장음표시 사용
101쪽
Quid sit tremori cis P 3. Ad Remor iram facultatis, quae corpus substinet mouetq;,ins itate acciditi Non enim ex
ipsis animantium particulae tam graues cum sint,deorsumq3 serri natae, in omne locum m uentiar. verum facultas,qus per neruos musculis a principio transmittitur,veluti vehiculii quoddam,R motus ala ipsis est: quam cum prorsus perdiderint, perdunt autem resoluta, deorsum seruntur, ec avis cui pennae dent cerint insta concidunt: unde nullus ita aflectis motus relinquis tur. Sin autem virtus quidem reliqua fuerit, sed pauca dc imbecillis ut neq; corporis paries satis sustentet, vehatha aut ranu graue pondus aliquod ferre nequeat, necelle eli partem ita dispolita, tremulam conspicari. Siquidem motus qui ab imbecillibus, supra vires 5c violenti 5c ad necessiitatem fiunt,tremuli existunt.Puto te subinde vidisse aliquem,qui graui podere sublato incedere violeter conaret, i cruribus intremisceret: quinetia si manibus praeter vires Uue aliquid portare aggrediat .manus habebit tremulas.Pari modo homo cum timet expauescitq0siue manibus quid iacere, siue volet ingredi, manus quide si his functione obire aliqua audet, tremulas: crura aute si conar incedere,habebit. Minuit enim nihilominus 5 timor virili robur. Quae ubi semel collapsae fuerint,& debilitatae,quiduis etiam multo leuissimis graue censebit Quapropter & corpus animantis,quod prius crat leue,onetis modo ipsas aggravat. At senes simili modo ex imbe scillitate ut plurimum tremuli sunt: praeterea, quibus ex morbo corporis robur laborauit, nec iis quom citra tremores motus fiunt. Siquidem in omnibus qui in huc modum habent, vis particu las mouens sustentansq; nunc debilitata,id quod prius attollere solebat, amplius non potest,tanquam in motu vacillas. Vbi vero totus naturete tenor remiserit,ibi corpora eo quod eleuet desti tuta, suo pondere deorsum seruntur: ac ibidem manerent quemadmodum in resolutionibus, quas paralyses graeci appellant si totas vires robur omnino destituisset. Quantu autem ipsius re liquum est, id rursus vehere corpus conatum vertim neque nunc quantum vult proe imbecillitate potest,sed modice quidem eleuat,magis autem deficit, imperseetiim mutilum is hoc quo motu relinquens: rursus igitur corporibus deorsum stiri concedit. Quod ubi continue fit, ec deorsum tendens latio sursum vergentem excipit, eiq; rursus coniungitur, duplex sane oc compositus t tus fit motus, particulis loca semper per vices mutatibus. Nomen autem aste furi est tremo quo
corpora deortum pondere suo vergunt,rursus autem in altum a virtute attolluntur. Qiud tremord erat a palpitatione. CAP. 4.
V m 5c palpitatio, qui palmos graece dicitur, forsan dicet aliquis similiter atque tremor
motus est, quo partes palpitantes, citra voluntatem nostram, nobis53 inuitis attollun- G tur oc deorsum aguntur. Quomodo igitur tremor a palpitatione disteret e Hactenus sane nihil inter se discrepare videtur, verutamen discrimen intercedit. Neq; enim locu ait istum eundem esse palpitantibus,nem causam, nem accidens esse dixero. Quippe nemo qui artus m uere non instituerit, tremet: palpitantes autem particulae etiam si in quiete suerint, siq; nullum
ipsis motum induxeris, palpitant.Decipiuntur hic quoq; multi, dum capita tremula conspiciunt nonnullis,manum immobilem,& crus,ut visum fuerit, extensum habentibus deinde nihilo minus tremantibus. Quos hanc sententiam docere conuenit, quae non a me nunc primum dicitur, sed etiam a multis veterum: non quae moueri videntur, ea moueri sola pronuntiantibus. Multa siquidem citra motum esse videntur,unum eundemq; locum obtinentia, nihilo autem inus m
uentur.Siquidem aues non modo sursum Sc deorsum tendetes, sed etiam si locum unum in aere cupent, in motu tunc quoi esse censebuntur. Nam si in eo loco mortuum auis corpus situm fuerit, sacile ad terram decidet, pondere suo inclinans. Vnde constat, Sc corpus quod in eodem manet loco motus cuiusdam auxilio,in sublimi constitisse, tanto Util motu,quantum haberet, si solo pondere deorsum serretur. Qitare quam immobilitate esse putas, motus est ex duobus quihusdam compositus, qui corpus in contraria loca possunt abducere: quorum,si alterum sursum HVe' 'entena tollas, reliquum videbis ex facili corpus in locum in seriorem deducere. Hoc igiturre Hippocrates his versis docet: Stare,ulceribus minime conducit, praesertim si crura inscitent: net sedere,neque obambulare,sed conquiescere θ otio vacare confert. Nam quietem 5c otium tanqua profutura comendat: stare autem Sc sedere minime prodesse ait,ut quae a conquiescendo sint diuersa. Etenim Ac tunc musculi,qui gestant corpus dia terra attolunt erigui quiniensi sunt: iccirco stare nihilominus u obambulare lalsitudinem parit,ut quod Sc ipsum motus existat. Anima igitur quae corpus'mouet, di erigit, ablata, statim quod prius rectum erat, in terram inclianare videbis Quo constat etiam cum rectum erat,no Hille citra motum, sed fuisse aliquid quod subleuaret, gestaret, attolleretq; ipsum. Ego itam ne decumbentem quidem hominem, si caput sublimius habet pedes autem humiliores,citra motum omnino esse dixerim:sublabitur enim se cilc ad pedes ex sublimiori in decliue vergens, nisi motu contratio huic renitatur. Haec sane ocHippocrates asserebat: Si vero praeceps agitur, a lecto ad pedes delabitur.grauius 'ericulum minatur.Nam ad pedes sublabi decumbentem , virtutis extremae imbecillis nota est firmissima. Stare etenim,aut secere,aut surgere no posse, graue quidem, sed minus graue periculum innuiti quippe multi aegrotantium ad haec deueniunt desinu ni is ad extremam nondum imbecillitatem
102쪽
A prolapsi. At decumbere non posse viventis modo, sed hic quo tan* mortuum 5 inanimatum corpus deorsum seni extremum malu latetur: quod Hippocrates in comentario de humoribus, est,uirium deiecitionem Fappellauit: quod interpretes libri non intellinentes,mul in nusati sum. Nam deiectu esse instar corporis inanimati,omni robore prorsus oc soluto & per cito, vocavit: ut non idem sit deitatu es e cum eo quod est de nil eresed qua hal et pri portione delabi cum verbo decubere. Ita etia in auibus diuersum qui deest, ad terram deuolare, diuersum rursus in terra decidere. etenim aliud aflectus, aliud actio est. Similiter igitur his, aetio quidem decubitus est, asseditis autem prostratio deiecti Sed quotium haec mihi dicuntur ianempe ut illos qui aut crus,aut manum in altum sustia terunt,deinde ita vi habent seruant,ne in motos esse arbitreris, nem si unum eundemq; locum semper Φ maxime occupent. At si nolis ita dispositis motum adesse tacedere,certe actionem ipsis omnino G des,& duplicatum hoc simplicis actionis robur adesse. Nam in simplicibus unum musculorum genus aut fledientium , aut intendentium artus,operatur.Cum vero extensos ipsos seruas,utracp musculorum genera pari robore sutietionem obeunt. χω si huius memineris vera