장음표시 사용
171쪽
sit quavis ratione major ac AD , notum tamen est,aquae mallam in ampliori tu EFGH aequali vi verius ins riora premere cum exigua quae massa in angustiori tubo ABCD, hoc est, altitudinem ejus semper terminari hortioniali linea ADEH. Quaeritur genuina ejus ratio Quia hoc loco nec vasis, nec aquae specialis natura exigitur, cum in quocunque vase, & in quocunque fluido idem accidat, nil aliud considerandum est, quam quae communis cujuscunque gravis corporis natura sit, & qua vi, ratione alterius corporis gravis, vetius inseriora nitatur. Sit ergo i g. 3, IL F G Η I i D
L H Ncorpus seu cylindrus CDoquidem aliquoties longi-m cylindro
crassitiei, &materiae, & in eodem etiam situ: ostenditur autem levissimo negotio,corpora ΑΒ & CD eodem tempore descendere ad terram lineri ΚS repraesentatam, ex qua unque ruant altitudine. Nam corpora AB & CE inter se aequalia eodem creth tempore decident ad terram α & MN. Idem demonstratur per eandem rati
nem de quibuslibet Cylindri CD partibus, eas nimirum EF,
172쪽
EF, FG &c. eodem tempore ad NO & o P, esse perventuras, quo cylindrus AB ad KL, adeoque & omnes simul
partes, hoc est, totus cylindrus CD eodem, quo AB, tempore terram continget, &per consequela iam, corpora duo, dummodo ejusdem materiae lint, diverse lieet magnitudinis, aequali nisu tendent versus inferiora. Ex detecta ergo talignavium similium natura evidens est, quare tam exigua aqua portio ABCD aequilibris sit, seu in aequipondio conlistat cum tanta aquae EFGH massa : nempe quia id, quod diunoquoque ejusdem materiae corpore ostensum est, etiam aquae competit. Cum itaque aquae EFGH massa aequali nisi versus inferiora ruere conetur cum massa ABCD, hinc aequali illo conatu inferiora versus se mutuo impediunt, &idcirco pari altitudine A D E H terminantur. VIII.
cullam & BE ins q. ψ, recto bacillo annexis, duo globi, D io,&E 1 librarum. Quaeritur punctum C, in quo bacillum sustentaculo. C H FE superimpositum ibtu horti tali aeqv librium servet λFacile patet, meditationi nostrae objici bacillum AB, funiculos AD, BE ; pondera D&E; & tandem aequilibrii
naturam super sustentaculo CHR Haec enim omnia hic conjunguntur ad hunc effectum producendum-Quod ad bacillum & funiculos attinet, quia specialem non requirunt materiam, ut ab omni impedimento, quod a materia provenire possit, abstrahamus, ea hic tanquam meras lineas rectas putemus. Globos quod spectat, cum
173쪽
parum intersit, qualis fuerint figurae, modo graves sint, s. mamus eorum loco simplicissima corpora ex. gr. parallel pipeda, Vid. o quae omnium facillime ad mensuram reducuntur. Quod
naturam , si corpus tale ita suspendatur in Κ, ut linea LX id aequalis ΚM, manis,stum est, id horizo
talem simo retentu- vrum, eo quod uir
hique de aequalia pondera , & aequales distantiae L Κ, Κ M
His bene perpensis, cum omnium, ad trunc effectum producendum, naturae sint notae, ipsa res haud dissiculter determinabitur. Nil enim aliud exigitur, quam ut haec parallelepipeda longius longiusque extendantur, uSM dum, uti in A. δε, vinum idemque parallelepipedum comMstituant, quod problema est perfacile. Ut autem hujus s lidi longitudinis, hoc est, linea: Lo medium inveniatur, bisecetur iraec in R, &, ut aequilibrii punctum ipsius solidi Lo determinetur, linea PQIn C bifariam dividatur, eri que hoc punctum C punctum aequilibrii quaesitum. Hinc
174쪽
facillim illud Archimerium derivatur: parallelepipeda LMS Mo, & per consequens, quaevis corpora, eam inter se habent rationem, quam recipxoch distantia B C ad distantiam ejusdem A C.
