspectu, opinioni adversa ibidem doceantur, accingant , quia tamen ut
temporis ea cum autore meditandi aut bis terve ad minimum relegendi ipsiis non stippetit, accidit etiam, ut, se ibidem absurdissimas opiniones invenisse, credant ; siquidem sibi de quibusvis quasi vocabulis aut loquendi formis peculiares formavere conceptus. Et licet autor suis dinniti
nibus satis declaret, id quod tamen non semper fieri vicimmus , in qua significatione sua velit intelligi vocabula ; qui itamen in media lectione haec occurrunt, nobis non adve tentibus, consueti potius nostri quam autoris, quibus non ita assiievimus, conceptus cum iisdem vocabulis redeunt: Ubi ergo diversi conceptus, utut utrinque veri, confundumtur, fieri nequit, quin arbitremur, autorem falsa docere dogmata, etiamsi prorsus contrarium obtineat. Videamus porro, qua in re ipsi Autores peccent. Hi de aliorum loquentes opinionibus eas nobis sincera non recensent fido, earumque recensione quandoque nil aliud intendunt, quam
ut videantur multos legisse autores, quos tamen revera sa
peliaut ita, ut par est, evolverunt, praecipvh si iidem sint adversarii, quibus absurditates pro viribus utplurimum aD fingere studiiun ipsorum est 3 quam inprimis fortunam veterum illorum, quorum scriptis caremus, opiniones subire praesiumuntur. Si vero de suis sermonem habent opinionibus, eas plerumque ita proponere conantur, ut mera vid antur esse admiranda, lichi, sivest concipiantur, sicuti v ritatis natura est simplex, ingeniosorum λαε nemini sint admirationi, nihilque paradoxi in se contineant. Qui it, que
86쪽
PARs SECUNDA. y que talia ipsa experientia probe cognovit, sibi potius persuadebit, ingeniolorum virorum opiniones nilail prorsus a surdi includere, si talem eorum genuina mens nobiS r
II. Secundo pro certo habendum est,magnorum et iam Virorum erroreS nunquam adeo graves & absurdos, aequidem apparent, sed contra non raro vulgi cogitatis mulinto finiores esse: impossibile quippe sere videtur, eos, qui longa exercitatione, crebrisque meditationibus toti in eo fuere, ut veritatis semitas indagarent & noscerent, & qu dem in rebus hujusmodi, quae ingenii captum haud superant, a recta Via tantopere poste aberrare, quantopere ii, quibus & diu & multum meditari est dissicillimum, solamque consuetudinem, caecum sepislsime ducem, sequuntur. D proinde si vir ingenii valde subtilis erravit, necemina est, non levem, sed magnam potius probabilitatem, quae eul , a decepit, in causa fuisse. I Ioc ipsum eruditiores crebro e perientia addiscunt& proprio & aliorum exemplo, quod, quamvis cujusdam sententia quandoque absurdissima vide, tur, quamprimum tamen genuinam saltem autoris mentem atque probabilitatem, qua detulus ille fuerat, perceperunt, falsam quidem illam, sed valde tamen probabilem eisse, seu a bono sensu non adeo abhorrere, eo ipso facile observent. Videmus quoque tales viros sibi multos conciliare sectat res: quod sane non eventuriun esset, ni ipsorum errores magnam veritatis speciem prae se ferrent, aut nisi autores, postquam rite intellecti, probabiles seu non adeo absurdivisi fuissent. Absurda enim ne rudioribus quidem persiuaseris. Adeoque salutare admodum est, subtilium ingeni rum scire errores , quaque probabilitate decepti errarint, quia eorum lapsus non adeo, ac plures sibi falso persuadent& objiciunt, facilis est, seu eorum errores haut ita graves &absurdi sunt, quam quibusdam apparent, & vel ideo nos, qui miniis ingenio valemus, & minus exercitati sumus, in
87쪽