obseruans, quae prius dicebantur, inuenies,nempe quod ei qui nullum motum aggreditiar, tremor no obueniati. ut qui impotentis B εc infirmi motus ut accidens. Vnde cuiuis constat,corpus,cui moueri neutiquam licet,id neque circa motum imbecillere impotens fore. Orsica ste se palpis sionis c tremoris. CAP. s. DAlpitatio autem etiam ijs quae non mouetur,accidit.Etenim supercili palpebrae 5c oculus subinde citra omnem volutatem attollutur. Vnde Δ hoc manifesta arbitror magna habere vim, tum ad affectus nanirae cognitionem tum ad exactam a trementibus discretione.Siquidem quae in palpitantibus particillis eleuationes,depressionesqa apparent,distentiones qua sunt corporum,quae ceu repletur, re eorunde subsidetior quasi rursus inanivns. Qitae vero tremetibus accidui,totius mebri motus est: qui interim deorsum quide verget,rursus aute ad superiora fert, sed non dilatatur nem contrahitur. Ea propter tota sane pars tremit, quu aliquid facere aggred mur,nullo eorum quae in ea habetur,manente immobili sed similiter quide musculi,similiter his arteriae,nerui,venae, ipsa ossa,&cutis nunc sursum,nunc deorsum serunturi palpitant aute non omnia. Neruum igitur autos, aut carti nem, aut aliud quid huiusmodi,nunΦ videas palpinire. Non enim habet ventrem, quo vicissim dilatatore contra 'o,attolli quidem re dilatatur, Llabi aut e cu contrahitur partibus liceat. Porta musculorum ne sit aflectus iiii palpitatio,vi Her C philus opinabatur an etiam cures,aut arteriarii,vi censebat Praxagoras id rursus cossiderabimus,uquidem ea speculatio ad loci aste fit inquisitionem magis pertinet. In praesentia autem tantillurepetentes ad priora digrediemur, nempe i, palpitatio, distentio quaeda sit& subsidentia praeter naturam remor aut e motus prater voluntatem partium,quo sursum oc deorsum vicibus mutatis serantur. At idem non est neqi dilatari, cum eo quod est sursum seni: neq; contrahi, cum eo quod est deorsum vergere. Etenim quae sursum Ac deorsum seruntur, priori loco residio in alium
transeunt quae dilatantur autere contrahuntur, veterem sedem coseruantia, partim ambientem Tegionem occupant,partim relinquinat. Quare moueri quidem viris p c5mune,tum quae dilata. tur contrahunturq; tum qus sursum 8c deorsum seruntur.Peoiliare aurciliis sane minore locum aut ampliorem occii pare,ita ut veterem non deserant: illis aute semper loca mutare, ita ut nuntin eodem maneant. Opus autem,opinor,int hic quoq; distinctione, ut in totu sermo verus eua dat. Subinde enim iam pluribus stimul musculis,aut uno quodam insigni vehementer palpitate, attollitur quide natarum una cum ijs,quae dilatanturiconcidit autem rursus cum iis, quae contra huntur. Vnde inuitam eleuationem depressionemq; membri,tremore vocare non oportet,cum
videas manifes id musculos palpitantes, a quibus membrum mouetur: ipseli; motus non quesis D trementibu apparet. Nam in iis qui membrum totum in motu propter musculos palpitates re sinent Propriis α sensilibus extremis utem; motus circunscribitur. Trementium vero aikeius talis no est, sed altero motu adhuc incipientis,ut ita dira,cotrarium ipsi coniungi deprehende ut ad superiora latio semper deorsum tendente excipian hanc aute ab illa rursus continue impediri, ita ut impersedia quide semper sursum latio, imperiecsta quom deorsum inclinatio existit. At hae sane asseetuum tibi nois erunt Achis symptomatibus inuicem disserula eliquum est in locitasse etiam θc causam consideremus. Palpitationum causam et se pronuncio spiritum crassum & v porosum,cui non sit transitus.Hunc autem colligi oportere dico in concauitate quadam non acti modum exigua,si pars disiensionem sensii bilem habitura est. atq; totum hoc summatim explica tum est. Caeterum oportet vicum tu subsi intiam illam esse spiritualem demonstras, causae ad das, ob motionis ac solutionis celeritatem. Quid enim tam lacile vel coi negari, vel inaniri potest aliud, quam spiritus Etenim quae hominem constituunt, ut Hippocrates nos docebat,' sunt solida humidais spiritus. Meminit autem ipsorum his verbis,continentia dicens, conten ta, 8c impetu ruentia. Continentia quidem solida nuncupans, ut quae comprehendant tegantq; humida contenta autem,humores, ut quia solidis comprehendant umquae impetu seruntur, spiaritus.Siquidem in omnem corporis partem momento temporis,& sicile, re citra impedimetum
tertia Classis. guet iiij perueniunt
103쪽
periremunt.Citam igitur vacuatione,aut repletionem, ut distentionem, aut subsidetitia aut d' Epressionem*ut elationem,aut alium quedam motu,nulli im ex omnibus praeter spiritu essecerit. Qirarere palpitationum causa,substantia quidem spiritus: qualitas autem subirantiae, humiditas est,& crassities,ut paulo ante dicebamus, cu cralsum vaporosumba nominaremus. Si enim aethereus laret tenuis di purus, citra impedimentu transiens, nem repleret vi , neq3Vacuaret partes: crassior autem v meatus corporii exigant ii quibus colligitur, reclusus intus cli ciuidem cocaui talem corpus obtinet hanc replens, α excitat distendit regionem circust mn inminus,inter
duo collei ius corpora ab uno ad alterum tranisit, ascit ilium sibi sinum emciens. Hic sane modus secundus dii ius, etiam in cute subinde palpitationes excitat:non te ipsa concauitatem qiranta in se sertita, sed in spatio quod cutem & corpora subierita intercedit,spiritus tuc colligitur. Prior autem modus in musculis potistimum accidit, in his enim concauitates ec multie sunt exigu si Praxagoras pulsum artems attribuit,sicut nimirum palpitationem,tremorem re conuulsione arteriarum afleetiis.ac pulsum sane in naturali statu liabere: palpitationem vero,tremore re cor uulsionem magnitudine inuicem differre sed motus esse prster naturam.Quod igitur non sensit,solis artems palpitationem attribuetis, haud dissicile est deprehendere. Quippe manifesto videre est frequenter & cutem palpitante musculos, cu nulla in loco sit arteria, vel si elle quin Fdam cotingat, ea sit admodum exigua. Vnde liceat mariti est' alicui cognoscere, tanta distenti nem non ex arteriae magnitudine proficisci. Porro num redie nonulli musculosis corporibus u lis palpitatione attribuant, id mihi multo dignius consideratione videtur. Ego etenim etia plane existimo arteriam manifesto non modo palpitans, sed etiam conuulserium quid subinde repraesentantem inueniri, quemamodum Ac alii pulsuum perui fatetur. Verum de hac disputatio prolixior est,& in libris de pulsibus iaprehensa. Iam pleris p hominum non raro palpitationes in si, Ia cute euidenter fieri apparent, vaporosus spiritus in aliqua ipsius particula genenatus retine tur, re in transitu moratur: ita etiam si in natusculi aut alio quodam corpore spiritus flatulentus redudauerit in illa palpitationem excitat. Quoniam vero spiritus crassus,nebulosus,aut caliginosus,aut flatu lentus,aut quomodocunq: nominare velis,palpitationis causa eslicitur: ideo aetates