장음표시 사용
31쪽
Vers. 4.hs. s. tria Qineum m euim, ροαὶ x M md tuis ieruierunt, ipsi etiam gi uot enim ducunt Dei sui ritu , carnis Liam tuam inpEren aliuncin, de ultimain. Quotquos seruitute ablegata, ii Curi fitil . - vos coetui aggregatos iam eisse haud quidem Mici resurrectionis generalis gloria, ut etiam dubito. Nuis emis accepistis seruilam illum spi- insensibilibus creatoris sit utilis, & quolim risum quo, metu perurgerite, quωsi iugo quoe dam iterum prema mini3 Sed repleti estis spirit illo adortante , per quem id etiam ait cuti estis, ut ipsum Deum parentis nomine
vere possitis compellare , Aba scilicet, qui
Patrem tenerrimum significat. Invocamus itaque. Deum non sicut serui herum suum: puta eum
Dei, quorum pexsectionemὶ accipiant. η Tanta quiem est.
aiei resurrectionis peneralis ploria. ut etiain. Tanta diei quodam- resutectio.
modo optabilis. J Manitati enim, 4 Creatura PM ly enim perpetuae vanitati visa hac durante stibi, fita est, iis
cituc, seu comi mice mutationi, corruptioni, animatis L.& tot seruilibus labatibus, quibus in holni- illius sit xii nutu obsequiis te impendit, non quidem -- timore , N affecta leruuli, sed licui siti, amam ii ssimum nempe filia Ii, fiduciali, ac tenerrimo . ear affectu. Prosectb qui spiritualibus exercita ibis, T Rcntis studet omnino a carnalibus voluet
stinet. Deum tibus abstractus, tam tenerc a Patre Deo dilia poteli Pine gitur,ut Patrem eum tenerrimum & ipse nomi-
enc rimum uet.& experiaturit Ipse enim Sy im lanctus in pPςJ δις- notus havitans documentum reddit spiritui seu menti nostrae, quod sumus non mancipia, sed
quod simul festimonium 3 Crediderim elia exper in gratia. mentum internae pacis de tranquillitatis conscientiae nullis quod sciamus lethalibus peccatis obnoxiae : simul Sc desiderit, ad prompte, Sc ex puro amore Deo seruiendum. Hine probabiliter admodum uos Dei elle filios cor icclabimus. J Si aviem filii sumus vere, de
nou modo appeὶlamus: certum est, etiam nos
. haereditate iure potiri: ut sellicet simus simul cum Christo e Vestis haered. tatis participes; si modo eum illa pulmur,ut una cum illo glo. iam assequamur. Duo igitur requiruntur Ad Dei hae- ad haereditatem illam assequendam. ' Umini, reditat G ut m veraciter de re ipsa fit 3 Dei, non ἡ-lum nomine. Multi enim illud verbum usat raeitet Dei Panc . Paterno , qui es in Glis, & Dei sunt esse filii. veraciter holhes. Sicut diues ille, qui in t i
taro clamitabat: P.uer ebraham . cuius cliaesis es' - - is erat i Ostis.l ' Alterum hic emti Christo. ciuesseti sta i/ Dul PMiamus. Non enim inire eae linti pocqui. sumus nisi Cbristum praeeuntem sequamur:
nemo autem Christum cruci seruiu sine cruce sequitur. μέ l g. 19. 2 o. xl 1 2. 1 I. Existima enim
J Ego enim sic sentio, de id naihi indubitatum minime elle patia, quae in pr.esenti toleramus, futurae illi immortali glo- iae , quae nobis aliquando retecta palam a iusto omnium Iudaee Deci nobis retribuetur. Prosecto quatenus sunt passoties ex Christi gratia tole alae. ipsiusque meritis innixae, prorsus eoindigna sane ad saturam gloriam : ex te autem hoc uota habent. Num nimisi inproporticinatae sint sed ex gratuito decreto,beneplacito, ac promissio Dei. Nam evectasto cre eurra ex A.3t reuelationem gloriae filiorum Dei. G tecum innificat lolicitam de anxiam
expectationem Vnde non dicit sui pliciter Pau baLCreacmae ecbigia, Pectatio 7reMurae e. Dies gene- per M. Ut in alar,quam expectabilis debeat
esse iustis illa diis,in quo Dei gloria reuelabi-
ctabili, tua tu tua pectaticine longe heu. versantur, stiti qui caducis huius mundi bovis inhaerent.J Om-tus, inquit, creaturin. Non folii in homines, sed
dccxli,clementa, caeteraque omnia creata licet
ni isibilia, tamen auidissime naturali appetitu praestolantiu tempus quo filis Dei aeterna gloria donabuntur, nempe v t una cum eis, quibus tens, non sua sponte quia, signaturam spectes,
Omnis res appetit stabiliter conseruari, & odit
corrumpi sed propter Deum diuinamque ordinationem. Deus enim subiecit creaturam
huic vanitati&seruitio ad tempus, facta illi
certa spe liberationis,& commutationis in me lius, quae quidem illi in uniuersali resurrectio--
ne continget. ' MDritaui, ait, creatura subre- - πcta est, dum vita haec eorruptibilis transit. Omn Quia omnia transtoria vanitas quidem sunt.J' Addit, lens , ut corripiat hominum '' ingenia , qui volentes non eos pudeat vanitati Homo ' 'hac delectari, cui insensibilia non volentia, sed ' ' '
quasi violentia affecta subiiciuntur J Attamen non sollim homines iusti, sed de ipse insensibi- dissibili, ialis creatura liberabitur a seruitute huius coria volemia D ruptionis, & transibit in libertatem loriata est, i*R ad communicationem quodammodo gloriose libertatis filiorum Dei. Scimus enim , hanc rerum creatarum uniuersitatem hactenus suspi- . ue, & ingentiscere, de quodammodo patiu-rientium tolerare cruciatus propter suae im-mtuationis dilationem. ' Vt carpant homines tanta brata litate laborantes , qui expetunt Carpsimudiuturnam, & si pollent) aeternam sibi huius P hic. ςψ'
mortalitatis esse vanitatem. J Non sortim autem creatara, quin etiam nos,qui primitias spiritus, uete.& primum veluti gustum futurae se Iicitatis delibauimus, taciti nobileum suspiramus, Se ingemiicimus adoptionem, seu extremam illain corporis nostri instaurationem expectantes, quam suo tempore certo futuram speramus.' Qui aeternam corporis instaurationem spe- Qui restrat , debet id temporali laborum destructioni a ma t- exponere.l muri V s. 14.2s.1 c. 27. De cnim sim . -J -i eoi in Nec mirum si nunc Reinitus edamus huiusmo- teporali Edidi. Qua inam δι lc la salutein sumus allecu striactioiae ei, nondum re ipsa ea potimur fidicitate. Por Pψη ris spes si ob oeulos poneret id quod speratur, spes nullatenus pollet appellari; nam quis ret id, quod iam possidet, aut oculis aspectat3 Ergo si speramus animi beatitudinem, de co potis instaurationem . id minime possidemus. Quid itaque mirum , si in lachrymarum valla laclirym.is profundamus Si autem ea speramus, quae ab aspectu vostro sunt remota : necesse est profecto patienter expectare, quae aliquando procul dubio evenient, si vi filii Dei viviamus, Dei fili j moriamur. Si liter autem dc spiritus sua diuina vi nostram subleuat infirmitatem. Nam cum nos rebus aduersis opis
pressi , at Hipiti cogitatione saepe ita distrat, mur,ut neque quid Precandum sit, neque ce tam precandi rationem teneamus : ipse ille 'iaritus, cuius primitias degustauimus, qui nobis eam fiduciam impertit, & perpetuam ac singi larem nostri curam exerit : postulat apud Deum,interpellat, de uti diligentissimus adum
ea tua clientum tuorum desideria in conspectata.
