장음표시 사용
61쪽
ueo Libis I L Commentari j Liter ales δί Morales,
sum, cum saepe vix sciam qua quidque intentione .c ulcientia, vel inotivo gelleti m. Nihil
seu nullius infidelitatis in intineris Apostolici administratione conscius sum : sed non tamen ideo ine iussum coram Deo e te definio. Qui vertim dei ne iudicium serte pote Dolus Dominus est. Ipse namque videt forte in me imper Nemo se p. sectiones , qMas ego non aspicio. ' Prosecto
sum aeθὰ di- eum in multis o Mndamus omnes , imioremisis r' offensarum partem nec quidem intelligimus. Vnde nos haud pollumus d uudicare.J Ira tu nolite, quaeso , ante tempus de vestra, aut de aliorum vita aut meritis iudicarer sed expecta te. donee glueniat iudex Deus , qui diuini sui lumitii, spleniore in eo spectum hominum
proferat actiones , quae nunc tenebris inuoluta veluti caeca Nocte Oecluduntur : de abdita cordium consilia patefaciet. Et tunc sua quem que laus, vel vituperatio apud Deum mane bit. Vos c.' s. i. io. Hac autemfratres e J Verum ὀ fratres, hae quae me hactenus disputata sitit, iram Iinatii. iiiie in exemplum ali tin ps, quasi in me de in Apollo quadrarent, proster vos equidem; ut in nobis dicatis nihil de vobi,
sentite supra id quod eapitis huius initio seripsi,
id est, non amplius Glo vanae aemulationis in flari pro inagi sttis,ac doctotibus vestris. Quute o magistet Ocatechumene ι em l qua
si eaetetis enimentiorem seu in naturalibus, seu in super iraturalibus JQ inquam, nisi tu ipse qui initari,a s di eas: Labor, illidium,industria me discernunt respond. bo : Qv d habes. quod non a Deo aeceperis a Nam labor: ingenium, Id omnia,quae habes seu naturalia,seu si per natu ralia a Deo aecepisti 3 Ergδ non tibi , non ho in inibus, iel Deo omnem gloriam attribuere: s autem aecepisti, cur gloriaris , qu i si milia Qq; de all- tenus Meeperis. Prosetid qui de aliqua animi. vel corporis dote glotiatur, nec caelesti tr;-DEo ii Mai. buit largitori, quasi Deum se esse iudieat doli, quodammo illius agnatum post florem quam a se ipsoae do se Deum cepit.J I.Dn Iasti isti Hiis iam diuitiis sipientiae, is ζ ρ G ae reliquorum bonorum scitimini,vi vos iacta tis. lest ironia sne nobis νunatu , seu nostro non egetis auxilio, immδ non excludentes, videmini vobis Regnum, victoriamque adepti quod vobis minime inuidemus: imino Deum
enix ε precamur,ut veraester regnetis ut et vos,
tanti boni participes simus, re vob: sciam rega Chat;tas es- nemus. C liaritas escit; ut proximi mei bonai t 'o' mea vere existant. Vnde Paulus Corinthiorumhuti triani in proprium existi inabat. J Tantum
sic vero abest . ut nos vobiscum regnemus eo modo, quo vos Regnum apparari putatis , nempe omnium visibilium bonorum abundantia: vis otius vilissimi habeamur, de omnium mortatum abiectissimi, puto enim . quda Deus nos. quos Apostolos elegit Ecclesiae Principes non Regni temporalis com uod is destinauit, sed ad cuncta ineommoda subeunda, nempe ad mortem post aceib: illinas aerii ranas,& calamitates, quibus veluti in theatro spectaculum exhibui mus toti mundo. nempe Angelicis spiritib i ,& Lominibus, instat damnatorum ad bestias, vel ad ignem qui superne in theatroal. Omnibus aspectantur. νι in inundi theatro a vobis,
vestrique similibu , eensem iit stulti . id quid meroptet Christum, cruci sussi xum , quem timplici in synceto sermone plaudiciunus e vos econtrario,qui acumina philosophica sectamini,& eloquentiam assectatis, in cisi A. id est, in