frigidiores palpitationi obnoxiae sunt, natura corporis frigidior, regiones se idae, anni tempus hybernum, vita otiosa, repletioni & ebrietati dediti, cibi trigidi & flatulenti 5 ut semel dicam, Omnia quae corpus refrigerant : quae vero his contraria sunt, palpitationes statim tollunt. Nam calefacientia spiritus attenuant, & corpora reddunt rara mollia ly Refrigerantia autem densant quidem,contralaunt,ec corporum meatus cogunt connivere: incrassant autem coarctantque:& G turbidum spiritum reddunt. Facile igitur retinetur a per iratu impeditus, tum sua ipsius cram tiritum corporum, quae ipsum continent, densitate. Calida rursus contrario resti gerantibus ni do sundunt,laxant,corporum meatus aperiunt, ipsum spiritum attenuant ad motum is facile imcitant, faciles ii ita transitus ipsi essicium.Quapropter etiam vetm es natalici palpitationu rem dia ad inuenere, quae extenuare callacere possunt: cuiusinodi iunt, quae constant euphorbio, pyrethro, temnetia, sulphure &-, aliaq3 id genus composita: item inter aquas, quae e terra . prosiliunt calidae, at in ex his potuismum nitrosae, lulphuratae, re bituminos ea 3 commendat. Utuntur autem & marina calfacientes ipsam,& muria, si marina desit.lam potui exhibent medicamenta calida, praesertim ex castorio consecta. Hoc sane etiam extrinsecus impos tu, non modo epotum generosum est medicamentum, Ut quod callacere simul 5c extenuare, sic resta abunde possit. Palpitationis sane cuiuslibet ex semido generatio est: Tremoris autem neq; Una occasio, nec causa frigida est, verum dispositio, facultatis quae corpus mouet imbecillitas.Huius autem rausae,quae huc corpus perducere potest,non una species eii, sed vel alimenti inopia,quemadmodum in choler valido alui profluuio, largo sanguinis fluore,aut magno ieiunio: vel vitali robo re soluto, quemadmodum in stomachicis,& cardiacis delicitatis: vel violento& valido frigore M Hcupante aut plenitudine ipsa, poderis modo degravate, imbecilla ad motus emcitur. Vnde nem na remediorum species trementibus, quemadmodum palpitantibus, adhiberi potest. Verum
si a mi seictione tremorem experiantur, calidum ipsis pcesidio est. Nam qui per hyemem iter is cientes, deinde valido stigore correpti, semimortui re tremuli domum reuertuntur, facillime ab asse is liberati sunt,caloris adhibiti beneficio. Similiter his medemur,& illis qui per restigeram tes sebrium insultus & rigent θc tremunt. At si per sudorem digesti fiant tremuli, ut in desiquiis
cardiacis θc stomachicis, caleticere hos extremum malum est. Quippe contrarium in his conia nit,nempe cutem densare,quae restigerant,adstririgunt,coarctant Ela meatus,adhibentes: no quae cateiaciunt laxam N adaperiunt. Quod si penuria alimenti, ut in longis ieiuniis,aut immoderatis vacuationibus tremores oboriantur, hoc ne verbis quidem indiget. Cuiuis enim constat litimentum hos desiderare. Qui autem viribus humorum copia grauatis tremunt, his vacuationes remedio sunt: quemadmodum re Hippocrates alibi docet his verbis : marget ancillae, cui is neque sanguis fluxerat, postquam filium peperiiset: os autem vulvae auertiim erat, ac dolor in is coxam & crus pertingebat, ex talo sanguis detractus profuit, si tremores totum Rus o cunarent. Sed ad caulam veniendum y cause occasionem. Mulierummunit, quiris a partu celebri ι
104쪽
A celebri illa secundariam puerperii pira tione, mala non esset deinde tremor oborireret .Hanc, inquioanaui sanguine ex talo detra fio etsi tremores totum corpus occuparent. Quid iam aliud, hic ob ure subinalcat,quam malius fans inem no mississet Frigidum enim afledium tremorem esse creditur, sanguinem vero calidum. Non igitur ausus suisset aliquis sanguinem vacuare inas Distu qui talefieri desiderat: Ego tamen,inquit,ausus sum:& rationem docet. Sed ad causam v ruendum est,& ad causς occasionem.Id quia infestimat,inquit,& inses ianus causam noui Quod uitur inses labat sanguinis copia erat causi ipsius, vulvae ad coxas inclinatio, propter quam mulier purgata non cratiSanguis igitur quem vacuatum esse oportebat,non inanitus, sed in corpore oberrans, naturae pondus erat. Vnde tremoris causam intelligenssanguinis copiam: occasionem vero causae, vulvae asseetum: deinde copia quidem vacuationem indicante: parte autem assessi lociim per quem vacuare conueniebat: ambo haec coniungens, sanguinis detra monem ex talo molitus est nanc quidem, quoniam sanguinem vacuare volebat ex talo autem, quia uterus amisgebatur. Q in t igitur sanguine abunisinte venam incidere oportet, nemo non nouit, siquidem in venis ille continetur.Quod autem utero astedio circa talum, aut in poplite diuidere comvenit,tust prius venarum communiones ex Amtome didiceris, haud potetis id quod dico, si B qui. Alia enim alii corporis parti vena communicat, oportet q3 vacuationes sempero cominu nibus moliri nam si venas quae nihil parti essediae communicant,incideris, nem amediae medeboris, & sanam semper offendes.Necessarium luitur nunquam non videtur,ut is qui redie medebitur,causam ex qua assectus oritur,cognoscat. Verum de tremoris causa haec susticiunt. Locus autasseeius in tremoribus, unus necessar si non est: atque hoc loco carpendus mihi venit Praxag ras,&Herophilus: hic, i, tremorem in nouo ipso genere semper constitui ostendere conten dat:ille,ψ arteriarum asseetiam, tremorem dixerat. Praxagoras igitur Ionne a vero abest: Herophilus autem deceptus est, qui virtutis astedium,instrumentis attribuerit. chio etenim neruolum genus, non artolosum motibus voluntariis subministrat, recte intellexit. oniam autem non idem neruorum corpus, motus causa existit, sed hoc quidem instrumentum, causa autem ni uens, virtus quae pes neruos dispensatur, hic reprehendendus venit, tui virtutem θc instrumem tum non distinxerit.Si enim distinxisset, statim vimi cum opus offendetur, non instrumentorum mod sed etiam facultatum affectus esse deprehendiiset.In mortuis igitur nullos nem nerui neminusculi asseclius experti sunt, quos pati ipsos Herophilus & Praxagoras arbitramur: deseruit autem eos omnis motus protinus Una cum anima, cuius instrumenta musculi sunt,& nerui.Non C ωtur musculi est, nem neruimouere, sed animae. Necp enim tibiarum opus est, sonus qui ex eis perscinir ne*citharie sonus,qui hac praestitur: sed tibiae cantus, opus quidem est tibicinis, per insitumenta tibiarum est eclium: citharae sonus, musici, instrumentum vero cithara. Corrumpi. tur autem re ubiae sonus, subinde quidem propter operum artifices: interim propter init me torum,quibus utuntur,ostensam: ita& motus in animante arbitrarit,opi sex quidem artis sticultas est,quae animal gubernat: instrumenta autem, nerui θc musculi. Itaq; non moueri,& male moueri, aut ex instrumentorum affectu,aut ficultate his instrumentis utente,accidet. Palpitationes igitur,conuulsiones,ec resolutiones,instrum ornm laesiones sunt tremores autem, faculta .
