장음표시 사용
261쪽
Circa entia quoque phylica ope Chymiae producta e Sm di occurrunt exempla quam plurima, clim hic ex quolibet metallo, minerali &c. varia talia praeparentur, quae diversi , sima videntur esse, & quae nihilominus non tantum disserunt, quantum apparet, cum pe ad prima sua corpora reduci facile possint. Verum circa ipsa naturalia, prout ea praeter hominis directionem natura producit, talia infinita se offerunt. Ita eadem animalia non solum ut homines di veris nationis, sed multo etiam magis inter se differunt, prout vel in sylvis, Vel penes homines, vel in divinis te
ris, aquis &c. vel intra vel extra aquam enutrita sunt. Sic dantur in nostris aquis ejusdem naturae pisces cum marinis,
nisi quod magnitudine differant. Hinc est, quod multa mugo animalia diversissima esse credantur, quae tamen ejindemia naturae sunt, seu quae eandem prorsus initio generationem habuere. Nec aliter quoque circa vegetabilia , miner lia &c. hujus rei plurima eaque singularia exempla pol se , recensere, ubi communiter magnam comminiicuntur diversitatem , quia nos certo quodam respectu diversimode afficiunt. Sed haec omnia aptiori loco reservantur.
Qiuvero hac&similia non probh perspexerit, nae ille immensas sibi finget difficultates. Ex quibus omnibus patet infinita dari, quae difficillima judicamus, & quae talia tamen nullo modo sunt. Nec mirum proinde, si egregia etiania ingenia, satisque valida ad incredibilia in veritatis detecti
ne praestanda ad talia se nullo modo accingunt; nesciunt enim, quantum hic suae vires revera valeant, qui O i falsimunae imaginationis suae persuasione acquiescunt, cuirus
tamen certum sit, quod etiam omnes illi, qui egregium quid publico exhibuerunt, si eo tempore, quo ne quidem do hisce adhuc cogitabant, iplis fuisset praedictum, se aliquam do talia tradituros esse, id pro impossibili absque dubio d.
xissent. Ut ergo tam noxiam, qua omnes videntur esse O
caecati, persuasionem ad pauca tentandae medio, quantum fieri
262쪽
fieri poterit, tollamus, audiendum est, quid sana ratio hic
nobis dictare videatur. Petemus autem pro more nostro hucusque solito vel a solo inprimis intellectu ; vel a bona methodo, quae intellectus & imaginationis vires conjungit ivel tandem a rebuS pure externis, quae solam imaginationem pro Origine agnoicunt. Notandum itaque 'imo, si quidem dissicultas revera lit realis, nihil no- Tertio ν- bis melius erit, quam disquisitionem, quae prae manibus est, in partes certas dividere , certumque cuique parti tempus destinare, atque tum huic rei destinato tempore unice ii cumbere. Sic enim aequali facilitate & semper pergemus, utut iter veritatis fuerit longum. Si vero difficultas ab imaginatione tannim ut talis fingatur, notandum est, deceptionis nos ne causam esse, ut modo indicavi, I. Quod omnia, quae imaginamur, ut compossita seu conjuncta spectemus, ideoque eorum tunc dissiculter imaginari liceat caulas: si vero omnia sex. gr. in machina artificiosa) in partes resolverentur, partiumque istarum sigillatim natura examinaretur, machinae hujus, licet valde compositae, motum, qui ex ejus dispolitione sequitur, intellig re non adeo foret dissicile. Et quia omnia, quae intelligere avemus, sic resolvi & debent & possunt, ideo ea, quae nobis adeo dissicilia videntur, non sunt nisi imaginationis figmenta, eaque si juxta intellectus praecepta dirigantur, sunt in se ut plurimum faciliora, quam unquam ab aliis possit
credi. Ita si cuipiam veniret in mentem characteres determinare, qui complectendis omnium hominum cogitationibus quae sunt, fuerunt, aut futurae sunt, inservirent, ne Onon judicaret rem fore dissicillimam , cum tamen id quatuor & viginti aut paucioribus notis fiat. Eadem ration
