장음표시 사용
431쪽
CATECHISMI Nota Sunt alia excusationum genera quibus parochi prudentes, ac sui ossici diligentissimi, facile poterunt occurrere, ut aliquando habeant populum si sectatorem honorum operum.
NON Louu Enis coNTRA PROXiMUM TUUM FALSUM TESTiM0Nis . Rurus praecepti requens explicatio necessaria.
I. Quantam non modo utilitatem, sed etiam necessitatem haheat assidua hujus praecepti explicatio et ossicii admonilio, nos divi acobi monet auctoritas, illis verbis i et Si quis in verbo non ossendit, hic persectus est vir et idem i Lingua modicum quidem membrum est et magna exaltat ecce quantus ignis quam magnam silvam incendit, et quae sequuntur in eamdem sententiam.
II. Quibus duo monemur, primum latissime patere hoc linguae viti uinci quod etiam illa Prophetae sententia confirmaturri 3 Omnis homo mendac ut propemodum sit unum hoc peccatum, quod ad omnes homines pertinere videatur.
Linguae malorum innumerabilium instrumentum.
III. uerum, inde proficisci mala innumerabilia, cum saepe maledigi hominis chlpa facultates, ama vita, animae salus amulatur, vel ejus qui laeditur, quod contumelias patienter erre non possit; sed eas impotenti animo persequatum vel ejus qui laedit, quod pravo pudore, et salsa cujusdam existimationis opinione deterritus adduci non possit, ut illi qui offensus sit, satisfaciat.
Ut excipiendum hoc praeceptum.
IV. uaro hoc in loco monendi fideles erunt, ut quantasio εunt maximas Deo gratias agant de hoc salutari praeceolo non di-
432쪽
cendi salsi testimonii quo non solum ipsi aliis injuriam sacere velamur; sed etiam hac obedientia ab aliorum injurili prohi
bemur. Duae leges in hoc praeeeplo.
V. Verum hoc praecepto eadem ratione et via progrediendum est, qua in caeteris progressi sumus, ut videlicet animadvertantur in eo duae leges.
Altera prolithens ne salsum dicatur testimonium.
rubens altera ut, simulatione, sallaciisque sublatis, dicia et sacta nostra simplici veritate metiamur. Cujus ossicii Apostolus phesius illis verbis admonuit si Veritatem lacientes in charitate, erescamus in illo per omnia. Prior praeeepti pars quid prohibet. VI. Sed prior hujus praecepti pars habet lianc rationem, ut quamvis nomine salsi testimonii signi licetur quidquid in bonam, vel in malam partem de altero constanter dicatur, sive in judicio, sive extra judicium tamen praecipue prohibeatur illud testimonium, quod in judicio, salso dieitur a jurator jurat enim per Deum testis, quod ita testisscaniis, et divinum nomen interponentis oratio plurimum fidei habet et ponderis. Nota liaque quia periculosum est hoc testimonium, idcirco praecipue prohibetur juratos enim testes, nisi exceptionibus legi limis excludantur, aut eorum sit aperta improbitas, atque perversitas, ne judex quidem ipse potest rejicere, praesertim cum exlet jussum divinae legis, 2 ut in ore duorum, vel trium testiuis olei omne Verbum.
VII. Sed ut praeeeplum fideles plane intelligant, Oeendi erunt qui, significet hoc noxiui vocabulum, in quem salsum testimonium dicere miuime licet. Est autem proximus, ut ex Cnristi Do-
433쪽
CATECHISMI mini doctrina colligitur, quicumque eget opera nostra, sive ille propinquus sit, Sive alienus, sive civis, sive advena, Sive ainicus, sive inimicus. Vide August. Dist. 52, d Macedon et Deciath. rudib. cv. 26.
In hostes salsum dicere nefas.
VIII. Nesas enim est existimare contra hostes licere salsum aliquid dicere pro testimonio, quos jussu Dei i hac Domini nostri diligere oporteat.