ais limbecillae affectus. QMdsii istius quopacto teneretur. 6. R C tremor sane a palpitatioe manifes id uistinetus est, a rigore aut hoc paelo distinguas licet. Prius considerandu venit ud sit imo etenim Sc hoc ex iis quς admodu sum cognita esse putat, ni luto in minus dissicile dijudicatu estino hac modo ratione ψ causam inuenire,vel dispositione,q ex ea corpori obuenit haud procliue sit: sed ante haec adhuc quod in ipsa notionis deseri
ptione errare mihi illi videntvigorem. n. si odem ita sermone absoluto perstitionem dixeris,ut D nonnulli pronunciarunt,error manifestus est,cu multi udem validum frigus senuant, non in etiarigeat: imo nec si valida posticitione si mras,ne hocsde veru est.Nam qui stomacho, aut cardiaco deliquio rigdi,valide ude audi,non aut rigore experiun Iam pHctione cu tremore, rigore dice. re in qua sententiam pleriin medicoru deIcendiit occasione habet deceptionis nepe concussione corpori ac vibratione q vehemetibus rigoribus colunc laesis eprehendit aut manifest0,q, ne Oibus rigentibus acciderit,solis aut iis, qui vehemeter memines iis,ubus accidit,asset ius qui ad nenit, sit tremor,sed veluti cd modi vibratio a remor etenim,ut demonstrauimus, rusi partem mouere voles,no accidet. Agitatio aut seu vibratio, q validos rigores comitat,tam violentaec necessarid corporibus incidit . ut conuuiescoeno liceat, et si strenue admodii renitatis.Acue moriane unius partis affectius, rigor aut totius corporis est. Unde mihi & Platone mirari subit, luemore cu rigore confundat.Si. n ij qui rigore interpretati sunt, tremore cu persei mone, inerra runt,quo ipse idem esse tremere A. rigere existimas,um pdicauerit Nampterea i diximus a,
surda,et hia adlauc ei refragat,q, nonnulli tremat,nultu frigiditatis sensum experiures, no in fieri pol vi us citra psrictionis opinione rigeat icciria neq; illi u rigore psrictionis sensum esse dictita nam, procul ab astectus notione abiiste vident. Nommide sane dixeris, pii ixisse& frigus sentire. vero resoluta sunt, torpida, dissicili aut prorsus nullo sensu praedita, omnia perfrixerunt. Item
105쪽
Item quod tremorem expertum est, parapi iam, epilepsiam, similiter & flatus, re aquam inter Ecutem,& inflationes, &oedema,totum frigidum est,sed nullum ex iis frigiditatem percipit,vnde
nem rigensin autem sentiat, protinus certe oc rigebit. Propter haec itaque Platonem dico non rodie opinari idem esse rigorem re tremorem, cum neq; unius sit partis asseetias rigere , ut tremere: nem sensus frigiditatis trementibus, ut rigentibus. Et motus in rigentibus sane citra mouendi Panes voluntatem, omnino inuitis est in trementibus, non citra mouendi arbitrium. Sed Plato ni sane aliquis sorsan condonauerit,u in tam tenuibus di medicis rebus errorem admittat,quauis aliorum affectuum corporis prope omnium generationem exacte sit persecutus. Athenaeum aut Attaleum demirari par est multo etenim Platone adhue recentior, no in causae rationibus modo Platonem sequitur,id enim tolerari poterat, sed etiam circa notionem similiter atin ille consulas apparet. Neque enim rigoris tremotisq; notionem distinxit, describenina rigorem in hunc modum ait: Pugnam concussionemq3 hanc tremor comitatur, totus autem nicataeius moidus, eccausa eslaciens idem nomen sortita est,ut inquit ille, re Plato afl irmat: hic enim ipsam Platonis sententiam protulit. Habet autem uniuersia hunc in modum Nam humoria corporis partes grandiores, cum in minorum sedes subire nequeant, pellunt eos, & nostram in corpore minimam humiditatem trudunt, aliam ab externo inaequaliter motam necu immobilem propter aequabili- Fratem,& impulsionem essicientes,coagulant.Quod autem praeter naturam cogitur,secudum moturam ipsum sibi renititur, in lacontrarium renellit. In hac pug dc conquat latione tremor rigorq; consistit:omnisq3 eiusmodi astectus, cauiaq; cssiciens trigida est,ati eodem nomine appellatur. sane ne* tremori idem est rigori nee perfitcstio simpliciter, imo neq; permistio valida,manis estὁ ostensum est quod autem paulo superius dieitim est, nempe perfrietionem esse semsibilem discutiamus num salta prolatum sit. Nonnulli enim rigorem non sensibilem esse itigidistatem , sed molestam esse arbitrantur: siquidem multi etiam ex sanis frigere admodum dicimtur, alii sponte restigem desiderio diutius in aqua frigida immorati: quidam etiam i huius ubinfrigida diutius versantur,risent aut non statim, quemadmodum nec qui lauti,deinde seipsum instigidam coniecerit ne*enim hic,nil ἱ admodum diu immoretur, riget,etsi frigiditatis qualitate manifes id sentiat.Quapropter, quantum ad se iditatis sensum attinet,omnes hi sitatim rigerent, si rigor frigiditas est et lentibilis, sed non rigent merito: non enim est omnibus cum dolore se ditas,sed nonnulli ipsorum,qui aestiuo tempore validum calorem non tolerantes in .gidam sese coniiciunt,adia frigiditate oblect ritu ut tandiu in ea morentur donec tangenti tibi glacies m do refrigerati esse videamur. AZ igitur totum iam habebimus, si rigorem dolorificam molestiam Gdefiniamus r an quid adhuc desideratur Forte enim non quilibet rigor ita finiendus venit. In morantibus sane non idem videtur risere, cum eo quod est horrere,aut algere dicimus igitur subinde accessionis insultum, huic sane cum rigore, alteri cum horrore, alii cum fripiditate sola oboriri:& in omnium medicorum commentarus idem usus verborum existit. Ita cum quis cum nulla concus Itone corporis &agitatione perseigescit,non hic riget,verum si assectus rigor appellari debeat,inaequalem & pCeter voluntatem motum ei accedere oporte qd sine hoc accidit, sine
cutem quidem inaequaliter commouet, periri stionem nominanzsin autem hanc quidem pertu bet uuatiatus per quosdam insultus corpus autem totum non commoueat honorem nominant:
ut hic cutis u)lius assectus talis existat, qualis totius corporis rigor. At in sanis alio modo rigere dicimus nempe in omni dolorifica peririctione: lin autem ratione morbi obueniat rigor, non satis est hoc tantum dixisse, sed totius corporis turbationem apponere conuenit. Quod aliqui inducentes , perfrictionem cum tremore ipsum appellarunt,manifesta autem non sunt interpreta ii quippe tremorem nuncupare neutiquam oportet, sed agitationem quandam pririer volunta tem,aut vibrationem, aut concussonem, aut aliud id genus nomen inuenirς nam tremoris v cabulum de peculiari asse tu enunciatur. Qui igitur morbidum riuorem dissiniunt, perfricium Hnem,alium nullum dicere videntur, quam eum qui sanis acciditietu totum genus,de quo medici omnino disputant, etiam commemorati Viri diuinire statuerint: morbidum autem vocamus, cum a nulla exteriori causa violenta corpus,sed ex se talem obtinet dispositionem Ita enim,puto,