32쪽
in Epist. pauli ad Rhmanos. Caput IX. M.
socios, Spiritur canta Huocati tircatori. m. hiuitatis exponit
Lia. Id eth, Uno instantia , & ardore pro no. nobis interpellat, quanta halid possit euartati, spiritu, san. aut exponi. ' Vnti ediscimus quis si iscius in causa solii tui sanctogebitores, qui in iam nostris 'M agat . Iudicem age e quod tum desinit. J ut on tuum corda serui vi a- tui, Deus probe nouit , quae prece . qua quer x aduoca- suspitia 1 spiritus sui amatu 1 nobis procedant Nam eum pro nobis intercedit gemitibus huiusmodi nos docet quonam modo dine mus orare, re gemere. dc approbat eum iri sum , qui a spirita ei e x x , quo excitat hommioes , v v a Deo precentur, quae tunt de sanctitati. dc eius voluntati maxime consenia
consilio , & beneplaeito vocatis. quaec aque euenirat siue secunda sue aduersa ad ipsoru inutilitatem procul dubio conseire , nullaque ra Iustis vel eti tione eo tum salutem po se impediti. ' O quam lamitatis silii sol, iustorum,quibus necipi, calamitates, quae impires comprimunt, noxiae ei se possim. l ,: '' pei, quoi ille admirabili sua prouidentia anta omnem aeternitatem approbauita eosdem inere dibili beneuolentia praedestinauit, ut consor ines fiant Filii sui imagini: quo ille in multu ν υ primogenittia ellet. autem praeis destinate dignatus fuit , eosdem Ctiam vocavit quos vel δ vocavit, illos quoquE iustificauit quos profecto iustitia,seu gratia donM . t .eos de mum gloriae immortali addixit. QMdrigis adstaee possumus respondete, qui tribulationibu , agitamur 3 Cur ergb animo deiicimur, vel de requie desperamus 3 si Deus , nobis stat, no stramque salutem sua admirabili prouidentia procurati quis nobis aduet sabitur , vel diui .no patrocinio.tutos in pςticulum adducet 1 Qvi etiam Filio proptio suo non pepercit, sed Iro cunctis nobis eum morti tradidit i qua tan em ratione non etiam cum illo nobis domuit omnia, quae ad salutem, de gloriam altequendam sua ex parte sunt neces latia, ac simul sua, opis ae prouidentiat seutuma 9. Bu labitiavit ν, in electas Dei' Quisnam itaque hostium accusationem audebit gerere aduersus liuius modi Dei amieos ab ipso electos in Christi sui Quaecumque volent, audeant obiicere. Deus eiiI qui clientes suos ab intentata adueclario rum actione absol iis, iust Mye pvonuneiat, quis eondemnet, aut reos esti cete instet Pt Rctb chriI IUQ. Redemptos noster, qui ut nos ab omni t tu tam culpae , quam pinnae expediat mortuus est , nec tamen ira mortuus est' impotens nos ulterius adiuuat et nam taeunddin aeuiuitatem & seeundiim anim mori non potuit i kn. Je secundam corpus r surrexit, de inflat solliciti patroni N aduocait pro nobis perpetud patrem int pellat. uerso nos leparavit Christi. interitin aut externus hostis a charitate, fauore , protectione , qua Christiti, de Spiritus sanctas per ipsum nos prosequitar Aliso ponunt: Quis nox sep rabit , etiaritate, qua nos Chri lium,ut Deum diligimus 3 Ae si diceret: Deo tam sol clienos protegente, ut omnia in nobis in bonum cooperentur, cum debemus aded firmiter Q-ligere , ut nec tribulatio, nee angustia , scii oppressio , nee sames , nec nuditas , nec via iam peticulum , aut persecurio dira vlla notab amore tanti largitoris auellet. ' Pio secto Aiti. l, tam replicata Dei beneficia inici minabilem a Deum . nobis exigunt dilectionis aidentis gratiarum N actionem. Ardens enim in Deum amoris AE h. iactu, quaedam est ipsi gratiarum acce et Viri hiatum .io actio. J fri U. m. J ut selli. benEssetiscet appareat, quam veth fuerit Psu. 43. a Uopter te die tanta mortificamur, seu occidimur : ne i sumus sicut oves mactations dbstinatae. Illud enim ipsum sperare peti- perieulum tuli in eulsum, iam illud planε est incurrisse.'
sortitudine aceepta a Deo, qui nus eximia euitia..dilectione est prosequutus. ceram emm quia hoc praesidio nitens , ne ipsam quidem mortem , neque vitam, neque Angulos ta tareos, neque Potestates Utannorum , neque instantia incommoda , neque quae possit Obuenite in fututum calamitas. Aque sublimi talein , seu res praeclaras, di excelsas i n que piosunditatem , sue ea , quae vilia sunt, de abiecta , nec ultim rem aliam creatam posti nos ab illa esistitate , qua nos Deus
Christi Iesu intuitu ab aeterno dilexit, sep
Promissiones abratae factat ad filios stiri tu Ara qui creanssu in animis sidera
Abraba imitantur, pertinere Paulus ostenssit. E Rir Aτ E M dico in Christo, non mentior. tςstimo
nium mihi perhibente conscientia mea in Spiritu sanctor 2. quoniam tristitia mihi magna est, D continuus dolot cola . di meo. 3. Optabam enim ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis, qui sunt cognati mei secundum cat-nem . . . qui sunt Israelitae, quorum adoptio est filiorum. ' u de gloria. de testamentum, de legislatio, de obsequium, M
33쪽
αι Liber I. Commentarii Literales & Morales,
super omnia Deus benedictus in saecul . Amen. 6. Non autem quδd excidetit vel bum Dei. Non enim omnes qui ex Israel sunt, ij sunt Israelitae: 7. neque qui semen sunt Abrahae, omnes filis: sed in Isaae vocabitur tibi semen i s. id
est . non qui siti carnis, hi fili j Dei: sed qui filij sunt promissionis , aestiman
t ut in semine. 9. Promissionis enim vel bum hoc est i Secundum hoc tempus veniam, Ec erit Sarae si ius. ι o. Non solum autem illa sed de Rebeeea ex uno concubitu habens, Isaac patris nostri. II. Cum enim nondum nati su insent, aut aliquid boni egissent, aut mali, lut secundum electionem propositum Dei maneret 2. non ex operibus, sed ex vocante dictum est ei .i3. Quia maior seruiet minotit sicut scriptum est: Iacob dilexi, Esau autem odio habui. I . Quid ergo dicemus 3 numquid iniquitas apud Deum ρ Abiit. is. Mo3 si enim dicit: Miserebor euius misereor:& misericordiam praestabo cuius miserebor. Is. Igitur non volentis, neque currentis, sed miserentis est Dei. i7. Dicit enim Scriptura Pharaoni. Quia in hoc ipsum excitam te, ut ostendam in te
virtutem meam r&vt annuntietur nomen meum in uniuersa terra. II. Ergo cuius vult miseretur , Ac quem vult indurat. ι9. Dicis itaque mihi: Quid adhue quaeritur; voluntati enim eius quis resistit: ao. O homo, tu quis es , qui respondeas Deo ρ Numquid dicit figmentum ei, qui se snxit id me fecisti se
Er. Annon habet potestatem figulus luti, ex eadem mas i sacele aliud quidem vas in honotem. alud vero in contumeliam Q. Quod si Deus volens ostendetuiti iram. de nota ira facete potentiam suam, sustinuit in multa patientia, vasa irae, apta in interitum , 13. vi ostenderet diuitias glotiae suae in vasa misericordiae, quaeptae parauit in gloriam. 24. Quos dil vocavit nos non solum ex Iudaeis, sed etiam ex Gentibus, sicut in Osee dicit: Σs. vocabo non plebem incam, plebem meam. & non dilectam, dilectam: 5e non misericordiam consecutam, misericordiam consecutam. 26. Et erit: in loco, ubi dictum est ei si Non plebs mea vos ibi vocabuntut si iij Dei vivi. 27. Isaias autem clamat pro Israel: Si fuerit numerus si totum Israel tamquam ai ena maris, reliquiae saluae fient. 28. Verbum enim consummans. de abbrevians in aequitate: quia verbum breuiatum faciet Dominus supet terram: 29. de sicut praedixit Isaias: Nisi Dominus Sabaoth reliquisset nobi a semen, sicut Sodoma facti essemus, Ze sicut Gomorrha similes iciamus. 3o. Quid ergo dicemus 3 Quod gentes,quae non sectabantur iustitiam,apprehendetunt iustitiam: iustitiam autem, quae ex fide est. 3 i. Israel velo sectando legem iustitiae . in legem iustitiae non peruenit. 32. Quare3 Quia non ex fide, sed quas ex operibus: offenderuiit enim in lapidem offensionis, 33. sicut scriptum est Ecce potio in Sion lapideiti offensionis,& petram scandali: de omnis, qui credit
ERS. t. I. 3. 4. s. Pre rem dira in
possum ecbis . Cliti sto teste , af-hrmare e nec ullo modo mentiar.
