장음표시 사용
191쪽
16o MEDICINAE MENTI sit de omnibus rebus particularibus tales definitiones, quae generationem ejusdem rei includunt, formav ris, hoc certe, qύod de illis concludes, tam . clare &distincte tuae rationi patebit, ut nullo modo in dubium possit revocari, juxta ea, quae paelim, inprimis autem pag. 67. 63 &c. exhibui.
Secunda: Asterum, ut di cultates, quas Uem examina rurus, intor partes Hruderem, quot expediret ad alias commodius resolvendas. Si ad diversas omnium rerum naturas , quae in en
dando problemate conjunguntur , attenderis, quibus ex. partibus Omnium harum definiti6nes comstent , observaveris, non difficulter scies non solum , quot hic difficultates sint examinandae, sed etiam, in quot partes quaelibet difficultas resolvenda, slauti m teriam de problematibus solvendis a pag. My usque ad pag. IFF tam per praecepta quam varia exempla i
sius hoc explicui. Tertia: Tertium, ut cogitationes omnes, quas veruαι quaerendae impenderem, certo per ordine promoverem: incs
endo scιlicet a re se Iicissmis fae cognitu facil&mis, ui paulatim quasi per gradus ad di citiorum s magis compositarum cognitionem asenderem s in ahquem raram ordinem ιἁ-
mente dissonendo, 31 se mutuo ex natura sita non acedunt. Si omnium, quas examinas, rerum I accuratas definitiones exhibere scias, easque 2 recto ordine, nimirum quae simpliciorem generationem habent, priori, & quae magis compositam generationem habent, posteriori loco h. e. quae paucioribus elementis comstant, omnium primo, & postmodum, quae pluribus, perpendas, ad omnia hinc derivanda axiomata ; tu que tandem peractis 3 res, quae definitiones simpliciores liabent, cum iis, quae magis habent compositas, eo Ordine, prout compolitio major atque major Diqiti eo by Cooste
192쪽
' et i PARS SECUNDA. Isiaest, ad derivanaa varia theoremata combines , certe
id, quod hic desideratur, reipsa sic explebis, ut nihil magis a te vel per rigorosissimum possit desiderari:
qua in re per Omnia antecedentia tam continuis prae--l l ceptis quam exemplis praeivi. Quarta: Ac riseremum, ut tum in quaerendis medias, tum
in di custatum partibus percurrendis, tam perfecte singula
enumerarem, fae ad omnia circumssicerem, ut nulla me omitti essem certus.
Si disquisitioni tuae circa definitiones finem liaut citius imponas, priusquam demonstrationem, plures definitiones non posse circa subjectam materiam so mari, obtinueris, & deinde circa axiomata & theor mala rei pa, a te nihil ulterius posse concipi, in tolpis percipiast, certus omni ex parte eris, nihil a te hic omissum, sed tam in quaerendis mediis, quam difficultatum partibus percurrendis singula enumerata, adeoque ad omnia circumspectum satis esse. Ex quibus paucis nolo enim ob rationes una plures proin lixior esse) facild conjicies, quam parum inexercitato in re solutione problematum particularium praecepta ista possint inservire, lices in se spectata optima sint ue hoc est, quamvis
praecipua earum rerum capita, quae circa omnes dissicultates
in scientiis superandas obseri are debemus, complectantur; cum non simul aperte doceatur, quibus mediis ea, quae in his deliderantur, acquiri queant. Econtra quoque colliges, quanti momenti haec lint, quae jam exposui, licti a principio forth tibi tanti non visa suerint, cum ita omnibus dissicultatibus ex magni nominis Viro, qui in praxi talia revera, qualia vix ullus ante eum, praestiterat, hac in parte desideratis tam perspicue satisfiat, ut meo quidem judicio non via
deam, quid ab eo, qui generalia saltem artis inveniendi praecepta tractare libi proposuit, quemadmodum in praesenti libro ad haec solum relpicio extuberi possit melius. Id
193쪽
quod tamen magis adhuc perspicuum evadet, si cum his, quae jam indicavi, sequentia quoque, quae mox in sectione
tertia aperturus sum, conjungas.