Hippinates quoque aiebat: Cum quis causone affligitair, frigor superireniat, liberatur. Non igitur aqua frigida febricitanti supertusa, rigorem excitabis,sed cum ex ipsa corporis dispositi ne suscitatur. In eundem modum haec siim pronuntiata Cum rigore desipientia, malum tecta incitem obliuio malum. Ruisus: Sexto die rigores dissicile iudicium notant Nam rigores incis uni mulieribus ex lumbis per spinam potius, sed re viris potius retia uuam me. In omnibus his rigor non qui sanis accidit, sed qui morbidus explicatus est: qu nimirum est praesello des rifica cum quadam inaequali totius corporis concussione, agitatione . Cum igitur quid tandem rigor sit nouerimus, reliquum est, ut inspiciamus quae causa sit efficiens, quas potis limum praecedentes causis comitetur, re quibus superueniat dispositionibus , ac de uniueisi ipsius ueneratione disputemus. Quint enim rigor natiui caloris assectus sit, omnibus sere in con iesso est . Requirit autem totus hic sermo auditorem dili tem, re qui plurimum memtis habeat. Ego etenim natiui caloris assectum , rigorem esse dixi, ne quis externi dictum esse
106쪽
δ esse raciis,mentiri forsan ne opinetur contra Erasistratirm, Praxagoram,Philotimum, Asclepia dem, alio 3 plurimos, qui calorem non insitum, sed astititium et in censent. Quomodo enim hinatiui caloris assectam dixerint,qui prorsus natiuum calorem ignorat uirisVerum genuinum sane, ut diximus,non omnes calorem cli fatenturigcncrationem autem diastititiam molientes,varie alius aliam,vnum hoc omnes concedunt, esse aliquod secundum naturam in unoquom antimamc calidum in conuenienti mensura aestimatum: ac circa laoc rigorem, horrorem, omnem 3p onem fieri ut. Asclepiades igitur, cum non modo calidum,sed ne aliam quidem ullam
vim insitam statuit schomnem febrim propter quasdam corpusculorum in meatibus obstrinctio nes,semper constitui dictitat.in magnitudine autem incaluum distercntiam ipsius ponens,inolietur ita ostendore, quibusdam sane necessariὁ coniunctum esse rigorem,quibusdam non. Ac cnoniti longiorem,quam par est sermonem sore sperarem,&ptaecipue iniquum censerem de Asclepiade quidem solo agere,aliorum vero dicta omittcre:aut rursus omnium mentionem facere adimediens , in longam ac infinitam sermonis prolixitatein incidere me timerem,deinceps utique de omnibus optiuonibus contemplatus,Vnde una lucem probabilem occasionem haberet, Quid
Polimmum eis imponeret,&Vbi aberrarent, cum osted ille -
uena, ita ad nostram descendere opinio
n nem. Verum hoc in aliud tempus ditaratur neq; enim Athenaeum laudo,qui de Asclepiade Horaclide'ontico, diuatone Physico,aliquid dicat,nullius autem aliorum meminerit: etli non modo horsi opiniones detinpre,sed alias multo Ditires nihilo minus celebres 5 probabiles, explica 3otuitIet os igitur itinio noc sumpto quod omnibus in coselso cst,nempe rigorem asse flumellis caloris in unoquo animante natiui, videamus quomodo oriatur. Procedet autem disputatio ex Hippocratis principijs,non autem corpuscula & meatus statu iis corporis nostri elementa neq3 calorem, motus, aut attritus,aut alterius cuiusdam cauis bolem pronunciemus, sed corpus quidem totum conspirabile & confluxile censemus calorem autem non acquisitum, necu animalis generatione posteriorem, Verona ipsum prinuim,primogenitis,dc insitum: Ac natura sane,
re anima nihil aliud quam hic existit. Quare si subsiatiam n se mobilem,& semper mobile ipsum intelligas, haud errabis: singula autem laaec seorsim indagemus, etsi de ipsis alibi discere liceat in
praesentia autem sermonis continuitas examinanda est. Nam calor insitus ceu semper mobilis,nem intro solum,nem extra sertur,sed alterum iptius motum alter semper excipit. Celeriter enim si intus calor maneret,in immobilitatem ccssaret. si soras esterretur,& hic motus dissiparet ipsum, at hac ratione perderet. modice autem extinctus di modice accensus,Ut Heraclitus aiebat, nam
C mobilis ita perseuerat. Incenditur igitur quum ad ima inclinat,alimenti appetens: ab intimis clarus,ct undequaq; dispersus,extinguitur.verum ad superiora exterioraq; lationem,& ut ita dica, a suo principio explicationcm, quod natura calidus sit, experitur intrὀ autem fertur & deorsum hoc est ad proprium principium viam init . quoniam stipidi aliquatenus particeps est quippe ex calido & frigido temperatus. Prima sane calidi ratione,sua Iponte mouetur atq; hoc potissimum ad assitiones indiget magnum tamen ipsi usum & frigidum exhibet. Solet enim calidum in subli me attolli,ac cum eo alimentum adducere:si autem trigidum non obstaret, etia longissime procederet.Fit autem frigidum huiusmodi caloris motui im pedimento,ne dispersus aboletatur.quippe periculum est,ne ipse prae leuitate& impetu sursum a corpori laus discedat: sed frigidum retinet, impedit*,re vehementiam nim ij huius motus tollit. Redeamus luitur ad superius institutum ostendentes qualisnam natiui taloris asseeliis sit rigor. Quod caenim ubi in naturalibus tempexamenti terminis manet animal, sanitate fiuitur,verbis non indiget.hoc est, cum ut Hippocrates aiebat, calidum 5 frigidum mutuo inter se temperamento mcdiocriter habent : sin autem alte rum altero sit sortius, animal aegrotare necesse est, ea morbi specie,quae cauta superantis naturae respondeat.Inflammationes igitur,crysipelata, herpetes,carbunculi,asteritus testantes seruorem D aestumq; igneum,ac omnes sebriles passiones, cum vis calidi euicerit. Contra conuulsioncs,icta
m, palpitationes,stupores, solutiones, epiloesiae, re parapleniae, stigidi superantis affectu Εκ liuiusmodi vilius unum est 5 rigor hic, non simpliciaer perfrictio existens, sed cum sensu:vnde
adjciendum ei est, subita ac Universim facta. Praeterea Vchementem perfricitionem violentam esse oportet, ut ex manifesta distin mone vera colligas, rigorem insiti caloris perfricionem esse subitam ct violentam. Rursus enim, ut Plato dixit,quod sensim& paulatini si, insensibi Ie: quod autem sensile, necessc est hoc Vchementer moueri,*tremere subiH. Qitare perfricitio quidem insensilis, longiori temporis spatiore paulatim accidit: cita autem &emergens admodum, cum sensu prorsus contingit. ne enim huiusmodi atactus latere poterit. taIis asse etiis cum se igiditatis sensu non omnis dolorem adseri,sed interim etiam Voluptatem,ex Platonis nimirum testimonio, citius verba ita habent: Astectus p ter naturam,& violentiis,subito acci dens,dolorificus est in nobis quod autem ad naturam redit subit suave est. Qtiare,subitὀ,utrim& suaui & dolorifico commune est,neces arid,nc affectus latra colunctum. In hoc autem' quod non latenter in naturalem statum reducit, suave est . quod autem cxtra naturalem statum edurit, dolorificum. Vnde Unum idem numero frigidiam,partim obieetat partim dolorem infert, Si quidem corpori praeter modum calficio admoueatur, omnino obicctat: nam immoderato
107쪽