ipsa maeotiscientia, quae Spiritum saucium ducem sequitur, testimonium mihi pra:bente, me quoA sciitio solvium ab vobis aperite. suavium tristi iis . ore. J Hoe, inquam. vobis porum asserere ingenti me tristitia assci. de
animum metim continuo quodam angore, cru
ei attiqne distorqueri, morier id. quod adhue in eoide retinui, dum iam illud cogor penitu Lmoralate di ieitieet Iudaeos ob incredi, itatem a Deo tepudio esse affectos. Tantum enim ab es, me hoe dicere Iudaeoruin odio. ut iam priadem optarim a rhema esse a Chrasto pro stas bina is Ivitiis. Hebraeum cherem signiscat totalem separat re eesium sucos em Optabat euo paulus heloieo quodam excessu lut
olim Moseu in ternum separati a Christo, id est . non I ehati late de gratia , sed a persona Christi . seri ab aeterna beatitudine sutura cum Christo in eoelis , dummodo hae via Iudaei saluatin tui. Addit Cassi
nus colui. 32. cap. s. o Diasse pmnis aeternis itis,ilui ti diei, ut hae via plures rutilatentur, de Deum Lorola uis, in aeternuiti laudarent. Quod quidem etiam uult incitia
cuiuis sbi optari *b conditione alseruandam Dei gratiam licere , Ludovicus Molina doceti p. tias .i . ' Liceat mihi ὁ Paule, asserere, luti seruim se habuisse huius tam heroici charitatis affectiis quam ortus aemulat rem. D.eirim Ignatius meus pater qui
auditu, fuit dieete , si optio daretur, malle se D pMi
beatitudinis incertum vivere,& Deo inseruire, tolem admo ac ploximorum saluti, quam eertum eiusleni moduiti et,
gloriae statim mori: Imo Pauli affectui addidit, T s in
hoe eum perieulo damnat totus quodammodo fieri. J Alis se exponunt: Optarim anathemaelle a Christo quas deuotum caput abdicari, contumeliis affici. diuturno tempore ea ut a patria uiuere , seu potius moti, pro fratribus meis Iudaeis, qui me sanguinis cognatione attingant. Quique sinit ex genere. iii aelitico , ad quos piacipue pet tinebant tum ius ado
34쪽
in Epist. Pauli ad Romanos. Caput IX.
adoptioni , tum illa petillitati, diuinae piae
sentiae te itera, quae area continebatur, eui diuina λ latest is insidebat: ederis item tabulae, quae ad imotum praecepta: legisque constitu tio, quae ad iudicia, Se Letos ritus, diu ini que cultus caeremonias reserebantur: ipsae de
alique promissones factae legis cultoribu . do rumpat es, ct J Qui quidem ad illos pri
mos sanctissimos parentes Abrahamum , isaa- eum.& lacobum referunt genus suum: quique digni habiti sunt, ex quibus Christus huma nam sibi naturam , inter mortales nacens, coautaret, cum alioqui, si personam diuinam spectes,vere Deus est, paterque parentum suo-nim existat, omnium quidem praeeoniis in
clamι vobisis, J Porro hoe, quod ad Iudaeorum repudium attinet, non dico, quas id hexcidetit, seu irritum factum sit teriais, siue Dei ptomi illim. Veiis enim Israelitis pollici. tatio haee facta est, nempe iis, qui spiritu sistit Israelitae Christo Domino haerentes t &in his
Planὰ impleta. Certe non omnes,qui ab Isimelerarente nostro sunt geniti, ad gentem vete Is raeliti eam petrinent. Nequa quicumque sati suinis cognatione Abrahamum attingunt, eo illied inter ueros ae germanos ipsus filios re censendos esse putatim. Vertim id uni Inaeo iure resiluatur,cui tanquam non solam ex eat
ne , sed ex spiritu otio filio omnis antiquae ii lius benedictionis fructus impenditur. Id es, .l Vt non qui litimano semine ab eo orti sunt , siti ideo Dei si ij, id est, veri Israelitae digni pollieitationis diuinae illius participatio ne. Sed ij dumtaxat filia Abrahae censentur,qui
diuinitus electi, si e vitam piobe gerunt, ut ad illam caelestem promissionem merit o pertinere videantur. pomi μου autem verbum hoc suit: Secti ruum Me te vi veniam, O eris Sara suis, id est, hoe ipso tempore vertente anno te situm again , & Sara Isaacei materiam erit. Qui quidem eiusque posteri promissionis erunt diui Naeque benedictionis participes: nos Ismaeli tae,neque alii ex Cetuta procreandi si is ea o.
seu sola vi generativa producti, sed soli istaei dae, qui sum μη pramis Oni . seu qui ex Isiaeeo
singulati Dei promissione . de virtute super naturali tibi iam seni, de sterili Sarae concesso Procreabuntur. Non se in aurem Sara, sed 3e Rebecea id ipsum fuit experta, scilicet, veros filios censeti de haeredes non omnes, qui cama liter gignunt ut, sed eos solos, quod Deus eligere dignatur. Portli Rebecca ex uno eodemque eoncubitu simul duos concepit, de peperit tilios: e quibus tamen solus minor, nempe lavi cob ad hae teditanda partibus promissa bona delectu, a Deo suit: senior vero Esau neglectus, de reiectus. Cum enim neuter illorum insaniaxium editus esset in lucem, nee quidquam boni aut mali egistent,unde meritorum distinctione niti posset electio, qua diuinum consitum ac pro postum stinaretur: quo altero praeterito , alterum ante omnem aeternitatem elegit rnon quidem ex Operibus,quae nulla erant, neex Praecognitis, quorum nulla est habita ratio: sea ex ipsa libera voeantis voluntate de cons-lio Deus praetulit Isiaceum Esau cuius extat diuinitus Rebeccae editum ab oraculo responsum: Mai μαδε miseri. Sisar inara blachia multo post leaimus: Deia dilexi, oua aureis odio hastis. Maior inquaui minori se viet non in sua persona sed in posteris. Deus autem Iacobum dilexit, seu voluit eum in sua posteritate eopiosἡ benedicere. Esiu autem odio habuit,seu neglediit nolens singularia ei posteritati beneficia eonferre. Haud aliter nune
Deli, sali Pauluso laeobseu Christianos, qui sunt promissionis fili . de semen Abrahae spirituale quasi filios daeYir Esau uero, seu I dios ine tedulos odio habui , tepuit . fis
m. J Cum igitur haee ita se habeas,t, mimpoterit quisquam Deo iniustitiae notam in rere 3 Abiit. Quis iustitiae lationem exigati ubi una dumtaxat diuina liberalitas, de iniseria eoidia cuncta ret seiunt Mus enisis Do.