Clitasti Euangelio exponendo prurinres habe mini. Nos infirmi dileursibus,vo, fortes conceptibus,&rationibus: vos nobilitate conspi eui , nos penitus ignobiles. ' Hinc patet madita ti. aperte, quam quanto hominum iudicia et tot et o te nitantia nitalitur 4 hominum Vtas i a. i a. t l. t t s. a 6. IIIue in hane hodiam. J Et plan hoe vere pollum. ex animoque affirmate , tias ad hoe vique tempus sanie ae, siti premi, nuditate labotare, ab Omnibus ex cludi, colaphis caedi, mancipiorum instat: de iuretiis sedibus diuagari. Et laborare . mani bus nostris tentoria e suentes ne discipulium olestiam asseramus. Commi is puncti, bene precamur et aduersa patienti animo sustitie mus. Blasphemamtir, s obsecraram, id est, pi Mis , ac contumeliis appetiti ad preces confugimus, ut blasphemiae illatoribus veniam, nobis autem patientiam a Domino impetremus.' Prosecti, oratio omnibus laborantibus, eunia obaso albctis persecutione affectis tutum est ablum .l lum i 'Tanquam purgamenta, excrementa, taces, sot-des. iam latum, de omniurn peripsema seu pananus sordem tergens hii iusmodi sumus e lecti, & hoe Usui adhac , seu usiue ad praesentem
horam. Non autem hie ita scribo, ut vos pudore suffundam i quorsum enim id apud , os agam i sed id mihi potius propositum est , , tuo, filios meos dilectissimos amanter adium neam , doceamque veram Christianae doctii nae tradendae rationem. Nam de si decem milalia paedago otum in Christi doctrina habueri
tis qui vos erudiant: non inultos certe habebi tis patres, qui vos paterna charitate complectantur, de eo amore ac benignitate, qua de eet stiti, doceti, vos ex testis doctrinae praeceptis imbucre. Quod de me ipso pollum affirmare; in Christo enim Iesu per Euangelii piri
dicationem ego vos genui, de ipsius Eeelesi summo Dei benescio aggregaui. ' Optimus Oiles, itaque magister ese debet discipulo tum p ater.J magistet Maguo eua vos, δe per eam qua vos paterna cha debet disi i ita te prosequor, etiam atque etiam obtestor. p Mut meam vivendi, docendique rationem , neglectis iis, quae inanem ostentationem cipiunt, imitandam vobis obiiciatis. Non ego , quoad seri potest, Christum mihi tanquam exemplar imitandum proposui. Vis i .i s. is .ao. Id o misi ad vos Timotheum 1. h.J Ob eam causam ad vos Timotheum lin- Mia stirismis, fili uis meum dilectissimum , ae ii delim Christi Domini ministrum , qui quidem vobis
in memoriam reii abit, quae si ineae vitae
ratio in Chiisti imitationem e quaeque loedim . Eeelesis, quas fidei praeceptis, Clitistianis
que motibus inbuendas suscepi. Tunqtiam noui utiνiti . se. J illud autem reticere non ponsum quod a nonnulis fide dignis audiui Aliquoi sei licet inter vos degere, qui se insati vii mitiae docent. q si ego nunquam ad vos sim rediturus. V niam sane, si Deo pla euerit, ad vos breui , de attentilis perspiciam non istorum magistro tum eloquentiam , Orationis apparatum. 3e elegantiam e sed spiritualem agendi, lo-eendique saeuitatem Norem in in elo initionis nitore, aut sermonis cultu situm est Dei Rea num,nempe vera saei Euangelis pr.i dicatio , de
Chtillianae religionis professio, sed in Spiritus
62쪽
in Epist. Pauli ad Corinthios r. Caput V uet .
cti Vi,ac potestatria&ή-Mii sic enim libet rem qusdem Praesulem ad me instruendum , aevos interrogare: utrum E duobus eligitis An monendum accedere in ciaritote, ct spiritu ., tisah,
vi veniam ad vos blandus,de lenis an cum vise mansuetudinit. Quae efficacius solet subditos dicio io, .dra siue seuera eorreptione, ut decet patrem ad minus morigeros ad frugem meliorem addu- Rugem memuis aedo filios discolos peruenire Si mihi optio dare celed addi 4 suis lux o sinctissime Paule . in casu simili, elige-
Incestuosum priuignicum nouerca coniugium reprehendit. Fuodlibet line aliud
peccati fermentum expurgandum adiicit, ut aeternum Pascha celebrare queant.