calore laborans ob desicientis se idi inyestum mitigatum, obieehitur quidem cum mit tun Esitam autem naturam obtinens, ii subito refrigeres, dolore assicies: nam obtemperamenti ita, moderationem laborabit.Siquidem, ut ait Hippocrates, iis quae secundum naturam habent ubi mutamur corrumpunturq3, dolores accidunt. Non solum igitur subitam & vehementem Di ditatem esse oportet,vi rigor oboriatur sed adiiciendum huic adhuc est violentiam passionis,hoc est praeter naturam statum, ut rigor sit, subita persticitio insitatum p ter naturam perducens. Atque hoc mihi obseruandum insoc sermone videtur praeseriam si de asseritus generatione vera quis pronunciaturus est, ubi dixerit in rigore subitam violentam: natiui caloris permetionem fieri.Restigeratur irassi etiam cum dissipatur, robore, quod continet ipsum, destituenterit alii menti, a quo accendebat,penuria sed neuter horum astectuum rigore efficit, aut omnes,qui ni riuntur,rigerent. Quapropter corrumpi calidum,ut ita dicam,omnibus morientibus commune est,non tamen rigentibus. Non enim absoluto sermone calidum refrigerari oportere assero, sed re subito Sc violenter,hoc est robustum insum persei ieran ineas substantia, ne. tenore laesum ab exteriorum causarum aliqua molestari. Cossiderato milai flammam extrinsecus, interim materis, unde accendebatur,dcfectu interire: interim insole splendido contabescere ac mori rursus ab aqua multa otingui, aut lignorum super eam cumulatim iniec torii copia sutacari: quatuor haec Faccidentia quatuor de causis, non eodem omnia modo, flammam essiciuntTius enim quae in se te contabescit, bur dissipatur, aeris nos ambientis violentia discuilam: nam radiorum solis r hur igne sertius est,& durabilius. Cum vero materiae desediti non amplius accenditur, substan tia deperdita, interit. Q iod enim accensum est, semper in motu ad exteriora discutitur dissipa tur*: intro autem inclinans alimenti accipiendi gratia, deinde eo destituta, imbecilliter adeo se cunda vice porrigitur. Materiae autem copia grauata re respiratione destituta strangulatur. De noxa autem quae ab aqua prouenit, manifestius est, i ut verbis indigeat Pugna enim Aida flammae est aduersus omnem dc synceram & multam humiditatem,ut si & oleum ipsi cumulatum cxhibeas, necessum est strepitum & concussionem quandam oboriri, igne propemodum voce vi lentiam fatente.Talem sane astedium in caliditate insita,rigorem intelligito.Nem enim cum ma teriae inopia calidum laborans, nec alimentum sentiens contabescit, nec cum a copia ipsius gra uatum, nec cum imbecille labascit, ri rem fieri deprehendes: sed cum validus existit adeo, ut
expandi possit, deinde prohibetur. λopter hoc ipsum etiam stari corpus accidit,duplici hie
quoq;& composito motu oborto, ut in trementibus, sed diuersa ratione . illic etenim facultatis corpus mouentis imbecillitate, mixtus motus ortus est prout robur membrum erigens remisse. Grit,parte semper deorsum sublabente. Nunc autem naturali caloris motu vi impedito, reor currit.Cupit etenim tanquam nec substantia, nec robore oblaesus tum expandi, tum in omnes corporis partes distribui: prohibitus autem, & vi in altum repulsus, ad proprium principium refugit. Cum autem ibidem manere nequeat, nam substantiae semper mobili, loco consi uero mors est sese colligens oc veluti in unum congregans, aequabiliter sene non intro libero motu protendituri sed vehementi latione utens,& veluti a carcere exiliens,nonnunu insurgit motu ad uersus ea,quae transitum ipsius occupant: illa fine propellere, vias autem puras reddere contem dens. At cum in ea impingit, a latione sane impetuosa cohibetur, totum autem corpus cum inci.dit,perturbat. Nam praeter alia ctiam vaporosus nunc redditus, dum illiditur in ea quae obsistunt, intro riirsus resilit, ceu ictu repercussus, ac iterum ad principium reuertitu inde rursus erupens,
incidit violentius, iterumq; resilit,et in hoc ill su id* seequenter per successione fit, diu noxia
perseuerant. Hacitam ratione aflbstus doloriscus, tanu corpore i tibus laborante,& motus in cialiter invadit,& in utrom motu animal riget. Nam cum in naturali statu erat, conatus noster calor aequalibus 5c liberis transituum viis utebatur, teporedi mensura motus in se inclinans, de inde se explicans cum autem riget necis inclinationes,ne F explicationes,motus existunt. Iuvius Hautem dixeris ipsum intro quidem proficiscentem, utar aut non meis, sed veterum Uirorum v cabulis resilire,impelli,reprimi & confugere: foras aut e tendente,errumpere, excuti, elabi,& exi lire.Etenim oc hae vetustiorum hominum ditiones oti probe prolatae sunt,& inediam accideri tem, i licet maxime,manifeta interpretantes. Agitari aut dico omnia in corpore,& concuti, tur barique ac omnis in ruore motus inaequalis,inordinatus, citra voluntatem eueniens,ob inaequale, vaticium,&Uiolentum illapsum inuasionemq3,& repulsum caloris insui,vaporosi redditi,t cIccirco corpi post rigores amplius recalescit u cum in naturali statu calidis erat.Iam estunduntur etia sudores: cum.n.per multos insultus noxia libere propulerit,& absolute respirauerit tribus de causis corpus incalescere necesse est. Primit,et stequeter calor a pspiratu exteriori re ressu in alto colligi fideinde et nunc totus foras vehemeter expansus est postremὀ,in caliditas innittit,ietis, violentoq; motu accendi soleat. Ac lignum,aut lapidem atterens, confricamq; nonnuna ignem a cendes at insitus spiritus, in natura sit calidus,si vehementer moueag, non multὁ magis acrem dei: Sed hoc in naturalibus motibus euidenter videre licet. Nam currente ludi tres,cons iraim
tesqῖ ac alio quodam modo se mouentes,nilulo minus incalescunt, i si quis in solesstiuo,& apud ignem incaluerit. Subinde accidit etiam in huiusnodi ex alto reditu, calorem ceu semidiim,
108쪽
in aliqcid hinnorum confertim effundere, quem sane sudorem appellamus. Quocirca postru rem,reficieratum non recalfieri iterum, malum est, nam calor inter pugnandum victus est. Vincitur autem, nimc causae offendentis robore,nunc cum ipse est imbecillior. Sic itaq;& illud di stite in Ex rigore mutus non recalescens,malum. Rursus,dispositiones utras ,ob quas rigores fiunt. exitiales diacens inqui Post oculorum peruersionem in labri laboriosa rigor superueniens morae tem fatetur. Hic sane rigor validae causa: soboles est: alius autem propter virtutis imbecillitatem, e lethalisSi rigor inciderit febri non intermittente, aegro iam imbecilli,cxitialis erum de his ali. hi uberius dicitur. militate quam ri risco non esse. I. IN praesentia vero condiderandum venit, num omnes sere rigorem fiuidae causae merito attri huant. Quod enim stigidus affectus sit cuiuis constat: an autem Si causa ipsius efficiens talis existat, inspectione mihi dignum videtur. Tertianae igitur exquisitae, si quid aliud, certe rigor nota est nam accessiones una cum vehementibus rigorious inuadunt, etsi labrim hanc nemo vel insanus ex frigido constitui humore dixerit. Causos enim est genere,iantὀ altero cause continuo inserior,quania calor sebris & flammeus oc perurens descit. Sitis autem indelebilis,& refrigem B desiderium, bilis merae vomitus,& quod post hunc eger melius habet,quomodo non sunt omniamini seta obcalorem redundantem c Qtiomodo igitur rigent in tertianis, quomodo in causis, hoc est ardentibus sebribus continuis, si non intermittentes, sed perpetuo urentes affligunt,fi - gor superuenit, ct febrim per crisim soluit Etenim qui causis amigitur, ait Hippocrates, siti e gor superuenerit,morbus soluitur.Imὀacie ei calidum medicamelum ulceri admotum, primum lane dolorem inseri, mox horrorem, deinde rigorem