Contra seipsum falsa dicere non lieet.
IX. Quin eliam, quia sibi quisque quadam ratione proximus est, nemini fas est in se salsum testimonium dicere, quod qui committunt, sibi ipsi notam inurentes ignominiae ac turpitudinis, et seipsos et Ecclesiam laedunt, cujus sunt membra quo modo etiam qui sibi mortem consciscunt, nocent civitati ita enim est apud sanctum 2 Augustinum i Nec recte tutelligentibus poterat videri non esse prohibitum, ut adversus seipsum quisquam salsus testis assisteret, eo quod in praecepto additum fuit Contra proximum tuum : Sed non ideo, si adversus seipsum quisque salsum testimonium dixerit, ab hoc crimine se putet alienum, quando regulam diligendi proximi a semetipso dilector accepit.
Amici gratia talsum testari non liret.
X. Verum, quia prohibemur proximum laedere salso testimonio, nemo propterea contrarium permitti nobis arbitretur, ut pejerando liceat conciliare ei, qui nobiscum natura ac religione conjunctus sit, aliquid utilitatis aut eominodi. Nemini enim mendacio et vanitati, multo minus periurio studendum est. Quare sanctus Augustinus de mendacio ad Crescentium, cu 12, 13, 14, docet ex Apostoli sententia, mendacium in salsis testimoniis numerandum esse, etiamsi in cujusquam salsa Iaude dicatur. Nam locum illum tractans invenimur autem et salsi testes Dei, si testimonium diximus adversus Deum, quod suscitaverit ChriStum, quem non suseitavit, si mortui non resurgunt Falsum, inquit, testimonium ο-
eat Apostolus, 3 si quis de Christo et quod ad ejus laudem vide
434쪽
XI. Saepissime vero etiam contingit, ut, qui alter lavet, obsit alleri certe errandi causa assertur judici, qui interdum salsis estibus adductus, contra jus secundum injuriam statui et judicareeogiuar.
Reperite satio testes quam periculosum
XIl. Nonnunquam etiam fit, ut, qui ob salsum alicujus testimo nium causam ludiet vicerit, idque impune tulerit, exultans iniqua victoria, assuescat corrumpere, et adhibere salsos testes, quorum opera sperat se posse ad id quodcumque concupierit pervenire.
Falsum testari ipsi testi injuriosum.
XIII. Est ver id et ipsi tesu gravissimum, quod et ab eo quem jurejurando sublevari et adjuverit, talsus et periurus agnoscitur re ipse, quod ei ex sententia succedit scelus, quotidie majorem exercitationem et consuetudinem capit impietatis et audaciae.
XIV. Ut igitur testium vanitas, mendacia et penuria prohibentur, sic et accusatorum, et reorum, et patronorum, cognatorum, et procuratorum advocatorum, et omnium denique qui judicia
constituunt. Falsum testari ubique prohibitu
XV. Postremo vetat Deus omne testimonium non modo in judicio, sed etiam extra judicium, quod alter incommodum, aut d trimentum possit afferres Est enim in Levitico, quo loco haec praecepta iterantur, his verbis i si Non lacietis surtum, non mentiemini, nec decipiet unusquisque proximum suum, ut nemini dubium esse possit, quin a Deo omne mendacium hoc praecepto Heclum condemnetur; quod apertissime testatur David in hune modum i 2 Perdes omnes qui loquuntur mendacium.