minus Exod. 33. as. I rebis , - - sera, s inis raram myra abs. - serabis, seu cuius inq te voluero. Eiusmodi electio non est opus iustitiae nec cuiquam iure debita
sed hii soliti, inisericordiae, de gratuita: ideo que mihi libera. Poteram enim si libui inti
bonorum corporalium promi forum haeredi talem extendere etiam ad Idumaeos. Et pari
ratione nam & hoe quoque in sensu saltem allegorieo Apostolus intinuati volu ) pote
ram haereditatem honorum spiritualium desilute a tema promittorum Abrahae, extendere etiam ad eos , qui sola carnali generatione ex Abrahamo & Iacobo essent generandi, et si fi dein illotum non aemulatentur. Sed ut illud volui, ita nee illud placuit . utrumque mihi liberum, neutrum vit; est iniurium. Quin nouvalentis. O. J Ietit ut benedictio Isiaci, 3. qti hane consequebatut haereditatio bonorum Abrahae & Ilaaco prora illorum, non obuenit Liau, lieet Isaacus id enixe expeteret: Se EGucitissime .enatum euireret: sed neque lacobo ideo obtigit, quod, volente matte, cocurrerit ad gregem , citiusque haedum patri attuleris, quam Esau cain venationem. Sed quia Deo, pro suo solius beneplacito se voluit, ae de crevit r Non itaque f. .ntra Inaei, de RE Mecae: nee is remis Iacobi, 3e Esau Hatia
alitet quod illi, qui pet fidem in Christites spirituales siti sunt Abrahae & Iacobi, id est,
quod Christiani hereditent bona spiti tualia Patriare his illis promtisa, eicius s. qui solari earnale, filii iuri . seu iudaei: nora proueniteἡ volitione, cuisu, vel praeuiis meritis horumi vel istorum, sta eae operibus legis Moseseae laudaeorum, vel legis naturalis Gentilium i sid e
solo nutu, ac beneplacito Dei nolentis, tam no bilem benedictionem, Ze filiationem tebus naturalibus vel eae temonialibus alligaret sed sili. supernaturalibus, nempe fidei & spei in Chri stum tanquam dispositioni ad iustitiam quaslii Dei sunt eongruae,&necessariae. Dicit enim scriptura Pharaam Exo. V. is. In hoc ipsis 4 Pharao,excitani re non ad peccandum, & mihi r
bellandum, sed ad silium Regni oceu pandum:
ut ostendam in te comprimendo . de puniendo sortitudinem meavi: ut se toti orbi metus ineutiatur Porid haec non fuit primatia,& abaluta Dei intentio , sed seeundatia, &ex hypothesi nempe s Pharao sua malitia poenam suerit pro meritus , Deus namque in omnibus absolutasnteo
35쪽
α Liber I. Commentari j Liter ales & Morales,
intendit gloriam sapientiam , potentiam , bonitatem suam Ollendore t sed cum haec possimi duplici via ostendi vel mitericordis,vel iustiti :viani misericordiae saepe pro placito tuo abi Olute, & deiciminate intendit: sed iustitiae viam nunquam nili sub conditione, si quis tua culpa Propitu Dei fiterit promeritus.' O quini proprium Dei est
ςst mi ιςxi, misereri Beneficia gratis imperti triuilitiam vero ad puniendum non nisi crimine prouocatus manifestat.JErgo cinus vult miscretur: uti patuit in Iacobo eiusque posteris ; & quem vult in δε-rat ut patuit in Pharaone. Indutat inquam , non
dirccte ac proprie, sed improprie & indirecte:
scilicet,eo ipso,quod non miteretur, sed lubtrahit specialia auxilia gratiae, & permittit peccatorem in sua malitia , ac duritia periistere , ad quam i Ponte pronum est cor humanum,quando uberiori Dei gratia destituitur.
od ii ita res liaber, Id diuinae voluntatis cuncta tribenda sunt: Quid ergo dicet aliquis caulae et Ie dicemus, cui Deus hominibus succenseat seu de eis queratui Quis enim, quaeso,poterit illius voluntati resistere 3 O bbis,
s respondeo obiectioniὶ quisnam es tu, qui valeas ox aduerso Deoi rei pondere, aut diuinae actionis rationem exigere e Num dicet figmentum suo fictori: Cur me hunc in modum vas estor thi 3 Annsu habet figulus potestatem in lutum,v I cx eadem ma Ia aliud vas ad honestos,
aliud vero ad sordidos usus esticiat auodsi Deus volent, J Quis vel ei Deum iniustitiae in simu lare audebit, ii ad oste iidendam sues aequitatis veritatem, suamque potentiam palam declarandam ineffabili tolerantia pertulit vasa irae apta sua peruerstatead interitum 3 E contra vero si ut palam omnibus ingentes gloria sua
diuisias in vasa ad specialem milericordiam eleia patefaceret,ea ad vitam aeternam, gloriamque beatorum destinauit Hoc quidem de numero electorum crediderim nos esse , quos Deus non solam ex Iudaeis , verum etiam ex
Gentibus ad fidem abduxit, & Ecclesiae suae diuinitus aggregauit. Sicut in Osa hap. 2. 2 . de Gentibus dixit: Populum , qui meus non erat, populum meum vocabo : & earta gentem , quae dilecto non erat, eximia charitate complectar : quaeque expers misericordiae videbatut , singularem misericordiam alle-quetur. Et erit in loco, O c.J Itemque futurum
est, ut quo in loco populus Gentilis inerat a
Deo prorsus alienus, & vere expers religionis, cui Deus dicebat: Non plebs mea vos o ibi Dei
immortalis filii plurimi ex illo ipso populo an
numerentur. Vers 17.28. 29. O. I I. a. I. Isais autem
clamat, oi.J Isaias vero cap. 11.22. de Israelitarum gente in haec verba prorumpit : Etiamsi fuerit filiorum Israel numerus arenae maritimae numero aequalis, reliquias ali fient. vel ut habet Isaias Conuertetur ex eo ad Dominum, id
est exigua solum pars. Profectd quod Propheta ad litteram praedicit de ludaeis tempore Ezechiae Regis Iuda ex clade per Sennacherib
Assyriorum tyrannum ill .ua res duis: hoe allego ico. & a Spicitu stricto principaliter intento seritu vult Paulus de Iudaeis tempore Christi ad eius cultum conuertendis, de ita saluandis, intelligi. Nam teste eodem istia su p. Consummans, ct abremans est Deus, seu consummabit &abreviabit verbum . id est, rem de qua agimus; nempe numerum Iudaeorum sinaequitate, seli prout aequum & iustum erat) ad Christum conuersorum breuem, seu exiguum colliget. Vt verum apparear, quod p. i. '.
dixerat idem Isitas: Nisi Domimis Sabaoth reliquisset nobis semen, Sodomae & Gomorrhae similes eandem sententiam subeuntes penitus sine reliquia perii llemus. Quid ergo Hremm G J Quidnam igitur ex hac t0ta disputatione colligendum nobis r Profect5 concludimus
Gentes, quae iustitiam non sectabantur, iustitiam aliquando altequutas elle, ut eam quidem iustitiam, quae ex fide in Christum oritur. ' De De necati peccatoris salute non desperes: qui hodie in- nim salua iustitiae haerescit, cras, Deo vocante , iustitiae crit cultor. I Contra veri, colligimus ex praefatis,Isr.helitas, qui legem Mosaicam sectabantur, quae lis ad comparandam iustitiam data erat,& ipsos eo si sequi voluit sentin manu ducebat ad fidem in Christum: tamen in legem iustitiae, seu ad fidem Christi vere iusti ficantem, & extra luam nulla est. iustitia & salus, non peruentiae. R Mare' precor. . Certe non ob aliam cau
crin nisi quod non ipsa fide in Christum, sed le
gis cieremoniis & operibus, adhuc post fidem
nouam promulgatam , niterentur. Offenderunt enim in Christum, quem amplecti noluerunt : & ad illum tanquam ad lapidem allisi contriti fuere. De hoc ipse lapide icriptum legimus Isa. 8. . Ecce ego ponam in Sion offfendiculi lapidem, Oscaudati Petram. QIisquis autem in illum crediderit, non pudefiet , nec spe
sua frustrabitur, sed certd salutein altequetur. Sed quicumque non crediderit in eum , certo confundetur, & nunquam assequetur iusti- .