excitat. Ac multos nouimus tum riguisse, tum febricitasse,ob ulcera ab acribus medicamentis irritata. Iam 5c inflammatione,cum in abscessum mutatur,rigorem horrorem is comitari necesse est. Multarum Veiaec aliarum dispositionumentionem secerem,in quibus rigor ob acrem potius quam fiuidum humorem clare constitutitur,nisi sermonis prolixitatem vitarem.Ne igitur frigido soli compulsi rigorem tribuamus: quoniam Sc horrendum aliquid auditu oc spectatu,nonnunu 8c rigorem,&horrorem facit. Hoc si ieec Plato,non tantum Hippocrates,edocilit. Cum igitur de morbis,qui ob flauam bilem hunt dis serere rigoris etiam meminit. Unde tum aliorum multorum gratia,mirari subit medicos post illulonge natos, tum in sermonibus de rigore maxime. Qitomodo enim non graue est, si Plato non medicus nouit etiam ex hili nonnunqua scri rigorem,causamq3 iniicnire studuit:hi aute tantum C ab huius cognitione omnino absunt,ut ne ex bile quidem 5c acri quodam humore, excitari rigo rem sciant. dies dissicile est, ut causam inuenias, quo modo ob acrem calidumq3 humorem Digidus astedius constituatur forsan autem inueniri dissicile no est,si quidem 5c Plato inuenit. Multo situr satius erat, si re uera inueniri dissicile est, non euertcrc conari rem euidenter apparentem, sed cauta ignorantiam fateri:tollere autem id quod apparet, simile est ac si fatearis ne videre qui dem nos,eo quod isnoremus quomodo videamus. Qtiὀd igitur nillilo minus ob acrem oc calti dum humorem quam frigidum& congelantem rigor excitatur, longe verissimum est. Deinde inspiciendum est,num frigidum aut acre simpliciter abundare oporteat,ut rigorem possit excita re Postea autem illud multis incertum difffiniemusmem enim simpliciter frigido humore redundanti,nem simpliciter acri, rigor oritur. De frigido sane superius manifesto Osicndi, cum in in moriam reuocarem omne quod oedema repraelantat,torporem, paralysin,& aqua subter cutem. De calido autem & aai,nunc tibi indicabo. Nam malis humoribus praediti, κολοχυμοι dicuntur arquati,& sebricitantes acute,causoq; occupati,omnes rigerent. Ne. igitur simpliciter,aut se Ddum humorem,aut acrem ad rivoris generationem abundare conuenit: sed peculiarem utrique ipserum modum csse cmortet. Erit autem modus neq; enim totum sermone persequi veris stu-D diosis detrectandum est) aut copiae mensura,aut humoris qualitas, aut locus aliquis corporis,in
Q ρο- , manet, aut mouetur,ec in motus modo,
esipiciens, dicebat: Cum fibrae in sangui sanguis faeia,natura,ac rursus ex carnibus in hunc liquata, calida 8c humida paulatim primum incidens, propter fibrarum facilitatem congelatur: congela scens autem 5c vi restin fia,hyemem tremoremq3 intus pariCcopiosior autem influens, caliditate quae ab ea venerat, fibras exupcrans, praeterq3 modum exaestuans, conseruat.In his Plato omnia conatus est persequi,quae in omnibus assectus gencribus scire conuenit. Nam speciem humoris dixit,bilem ipsum nominans.lndicauit& qualitatem, lidam &humidam appellans, unde etiatiuiusmodi bilis exoritur: nam ex carne liquescente ipsam fieri protulit. Iam re locum in quem B uit,adiecit,ex eo Q indicat bilem influentem a fibris in sanguine contentis, crescere. Huic orationi etiam ameetiis generatio adiuncta est,ubi hyemem tremoremEla fieri pronunciauit: hyeme sane nominans,fiigiditatis in rigoribus sensum tremorem aute,inaequalem concussionem re agi tationem.In qua non hunc modὀ, sed etia medicorum plerosin hallucinatos dicimus. Nos n. peritis motum in tremore obortum,ab eo qui in rigore accidit,oistinximus. Cum igit ait,copiosior influens fibras evicerit, corpus excalfacit, ad suam ipsius vim fibras transmutans vice versa,vi
109쪽
ipsa prius ab illis mutabatur. De veritate igitur eorum quae Plato dixit, considerare propositum Tnunc non est, cum in aliis commentariis limus travitaturi, sententiam in laturi de ins quae in Timaeo memoriae mandauit. Quod autem nihilomiliteorum iliae dici comi eniebat ab illis quiderigore pronunciant, id iam ex verbis ipsius apparet. Etenim humorem dixit a quo rigor nasci tur, & locum in quem fluit, motusq; speciem: praeterea modum quo refrigeratur, re rursus in calescit corpus. Itaque de PIatonis opinione in expositione eorum, quae ipse in Timaeo medice
prodidit examinabimus. Nunc autem nostram proserimus seiuentiain, accommodantes ea,quae ex Hippocratis opinione paulo ante comprehensa sunt. Etenim calidorum medicaminum ainplicationibus nonnunquam solus horror, saepe S rigor superuenit: quemadmodum in ardentiabus quas causos appellant, & tertianis febribus, cuin flaua bilis non invasorum concmtaculis, sed per carnes mouetur: vel quod copiosior hic humor in ipsis creatus sit,uel quod per ipsas a natura expurgetur. Hac enim ipsa ratione sola, ardentes sebres a tertianis disterunt. Etenim ardem tes , in vasis bilem habent: tertianis extra vasa ,Per sensilia corpora sertur: nam dum per ipsas rapitur, acrimonia ostendens dolorem excitat. Contingit igitur interea duo quaedam fieri, inclinare nempe in corporis altum, sanguinem, atque ideo exteriora eius refrigerari: particulas a tem ipsas corporis in quibus bilis consistit, virumquanque ipsam i se aqvicinam excretrice alie- Fnorum ficultate propellere, Vsipdum ex omnibus abacta, per sudores, aut vomitus, aut etiam per aluum suerit excreta. Hoc autem&cruditate laborantibus, aut vitioso humore plenis, aut in solem auiiuum, aut balneum descendentibus, aut exercitatis accidit: horrore itaque nonnulli ipsorum stati incorripiuntur,re rigent. nuenit autem non modὀcausam quandam in no
bis esse mordacem, sed etiam vehementer agitatam, si iactura est rigorem. Ac communi hoc utrique causarum generi accidit, quae frigidae,& quae calidae incultatibus existiant, nempe ut corpus dolorifice moueant. Ideoq; in quartanis sebribus oc tertianis rigor simul invadit, etsi ab humoribus contrariis iacultate Unitituantur: frigidus etenim melancholicus humor, calidus autem flauae bilis. Non absolute autem abundare ipsos dixi oportere, qui aut rigorem, aut horrorem sunt lacturi, sed etiam motu vellementiori per corpora sensibilia ferri. Quo autem tempore sanguis,&cum eo etiam nimirum caliditas in altum corporis aeviscera res it,cutis particulae, crurum manuumq3 extrem frigida exanguia redduntur, eo quod plurimum a vi sceribus absunt. Si igitur in alto calorem insitum extingui contigerit,uel sustocatum, inde quod foras non transpiret,vel a frigidis causis eui mini, animal emoritur. Sin autem in altum quidem refugiat, caussis autem Iaralentibus colle 'ius resistat, in hoc veluti instrumentum ei licitur iacul- ctatis alienorum expultricis, quae in omni corporis particula consistit. Ipsa enim iam per se noxia expellere nata,multὀ id magis es scit caloris ex alto emergentis subsidio, qui simul ea, rob re lationis, in quodcunque procliuius ci fuerit, cincit. Subinde igitur noxia percutem ex tisi subinde per vomitus 5 ventrem inferiorem. Caeterum non modo ex illaua aut nigra bile rigor, sed etiam ob frigidam admodum pituitam seri solet. Vocat autem hunc humorem