septem notulis omnium hominum cantilenae comprehemduntur. Nec alia prorsus ratione omnium rerum principia perpauca sunt, imo tam simplicia intellectu, ut absoluthrepugnet simpliciora dari, veluti in secundo impedimento
263쪽
clare ostendi ; ut proinde nihil magis sit necessarium, quam omnia, inprimis in physicis, a priori deducere. Etenim si hinc ordiamur, ea, quae imaginationi difficillima sunt, &valde admiranda, intellectui perquam facilia evadent. Et hic genuina apparet ratio , cur problematum retolutio imexercitatis adeo dissicilis cise videatur, licet optima, quae hic revera dari postit, methodus ipsis fuerit exhibita: quia nia mirum, ut silpra explicui, primum desideratur, ut omnia, quae sic in qualibet conjunctione Occurrunt, ad numerum
revocemus. Hoc autem non est leve postitatum, partim
quia imaginatio econtrario sibi ea semper ut conjuncta r praesentavit, partim quia non omnia, quae sic conjunguntur, sese imaginationi sistunt. Sed hoc nondum est praecipuum. Secundo enim desideratur, ut harum rerum, quae ita inter se conjunguntur, unaquaeque se sim & diu expendatur,
quasi nullo modo juncta reliquis esset, ut appareat, quis hic seorsim effectus sequatur ; hoc vero multo adhuc dissicilius est postulatum, quod dissicillimum esse inexercitatus sep reipsa comperiet, quia contraria imaginationis constitutionimium quantum hic praevalet: omnia siquidem, quae hic seorsim spectari debent, ab infantia usque semper ut coim juncta aspeximus, quia hunc illimve effectum producere non nisi juncta possunt. Qua de causa supra varia hujus rei in problematum resolutione dedi exempla , quae ideo non leviter transcurrenda, sed serio & diu meditanda sunt: non enim solis praeceptis, sed multo potissimum exercitio, ista imaginationis constitutio corrigitur. Nam hoc mihi firmiter quisque credat velim, quod si quis in problemat,bus resolvendis quaslibet res, seu causas in similibus co junctionibus occurrentes, & separatim diversa effecta producentes, bene, diu, multumque, imo plus quam necessarium esse videtur, seorsim perpendere non fuerit gravatus, ausim promittere, eum hoc exercitio contrariam imagin tionis constitutionem , quae non nisi conjuncta omnia spe
264쪽
PARS SECUNDA. 2 sctari vult, brevi adeo correcturum, ut haec deinceps facillima Ruia eadem ubique mediodus , & proinde eadem se pissimh actio repetitur 'evadant, & hanc clavem esse ad
quaevis mysteria seu incognita recludenda omnium praeciapuam. Quae omnia ideo bene hic erunt notanda': pauci
quippe sciunt, quae in quavis re sit ni praecipua, ad quae ante omnia attendere debemus, siquidem nostri perfectionem Optime stabilire velimus; qui vero id sciunt, non aeque aperte & candide cuilibet hoc insinuant.1. Imaginatio unica, ut sic dicam, imagine, eodemque tempore res omnes vult complecti , id quod impossibile est, unde nova dissicultas oritur, quae, si intellectus sequamur praecepta, cessat. Etenim si cuncta in certas diviserimus partes, nec citius ultra progressi fuerimus, nisi postquam acquisitam nobis notitiam bene familiarem reddiderimus ;imaginationis comprehensionem adeo extendemus, ut, quod nobis dissicillimum videbatur,facile hac ratione assequamur.3. Tandem quoque imaginatio entia nimium quantum multiplicando dissicultates admodum auget ; ast ubi
rerum externarum naturaS Ope Anatomiae aliusve methodi
omnia in suas resolvendo partes circa entia imaginabilia , scrutati fuerimus i aut genuinas rerum origines juxta verat Physices leges inqui liverimus; aut etiam circa entia math matica, quam facile permulta ad pauca possint reduci, consideraverimus, prout horum quaedam supra aperui, reipsa tunc Objecta inulto, quam unquam credidimuS, pauciora a esse experiemur. Quae omnia multum perpens a contrarias
illas imaginationis persuasiones nostris h mentibus sentitata atque sensim delebunt.