tiam,vel salutom:quin potius talis lapis iste erit lapis offensionis, occasio lapsus, ruinae, exiiij, & damnationis, non lapidis, sed suomet vi-
36쪽
in Epist. Pauli ad Romanos Caput ae
Auantum praetent iustitia fidei in christum iustitia legis, ostendis Apostolus
legis iustitiae Iudaei adbaeres ere, Gentilibus illam, quae ex sideeli, amplexantibus.
r. si by R A τ R E s, voluntas quidem cordis mei, M obsecratio ad
Deum, fit pro illis in salutem. 2. Testimonyum enim perhibeo illis, quδd aenili lationem Dei habent, sed non secundum scientiam. 3. Ignorantes enim iustitiam Dei & suam quaerentes statuere, iustitiae Dei non sunt subiecti. q. Finis enim legis Christus ad iustitiam omni credenti. F. Moy ses enim scripsit, quoniam iustitiam, quae ex lege est, qui fecerit homo, vivet in ea. 6. Quae autem ex fide est iustitia, sic dicit: Ne dixeris in corde tuo: quis ascendet in caelum Z id est, Christum deducere: 7. Aut quis descendet in abyssum hoc est, Christum a mortuis reuocare. 8. Sed quid dicit Scriptura Proph est verbum in ore tuo, & in corde tuo: hoc est verbum fidei, quod praedicamus. 9. Quia si confitearis in ore tuo Dominum Iesum, de in corde
tuo credideris, quod Deus illum suscitauit a mortuis, saluus eris. Io. Corde enim creditur ad iustitiam: ore autem confesso fit ad salutem. ii. Dicit enim Scriptura, Omnis, qui credit in illum, non confundetur. I 2. Non enim est distinctio Iudaei& Graeci: nam idem Dominus omnium, diues in omnes qui inuocantillum. 13. Omnis enim, quicumque inuocauerit, nomen Domini, saluus erit. 14. Quomodo ergo inuocabunt, in quem non crediderunt Aut quomodo Credent ei, quem non audierunt ρ Quomodo autem audient sine praedicante; I S. Quo modo vero praedicabunt nisi mittantur sicut scriptum est : Quam speciosi pedes euangelizantium pacem, euangelizantium bonat 16. Sed non omnes obediunt Euangelio , Isaias enim dicit: Domine quis credidit auditui nostro i 7. Ergo fides exauditu, auditus aulcm per verbum Christi. a 8. Sed dico : Numquid non audierunt Et quidem in omnem terram exivit sonus eornm , te in fines orbis terrae verba eorum. 19. Sed dico : Numquid Israel non cognouit Primus Moy ses dicit: Ego ad aemulationem vos adducam in non gentem : in gentem insipien t cm, in iram vos mittam. 2 o. Isaias autem auder, & dicite Inuentus sum a non quaerentibus me: palam apparui iis, qui me non interrogabant. 11. Ad Israel autem dicit: Tota die expandi manus meas ad populum non credentem, de contradi
Iunias quidem cordis niti, sc.J Fratres , ego quidem magna animi
propensione, ac studio erga Iu.daeos afficior: & pro eorum salute assiduas ad Deum preces essundo: tantum abest, ut quae hactenus de eo rum repulsa scripsi, ex odio prodierint. ' sancti enim praescindete norunt: in peccatore humanam diligunt naturam, odio crimina prosequuntur. Iaeo dicit: Holunt i cordis mei pro illis.l7estimonii in enim. cte4 Hoc enim de ipsis exanimo affirmarim, recto Dei zelo illos mouexi, de diuinarum rerum studio duci ratos, vetera illa sacra, de caeremonias religiose retinendas : adeoque Euangelij fidem tanquam iis R. P. Anι.de E c.s Mond.SS.in Scr. I. P.Latiersam esse repugiandam. Negare tamen non pollum eorum hac quidem in re scientiam 5e
prudentiam omnino deficere. Ignorantes erini
Dei iustitiam, quae vere nos iustos reddit : de suam iustitiam ex lege sine Cliristo statuere cuiarantes , vera sese iustitia i Deo imbuendos mi ni me exhibuere. Finis enim legis, & eius per actio est Christus, , quo iustitiam sperare debent omnes,qui diuinae figet praeceptis obtemo perant. Ad illum namque uniuersa lex Mosis reis erebatur. Mo es enim iustitiam , quae ex lege est , hisce verbis describit: Qui praestiterit ea, quae lege imperantur, per illa uiuet. Sic enim
in Leuitico cap. 18.is. legimus t Irodite leαges meas, atque iudicia, quae faciens homo , vivet in eis : hoc est, assequetur vltam temporalem seu corporalem i spiritu lem autem , & aeternam non plomittit lex
nisi per Christum. autem ex side est , ctc.l Porid de iustitia, quae est per fidem in Chria D stum
37쪽
is Liter L Commentari j Literales & Morales,
stum idem dieit dies Hi in eoiai tuo: Quis ascendes in . iam, tu est,christi di lueere. Haud velim existimes ad iustitiam pet fidem in Chrissum assequendat necessariam tibi elle corporalem Christi praesentiam. Dixit enim Moles: Ne dixeris in eoide tuo, neque solicitus t anxius quaeras : Quis molli ad iustitiam a Christo comparandam , ascendet ad ipsum in caelum rid est iuxta telisum allegoricum : Qui sed accendet. Christum inde deducturus , ad me sua corporali praesentia curandum, & nastificandum i Aut quis descendet in ab3llum,uel in subterraneos i pecus, in sepuletitum vel in limbum Patrum 3 Hoeest,Qui, ed deseendet, Christum a mortuis is sollan apud illos velletuu in orbem
Ver 89 io .i a. r. t 3. Sed quia a se Seripiti apcn.JNon est prosecto quδd te crucies,aut quod anxietate issiciaris Nam quod Scriptura de lege Mosaica dieit,hoe in legem Christi, & iusti se tionem per Christum longe verius quadrat. μσὰ .st ierbum, seu res tibi facilis est, in promptu , & ad manum , nec alibi quaerenda nisi in corde ius . s M. ιtior saeillima est iusti fieatio. nis 3e siluationis tibi via. Nam Me est ιοι- prii, seu ad haec pauca reuocatur totum Euangelium, quod vobis tanquam necessarium ad iustitiam , de lalutem altequendam praedicamus. luias corda credas in Christum Dei pi lium petae incarnatum, mortuum, & resuscita tum: & me id ipsum profitearis,salutem consequeris. Coia. enim, id est intellectu ex impello voltitatis in Christum creditur ad iustitiam ob tinendam;ad salutem autem assequendam, debet etiam ote de Opete externo fieri consessio, seu piosessio fidei , quandocumque res exigit. Di
ati lateriam, siue Iudaeus suetii, si e Gentilis. nou confundetur, non se usitabitur sua fide.& spe, sed salutem speratam procul dubio ait equetur. Θ mmci in hoc ulla ilicet vos contrarium arbitremini)distinctio Ddui ct Graci seu Genti lis Nam idem,&communis omnium Dominus aequali affectu iuties. seu largus & munis eui momnes homines & nationes, dummodδ qua deeet fide, spe, & charitate litam i cent, eluc Ageo grata que gratiam , de opem implorent. Oratio est Deo ora- origone est nostri spiritualis prosechus. Annontio ut eius iii vetiti, ditiiset: Diues est in omnes , qui onerapio sutidati egregia, in eius Obiequium exponunt 3 Cette tui. Oratio aded est caelesti Numini grata, ut quas abstrahens ab aliis virtutis operibus gluttilae ius in inuocationem . seu orationem prcsun
Oi,tio quis dantur J ' Non verδ me fugit,ex Patrum siti
viitutu epis tentia hie sub inuocarioris, seu orationis nomi
ne intelliti non solum opis diuinae imploratio nem e sed etiam gratiarum actionem, laudem,
adorationem, sacrificium,votum , Martyrium, Omnemque externum,& internumDei cultum. Hinc autem uberius orationis praestantiam in
telligo, quae quidem quodammodδ egregiarum
Versi .r s. i s. i . Quomodo ergo, M. Quo nam modo igitur Gentiles etiam nomen Dni. mquem nondum credidere, inuocabunt. imb de quo nihil adhue audierunt. Quomodo autem audient sue pridie e Cut ei go mihi δ tu daei succensetis, quo Gentibus euangelizem. eisque eommunieem stratias a Christo eonees.sul citiore do vero veι ego, vel alii Euangeli praecones illud praedicare poterunt, nisi ad id
ministerium immittamur Nam absque legiti ma missione seu destinatione Dei ad tale munus non licet ulli id usurpare: cum nullus possit este legatu, nisi missu, ab eo, cuius legatus est, unde illa Dei querela Ie. a'. s. Non mirrebam esses ipscuridam. Ex quo innuit Apostolus, se iussit, ac missi Dei Gentibus Euangelium p dieate. ' Multi non missi a Deo se te vltro prae- mi notidicationi ingerunt: quomodo autem hi utili missi praediter pris alunt. nis mittamur. J Porrb pro eis, qui , Deo immissi proserunt sacrum verbum,soipiam ese I A., a. . tuam 'cis eis Euangetiarantiam pacem, ea gelietoriam bona. Qu1m ei licet suavis, quam gratus, quam utilis adiauentus discursas,labor Concionatorum, omni bus pacem & bona omnis generis pet Chri stum nobis pro eurata suis auditoribus afferen tium, scilicet peccatorum remissionem , fratiam, dona spiritus sancti, &e. S/d si tam spe
ciosus. de gratus est eoru in aduentus, cur non
omnes credunt illis,N Euangelio obediunt 3 decut speciatim ex Iudaeis tam pauci ad id asseiunt ut conformiter querelae Ilaiae cap. 6 ι.ε. suas. seu quotus quisque Iudaeorum credidit atiuati,no,. id est Euangelio , quod nos Apostoli ex ore Christi audiuimus,& iudaei postiti uni ex
ore nostio audierunt Pauci admodum.