Tandem patet ex hac eadem quaevis problemata Quvendi methodo, quid efficiendum sit, ut semper liis Blve
dis aptiores fiamus. Primo namque necesse erit, ut potissimum exercea
mus nos in solvendis iis, in quibus omnium nigredientium natura, ad aliquem producendum effectum, rationi per Od cognita est : cujus generis sunt omnia problemata M thematica. Acquisito ergo habitu quodam detegendi in tamilibus quaestionibus veritatem, Secundo adeunda sunt ea problemata, in quibus e mm, quae sic junguntur, natura per experientias evidentes
est cognita, sicuti ejusmodi plura supra adduxi. tibi it rum habitum aliquem haec vendi deprehendimus, Tertio progrediendum erit ad ea problemata, in qu
ius causarum natura nec ratione, nec experientiis nota ,
sed adhuc cognoscenda est. Si autem observamus, & hoc nobis haud difficulter succedere, imo opus non erit, ut selvendis particularibus problematibus, quod plurimi faciunt, multum temporis pe damus λ quia, quo specialiora ea fiunt, eo minorem plerumque habent utilitatem, ac ad Qtuendum difficiliora sunt: sed necessiim est, ut ad perquam generalia nos accingamus Problemata, quia, quo universaliora eadem, eo & utiliora & faciliora erunt. Nihil tamen, meo judicio, ad st ipsium hoc in negotio erudiendum compendiosius fieri potest, quam si tunc problema omnium iniiversalissimum aggredi mur, hoc est, quomodo omnes definitiones, seu primi con ceptus sint inveniendi, & omne studium adhibeamus, qu
modo talium primarum causarum ope omnia deinceps a
priori lint investiganda, uti in eo ipQ praesens hujus tractatus exercitatio jam potissimum occupatur, in quo eo usque
194쪽
pervenimus, ut sperem, attento Lectori non amplius ita s re ignotum, qua Orionc per nosmes Eses novas semper novasque veritas addi re Iiceat. Verum enimvero. quia non unice resere, an quis Ve- Transiriis iaritatem stibi acquirat, sed etiam, an id fiat facili & expedita ramus methodo i interdum enim diutino tempore & magno labo ' re vix absolvitur, quod brevibus fieri pollet: ideoque m ad tertiam accingo sectionem tradendam, ubi ostendanta, quo pacto ejus generis omnia exiguo admodum labore, rospectu nimirum illius, qui alioquin esset faciendus, queant perfici ι, quod exercitatis magni esse momenti videbitur, ut ut alii, qui talia haud adeo prosunde scrutati sunt, contemti tantum marginalibus eorum , quae ibi tractabo, percumrendis haec sorte non adeo magni fecerint. Verum, mea quidem sententia, censeo liaec tanti esse facienda, ut mihi persuadeam, neminem insignem progressum in veritate detegenda facturum, lices priora praecepta habuerit cognita nisi & in sequentibus probe & multum ipsa experientia fuerit edo his, ac superare dissicultates noverit. Imo, sum pland in ea opinione, hanc genuinam fuisse caulam, quod, licet quidam optima circa laaec aliis exhibuerint praeceptae , ea tamen aliis parum prosuerint propterea, quia ista, quae jam dicturus sum, vel nullo modo, vel perfunctorid dei viter saltem attigere.