Possein insuper tria, quatuorve eo ora eadem rati ne suspendere, & eadem methodo horum omnium aequiIibrii centrum invenire; vel etiam centrum aequilibrii priamum assumere, & assiimptis quibuscunque gravibuq determinare distantias, ex quibus suspensa, aequilibrium siervant:
Verum qui modo dicta intelligit, qua cunque facile talia ipse praestabita Immergatur in M. ψ7 globus
E aqua: F, in vasculo A B C D contende: hic pro diversitate materiae,. E qua compositus est,uel petet fu dum, vel aquae innatabit, aut inte medio loco consistet. Quaeritur hujus rei causisy Primo ii meditemur,quaenam ad ejusmodi producendos effectus conjungantur, perfacile liquet, nil praeter aquam & globum adesse. Jam quia in varus corporibus ac fluidis eadem prodeunt effecta, neque globi neque aquae natura speciatim praenoscenda venit, nec quid aliud, nisi haec perquam generalia: quod scilicet corpus quodcunque, ubi alterius in locum ingreditur, illud alterum nece fario expellat, & quaevis fiuida omnes sui partes in persecto retineant aequilibrio. Haec Secundo seorsim considerando videbimus, gIobum Eeo ipse . quo sub aquam deprimitur, nihil aliud essicer , quam Μ Omnem aquam, quae erar antea in spatio E, ex eo excludat, atque sic aqua in vasculo contenta necessario es,
175쪽
L A ME Di CINAE MENTI s. quantulum elevabitur. Deinde, quia omnes aquae partes, dum nulla externa vi agitantur, inter se aequilibres sunt; ideo alia aliam non protrudet, seu, ex loco suo expellet, sed unaquaeque in eo, quo est, loco subsistet. Ex his Tertio sequitur, quod globus ,
E in aquam F prolectuS, & intra , eam tantisper detentus, donec Mquae superficies,ob aquam exspatio E expulsam,niagis cierat ad quietem & aequilibriuru redierit, posminodsim vero hoc in statu sibi ipsi liber relictus; hi inquam,globus, si ejusdem cuni aqua in sipatio Econtenta fuerit gravitatis, ibidem. necessario stabit , quia scilicet nulla aquae pars, propter perfectiar aequilibrium, loco suo exturbatur, ideo nec globus, qui eundem locum, eandemque gravitatem cum aqua, in spatio Eante immersionem comenta, habere supponitur, ex suo loco deturbabitur. Idciri, eandem ob causam, fiet, quocunque intra quam F spatio globus E ponatur. Si vero globus E sit tamia aquae quantitate, quanta spado E capiebatur, vel levior, vel gravior, necessario aut summam aquae superficiem, aut fundum petet: quia hac ratione vel a partibus aquae circumstantibus gravitate superabitur, atque ita globus ab ipsis aquae particulis inferiora versus ruentibus ad superiora Pr pelletur , vel a particulis aquae eum cingentibus non pol rit ob minorem harum gravitatem in aequilibrio retineri, atque ita globus, ipsis aquae partibus superiora versus te, dentibus, necessario descendet. Quoniam autem isthaec admodum generalia sinit, &quibuscunque corporibus & fluidis circa terram crat tutis aeqvd competunt, hinc manifestum quoque est, quare oleum super
176쪽
PARS SECUNDA. I iseper aquam natet, levia sursum tendant, nubes, utut valde magnae, nullisque ferme ventis agitatae absque ullo lapsus metu in libero aere praeter miraculum suspendantur, & id genus quam plurima alia.
Possem non mi in s per eandem methodum aeque facile solvere Opticorum regulam, nimirum angulum incidentiae aequalem este angulo reflexionis, itemque ea, quae de re se ctione traduntur , Iion spectando ullas causas finales, sed meram genesin. Quia autem haec in alium reservantur I cum, hic reticebo. XI.