Praxagoras λ ρη, hoc est vitreum: verum talis rigor neque vehemens est, cili diebus nonnunquam plusculis deinceps perseueret. Conquiescentibus autem nobis,& nullo modo agitatis ipse quoque cessat: motos vero statim comitatur pro motus mensura: ob validiores& robustos motus, v hementior: ob imbecilles, lenior. Vidi hoc symptoma 'mulieribus magis quam viris accidere, , eac ijs mulieribus quae in otio maximo degebant, & balneis post cibos utebantur. Nouire ad Iescenti cuidam ex nostris contubernalibus in Alexandria accidere, cum primum ad ipsemainpulimus initio autumni. Ingesserat autem hic pluribus deinceps diebus palmularum glandes ni ultas, teneras, & recentes, α post halnea, Nante haecerant autem plures ipsarum non exaetematurae. Accidit iram ei, ut primum post exercitium re balneum a vehementi inciperet horrore: propter quem & opinatus se febricitaturum decubuit, re vestimentis contedius, conquieuit. HCum autem tota nodie transadia febri careret, surrexit mane ad consueta munia reuertens: hora rorem interea sentiens,iterum decubuit, quieuit in cp ad balnei horam: ac cum ob balneum m sus surrexisset, horror vehementior inuasit, erat 3 accidens rigor quiny iam exiguus. Tunc igitur omni modo febricitaturum se arbitratus, nullo adhuc magis in quiete se continuit Cum autetoto die noctesia insequenti experiundo deprehenderet se ob mediocres motus horrere, si quam do largitis moueretur,rigere: consilio nostro de iis, quae fieri expediebat,usus est Ego iram memorans huiusmodi quiddam mulieri in Asia nostra accidisse, iamiliarem & metu liberaui, di adhortatus sum ut cibis, potionibus, medicamentis uteretur, quae &calefacerent di crassitiem hi morum dissecarent. Ille igitur hoc pactio conualuit. Post illa limiliter affectis per initia quidem dedi medicamennim ex triplici pipere, quod dia trim pepereain appellant: deinde nostrum diacalaminthes: postea ex liquore cyrenaico castorio compositum, quod etiam quaternariis ei cultionibus est utilissimum, praesertim ubi a rigore vehementi algescunt. Ne mireris autem, si apud veteres medicos scriptum inuenias, febrim comitari necetariό rigores, qui sine frigore ueniunt externo, ex ipsa corporis dispositione prodeuntes. Nihil enim tale veteribus, nec balneis tot poli cibum, nec vita otio utentibus accidit. Hoc aute tempore ambo haec frequenti in usu
110쪽
A in usu habi etiam rigorem hunc,qui quini excalfieri nequeat appellatur ,excitant, nouum quoddam de peregrinum accidens propter victus nouitatis rationem: omnibus63 ita esse diis vel tensionis, vel gravitatis sensus in dextro hypochondrio oritur, ubi lectir situm eri , venis nimirum ipsius,crassitie humorum insardiis, obstruistisq;. Quemadmodum autem grauitatis 5ctensionis in viscere sensum asstedii trahent,ita & rigorem percipiunt, ab eo qui quartanis oc teritanis accidit diuersum tuam in quartanis talem ipsis rigorem fieri asti at, qualem cum per frigus validum iter faciunt in tertians item Sc causis id est urentibus febribus,tanquam ab aciculis ac tis& tenuibus in carnibus lancinentur,punganturq3, subinde sentiunt. Ego ita* 5c ipse quarta narum rigoris imperitus sum, alterum autem expertus, ut qui in iuuentute quater tertiana schre laborauerim: causio autem semel. Quare de dicita rigoris qualitate in huiusmodi assectibus telli monium serre possum. lautem quartanarum rigorem experti sunt, ad ossa usi pertingere dia rurant,cum sit vehemens similis rigoribus, qui ex ambiente nos aere admodum trigido nascumtur. Verum hoc quo tertianis causi 3 sebribus ad icere possumus, quod quartanis non inest. Etenim plurimi utiunt, & calore per imas partes in ipso rigoris tempore sentiunt,quorum ne trum in quartana febre rigentibus accidit. B QMdc uulsis aqvibvicu sis ex iterio . CAP. S.
QVoniam velo&de rigore abunde dieium est,reliquum suerit etiam de conuulsione M.
huc verba sacere.Erit autem nem longus,nessi obscurus sermo, si quis eorum quae hac ienus recensui memor sucrit. Incipiam autem etiamnunc a repetitione eorum, quae in iis hiis de musculorum motu oliendi.Cum enim omnes arbitrarii motus,musculis obeanturἰquari do ad sua ipsorum capita retraeti Unamquali particulam, i inseruntur,ssimul attraxerint: si aD seetiis aliquis in tentionem ipsos ducens,acciderit,hunc motus sequitur similis quidem naturali, sed citra voluntatem, ac vocaturas eius i conuullio. Quod autem musculus Sc tenditur Zc comuellitur ad suum principium, sicut re quod illa corporis particula, cui inseritur cum ipso simul attrahitur, communere sanis 5c conuulsis existit:quM autem inuito h accidat, praeter naturam esse ius inest, non sanis. Si igitur a quot causis neruosa corpora tendamur inuenerimus, finem
sane&hic iam sermo nobis accipiet. Atqui nihil est eorum sere quae extra corpus sum, chordis neniosius. quas quotidie & in lyris, oc in citharis ab artificibus intendi quidem videmus,ubi imstrumentis viri iunt remitti autem, cum cessantes ea reponunt. Porro rumpuntur in immode ratioribus aeris temperamentis, in humidis sinere austrinis commadetastae: in siccis autem&C aquilonias, siccescentes. Propter hoc igitur remittunt ipsas cum seponunt,ptaesertim ubi am-hiens suerit qualis diistus est. Rumpuntur enim vinNymodo tensae. Considerato mihi& nemtiosec tendines in animalium corporibus vel distentosa superflua humiditate, vel siccescentes a causis siccantibus, in tantam perduci tensionem, in qua sanis motus fiebat arbitrarius. Consi Herato item fieri posse ut particula qu m corporis quae aut inflamatione,aut alia quadam causa valide sit affecti, neruos continuos secum attrahat conuellat . Etenim cum has omnes dispositiones mente conceperis, ob quaS conuulsio oriatur, inuenies. si quidem inflammationes ner Mosarum partium ac praesertim cum in neruorum Principio ,aut etiam prope ipsum generantur, neruos continuos attrahentes tendunt: quemadmodum extrinsecus artifices,chordas. Si autem neruosa corpora ab humorum copia madetari tendantur, similis interea astedius oritur atque chordis, quae propter ambientis numiditatem Vehementius intenduntur. Contra in malignis
febribus ardentibus, quas causos appellaui , SValida phrenitide fieri apparet. Vt enim Iora quae prope ignem siccescentia contrahuntur tendunturq3, eodem modo spasmi fiunt, ex nimia moris Dorum siccitate, quae neruosum genus admodum areiacit. In ardentibus igitur febribus, id ex sola siccitate euenit: phrenitides etiam ex principi j nemorum inflammatione symptoma comi D tatur. Nosti porro iam hunc assectum partim emprosthmonon essedi dici, partim opisthot
non, partim tetanon, omnes habere Pro consesso. Cum sane prorsum corporis particulae ten duntur, prosiliotonon: cum in posteriora, opisti tonon: aequali autem robore ad utra partes Vergetatem, tetanon. Acexsiccitate conuulsiones nunquam sanaum quippe ira assecti protinus emoriuntur,ne cogitandi adem re medii tempus permittentes. Quae autem copia aut inflamati ne fiunt conuulsione his medeberis,copia sane euacuam:
inflammationem veia proprijs iplius remedijst Persanam,Cuae in meditatoriae messi