ua ratione veritatis aequisitio exiguo calore
SI quis hanc, quam aperui, methodum veritatem id, in e .gandi fuerit secutus, eaque adjutus progredi incepe- mrimarit, quo ejus opera Occulta omnia detegat, permagna impedimenta absque dubio reipsa experietur hic oriturata,
195쪽
164 MEDICINAE MENTIS itaque in veritatis inquisitione omnia labore peragantur exiguo, hoc est, omnium, qui hic ex rei naturii dari potest, minimo , non alia id obtinebimus vix quam omnia hic o currentia impedimenta removendo. Verum qua id ipsum ratione siti efficiendum, haud dabitur scire, nisi vera istorum impedimentorum origo nobis iuerit peripem: Iaac enim detecta, & cum eo, quod praestare pollamus, collata, hinc solum colligere poterimus, an in nostra sint potestate impedimenta illa, aut ii non sint, in quantum ea possint removeri. Quapropter, ut etiam huic rei pro viribus meis faciam satis, secundum ordinem hic primo recensebo omnia
impedimenta, quatenus ipsa experientia a nobis observam fur, dum in veritatis inquisitione, ut decet, juxta hanc methodum sumus occupati. Tum secundo genuinam eorum investigare originem allaborabo, ubi videbimus, quant pere nobis noceat imaginatio : siquidem clare monstrabo, cuncta haec impedimenta unich ex illa ortum habere. Remedium denique communicabo, & ostendam, quae consilia,
quo ejusmodi tollantur impedimenta, ab ipso intellecta sint exlpectanda. Quae omnia, si a me accurate, ut spero, fuerint pertractata, dubito an merito ullus praeter id, quodsiim d ichirus de hac materia, quid amplius possit desiderare. PHmum impG Quisquis itaque attente ad impedimenta, quae sibi in
entum σ- veritatis inquisitione hactenus oblata fuerunt, circiam spexe-z 'ata es rit , non potuit non obse are primum eorum ac praeci---, his puum absque dubio fuisse errores. Hi enim nobis adeo familiares, ut eos quandoque viri, etiam ingeniosillimi, nullo modo potuerint subte fugere, sed potius falsa pro veris, quantumVis contrarium omni possibili conatu molire primo serim tur, nobis Obtruserint. Quicunque autem in tales prolabui Μ mpta bitur, utique ultra modum in veritatis progressione impe-
, ditur:rdum enim falsa admittit, istud omne, quicquid ubiaturi que agit, est frustraneum, atque ita ne unum quidem passum in via veritatis promovet. Ut crgo tantum impedime
196쪽
tum, quo omnis nobis labor, tempusque omne nefarie si in ripitur, tanquam fimmum nostrae felicitatis hostem, toti mus E medio, necessum erit genuinam ejus scrutari oriri
Hoc ut fiat, notandum id, quod supra ostendi, omnem Se G ore. nimirum cognitionem nostram tantiim ab his duabus facul- ''tatibus, intellectu scilicet & imaginatione , ortum ducere, adeoque errores, utpote fallam involventes cognitionem, necessario oriri vel ab intellectu, vel ab imaginatione. At vero ab intellectu origisem habere nulli possunt: nam a pri-ri. quicquid potest concipi, verum est, adeoque ita acquirimuSVeritatem ; quicquid autem concipi nequit, est falsum, alaque sic fallitatem detegimus. Cum vero praeter lim duas intellectus operationes nullarialiae dentur , prout in I SOctione abunde ostensum, & per omnia sequentia Gidenter fuit confirmatum, tertia quaedam intellectus operatio, ho est, quae salia admittat, concipi non poterit, &per consequens nulli a solo intellectu errores proveniunt , ademia clarum, si hac sola praediti essemus facultate, aut ea sola uteremur, nullos nos unquam commistiiros esse errores. Si
ergo nulli ab intellectu oriantur errores, & non nisi duae,
concipiendi scilicet, quae distur intellectus, & percipiendi,
quae imaginatio vocatur, dentur facultates, ut modo indicatum necessiim est, errores ortum ducere ab imaginatione. Atque ita Verum omnium malorum & errorum, qui luccommittuntur, aperuimus fontem Detecta igitur errorum origine , videamus nunc ipsorum generationem , seu, qua ratione oriantur. Jam vero omnes impressiones, quae