eosdem, ni bene detegantur, saepius incidere possemus. C terum inter doctos, etiam circa Plutosophorum principia, non adeo magnum esse dissensium, demonstrare conati iunt celeberrimi viri, J. B. du Haines in consensit Vet. & Nov. Philosophiae ; item in Philosoplua Uet. & Nov. ad usum Sch lae accommodata ; Thomas Cornelius Consentinus in suis physicis progymnasimatibus ; Stur ius in Physica sua concialiatrice , aliique. III. Nec mirum alicui videatur, ingenia vel praesta tissima quandoque errasse, utut veritatis cognitio sit simpliacissima: nam praeter modo dicta, concipiendi facultas, ut 1r pra exposui, non sola in nobis est, veluti haec sola absquGimaginatione existit in mente infinita seu DEO, qui vel ideo errare non potest i sed etiam imaginandi facultas, quemadmodum mentium finitarum conditio se habet, nobis inest, ac proin ab externis impressiones patimur. Quam vero proclive sit hac de causa in errores prolabi, in principiis praesertim physicis, aliquo modo supra ostendi. Verum id praecipue in tertia sectione videbimus, ubi ex hoc solo veram ac primam errorum generationem oriri indicabo.Quam tenacia ea quoque sint, quibus diu assuevimus, vel ex eo apparet, quod illis, qui scholasticae Philosophiae nimis fuere dediti, diu multumque illa philo phandi ratio acta reat, ita ut, liuet postea meliora edoceantur, istius tamen , vestigia in scriptis corum deprehendamus. Nos quod a tinet, ipsam imaginationem ibidem loci ita reducemus ad leges intellectus, ut illam solam sequendo atquh lard impossibile suturum sit errare , ac si sola concipiendi facultate i
teremur. Quia autem hoc a. paucis observatum est, quemadmodum videbimus, mirandum non erit, cur multi, quamvis dictorum haut nescii fuerint, haec reipsa tamen accurate
non attenderint, & propterea quandoque in simplicissimis
88쪽
PARs s ECvNDA. 17 objicient tertio, hoc fundamentum omni ex part non esse certum, quandoquidem infinita dentur, quae nullo modo a nobis concipiantur, quaeque nihilominus non fauia, sed potitis certist una, sive ea sint naturalia, indefinitus e. gr. stellarum & partiui materiae numerus, &ta silve super naturalia, q uorum certitudo fidei nostrae clicillianae per revelationem absque dubio constet. Notandum idcirco, me ista, quae superius dixi,quaedaia
non posse concipi, &propterea falsa esse, eo sensiti intellexisse, quod quaedam, hoc est talia, de quibus in se specta.
tis formare polJumus conceptaim, si ea nequeant concipi, hoc est, si nullatenus possint inter se conjungi, falla sint. Hoc constat tum ex intellectus definitione, qui, ut dixi, M stio est, qua conamur quaedam concipere, & postlimus ; &qua conamur iis contraria concipere, hoc est, ea, quae jam in se concepimus, jungere inter se invicem, & non possumus; thim ex omnibus exemplis hac de re prolatis, ubi lem- per quaedam v. c. circillum & radios in eo aequales csse ex hibeo, quae per te seorsim quidem concipiuntur, sed nulla ratione a me inter se conjungi seu concipi posse observantur. Patet autem hincr. Ea, quae a nobis non concipiuntur tali ratione, qua modo explicui, non ideo juxta me falsia esse, velim potius incognita. Quae enim plane non concipimus, de eisdem quoque non poterimus scire, numne queant conjungi, necne, hoc est, nobis igriotum est, ea non posse concipi, & per consequens etiam ignoramus falla esse, sed ea pro ignotis habemus. 2. omnia, quae per solam revelationem certo selinus, uti omnes fatentur Theologi , intellectui siunt impervia , , nullumque de iis conceptum naturalem seu philosopliicutaria formare valemus. Jam vero, mea lententia, saltem de his, quae concipere possiimus, in potestate nostra est scire, quisnam concipi, seu, ruun ea conjungi possint nec ne ; led H nullo
89쪽