Mulvo auditur inter vos sornicatio,& talis sornieatio .qualis nec inter Gentes, ita ut uxorem patris sui aliquis habeat. L. Et vos inflati estis: de non magis luctum habuistis, ut tollatur de medio vestr sim qui hoc opus fecit. 3. Ego quidem absens corpore, praesens autem spiritu , iam iudicaui ut praesens, eum, qui sic operatus est, m in nomine Domini nostii Iesu Christi, congregans vobis & meo spiritu, cum virtute Domini nostri Iesu, s. tradere huiusmodi satanae in interitum carnis, ut spiritus saluus sit in die Domini nostri Iesu Christi. 6. Non est bona gloriatio vestra. Nescitis quia modicum sermentum totam massam corrumpit 7. Expurgate vetus fermentum, ut sitis noua conspersio, sicut estis azymi. Etenim Pascha nostrum immolatus est Christus. 8. Itaque epulcmur, non in sermento veteri, neque in fermento malitiae de nequitiae: sed in aZymis sinceritatis de veritatis. 9. Scripsi vobis in epistola : Ne commisceamini fornicariis. IO. non utiquet fornicariis huius mundi, aut avaris, aut rapacibus, aut idolis seruientibus, alio in quin debueratis de hoc mundo exiisse. ii. Nunc autem scripsi vobis non comis misceri; si is qui frater nominatur, est fornicator, aut avarus, aut idolis seruiens, aut maledicus, aut ebriosus, aut rapax: cum eiusmodi nec cibum sumere. 2. . Quid enim mihi de iis, qui foris sunt, iudicaret Nonne de iis, qui intus sunt, vos iudicatis I3. nam eos, qui foris sunt, Deus iudicabit. Auferte malum ex vobisipsis.
ERS. l. 2. 3. 4. s . omnino auditur inteν
ου, 4 Non incerto rumore , sed
omnino, seu fama constanti audio tolerati inter vos talis fornicationis
riari, abusu, , chialis neque inter Gentiles honestos& eiviles alsolet tolerati : nempὸ ut oriuignus
uxorem patris sui, seu nouercam sis binam, idque vivente adhuc patre, habeat. Porib adhuc patre superstite, id illos Corinthos scelus patratie , colligo ex x. Cor. I. ubi pater dicitur passus iniuriam. Erat ergo incestus simul de adulterium. inod apud bene moratas Gentes valde improbabatur. Et vos interim cum sciatis tam foedo scelere Ecclesiam vestram contaminari , adhuc inflati estis perbis de magistrorum praecellentia disceptationibus:&non potius quod aequitatis,& religionis ratio exigit 3 luctu ac lacrymis consternati, datis operam, ut de medio vestrum tollatur is, qui tam immane facinus tam impu-Vnus Mee denter, tam impie patrauit. ' Vi tollatur, ait, or Publicas de medio vestri, qui hoc opus fecis: non ri tollan-R.P. Auti de Ese. &Mend. in Ascr. T.IX. Pa. tur, qui fecerunt, innuens, unum solummodo totam edi fuisse, qui hoc facinus perpetrauit .Et hoc sum munitatem cit, ut Corinthij omnino male audiant. Quia '' IM. unus insignis delinquens in communitate eam totam conspurcare videtur. J μ unde reme Ex punctodium erat, huiusmodi hominem ab Vrbedetur p uo Q kψε bari: M tollatur de medio vestri Vt sancta hinc ἡ .
communitas ediscat, notam, quam ex prauo G- decole ex cio contraxit, eius exturbatione dilui. Sie purgatur.
ex Christi collegio recedente Iuda, si qua umbra quodammodo erat velut offulsa Iesu societas, fuit omnino ablegata. Vnde opportune Dominus et Nunc clari arm est Fili in hominis 4'ο quiadem absens corpore , animo vero praesens, iam perinde, ac si re vera praesens essem dc corpore, eum,quem non puduit, post auditum,& acceditum Euangelium palam in media Ecclesia tantum scelus patrare,diuina sententia iam damnatum esse definio. Vnde in nomine Domini nostritio Christi vobis in unum coactis, ea potestate, qua ab ipso sangor, enuncio, me statuere tradere dum satanae eiusmodi hominem,seu excom municare in carnis interitum, siue ut corpore diis ,rpc uexetur 3c morbis , seu vulneribus a daemone affligatur: ut sic diuexatus tandem resipiscat.' Trarire,inquit, huiusemodi Iarana. Sive ex cominia a municare.