nobis adveniunt ope imaginationis, efficere possunt, ut res a nobis considerentur vel ut diversae, & sint quoque revera diversae, vel ut diversae, cum tamen non sint diversae ised eaedem, vel tandem ut eaedem, cum tamen sint diversae i adeoque quoniam quartum concipi nequit, siquidem en res contingunt, prout eos contingere est notissimum, no
197쪽
1M MEDICINAE MENTIS cessum est, circa haec tria eos accidere. Si igitur res comi siderentur ut diversae, & etiam sint diveris, vel ut eaedem,& quoque simi eaedem, hinc nihil falsi poterit concludi, sed
potius verum 3 adeoque nullus hic error committitur, qua de re mox plura. Si autem considerentur res, quasi diversae forent, cum tamen sint eaedem, nullus quoque error hic poterit contingere, sed tantum entia absque necessitate ultra modum multiplicantur, qua de re circa quintum impedimentum plura. Uerum si considerentur istae ut ejusdem naturae, cum tamen sint diversae, nc demum error tunc utique necessario oritur. Ponantur enim talia, quae licet
reveta diversa sint, nostrae tamen imaginationi interim ea se offerant ratione, ut nulla prorsus in re differre videantur, aut haud ita facila distinguantur, certe id, quod affirmavimus aut negavimus alias de uno, prorsus quoque idem d altero concludemus: nullum enim, ex hypoclisi, adest signum, quo unum discematur ab alterα Cum ergo ita diversas inter se confundamus naturas , errorem necessario committimus. Quia igitur praeter hos , res quascunquo considerandi, modos quos omnes hic evidenter enumeravi, adeo ut nihil ulterius queat concipi, veluti quivis attemtus in se ipis poterit experiri, I plures alii non dantur, es
rum est, Omnes errores, qui committi possunt, lusce comprehendi , ac proinde aliam omnium errorum Originerria non esse, seu concipi posse. Pre reperimis Veriuri enimvero, cum sola intellectus rationes, quam δε--2- NMVι sint, parum apud permultos valeant, hoc L in tam dem etiam ipsa experientia conitimabo. Quosdam vidi, qui, dum intrarent quoddam conclave, cujus parietes m ris contiguis speculis erant obducti, proprias in speculo reflexas sipecies pro veris personis sibi obviam euntibus ii buerunt, ac nudato capite eas festive tautarunt. Certe non est alia hujus erroris causa, quam quia his nullum ad
erat indicium, quo suas imagines, in speculo sibi opposito
198쪽
visas, distinguerent a veris peristas, primo scilicet instanti:
sed ubi alias res, quae veris hominibui non poterant attribui, in hac representatione animadvertissent, & facile &subito ab errore liberabantur.-Si vero supponamus, ea se Imao Alia tunc non potuisse offerre, quae speciem repraesentatam a V
ra persena distinguebant, profecto in hoc errore perman sissent, quia, ex hypothesi, nullum haec objecta distinguem di a veris perBnis adest remedium. Id quod cum nobis quotidie in Biriniis accidat, non est mirum, nos in tali e
rore perseverare : nee quoque mirum, delirantes credere, se etiam interdiu certa, quae aliis tamen non apparent, vi
dere , si eorum imginatio intemh eadem pi ortiis ration afficiatur, qua Qlent alii exterrin ab objectis etiam externis assici, idque tam forti impressione seu motu, ut externa ob Neta hos motus internos non valeant supprimere. Et tunc forte remedium quoddam iis salubriter iccurrendi pollet adinveniri, essiciendo nimirum, ut iisdem possint objecta ipsa objici externa, tali videlicet ratione, qu1 indicium alia quod manisestum ipsi delirantes habeant, unde clare cognin scant, externas ab internis reprasentationibus revera differre, atque A certo appareat, eas esse diverias. Probabile videtur, eventum si cessu non carituram, si statim ab in tio iis subveniatur, idque eo tempore, quo vis, quae objecta illa interna aequd vividh repraesentat ac extema, minus est valida ; si porro in loco undique bene illustrato semper gant, nec tandem seli & absque consbrtio relinquantur: haec inquam quatuor, si rise, ut decet, usurpentur, aliquam nobis de optato eventu spem p bere possimi. Ucrum meum hic non est intentum, delirantium aut mniantium errores corrigere, sed vigilantium & rationis usu praedit