Vos i .is. 9. 1 o. a r. Io Ades ex Maera. .J undenain, quaeso, hoc illis malum a uita Cette fides nascitur ex auditu , seu ex audito Euangelio. Auditur vero Euangelium per velisbum Christi,id est, per praedicationem de Cliti sto, quae commissa est Apostolis, de aliis Apocstoli eis viris S a dies.seu requiro: A ti haec prae ditatio Iudaeis defuerit 3 Annon illam tot iam continuis annis audierunt parti in ipsusne Christi ex ore, partim ex Apostolorum aliorumque praeconum Euangelis eloquio 3 Num sorte is eorum, qui ad ultimos usque fin/ιο, bis ieris penetrauit, solos Iudaeos latet Quod Da uit Psal. is s. de caelis ad litteram dixerat, alle potiee Paulus Euangelis proe conibus accom mcidat: ea dico adhue,seu rogito. quia Urail non cognouit,fidein veram esse Gentilibus praedi eandam Ρtosecto id Moses praedixit De ut. 3 1.
Asse iemini aemulatione, inuidia,& ita ὀ Iudaei. aduersus Gentiles occasione Euangelii de Me mae ipsi, evulgati,&ab ipsis aeceptati. indigna tui quidem admodum Iudaei , hoe beneficium delatum elle Gentilibus, quos ob pristinani idololatriam ηocanigentem in tentem, imo non entim seu nomine gentis indignam. proneia Homo isti omo insipiens quas non homo diei potest, pio cum potius ad bruta animantia pertinere videa tur.J Certe qui ob delatum Gentilibus Euangelium tam grauiter indignantur,ipsinet Euange lium cognouerunt. sed causa incredulitatis Iu daeo tuiti minime latet. Istias enim eam avid eman: ste in luce proferre nihil vetitus contri bulium suoruin offensionem. ' Audet in iiiit,ct pia aulaesa iurat. Ad dicendum enim vetitatem pia audaeia indiget Concionator indiget. vetitas enim amara est ' τ meeatoribus eosque saepe ad indignationem /i ei pete aduersus illius praeconem eorum vitio,abripit.J te libui.
rerrogabans. In persona Christi Iudaeis exprobrat:
38쪽
in Epist. Pauli ad Romanos. CUM XL ,ν,
brat: Gentiles,qui ante de me suis intenti idolis mogenituin sum complexus, quem beneficiti nihil interrogabat,& an essem minime dignos- manibus apertis perpetud prosequor; ad quemeebant: simul atque per Apostolos meos ipsis etiam corporales has manus in ligno crucis ex palam apparui seu innotui: mox summo studio pansas,quanta potui charitate protendi,ut ultro me quaesierunt, nec prius destitere, quam per- moriens ad linum meum allicerem : nihil adsecte inuentus sum illis Redemptor,ac falliator, haec omnia attendens , incredibili Obstina Ad Urael autem Δcit cap. 6I. a. Tota die expandi tione in perfidia permansit. Et quasi hoc pa- manus meas ad postulum non credentem, ct contra- ruin esset , ubique mihi mea Rite se opponens diseisiem. Isiali liticus populus tot nominibus contradicit. Haec obstinario causa est prae- meus, ad quem semper expandi ambas manus sentis incredulitatis, & consequenter illius exi meas, de vinas, quem arctissimo affectu uti pri- iij.
Reiectum a iustitia in salute ob incredulitatem populum Dilaeonum asserit.