63쪽
ια Libre I I. Commentari j Literales 3ί Moralas,
municate. ut qui excom nicationis plenam eontem mint,ediscant idem esse excontaminicari
Exeommv. hominem, ac daemoni tradi Addit. In inie- Misara hvm - -am ea mi, vi spirium suavi sit. AEiu itudines,&.e di, bolis labores qiri peccatori immittuntur, ad lpiritusti,di. sinitatem a caelesti Medico ordinantur. J . DColpotia iti- inremium .mi carnis. Seu in peccati illius earnalis ommoda . abol tionem ivtali j exponunt. Vbi annoto,a . ia cis non dixissc Paliluin, in interitum peceatoris sed talem semia carnis.sed peccati .Praesul enim eorrepturus sub tua oldinati. ditum, praescindere debet,&diuidere peerato- tui, rem a peceator huius agat interitum, illius au-piitio. h. tem incolumitati affectuose studeat Jtia poee, to Veri 6. 7.8. ne in bona gloriario MIyra. .Jrem, sed eo. Vestra de propria sapientia iactantia bona , seuria peccatum eum sundamento non est. Nam si vere Sapien- ., '' res essetis, cognostere debebatas, sarmentum: quantumuis modicum totam massam Corrum-p... κ pore,Graece, norare. Et pati modo seelu,
mantis- . Doc impij istius ciuis, eis unius incestuos, i, I Metanaia a. men totam vestram eongregationem in seere.
i. t. a. i. Partim imitatione. ' Quia unius publue de m l uetitis exemplum impunitum plures se- utilis, liiuntur ' Partim imputatione. ' Quia tam
blite de iri enorme scelus , quod praeter fas a cunctis vo quentiae,e bis tolerat ut iusta Dei ultione in omnibus puplum imi - nietur.' Expin ..te it tu te vetiti fermemtum . seu
sequutii. . istum putidum fornicarium e coetu vestro pel Cti . . ., lite. V. siιι con 'e m. sue pura & int, peccatu t gra massa nullo sermento insecta. Sicut esto.
ria ψ ' η' leu este debetis est Hebraicitus a timi, scit D..uis ' peccati fermento prorsus alieni. Q iod non
'bs re moneo nunc: eum Pascha vobis eonti
nuo sit agendum in quo ludatis omnia suntarima. Nostrum enitia Clit stianorum pascha, seu Agnus de victima r .ichalis i pro nobis immolatus est Christus sua morte nos ab An gelo pereut ente libet ans, & Pharaonis, sue peerati iugo eripiens. Itaque Hebraeorum exemplo, solemnibus epulis sestum eelebre mus, non cum Limentato veteris vitae peccatis insectae pane : sed cum panibus a almis non physicis e faritia consectis, frei mysticis , de spiritualibus , qui sunt morum sinceritas, devitae totius vetitas practica quidem ex honestate actionum. Verss. o. i. r. 3. Scripsi GLa. 4 Seri- ipsi alias vobis, s recordamini, ne ulla vobiscum scortatoribus esset consuetudo. Pestis Pestis Ulii. enim est libidinis vitium . quae facile haerenti '' communieatur.J Non siqvi hie a me accipi voluerim, quasi omnino a me vobis sit in te dictum , cum Gentilibus se iratoribus diuersari , aut cum auaris, aut cum rapacibus, aue cum idololattis . Nam s prorsis vobis ab eius. modi hoininum contio ess tabstinendum, ex hoe planἡ mundo in notiti altu esset com gran-dti. Δtine avitem de iis cortatoribus vobis seti-bo,qui in Ecclesi situ versantur,ne inqua, iis commisceamini: & s quis ex naitibus vere se
ortator , auarus, aut idolis seruiens, aut conuitiator, aut ebriosus, aut rapax, cum huius. modi, nec cibum quidem sumendum esse cen-