Secundo genuina methodus hic nobis egregiam praestat Operam. Haec enim Omnia in sua prima principia resolvere docet adeo ut reipsa, quam pauca lint omnis hi manae scientiae fundamenta, convincamur: Omnia porro
ejusdem ope per diversas generationes ita a se invicem di-
265쪽
2ν ' MEDICINE MENTIS stinguuntur, ut nullatenus pro diversis sumamus , quae ejusdem sunt naturae. Et lichi in mathematicis quaedam ejusdem naturae dentur, quae tamen diversias habent generati nes, haec etiam sua habent remedia , prout singulare suo iso indicabo remedium, ubi genuinam locorum doctrinam, a nemine adlauc, ut decet, explicatam, declarabo. Denique ordine a simplicioribus ad magis composita, a generalioribus ad specialiora progrediendo obtinetur, ut i credibiles, quas comminiscimur, difficultates, ita magna facilitate liceat livere. Ut taceam, hanc methodum, omnia
auferendo impedimenta id quod fieri posse tertia haec S ctio luculenter Ostendit efficere, ut quae alias difficilia videntur , nobis contra non possint non facillima evader Ea ipsa enim est genuina memoriae ars: quandoquidem id praestat, ut unic1 definitione, unove theoremate alia, quae hinc sequuntur, infinita simul retinere queamus : atque sic omnia, quae in detegenda incognitarum rerum veritate utilia sunt, nobis facist suggerit, si accurast ejus praecepta si
quamur. Unde liaud mirum, si ab uno saepe viro talia cusope edantur specimina, qualia a multis retro seculis huc usque praestantissima ingenia producere non valuerunt.
Tertio, nihil hic, meo judicio, praestantius est, qtiam
imaginationem per externa, juxta genuinae methodi normam tam lai, quam humanitus fieri potest, extendero, adeo ut haud facila aliquid occurrere possit, quod nobis dissicile videatur, seu, quod persuasionem excitet, nos de-bici opera adhibita certo id non posse attingere. Quod autem alii aliis multo extensiorem habeant imaginationem, is cognoscet, qui multum cum aliis fuerit versatus, multas V derit nationes, varias didicerit linguas, plurima legerit, &similia. Hic enim in aliis, quibus talia nondum sunt pe specta, observabit, quam arcto circulo eorum imaginatio, si cum stra fuerit collata, terminetur. Quia autem cum infinitis impressionibus erroneis ejusmodi extensio, uti communiis Diuitigod by Corale
266쪽
muniter accidit, conjuncta est, nec alia quaedam, quibus hae emendari suo tempore queant, simul imprimuntur, liaeque ideo tam altas agere radices potiunt, ut non mi i magna difficultate extirpentur , per externa, intellectu extensionem talem dirigente, res optime in sequentem modum institui poterit. Et quidem 1. Nihil ad hoc praestantius est excogitatum, quarria scriptura, qua omnes nostrae cogitationes perfacile in chaseia consignantur , ut illarum obliti relegendo facili negotio eas in memoriam revocare possimus , cujus quantus sit ulus, praesertim in re praesenti, facilius observatur, quam dicitur. Hoc reipsa experiemur, si hunc, aut similem in modun . processerimus. Quia raro ob tot hujus vitae impedimenta est possibile, ut semper sat temporis trabeamin rem quandam accurata, ut decet, methodo tractandi, utilissimum,
quod hic facere possumus, est, ut, si bonae nobis cogitati nes suggerantur, id quod non raro praeter spem in media cum aliis conversatione, dum ne quidem de Veritatis a quisitione cogitamus, accidit singulis eas diebus, eoqu , quo in eas incidimus , ordine conscribamus. Hoc ego dum feci, observavi, me sic brevi tempore sat multas observationes, quae milai fundamento fuerunt ad multa ex iis utilia derivanda, sic congessisse, quae alias memoria dubio procul excidissent, quili non potui postea relegendo recordari, me quorundam, quae contignaVeram, cogitati nes unquam habuisse. Porro, si jam commoditas studia prosequendi aliquo modo faverit, tum ea, quae sic in scriptis, eo quod nobis placuerint, consignavimus, revisa tempore opportuno haud dissiculter ad quaedam eorum contin anda quandam in nobis excitabunt dispositionem. Quamprimum itaque sentire Occaeperimus, nos posse facile media tando progredi, statim nos accingamus ad omnia conscriabenda, quae sic juxta genuinae methodi legeS, quantum a nobis tum fieri potest, meditamur: atque tunc quidem per-Gg r mul