18 MEDICINAE MENTIS nullo modo ea scire datum, de quibus nullum planh me' rationalem conceptum formare possibile est; & ideo quoque intellectus ope hic sciri nequit, queantne illa conjungi, nec ne, hoc est, anne possint concipi vel non : & per comsequentiam nullatenus dico, ea ex mea doctrina talia, sed intellectui saltem impervia esse. Nil interim obstat, quin infinita dentur, quae certissima sunt, lices solius intellectus
ope non possimus cognoscere, vera ne an falsa sint. Accossit adhaec, ea, quae a DEO, qui solus, ut modo dictuma, nulli obnoxius est errori, revelantur, pro omnium certissimis habenda nobis esse. 3. Me hoc tantum de conceptibus admodum simpliacibus, vel de ejusmodi valde compositis, qui tamen in simplices semper numero finitos resolvi missunt, intelligere . Examen enim horum omnium, num possint, vel non possint eoncipi, poterit institui. At vero hoc non intellexi d conceptu adeo compolito, qui forse ex indefinitis aliis comstat, uti est omnium stellarum, aut omnium partium mat Tiae numerus. Hunc enim concipere, nullius utique finiti,
sed actu infiniti intellectus est opus. Attamen quaenam de infinitis, finito licet intellectu, absque errore concipere ρομ. simus,& quae non item, suo loco inis clarissime explicabo. M Objicient quarto, meliora longe hoc istamento ab aliis jam ante monstrata fuisse; talia videlicet ad veritatenta acquirendam assumenda esse principia, quae efficiant, ut, quocunque nos vertamus , de iis nequaquam dubitemus; vel talia, in quibus conscientia nostra sine ullo scrupulo, aut interna quadam difficultate plene acquiescat , vel tam de quorum semper clara & distincta sit cognitio. Verum & ad hanc objectionem respondeo: I. Non ambigendum, nos, si ejusmodi fundamenta obtinuerimus emper veritatem esse acquisituros. At in eo sis praecipuE est difficultas, unde talia eruamus. Adeoque illi praecipuum, quod hic erat ostendendum, penitus Omi
90쪽
iunt. Sed hoc ipsum a me haut.esse neglectum confido: qua de re ut omnes judicare rectius valeant,ac, ad quae ci in superius exposita velim ut vel maxime respiciatur, fac, lius observare; mentem meam, quam supra prolixius exilibui, hic insuper quasi in synopsi exponere non gravabor. Primo itaque notandum est , si corpus quoddam moveat aliud, facillime concipitur, corpus illud movem oportere quoque in motu esse , econtra Vero, quicquid conemur, concipi nequit, corpus aliquod ab alio pol se moveri corpore, sit movens absque motu iit. At enim quia limite quid experimur in speciali qualibet cognitione, verum aut fausum includente,llinc primo conclusi ; quod,quia hoc ipsum, cum aliquid concipitur, effectus quidam in nobis realis est, necessario etiam causa quaedam ejusdem realis, qualis qualis illa sit, existat; quam causam, seu facultatem, quae hanc e perientiam concipiendi aliquid aut non concipiendi coi stanter in omnibus circa similia producit, intellectum voca vi , usi uri retinendo vocem, qua Autores alii hanc intelligendi facultatem exprimunt, &quo vocabulum concipiendi adlubentes inprimis respiciunt: praestat enim meo judicio qui & eadem de re in tertio hujus responsionis me bro plura dabo usitatas aliorum,quantum fieri potest, e
pressiones retinere, quam novas praeter necessitatem effingere. Porro hinc conclusi, hanc facultatem, quam intellectum dixi, in omnibus aequalem esse hominibus, quia in exemplo jam dato similibusque eadem in rustico aequh ac Philosopho, & cujuscunque homo sit conditionis aut nati nis, aequaliter se exerit; adeoque sit sola concipiendi facultas in nobis existeret, nod viderem sene , quid amplius ad
cognoscendum veruin aut fallum restaret explicandum, quia in quisque hac ratione circa talia semper constantem sibi regulam in seipso experiretur. Verum intellectus seu co
cipiendi facultas, non sola nobis inest, sed etiam percipiem di facultas seu imaginatio, cujus ope objecta omnia nos cir