XVI. Prohibetur autem hoci cepi non modo salsum testim nlum, sed detestabilis etiam libido, et consuetudo detrahendi al
435쪽
teriri qua ex peste, incredibile est, quam multa et quam gravia et incommoda , et mala nascantur. Hoc vitium maledice et co tumeliose dicendi oeculte in alterum, passim improbant divinae Litterae. Cum hoc inquit David, si non edebam; et sanctus Jacobus i et Nolite detrahere alterutrum traires. Eme tum Nec vero praecepta solum sacrae Litterae, sed etiam exempla suppeditant, quibus sceleris magnitudo declaratur Nam et Aman a constetis criminibus adeo incendit in Judaeos Assu rum, ut is omnes ejus gentis homines imperarit occidi. Beserta est hujusmodi exemplis sacra historia r quorum commemoratione S cerdotes Operam dabunt ut fideles a rei improbitale deterreant.
XVll. Ut autem peccati hujus vis, quo de alter detrahitur,
Primo Sciendum est, non tantum adhibita alumnia ossendi hominum existimationem, Secundo. Sed et augendis amplifieandisque eriminibus; et siquid occultius ab aliquo commissum sit, quod tibi rescitum suerit, grave, aut turpe Sit ad famam, eam rem, qui, ubi, quando, quibus non necesse sit, pervulgarii, is obtrectator et maledicus jure di
Tertio. Verum totius obtrectationis nulla capitalior est, quam eorum, qui catholicae doctrinae ejusque praedicatoribus obtrectant.
Quiarto in simili culpa sunt, qui malarum doctrinarum et errorum magistros extollunt laudibus. Quinto. Nec vero ab horum hominum numero et cui oriunguntur, qui detrahentibus et maledicentibus cininibus patefacientes aures non reprehendunt obtrectatores, sed illis libenter assentiuntur. Detrahere enim vel detrahentem audire, scribunt sancti Hieronymus et Bernardus, utrum damnabilius sit, non sa-cile constat; non enim essent qui detraherent, si non adessent qui detrahentes audirent. S. Hieron. Dist ad motianum, circa finem div. Bernard. lib. 2, de Consider ad Eugen in sine. Semlo. In eodem genere sunt, qui suis artificiis distrahunt ho-
436쪽
mines, et inter se committunt, magnopereque serendi discordiis delectantur ris summas conjunctiones a societates fictis sermonibus dirimentes amicissimos viros ad iminoriales inimicitias et ad arma compellant. Hanc pestem sic detestatur Dominus: i Non eris criminator neque susurro in populo. Tales erant multi ex consiliariis 2 Saulis, qui ejus voluntatem a David alienare et in
illum regem incitare conabantur.
Peeeant denique in hanc partem blandi homines et assentatores, qui blanditiis et simulatis laudibus iussuunt in aures et in animos eorum quorum gratiam, pecuniam et honore aucupantur, dicentes, ut est apud Prophetam tria Malum bonum et bonum malum i quos ut arceamus et pellamus a consuetudine nostra, monuit nos David illa ratione i 4 Corripiet me justus in misericordia et increpabit me di oleum autem peccatoris non impinguet aput meum uuanquam enim isti proximo minime maledicunt, tamen ei maxime nocent, qui vel laudandis ejus peccatis, asserunt ipsi causam perseverandi in vitiis quamdiu vixerit.
Et quidem in hoc genere illa est assentatio deterior, quae ad proximi calamitatem et perniciem adhibetur; sic Saul, cum Davi-dem furori et serro Philistaeorum objicere cuperet, ut occideretur, ei blandiebatur illis verbis i 5 Ecce filia mea major Merob, ipsam dabo tibi uxorem e tantummodo est vir sortis et praellare bella Dominici sic Iudaei insidiosa oratione Christum Dominum sunt assatiri 6 Magister, scimus quia verax es et viam Dei in veritate
Longe autem perniciosior oratio est amicorum, assinium et cognatorum, qua ad eos interdum utuntur assentatorie, qui mor-lisero morbo assecli, jam sunt in extremo spiritu risum assirmant nullum esse lum ei a morte periculum i dum laetum et hilarem esse jubent, eumque a peccatorum consessione, tanquam a tristi
437쪽
slma cogitatione deterrent dum denique ejus animum avertunt ab omni cura et meditatione extremorum periculorum, in quibus maxime versatur. Quare fugiendum est omne mendaciorum genus, sed illud in primis, quo gravi damno quisque assici possit. Notu Plenissimum vero impietatis est mendacium, cum quis in religionem, vel de religione mentitur.