rum i quinimo nec hoc quidem hic loci milii incumbit, sed
potius errorum origo a priori jam demonstrata per ex per
entiam pluribus firmanda est, in quibus nunc pergere libet. Praestantes praestantium pictoriun picturas depictas licet in e -gr - plana
199쪽
I68 MEDICINAE MENTIS plana superficie, judicabimus tamen eminere, seu corporeas esse, imo eas ut ipsas res,quas tantummodo repraesentant,co
siderabimus, si modo exacu archetypa, eademque, qua haec alioquin nobis solent objici, ratione reserant , quo autem magis ejusmodi picturas intuebimur, eo similiores hisce e se credemus, quia quo attentius obtutum in iis figimus, hoc minus ad alia objecta advertimus, & per consequens signum discriminis nobis minus fit conspicuum, hoc est, similioresarchetypis apparent. Quod imagines plerorumque hominum suos spectatores, quocunque constiterint loco, videam tur intueri, non alia est causa, quam quia ii, qui pingebam tur , eo ipso tempore oculos & faciem continuo in ipsi Gdirexere pictoremi quod clarum erit, si supposuerimus, aliquem sic esse pictura exprimendum, ac si bombarda aut intenso arcu ad explodendum instructus recta collimet ad cujusdam spectatoris pectus, & simul velle ferire videatur, hic sane non in alio litu, quam quo ejusmodi machinam recta in pictorem intendit, depingitur. Eadem ratione mmnes optici errores, Omnesque alii, qui per sensus exter nos contrahuntur, juxta ea, quae supra sunt demonstrat , facillimb explicantur, quia nimirum in his omnibus res diaveris ita sunt dispositie, ut easdem in nobis sensationes e citent, & propterea pro iisdem reputentur. Nec porro mirum est, infinita inter homines ob tantam Nocabulortunia aequivocationem oriri litigia. Cum enim eadem vocabula
diversis conceptibus pollini applicari, hinc de illis, qui ii dem, quibus alii, utuntur vocabulis, plerumque creditur, quod iis ipsis eosdem etiam, quos alii hujusmodi vocibus delignare soliti sunt, conceptus expresserint; atque sic a stires iis saepistime falso affinguntur. Quapropter si quis
novas opiniones, quae vulgo receptis quodammodo videntur adversari, cum aliis communicare voluerit, auctor ipsi sum, ut aut bene se explicet, aut pland taceat, ni voluerit brevi audire opiniones tibi tribui, de quibus ne unquaim, quidem
200쪽
169quidem cogitavit. Accidit etiam, magnam probabilitatem pissinia cum certitudine confundi, cum tamen magna Veri probabilitas aliquid sellitatis non raro includat. Quia amtem quamplurima & infinita ab imaginatione nostra, quasi eadem essent, nobis similatur, ni satis circumspecth agamus, dum generales admodum propositiones, quae se ad multa extendunt, formamus, plura saepissime in conclusione complectimur, quam in prirmissis continentur. Quin ipsi scii laIlici, ne credant, me eos penitus oblivioni dedisse, multa licet alia circa errorum & sopitismatum originem nobis explicent, longo tamen usu didicere, errores inde tantum oriri, aliud alibi quamvis statuerint, quod pauci bene distinguant , unde illud: qui bene distinguit, bene docet, quod utique cum tradi ' hisce absoluth conseiarit. Qtu iam bene distinguit, hoc est, ea, quae sua natura diversa sunt, bene a se invicem discernere novit, & proinde inter se non confundit, ille & proprios & aliorum errores facillidet et, atque ita alios meliora haud dissiculter, hoc est, bene docebit.
Verum ne quis arbitretur, similia Mathematicis non nimissis. contingere, adeoque hanc universalem erroriun non ess originem, itidem haec exemplis confirmabo. Cavasgerius in sua inati,sssilium Geometria sic ratiocinatur: Sint duae paralleloe AF & DG, & parallelogramma ABCD, EFGH, basin habeant aequalem: ducta linea IM parallela ipsi AF, Deila
quari LM,& quia punctum I ad libitum est sumptum , idem erit
verum de omnibus, quae sic possimi concipi ; adeoque omnes IK, hoc est, parallel grammum ABCD, d quale