o. ' Edistant hinc Religiosi plus ciandali cita tisai
cunctis exhibeti ex vulva ij p., blico exeessu. datum et inquam ex multorum taeeularium improbitate J ex is Sie quidem meum monitum accipi a vobi, voluerim. stiidem A mea speciatim interest de ea in . quaniis, qui ab Ecclesiae finibus longe absunt, ne plutiumque Euangelii fulgorem recipisint, iudicare. saecul imNonne de iis omnibus qui in tu, , seu irilia myxψ, Ecclesam vestram sunt, de in aliqua publieat seandala labuntur, vos iudieatis, & commetitis poenis eos punitis De iis itaque & ego Didiaco. Vnde piaculum erit mihi, & vobis, s malum G taee ἡ, hune incestuosum e Clitistian rum coetu ausetti non studeamus ego assectu& monito, vos exeeutione. Eos namque quisoris sunt. Deis niueabire ad nos non pertinet punire eos , qui nondum attinent ad Eecie
Taxat Corinthios quod apud Paganos Iudices lites cum Euangely decore iustituant. Uebementer libidinem insectatur.
vo ετ aliquis vestriam habens negotium aduersus alterum,l iudicari apud iniquos, & non apud sanctos 2. An nesci-l tis quoniam sancti de hoc mundo iudicabunt 3 Et si in vobis iudicabitur mundus, indigni estis qui de minimis iudicetis ti I. Nescitis quoniam Angelos iudicabimus; quanto magis, faecularia q. Saecularia igitur iudicia si habueritis: con- temptibiles qui sunt in Ecclelia, illos constituite ad iudicandum. s. Ad verecundiam vestram dico. sic non est inter vos Sapiens quisquam, qui possit iudicare inter fratrem suum Z 6. Sed frater cum fratre iudicio contendit:& hoc apud infideles 3 7. Iam quidem omnino delictum est in vobis. quod iudi- Cia habetis inter vos. Quare non magis iniuriam accipitis quare non magis fraudem patimini λ 8. Sed vos iniuriam facitis , de fraudatis 1 de hoc fratribus: P. An Destitis quia iniqui regnum Dei non possidebunt Nolite errare: Neque fornicar ij. neque idolis seruientes, neque adulteri, IO. Neque mol-las , neque masculo tum concubitores , nequo fures, neque auari ; neque ebriosi,
64쪽
in Epist. Pauli ad Corinthios t. 1 Caput VI. 33,
clos, neque maledici, neque rapaces, regnum Dei possidebunt. it. Et ha equidam sitisti si sed abluti estis, sed sanctificati estis, sed iustis cati estis, in nomine Domini nostri lesu Christi. & in spiritu Dei nostri. ia, Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt. Omnia mihi licent, sed ego sub nullius redigat potestate.
3. Esca ventri, & ventet escis: Deus autem & hune & has destrueti corpus autem non se inicationi, sed Domino: & Dominus corpori. i4. Deus vero & Dominum suscitauit e & non suscitabit per virtutem suam. is. Nescitis quoniam corpora veastia membra sunt Christi Tollens ergo membra Christi, faciam membra mete tricis 3 Absit. 16. An nescitis quoniam qui adhaeret meretrici, unum corpus eiscitur Erunt enim finquit) duo in carne una. a . Qui autem adhaeret Domino, unus spiritus est. 18. Fugite sornicationem. Omne peccatum, quodcumque secetit homo, extra corpus est: qui autem sornicat ut, in corpus suum peccae. I9. An nescitis quoniam membra vestra, templum sunt Spiritus sancti. qui in vo bis est, quem habetis a Deo, & non estis vestri ro. Empti enim estis pretio magno. Glorificate & portate Deum in corpore vestro.