Sed etiam illis maledictis et probris graviter offenditur euriqiue committuntur libellis, quos amosos Oeant, et aliis hujus generis contumeliis. De libellis famosis vide bullam Pii Hi 47, datam anno 15 2 et bullam Gregorii XIII, 4 datum eodem anno. Mendaeium j osum prohibetur.
XVIII. Praeterea loco vel ossicii causa sallere mendacio, etsi nemo in illo vel damnum, vel lucrum secerit, tamen omnin indignum est ita enim nos Apostolus admonet si in Deponentes mendacium, loquimini veritatem. Vide D. Thom 2, 2, quam io, art. 3 et 4.
Nam in eo est ad frequens graviusque mendacium magna pr elivitas et ex locosis mendaciis capiunt homines mentiendi consuetudinem, unde veniunt in opinionem non esse Veraces, quamobrem, ut fidem faciat eorum oratio, necesse habent jurare perpetuo.
XIX. Postremo, priore parte hujus praecepti simulatio repudiatur; nec modo quae simulate dicuntur, sed quas ita fiunt, cum scelere conjuncta sunt iam enim verba quam acta, notae, ac signa quaedam sunt eorum quae sunt in animo cuiusque ob eamque causam Dominus saepe Pharisaeos arguens, et hypocritas appellat. Et haec de priore praecepti lege, quae ad vetandum spectat. Vide D. Thom 2 2 quoest. ii, Per totam.
. Nunc explicemus quid in altera lubeat Dominus Perti uul
438쪽
autem haec praecepti vis et alio ad id , ut juste et ex legibus so-rensia judicia exerceantur, neve occupent homines et usurpent judicia.
Judex nequit non subditum iudieare.
XXI. Non enim fas esset alienum servum judicare, lyut scribit AP0stolus, ne re et causa incognita sententiam serant quo in vitio sui sacerdotum et scribarum consilium; et qui de sancto Stephan judicarunt, quod item peccatum sui magistratus Philippensium, de quibus inquit Apostolus: 3 caesos nos publice indemnatos, homines romanos miserunt in carcerem, et nunc occulte nos ejiciunt. Vide in , lib. b, titui. 7, de Privilegiis, cap. i. et ibidem, lib. 2, tu et de Foro competenti.
XXlI. Ne condemnent innocentes, aut nocentes absolvant; ne pretio, aut gratia, ne odio, aut amore moveantur. Sic enim Modises seniores admonet, quos populi judices constituerat: 4ὶ Quod justum est, judicate; sive civis sit ille, sive peregrinus, nulla erit distantia personarum i ita parvum audietis, ut magnum, nec Meipietis cujusquam personam, quia Dei judicium est.
Sontes interrogati iuridiea mentiri non possunt.
XXIII. De res autem et sontibus, vult eos Deus verum conss-teri, cum ex judicii sormula interrogantur est enim testimonium, ac praedicatio quaedam illa consessio laudis et gloriae Dei, ex ipsius Iosue sententia, qui Acham ad veri consessionem adhortatus, inquiti 5 Fili mi, da gloriam Domino Deo Israel. Vide D. Thom. 2, 2 quinat. 96, er totos carticulos.
XXIV. Sed quoniam hoc praeceptum testes potissimum attingit, de his etiam a paroelio diligenter agendum erit nam praecepti vis ea est, ut non solum prohibeat salsum testimonium, sed verum etiam dici imperet.