267쪽
mulitam materiae scribendi nobis suppeditabitur. Absoluto autem penso isto, totaque hac meditatione nities conscripta, insequenti die, continuando in eadem materia, d nuo incipiamus: sic sentim in illa progrediemur, illain, que facilitate se nobis quamplurima offerent , id quod alias
sola meditatione non fieret, quia sic eadem saepe repetit imaginationi fructuose obiiciuntur. Et haec eodem tenore tantisper continuanda sunt, donec integram disquis itionem ad finem perduxerimus. Tandem, si alio atque alio tempore eandem meditationem mente volvamus, & vero uno tempore semper alia ac diversa circa eandem sese offerant, quam alio i optimum certe erit, tales jam tum antea benetraetatas disquisitiones convenienti quodam tempore juxta
dicta in remedio quarti impedimenti resumere, & quasi de
novo per partes eadem, qua dixi, ratione retractare: tunc
enim id, quod alias nimis foret difficile ἰ ut scilicet ad cum eta, quae in re quadam consideranda veniuot, & quando ea omnia requiruntur, simul attendamus, hoc ipso remedio hic expedire facile licebit , atque ita paulatim & semper,
ac maximo successu promovebimur. Nec mirum : facillime enim datur vel altissimam conscendere turrim, si gradatim procedamus, ac vires ex continuo ascensu deperditas aliquantulum quiescendo recuperemus. Quantopere hac ratione procedendo imaginatio extendatur, vix est credibile; adeo ut viderim, quorum prima meditata vice prima conscripta vix solium replebant, tamque pauca erant, ut ad alicujus tractatus praefationem sorinandam nonduir , suffecit sent: quibus tamen, cum plus vice simplici stabendo illa tractassent ac retractassent, materia adeo sub manibus crevit, ut satis superque ad tarmandos integros trai'aetus utilissimis meditationibus refertos esset. Praestabunt
autem haec de similia multo facilius ii, qui norint, quae dicenda sunt in sequenti secunda annotatione; omnium Vero optime, qui, quae in tertia super addenda veniunt, ipsa praxi fuerint adepti. 2. Id
268쪽
2. Id quoque plurimum prodest, si quis studeat suam
imaginationem per aliorum cognitionem, quantum possibile est, extendere: egregia enim cognitio ab antecessori bus jam acquisita est. Hic itaque ea omnia, quae intellectus siladet, primum acquirenda liliat. Dum enim praestantillisma antecesserum inventa habemus, difficillima quaeque multo facilius possiimus superare, quam veteres, qui similia prae stare non sine magno & labore S tempore potuissent, de stituti eorum, quae nostri callent, scientia: uti sunt tot uti lissimorum librorum impressio; notitia tam telluris, quam universi particularior, Anatomia jam illustrissimis inventis aucta , Clivmia a multa obscuritate liberata; Astronomi ad magnam facilitatem redacta, non soli ira quoad Theoriam, sed etiam quoad praxin , in qu1 observationes paucis fiunt
instrumentis tam accuratae, ut veterum observationeS, etiam
in iis, in quibus vel accuratissimae videbantur, ad modernas comparatae, satis rudes sint habendae. Idem de lingulis sore scientiis narrare possem. Nec adeo multa hic erunt ad discenda, quam forsitan videbitur, si ubique ea demas, quae ad meram ostentationem inserviunt, quae aliorum, non no stri, causa discere cogimur. Porro tot quoque praesenti hoc nostro seculo bonorum studiorum cultores exiliunt, quot ullo antecedentium : annus vix elabitur, quin videas
variis in locis lingularia publice exhiberi, quae nostris iterum studiis apprime inservire possint. Tandem etiam co- adjutores pecunia acquirere haud difficile est, qui nobis pro arbitrio nostro auxilio esse queunt ad varia mechanica perficienda, ad nos in calculis analyseos nimis prolixis sublevandos, ad difficiles experientias instituendas &c. ut adeo, quae exequi nobis solis impossibile ellet, assequi auxiliis hi ce facillimh detur. Denique 3. imaginatio per externa omnium maximhjuxta intellectus operationes extendetur, si integra nostra educatio, eo praelucente, formetur. Ut itaque ipsa educati