. et sum factus,sellit et,quod vos non pudeat,quem
tristi II piam existere inter vos qui cum a ueti is alte tum fratrem litem intentet . ad tribunal iuia quotum, & non sanctorum accedit, id est, non Christianorum,sed Paetanorum iudicio submit I ea sine titur. ' Iudi es Gentiles vocat iniquos. Nam Deo .l scit E qui Deusti verum lion e lit,sed idola,quomodo
Moc iudi ex ligno. ae lapide seu mendaei deitate veritatem iudicio adstruendam edi et i Iudex sne Deo dissicile aeque iudicabit.J An nescitis, sutu i um aliquand),vi sancti cunctos homines in ex tremo die indicenti Quod si vestrum iudicium subiturus est inundus, an non digni nune estis, qui minimii iudiciis praesciam inir Nescitis ne, nos qui Euangelis persectioni studemus, dedae. mone ipso eiusque lectatoribus Anselis senten tiam esse laturos 3 Tantum proiecto abest, i quae ad huius vitae usuin spectant, & mortalia sunt & eaduca, eiusmodi iure censean tur immunes , ut a nobis iudicari non queant. saevitaria igitur itidicia s habuerisis . id est, s de rebus corpo te is, quaeque ad hanc mor. talem vitam sue tuendam, siuὸ Ornandam reseruntur, ciuiles concertationes existant quid necessum est, Iugiees Gentiles adire γMalim quidem Iudices , vobis constitui potius eos , qui minimae aestimationis sunte oae res inter vos. ' Res enim temporales tam infiis
mi pretis sunt . ut vel quique e fratribus si dili meridis eontrouersis idoneus affatim esse valeat J Ad sere natam vistra , . J Haee
ideirco me commemorantur, ut hanc potin sinum ob causam vobis pudorem incutiam idum enim ad Paganorum tribunal accurritis, profiteri videmini, neminem esse inter vos ea sapientia , ac prudentia praeditum, qui statium suorum lites componere, & contentiones
ditime te sciat. Seustiner eum farre, se .l sed Irosecto ita se res habet, stater eum fratre tu telo contendit, Se alius aliud ad Iudices a Christiana religione alienos trahit; quod in religionis dedecus refundi quis non videat 3 Iam quidem non solum magna animi impotentia est,sed di non leue crimen,qudd inter vos con
Mouersa inso ro disceptandas, & ei uiles con tentiones ludicis auctoritate definiendas non sine graui infidelium Osthiasone habeatis. Potius enim deberetis , intutias aequo animo ferte, ae bonorum iacturam boni consulere.
Haec enim caduea posthabenda sunt publieae aedifieationi. ' Quod quidem Resigiosi, ae La saeutiteacerdotes debent alte menti reponere: Geulate, pugui ut
enim graui scandalo punguntur , dum vident et
a mundo ex statu seinotos, ex ambitione aut late, de i.
allatilia publicὸ lites excitare. J Atqui multo lari itidete aliter se res habet,quia non molia non tolerati, tibus lites iniuriam,nὸ lis excitetur, Sed vis imaria fuit Mus sis staι, ibis , & illotum bona staude , ae dolo interuertitis, An nesitis, impios, ac scelestos homines caelesti Regno , & paterna Dat haereditate excludi 3 Nolite quaeso,vano errore deludi i sed eertum habetote, neque scortatores, neque idololatras , neque adulteros, neque qui
praepostera manulorum VeneIe utuntur,neque molliciei libidine delectantur, neque Dies,neque auaros, neque ebrietati studentes, neque conuitiatores, neque rapaces Regni caelestia possessionem consequuturos.
Vos ii .i a. Eι hac quida Dipii, cte. J Ee certe quidam vestrum hisce criminibus sue runt insecti; sed Dei benignitate ab hisee sor dibus estis diluti.& sinctificati,seu veram iusti tiam adepti saero Bapti suo Christi Domini no mine lustrati diuin'que spiritu percepto. ve
rumtamen tui alia omittam j omnia, quae in differentia sunt . N in utramque partem Aiacilἡ attrahi possunt, mihi luent e Pon tamen omnia ad eunt finem, quem expetimus, asse quendia ra tecta conducunt. Omnia, ut dixi,
indi intentia mihi licent; sed ego sub nulliua
Gentilis redigi potestate patiar. Occurrit Apostolus taeitae. Corinthiotum obiectioni: Si iure naturae licet. eotam tribunali etiam Et hii leo lites instituere eur aetitEt in illas inuehetis a Respondet Apostolus : Non inuehor, quia non licent: sed quia vobis non expediunt: &quia nolo seu me seu vos sub alienorum Iudi. Noa am, acum potestatem redigi. ' Non omnia quae quae ficent. communitet lieent, expedit a fidelibus speei, tim Deo addictis geri .Licitum est publicis ludis R. trios, interesset sed sacerdoti.& Regulati expedit ab geli.