439쪽
XXV. Est enim in humanis rebus maximus usus ver testimonii. quod sunt innumerabiles res quas a nobis ignorari necesse sit, nisi eas ex testium fide cognoscamus. Quare nihil tam necessarium est quam testimoniorum veritas in iis rebus quas nec ipsi scimus, neque tamen licet ignorare. De quo extat illa sancti Augustini sententia i ii veritatem Occultat et qui prodit mendacium, uterque reus est ille, quia prodesse non vult hic, quia nocere desiderat me sententia citabatur olim a Gratiano em August. , sed auud August. non est inventa; similiter legitur vis LM., I. 3, V. 19.
Quando, verum tacere licet, et eontra.
XXVI. Licet ver interdum verum tacere, sed extra iudicium rnam in judicio, ubi testis legitime interrogatur a judice, Vera Omnino patefacienda sunt. Nota duo loco cavendum tamen est testibus ne suae memoriae nimium confisi, quod exploratum non habent, id pro certo assi r-
XXVII. Beliqui sunt patroni causarum et advocati, actores deinceps et petitores Illi igitur opera et patrocinio suo non deerunt necessariis hominum temporibus, et egentibus benigne subvenient itum injustas causas defendendas non suscipient, neque calumnialitas protrahent, nec alent avaritia. Nota. Quod ad mercedem attinet laboris et Opera suae illa iure et aequo metiantur. Videri , quasi 5 cv Non sane D. Thom. 2, 2 q. 1, ari. 5.
Petitoribus et aecusatoribus praeeipienda.
XXVIII. Petitores vero et accusatores monendi sunt ne cuiquam, amore, aut odio, aut cupiditate aliqua adducti, perieulum iniquis criminationibus creent. Iussum hoc denique divinitus deseriptum est piis omnibus, ut in congressibus et colloquiis vere semper et ex animo loquantur, nihil dicant auod alterius existimationi possit ossicere ne de illis quidem, a quibus laedi se et exagitari iu-telligunt cum illud propositum habere debeant, sibi cum illis eam
440쪽
necessitudinem et foetetatem intercedere ut membra sint ejusdem
IX. Ut autem libentius hoc mendacii vilium caveantideles. proponet eis parochus summam hujus sceleris miseriam ac turpitudinem. Primum. Nam in saeris Litteris, mendaei pater daemon dic tur quod enim daemon i in veritate non stetit, mendax est et mendacii parens. Secundum. Adjunget, ad ejiciendum tantum flagitium, ea mala quae mendacium consequuntur et quoniam sunt innumerabilia, sontes et capita incommodorum et calamitatum commonstrabit. Terιium. Ac primum in quantam eadat Dei offensionem, quantumve ejus odium ineurrat homo vanus et mendax, Salomonis auctoritate declarabit eo locor 2 Sex sunt quae odit Dominus, et septimum detestatur anima ejus, oculos sublimes, linguam mendacem, manus tandentes innoxium sanguinem cor machinans cogitationes pessimas, pedes veloces ad currendum in malum, proserentem mendacia, testem saliaeem et quae sequuntur.
Quiarium duis igitur ei praestet incolumitatem qui in insigni odio sit apud Deum, quominus gravissimis assiciatur suppliciis pQuintum Deinde quid impurius, aut Redius, ut sanctus inquit Jacobus, 3 quam eadem lingua, qua benedicimus Deum et Patrem, maledicere homines, qui ad imaginem et similitudinem Dei laeti sunt, ita ut sons de eodem soramine emanet dulcem et amaram aquam pSeaelum uuae enim lingua prius laudem et gloriam Deo tribuebat, postea, quantum in ea est, eum ignominia assicit ae dedecore mentiendo. Semimum uuarerat, ut a caelestis beatitudinis possessione mendaces excludantur. Cum enim in hunc modum quaereret a Deo David i 4 Domine, quis habitabit in tabernaculo tuo respondit Spiritus Sanctus Qui loquitur veritatem in corde suo, qui non egit dolum in lingua Sua. Octavum Maximum vero etiam illud in mendaci incommodum est, quod sere est insanabilis is animi morbus.