Sit in vase B C D E portio aquae F CD G in H. M, cui immergatur
vasculum HI, apertum in L esa sum in L 3 accensa intra ejus cavitatem papyro, videbimus, aquam sat subito vasculum HI intrare, &contra naturam suam superiora petere, usquedum vide δρ. si illud sat capax, nec aquae nilnia fuerit copia, omnis aqua eo intraverit. Quaeritur cauta hujus tam inexspectati effectust Omnia, quae hic conjumguntur, sunt Vascula, ignis, aqua, aer. Vascula quod attinet, quia, qualiacunque ea sint, idem sequitur effectus, generalis istorum notitia su ficit. De igne per experiem tiam constat, eum esse acti nem Vehementem, quamdiu 'satis pabuli habet, omnia alia
177쪽
6 MEDICINAE MENTIS corpora E Ioco, quantum potest, expellentem. Quod is quam concernit, quia idem in quovis fluido non nimiunia ponderoso fieri videmus, fluidorum hic nataura in genere, quod puta duris corporibus facile cedant, tantum venit m siderandae. De aere nos docet experientia, eum in omnia loca ab aliis corporibus sibi relicta cum impetu ruere. Quodli jam hisce datis effectus propositus explicari non pollet,
tum alia allis, ignis M. natura, quae per experientiam nota assumenda, aut earundem harum rerum natura a priori c
gnoscenda soret & si tunc quoque nondum explicaretur, id omnino indicium esset, adhuc aliud quid praeter aerem ad liunc effectum concurrerg, cujus natura ideo prius foret determitianda : atque hoc modo certo semper in potestate nostra erit id omni determinare, quod potest inveniri Sed videamus, num ex his evidenti experientia cognitis effectus ille queat explicarLHaec itaque omnia, uti praeiaibitur, conjungendo, clarum est ex natura ignis, eum in A accensium inde ei se e
pulsurum omnem rem M versum, vase vero aquae ii
mersis ignem tum statim extinctum iri , cujus vi cessant , aer pro natura sua magno conabitur impetu spatium sibi hi vase relictum occupare, ac aquam obstantem, sed secundum iret naturam facilE cedentem, eo loci magna vi trudet atque sic aqua propelletur in vas, quo spatium ab extinctis
Notandum lsic est: quia perquam generaIes natura multis aliis convenientes assianiuntur, generalior .etiam poterit formari conclusio ad talia plurinia natum effecta expli- Canda. Si exo gr. corpus aliquod magna vi effluvia emittens aerem ex toto illo spatio, in quo atmosphaera lirruliun est effluviorum, expulerit, hac paululum actione remittet te, aut penitus celsante, aer maximo rursus impetu, quo
ex majori loco pellebatur, in pristinum locum redis conabitur : corpore autem solido id impediente , amb
178쪽
PARS SECUNDA. 1 Itetur vel fissuras ejus ciam sibilo pro viribus penetrare, vel eo magna vi, ubi sitabito aperitur, ruet, vel, si hoc solidum minus durum fuerit, illud etiam distringet. JIinc, me judice, videtur, facile posse explicari , qua ratione sermentatio fiat, & quae omnium ejus effectuum causa sit, prout in cererilia recenti, musto, flagrantibus admodum floribus contusis & aqua conspersis, similibusque obsiervare
licet. Datur cerevisiae in Batavia species, dicta me uel bilis
quae una cum vasculi operculo, si imc paululum removeas, magno impetu in sublime fertur; nec disticulter colligitur, aerem esse, qui eo tanta violentia ruit: hic enim se intime cerevisiae miscet, quemadmodum ex bullis ad oculum patet,& hinc cerevisiae quantitas adeo augetur , ut multo majus, ac arath, occupet spatium , & tunc ob majorem cerevisiae gravitatem aer denuo expellitur, reditque cerevilia ad primrem statum. Adfui aliquando, cum vas vitreum medicamento chymico repletum in conclavi summo cum fragore rumperetur, & in quamplurima comminueretur frustulata, maxima cum praesentium consternatione ac admiratione .