Attamen posse conuerti, addit imo multos esse conuersos, . in mundi sine retiquos omnes, qui vixe
IC o crgo : Numquid Deus repulit populum suum 3 Absit
Nam bc ego Israelita luna ex semine Abrahnm, de tribu Beniamin: L. Non repulit Deus plebem suam , quam prae scivit. An nescitis in Elia quid dicit Scriptura : quemadmodum interpellat Deum ad ersum Israel 3 3. Donrane Prophetas tuos occiderunt, altaria tua suffoderunt: ZI ego relictus sum solus, de quaerunt animam meam. 4. Sed quid dicit illi diuinum rc sponsum Reliqui inihi septem millia virorum, q ii non curuauerunt genua ante Baal. s. Sic ergo& in hoc tempore, reliquiar secundum electionem gratiae saluae factae sunt. 6. Si autem gratia , iam non ex operibus: alioquin gratia iam non est gratia. 7. Quid ergo quod quaerebat Israel, hoc non est
consecutus: cicctio autem consecuta est : caeteri vero excaecati sunt, s. sic tu scrip tum est: Dedit illis Deus spiritum compunctionis: oculos ut non videant, Sc aures ut non audiant, usque in hodiernum diem. 9. Et David dicite Fiat mcnsa eorum in laqueum, Sc in captionem, dc in scandalum, de in retributionem illis. t O. Obscurentur oculi eorum ne videant r& dorsum corum semper incurua. I i. Dico
ergo: Numquid sic offenderunt ut caderent i Abiit. Sed illorum delicto, salus est Gentibus ut illos aemulentur. 12. Quod si delictum illorum diuitiae sint mundi, de diminutio eorum diuitiae Tentium . quanto magis plenitudo eorum 3. Vobis enim dico Gentibus: Quamdiu quidem ego sum Gentium Apostolus, ministe rium meum honorificabo, i q. si quomodo ad aemulandum pio uocem carnem meam , 5e salvos faciam aliquos ex illis. I S. Si enim amissio eorum, reconciliatio est mundi: quae assumptio, nisi vita ex mortuis 3 16. Quod si delibatio sancta est oemassa : de si radix sancta, oc rami. 17. Quod si aliqui ex ramis fracti sunt, tu autem cum oleaster esIes, insertus es in illis, & socius radicis de pinguedinis olivae factus es, i 8. noli gloriari aduersus ramos. Quod si gloriaris: non tu radicem portas, sed radix te. 19. Dices ergo : Fracti sunt rami ut ego inserar. 2 o. Benhi propior incrcdulitatem fracti sunt. Tu autem fide stas: noli altum sapere, sed time. 2 i. si enim Deus naturalibus ramis non pepercit: ne forte nec tibi parcat. 22. Vide ergo bonitatem,lc seueritatem Dei: in eos quidem, qui ceciderunt,seueritatem: in te autem bonitatem Dei, si permanseris in bonitate, alioquin Sc tu excideris. 23. Sed de illi, si non permani crint in incredulitate, inseremur: potens est enim Deus iterum inserere illos. 24. Nam si tu ex naturali excisus es oleastro, &contra naturam insertus es in bonam olimam et quanto magis ij qui secundum naturam inserentur suae olivae 2s. Nolo enim vos ignorare,fratres mi sterium hoc, sui non sitis
vobisipsis sapientes in quia caecitas ex parte contigit in Israci, donec plenitudo Gentium intraret, 26. 8c sic omnis Israel saluus fieret sicut scriptum est: Veniet ex Sion, qui eripiat,& auertat impietatem a Iacob. 27. Et hoc illis a me testamentum: cdmR.P. Ant. de Escob. O Men .in SS. Scr. Tu. Pa. D A abstuleto
39쪽
18 Liber I. Commentari j Literales& Morales,
abstiti ero peccata eo tum. 28. Secundum Euangelium quidem, inimici proptet
vos: secundum electionem autem charissimi propter patres. 29. Sine poenitentia enim sunt dona 8c vocatio Dei. 3 o. Sicut enim aliquando Sc vos non ci edidi liis Deo, nunc autem misericordiam consecuti estis proptet incredulitatem illorum. 3i: ita & isti nunc non crediderunt in vestram misericordiam, ut 5c ipsi misericor diam consequamur. 32. Conclusit enim Deus omnia in incredulitate: ut omnium misereatur. 33. O altitudo diuitiatum sapientiae, de scientia Dei: quam incompreliensibilia sunt iudicia eius ic in uestigabiles viae ciust Qxiis enim cognouit sensum Domini Aut quis consiliarius eius fuit F. Aut quis prior dedit illi, de retribuetur ei 3 36. Quoniam ex ipso, bc per ipsum, M in ipso sunt omnia: ipli gloria in
ste. J Si ergo vera sunt, qtraempta expressi interrogarim. nuin
Deus populum cum ita prorsus abiecerit a se, ut eorum nullus ad assequendam salutem admittatut 3 Abiit, ut hoc quisquam supicetur. Nam re ego, qui quidem beatitudine donari spero , Isiaelita sum , non Proselitus : & ex semine Abrahae, de Tribu Beniamina exortus. N- ν tilia Dei populum suum quem ante omnem aeternitatem delectum suerat complexus: id quod ex saetis litteris apertia demonstro. Ait non recordamini, quid de Elia saeta sit in pagina e signatum e quoque
modo illum cis Deo loquentem, S litae lena ctia. minantem inducat 3 Dum ne, ait, 'ophetas tuos occia reum, altaria tuis se fouem ι esto relut iis sum uelis, ct quae aut anianam meam, seu me etiam proelitant inter fidere, ne vitiis propheta telinquatur tu vivis qui tuae gi ,riae stat Icrior. 3. Reg. i'. io. Sed quia Dominus t spondit . udite: Reliqui mihi septem -za viro
rum , qui non cis Miti vigentia ante Baia , seu
septem millia uiri ex hoe populo mea ope superstites sunt. qui verae religioni haerentes idolo Baal minime litauerunt. Sic ergo in praesentia quaedam velliti segregatio facta est, qu lem gratuita Dei postulabat electio. Nam helit tunc Deus, cum penὰ uniuersus istaen idolo.
rum cultu erat insectus,non paucos ab illa ecin-tagione glatiae suae bene fieto praeseruauit: ita nune ex innumerabili ludaeotum multitudine, quae Euangelium despicit, nonnullos selegit, qui Cntiui fidem ultronei, de alacres complectantur. Pauci hi sufficiunt fideles, ut Deus v.s paue; . populum suum reptilille non dicatur. - Ita viri iustus quidem Deus vel unum fidelein diligit, ut ei torua eum 'populus totus ea istat .l 'Dius. Verss. 7. 8 9.i O. Si autemst alia , oe J Quod si gratiae benescio factuna est , ut ludaeoru iri reliquiae saluae, aut iustificatae fuerint: non igi
tur sint iustificatae eae operibus . seu merito, velessi eae ia ope tum legis suae Mosticae, vel etiam legit naturae, ut ipsi Iudaei arbitrantur. Alio quin yatia. seu iustificatio, quam constate itegratuitam, iam gratia non euut, sed merces. B-u ergo ex dictis huelisque concludemus Nempe quod i equitur. Q aerebat quidem 5e ei iam nunc quaerit maior par, poli ut istae litici iustitiara : ua eatu non est coti cutus, quia non quaerit ubi oportet e & sicut oportet. Quaerit namque eam ex merito soluiti operum legis, cum deberet requirere ex Christi meritis, per sdem sibi illa applicando , quam tanquam praeuiam dispositio nem , de medium ad assequendam iustitiam ne eessarium ab aeterii Deus statuit, de pro suo beneplacito elegit, & decie uit. Porro quia hane fidem amplexata est Aeetis, sue pars illa minor Iudai et postili, squam a Deo electamelle diti in ideδ ipla iustitiam est allecuta : cate iveto qui fidem hanc admitte te noluerunt , , Deo, sua quidem malitia deserit, de excaecati sunt: Sutiis imum est ab linia cap. 6.9. de cap. as. o. Deuιι ita Deus stiritum comptineti suis. seu compunctum. Aes diceret: Oetidi eotum ita eae eitate capti sunt, ae si acu compuncti videndi saeuitatem perdidissent. In Isaia vertit Interpres 'i ij soporis altissimuni adeδ som
nium,Hebraice ιhardema ut omnem oculorum aurium de mentis ademerit senium : unde nee
vident. neque audiunt usque in prasente, L .' profecto eriminum replicatio ad huiusmodi peetat astatum peceatores addicit, ut quasi profvn 'teptica dissimo somnio eotiepti videntes, de audien tes quae ad prosanitatem spectant exitialem: ram urgent , nec audiunt ouae ad salutem pertinent.) Et Dahia uicit Psal. 68. 23. F. ι mensis eorum in laqueam . ct in captionem, o in sa ualum stiis νι ribtilioram istu. Spiritualis eorum
mensa , legis Oilicet, & seripturarum , quae illo, iustat lautissimi epuli, palcere solebat,
nune praeuaricatoribus fiat in laqueum , quo capiantur: & in ν ι libationem. qua debita scele ribus poena eo tum ipsis rependatur. Hane igit ut Iudaei increduli habeant suae petuleaei Emercedem ut qui exscripturi, saetis Christum suum nolunt agnoscere , ipsis magis ex ex oenia tur. M Tam duleis,tam delectabilis animo est Christi cognitio ut licet poena aeterna incredu- G. ineleg lis non palata ellet, illud ipsum eum non co- litaui est gnoscere, dirum si pervicaciae supplicium.' scena. Dat, inquit. mens eortim in laqueum. Qui ad mensam Eucharisticam es inuitatus , vide num ' . . tifidelis, de amictis aecedas 3 In fideli enim ini. Deoiosi mi dulatilinaum hoc epulum damnationis dignEaece- vertet ut in laqueum .i Obscurentur oeuli rara . d mi ne sis ant: ct Lν sum raro semper incurua , ut iam non eelestia vel diuitia erecti videant: sed curui selum terrena sapiant, de requirant.