eiusmodi spectaculis abstinere. i 2.
pitudine, , qua vos immunes omninδ esse eu-
65쪽
pio,Pauca attexam. Escae ventri, & venter escis est ac putatus: Deus autem & huncide illas ali-Juando abolebit. Corpus vero vestrum non circo conditum est,uti cortationi; sed ut Deo Domino seruiat. Contra vero de ius dc aequi-- eas postulat ut Deus corpori vestro praesit, eique dominatur. Itaque sicut esca corpori de Corpus escis deputandus est: haud aliter corpus vestrum Deo debet addici, & Deus corpori uti debemus vestro unice debet dominari. η Cum igitur orpore no' corpus nostrum non sitsed Dei,utendum nobis' qum illo'tanquam alieno.JQM autem hoc corpus ab immunditia seruarit immune, praemium dc in ipso recipiet. Devi enim qui Christum corporis nostri Dominum Ciseitauit ab inferis: Be nos diuina sua potestate tametsi corpora periisse videantur, rursus ad vitam excitabit. Nescitis corpora vestra membra quodammodo esse Christi An igitur adeo quispiam de-
si piet,ut Christi membra tollat, de imPurae v luptatis illecebris captus, faciat, ut scorti sint membra An nescitis, quoniam qui scorto adhaeret eum fieri cum illo quodaminodo unum corpus. Sane ita olim scriptum esse accepimus.
Erunt duo in carne tira,cuin de maris ac Reminae ferino procederet adis autem , verε de ex ani
mo Domino adhaeret, unus plane spiritus cum illo efficitur, de eiusdem propemodam na- urae fit particeps : atque adeo nullum mor tale , ac caducum cogitat et tantum abest, ut sese voluptatibus insciendum exhibeat. Fugita fornicationem, se. t sic ergo apud vos statuite omni animi contentione , scortationem vobis esse fugiendam. η Ad alia vitia superan. Loatis rida pugnax accede r si luxuriet vitium contra te in largat ei exhibe terga. Fugienti enim 'sine sanguine victoria paratur.ὶ Omve enim peccatum, quod ab hominibus patratur, citraco poris iniuriain, seu contumeliam fit: qui vero seortatur, quia foeda voluptate inficitur, corporisque vires frangit, merito dicitur in . corpus suum peccare, eiqtie iniuriam inurere. An nescitis , corpus vestrum Templum esse
Spiritus sancti, qui quadam ratione sedem suam in vobis collocauit, ex quo illum Baptismo expiati caelitas percepistis An ignoratis Templum Dei elle, cum Christum in Euch
ristia recipitis3 Itaque oportet vos esse Deo siepenitus addictos , ut vestri iuris nequaquam jam sitis. Empti enim estis magno prexio, id est, sanguine Christi. .Eqiunn igitur est, vos Deo Ium corpore tum spiras omnem honorem de gloriam exhibere, cum haec omnia Dei sint beneficia η Illud non cadat sine pondere : Templum Membra vestra Templum Iunt Spiritu. fricti. ip m.