Quidam id aegri mortem portendere exit abant; R: sorte si lioc aeger rescisset, etiamsi non mortis, singularis tamen alterationis causa ipsi potuisset esse. Hujus ruptioniq rationem me non latere credebam. Colligebam enim tam ex
fragranti odore, spirituumque abeundi conatu, qui singula-sem in colligato orificii tegumento intumescentiae causanta praebebat,quam ex vasis debilitate,seustisque certa ratione dis-1 ilientibus,haec juxta modo dicta perfacile potuisse contingere. Haud aliter, paucis tantum mutatis, explicari posset, quare omnes liquores, si saltem non nimis graves sint, ubi ad certum caloris gradum fuerit perventum, stib M 1 bii larum vasa egrediantur ut & alia plurima phaenomena ,
quae multis mira apparent, cur ex. gr. pleraque calcinata,
aeri rursius exposita, solvantur & quaedam chymica exposita aeri reddantur graviora, curque succinum, Vitrum, & asia
179쪽
iM ME Di CINE MENTIS polita, si aliquantum perfricentur, papyrum attrahant M. At vero hic probe notandum venit, quod, si generales sabiem naturas, quae plurimis rebus communes sunt, cognitas habeamin, caute admodum procedendum nobis sit, ne fomte universaliores, ac quidem pracinissae permittunt, genere tur conclutiones. ' Qua ratione autem idipsum praecaveri
possit, exemplo jam speciali, siquidem magni momenti res est, declarabo. Quicunque lam, quae de genuina fermemtationis natura impraetentiarum dicta sunt, bene secum perpendit , non negabit forte, ea magnam veritatis specierri prae se ferre. Sed quia tamen res haec ex ejusmodi naturis, quae rebus aliis compluribus communes sunt, deducta est, tingulares sane, ne quis error admittatur, instituendae tant perientiae, atque attendendum, num etiam omnia & si gula in particularibus histe experientiis occurrentia effectae prius data hypothesi accurath pleneque explicari possinti Accipiamus, exempli gratia, vegetabile quoddam, quo&cunque velimus, ex eodem rite exprimamus succum, hun
que vitro cuidam immittamus. Vitrum hoc deinde vesica qu1dam, quae tam diu aquae subjesta fuit, usque dum cra sitiem quandam probis consistentem contraxerit, tegamus atque obfirmemus. His ita peractis brevi post concavit rem quandam sensibilem in eadem vesica formatam oble Vistinus , e quo se nomeno singulari facila quis item conjiceret, genuinam fermentationis namram ea ration , quam supra dedimus, omnino esse detectam. Putaret enim quis procul dubio, se ita oculis suis quam optiis observare posse, quod externa vis aeris, postquam illa Muviorum vi exeundi per obfirmationem vitri impedita fuisset, in virentres agere incipiat, atque vesicam, eo quod haec cedere violemtiae soleat, intra ire cogat, concavamque reddat. Sed hic tandem adhuc notandum est, si nec in hisce ad veram effectus alicujus causam indagandam decipi nolimus, distincti nem aliquam inter experientias faciendam ede, easque imprimis,
180쪽
primis, quae generationem totam, & modum procedendi includunt, prae caeteris eligendas, sicque postea observandum esse, an hypothesis formata omnia hic obvenientia phaen mena explicare possit. Si res ita se habeat, tunc pluribus aliis experientiis nobis haut opus est, nili forte ad alios,
qui nonnisi experientiarum multitudine convinci se patiuntur, eo magis confirmandos adhibeamus plures, satisqu hac in parte certi sumus, nos rei naturam revera invenisse. Sic C. gr. in natura fermentationis indaganda varios ex V getabilibus succos expressi, corumque causa insignis crassitudinis vicia, quae tam firma, ut nulla fermentatione rumperentur, tamque perfecth clausa seu obfirmata erant, ut
evaporare nihil quicquam posset, praeparari mihi curaVi,
posteaque phaenomenis omnibus bene observatis, cognoVi, hypothesin fermentationis supra recensitam , utut ea ma gnam certitudinis speciem prae se ferat, haut genuinam esse. Etenim. hic phaenomena se exhibent sequentia : I. quidem vesicae, qua vitrum adopertum fuit, concavitaS quaedami, uti jam ante dictum est, contingit; quo ipso e trana introitus aeris externi manifeste admodum prohatur. Deinde tivaria sedimenta sensim atque sensim fundum vitri occupant, quod liquorum alteri citius, alteri serius accidit. Et haec quidem sedimenta partim per diversam partium gravitatem, Partim per aliam quandam causam, de qua mox sium di
rus, ita efficiuntur. Tandem s. omnibus, ut ab extra vid tur, in diversa sedimenta separatis, ex ultimo sedimento pauculae primitin, deinde plures multaeque admodum prindeunt bullae, quae ascendendo liquorem transgrediuntur, &vesicam hactenin depressam seu concavam successu temporis elevam adeo ut in concavitatis locum convexitas quaedam valde sensibilis siccedata Atque hoc tum demum semper accidit, quando, juxta modo recensita, omnia jam sedimenta formata sunt, ac adeo nonnunquam post aliquot tandem dies praeterlapsos, ubi tum saepe etiam non exiguae