.l Rogatim itaque iam nunc : Utrum illi ita impegerint, vi penitus sine spe surgendi conci- ώ,fm Misariderent 3 Apage : sed ita existimate debemus ιιndos. pcti eorum lapsum, ac ruinam Gentibus ad ita lutem
40쪽
in Epist. Pauli ad Romanos. Caput XI.
lutem aditum suisse reseratum , ut ipsi Iudaei rum parentes Abrahamus Is iis , lacobu , quod olim fuerat praeminciatum 1 Mose illo. & alii Patriarchae habuere. η En utilitatem. soc itati
rum exemplo ad aemulationem, seu imitatio- societatis ac consuetudinis bonorum. luitis Regulari ἰr- nem excitarentur. η ad perfectionis sta- adhaere , iustus euades. J Noti autem 5 fidelis ς g 0 de tum vocati , irreligiose vivunt, videntes in ex Gentibus adii ersus ra9aos, seu ludaeos iam
L. fit; ν ' iaculari ad madata seruanda promptitudinem, stactos, seu incredulos gloriari. Nam si glo rati studete. eun rudet, de ex rata corrigens, illius studium riaris, si te iactas , & ludaeo infideli in s dia,
coriigi asso- aemului contendit accuratius perfectionis iter Nau tu radicem portas , cte. J Seii rc spondebitur
resumens.J Quous Iudaeorum ruina mundum
sui ita dixerim) multarum Gentium conuer sone locupletat : ipsortamque imminutio multitudinem Gentium ubertim auget : quanto
magis proderit iisdem Gentilibus plenitudo
Iudaeorum , quando omnes ins ne mundi conauertentur. Tunc enim suo exemplo ad se traherent imitandos quotquot ex Gentibus infideles si pererint. Et haec est caiisa. quod vobis Gentibus dictum volo cur ubique ministe-ximia Apostolatus mei ad Gentes quantum tibi, te tantum radici esse insertum. Lu fidei Ecclesiae Patriarcharum , & Apostolorum, qui omnes Iudaei suerunt, ab eaque omnem gloriam nactum esse, & utilitatem sex ille : ideo que rursum excindi polle , ut Iudaei rami naturales olivae ob superbiam e Gacti, & euulsi periere. η Periculose quis stans cad cn i in- pes; ulbasultat peccatorii quis stilis eru
sunt, Ure. l At fortasse obiicies: Iudaei tanquam Qx rami inutiles fuere excisi , ut ego qui oleaster, possitin onere honorificem, & extollam tum seu Gentilis eram,trunco,utilios insererer. Re fi
verbis, tum mirachiis: si quo/-I. ad aemultitionem excitare queam Iudaeos mihi sanguine iunctos: & experiar, nulla aliquos ex ipsis ad
salutis aeternae viam capei Iendam allicere va- Laudib;lε leam. ' Preme illi id : Vt ad aemulationem ρνο- est gaudium uocem earnem meam. Laudabile admodum Pau-Gcionatotis ii stadium conuertendi ad Chri itum Ili - nxi pio, daeo; quibus sanguine haerebat. Vt edo- virtutem alacemur operaris Euangelii, sic ad extraneo- licere. rum plore in accurrere', ut domesticorum , & conciuium non obliviscamur.J Si
enim amijis Graecδ, abiecIio, dc reprobatio maioris partis ludaeorum reconciliatiouis Gentiquidem, neqtie inficior: sed illi propriae inere dulitatis vitio fracti &auulli iunt, tu verδ fide ιlas, ultronea Dei benignitate. Noli animo efferri, nolite magnificentius circumspicere, sed potius time , ne forte & ipse propter elationem absemdaris. Ipsa enim venti elati Ir, Α-4;hitis vis ramum sacile avellit. J Si enim Deus bb'esii; isti
naturalibus ram: s non pzpercit , diligenter labitur. aduerte , ne tibi idem usu accidat. ' Aliorum C.isus debet nobis timorem incutere. Nihil
enim homo gerit . quod homo et licere non zmia in
valeat , si a Deo deseratur J A nose er o bom- euitat. tatem , s sevcritatem Dei: seueritatem quidem lium cum Deci fuit occa uo : qira assum sis , id exercitit in illos,qui ceciderunt: benignitatem est, quantae frugis, quanti gaudij crit, quando omnes Iudaei ad Chri lii fidem allii mentur. Nis vita ex mortuis. Numquid perinde erit ac si
mundus altera parte sui ante mortuus, integre V reuiuiscatὶ ' vera cnim mors est peccatum,
re talum' ' quod ad duplicem mortem temporalem , eQaeternam peccatorem adducit.J Quod si deliba tio, Graecὴ primma. seu pars pruna delibata aut alsiinpta ex tota imita sancta est, Deoque dicata, & consecrata, puta, Patriarchae, Apostoli, & primi ex Iudaei, Christiani: ergo etiam tota malia populi Iudaici sancta censetur, cuius sinctificationis intuitu Deus illam aliquando sibi vendicabi t. Probat itaque Paulus, Iudaeos non ita a Deo reiectos, quin aliquando sint ad eum conuertendi. Q a sanctorum patrum sunt filii : ae proinde etiarn ipsi saltem morali quadam aestimatione, de quasi analogica calictitatis aspergine sancti iunt, de Deo coq-Felἰeitat fi- secrati. η Vnde magna admodum est filiorum Iiorum, qui felicitas 5 utilitas qui sanctos sunt sortiti pa autem in teipso , qui loco illorum uisitione coaluisti, persistesque in arbore , si ea te benignitate contin ter exhibeas non indi guum : alioqui tu etiam excideris. Sed ct uti ipsi, qui iam veluti rami a trunco reuulsi con- iacent: a sua perfidia recedentes deiuid natiuae arbori inserentur. Potcst enim Deus illos ru
sum inserere. ' Potens est emm Deus iterum in- - ...
Frere illos. Ad Dei potentiam refert Apostolus rami semel absciis nouam insitionem. Vt ueuio illum ostendat disse item eme admoddin comi erscia qui E. pii l. nem illius, qui e praecelso virtutis gradu cecidit. Unde eius reductio Dei omnipotentiae δ
quodammodo est reserenda J Nam si tu . qui
ex agnato excisus es oleastro , de praeter naturam in bonam olivam es in ficiis, inde succum vitamque ducis: quanto magis id illi altequentatur, qui velut agnati rami natiuae rursus olivae inseruntur3 vers 1 .as. 18.2.9. O. 3 i. i. Nulo enim vos ignorare. fratres, Nolim proficto, θfratres, hoc vos mysterium ignorare ine ni-
i hi ζ'y' cedunt. sit si rami aliqui arboris Iudaicaeὸ mium vobis placeatis , & insolentius extolla radice sanctorum Patriarcharum exortae fracti mini) quod obduratio haec aliqua ex parte so- sunt, de ab arbore reuulsi : id est, a fide de iu- lum, non in uniuersum Israeli contigit,& tan stitia parentum exciderunt, lcilici t postetao- tisper quorundam animos occupabit, donea res Iudaei, quia fidem, quam in Messiam habe- Gentium , qtiae ad Christi aggregantur scelebant, in eum iam praesentem abiecerunt. In siam definita a Deo multitudo expleatur. Et horum locum tu populus Gentilis cum otem sic, id est , post Gentiles electos ad gregem adster. seu siluestris oliva et Ies, siue infidulis po- ductos, uniuersa Israelitarum natio Christi sa-ptilus ex infidelibus oriundas: insertus, seu in- cris perceptis saltia fiat; sicut scriptum est abstus es inter oliuae reliquos ramos, nempe Isaia cap. 19. ao. Veniet ex Sion. qui eripiat, σinter Apostolos , & alios ex Iudaeis ad Chri- 'euertat impietatem, a Iacob. Ex Tribu Iuda, destum conuersos. Et DIIus es Iocius radicti , ae similia Dauidica, quae in Sion habitat, ve- pinguedimi oliua , hoc est, particeps fidei, gra- niet in Iudaeorum infidelium animos ille dicitiae, de donorum Spiritus sancti, quae Iudaeo- ab istis expectatus Messias, de impietates a Ia