269쪽
an MEDICINAE MENTIS ne imaginatio quam latissime extendatur, eo omnia sunt dirigenda , ut homines ad quaevis humana negotia aeque evadant idonei, hoc est, ut nihil ipsis videatur dissicile. Hoc
ut asse iamur, notandum est, praecipuas hominibus occurrentes dissicultates ad tria reduci genera: quorum primum est, quod animadvertant dissicultatem cum aliis convenie ter conversandi,& ea, quae inconvenientia sunt, declitiandi:
tum, quae Vera aut falsa sint, bene dignoscendi, unumque ab altero secernendi: denique ea, quae bona malave apparent, ab iis, quae revera talia fuerint, ita distinguendi, ut bona, quicquid passiones suadeant in contrarium, sectari, mala vero evitare sciant. Si igitur constitutum fuerit , eos, qum educare animus est, ad eum habilitatis seu de teritatis gradum evehere, ut nihil sit, quod ipsis dissicile videatur , hae tres sequentes praecipue notiones eorum imaginationi a primis statim annis, quoad ejus fieri potest, iam, liares reddendae erunt , nimirum notiones decori & indocori , quid scilicet in humana cum aliis conversatione comveniat , quidve disconveniat, deinde veri & falsi notiones,& demum notiones boni & mali. Prunum autem addiscitur per solam inprimis imaginationem, dum nullam patimur elabi occasionem crebro cum variis hominibus conversandi, cum constitutis in vario dignitatis gradu consuetudinem habendi, ac varias denique
nationes seequentandi. Horum omnium ratio est in comissio. Licet enim quis optimo praeditus fuerit intellectu, quo verum a false, bonum a malo matri dignoscat, non poterit tamen, quin se risui si h exponat, id quod eruditis saepe viris accidit, qui plurimum temporis studiis impe dunt, interim vero parum conversitioni tribuunt nisi re- ionis, in qu1 sibi est vivendum, mores bene fuerint perspecti, qui quidem non tam praeceptis, quam solo potitis addiscuntur uiu: quia pervaria hic occurrunt, quae, dum
tis ea definire legibus foret proicium, solo interea usu propter
270쪽
PARs SECUNDA.pter continuam eorundem repetitionem adeo evadunt facilia, ut, postquam fatis diu nobis cum aliis fuerit consuetudo, perfecte ea Lepe etiam praeter attentionem exequamur. Hoc itidem iis non est ignotum, qui politis aulicorum minribus studuerunt ; hi siquidem post diuturnam ab aula. λ- lentiam eo reversi satis animadvertunt, quam inconsueta ipsis plurima, priusquam iis denuo assuescant, videantur. Imo videmus quoque, eos, quibuS ob negotia, aliaSVe causas aliquamdiu a multa conversatione separatim vivere coim
tigit, si ipsis postea res in magna politorum virorum se quentia extemplo fuerit gerenda, aliquam initio dissicultatem sentire. Hinc patet, quantum ii errent, qui credunt, se luec ex solis libris posse hauriret patet quoque, quam mald agant, qui, dum intersunt celebritati virorum politi ribus excultorum moribus, & deprehendunt, se ab aliis hac in re multum discrepare , si statim imitari eos conentur inon considerantes, omnes actiones nobis saltem placere, quae quam maximE naturales esse videntur, cum scilicet omnia liberE agimus, non aliter ac si in loco quodam ab omni h
minum commercio remoto versaremur , non attendentes, an alii nostras adtiones Observent nec ne 3 econtra vero ni
hil magis displicere, quam actiones affectatas, quales sunt, si jam dictis contraria peragimus, ac multa ad imitand alios ab aliis mutuamur. At regerent alii: qua ergo ratio ne similia nobis acquiremus , si politioribus ornatos morbbus imitari non liceati His autem denuo inculco, eos nubio modo esse imitandos ; quinimo, si cum iis fuerit occasio convertandi, Omnia potius naturaliter, seu modo libi ipsis ingenito, esse peragenda. Sed quaerenda tamen est in eo enim solo consistit totum artificium cum elegantia morum politis continua quasi conversatio, qua fiet, ut elapso quindam temporis spatio, eorum mores nobis etiam haud advertentibus ac ne cogitantibus quidem absolute acquisitos Ela simus experturi. Vulgo enim& optime dicitur: min