Quid Spiritui eum carnis voluptatibus t quid e ,
sarila eum nequissimis libidinis actioni- mu, east iis. busti te fulget
Liber II. Commentarii Literales εἴ Morales,
Respondet Patiuus quassionibus tribus sibi a Corinthiis propositis, nempe de iure
matrimonij, de virginitate, de caelibata. I. an E quibus autem scripsistis mihi: Bonum est homini mu
lierem non tangere: 2. pi opter fornicationem autem unusquisque suam uxorem habeat, id unaquaeque suum virum habeat. . Uxori vir debitum reddat: si in iliter autem de uxor viro. 6. Mulier sui corporis potestatem non habet,led vir. Similiter autem & vir sui corporis potestatem non habet . sed mulier. s. Nolite fraudare inuicem: nisi sortε ex consensu ad templum,ut vacetis orationi: de iteium reuertimini in idipsum , netentet vos sa anas propter incontinentiam vestram. 6. Hoc autem dico secundum indulgentiam, non secundum imperium. T. Volo enim omnes vos esse sicut meipsum: sed unusquisque proprium donum habet ex Deo: alius quidem sic, alius vero sic. 8. Dico autem non nuptis, de viduis: bonum est illis si sic permaneant,sicut de ego. 9. Quod si non se continent, nubant, Melius est enim nubere,
quam uri. ι . Iis autem t qui matrimonio iuncti sunt. praecipio non ego, sed Dominus, uxorem a viro non discedere et M. quod si discesserit, manere innuptam, aut viro suo reconciliari. Et vir uxorem non dimittat: Ιχ. Nam caeteris ego dico, non
Dominus. Si quis fiater uxorem habet infidelem , de haec consentit habitare cum illo, non dimittat illam. 33. Et si qua mulier fidelis habet virum infidelem, & hic consentit habitate cum illa , non dimittat virum: Iq. sanctificatus est enim vir infidelis per mulierem fidelem &sanctificata est multor infidelis per virum fidelem: alioquin fit ' vestri immundi essent: nunc autem sancti sunt i s. Quod si infidelis discedit, discedat: non enim seruituti subicctus est frater aut soror in huiusmodi: in pace autem .vocavit nos Deus. I 6. Vnde enim scis mulier, si virum saluum fa- Cies aut unde scis vir, si mulierem saluam facies II. nisi unicuique sicut diuisit Dominus, unumquemque sicut vocavit Deus ita ambulet, re sicut in omnibus
66쪽
in Epist. Pauli ad Corinthios i. Caput VII. 11
ecclesis doceo 18. Citcumcisus aliquis vocatus est non adducat praeputium. In praeputio aliquis vocatus est non circumcidatur. 19. Circumcisio nihil est. & praeputium nihil est: sed obletuatio mandatorum Dei. . o. Vnusquisque in qua vocatione vocatus est, in ea permaneat. 2 ι . seruus vocatus es non sit tibi coiae: sed & si potes fieti libet, magis utere. 22. Qui enim in Domino vocatus est seritiis, libertus est Domini similiter qui liber vocatus est, seruus est Christi. 13. Pretio empti estis, nolite seri serui hominum. 24. Vnusquisque an quo vocatus est, fratres, in hoc permaneat apud Deum. De virginibus autem praeceptum Domini non habeor consilium autem do, tamquam misericordiam consecutus a Domino, visim fidelis. 16. Existimo ergo hoc bonum elle proptet instaniatem necessitatem, quoniam bonum est homini sic effiς. 7. Alligatus es uxoruno si quaerere solutionem. Solutus es ab uxore3 noli qua rete uxorem. 18. Si autem acceperis uxorem: non peccasti. Et si nupserit virgo, non peccauit. tribulati nem tamen carnis habebunt huiusmodi. Ego autem vobis parco. a'. Hoc itaque dico, stati est Tempus breue est, reliquum est, ut oc qui habent uxores, tanquam non habentes sint: 3 o. & qui sent, tamquam non flentes: oc qui gaude ut, tamquam non gaudentes e dc qui emunt, tamquam non possidentes: 3 i. & qui utun tur hoc mundo, tanquam non utantur e praeterit enim figura huius mundi. 31. Vo lo autem vos sine sollicitudine esse. Qui sine uxore est, sollicitus est quae Domi ni sunt, quomodo placeat Deo. 33. Qisi autem cum uxore est , sollicitus est quae sunt mundi, quomodo plaeeat uxori,M diuisus est. 34. Et mulier innupta , de virgo, cogitat quae Domini sunt; ut iit sancta corpore, &spiritu. Quae autem nupta est, cogitat quae sunt mundi, quomodo placeat viro. 3 s. Porro hoc ad uti sitatem vestram dico: non ut laqueum vobis iniiciam, sed ad id, quod honestu in est, de quod facultatem praebeat sine impedimento Dominum Cesectandi. 36. Si quis autem turpem se videri existimat super uirgine sua: qudd sit super adulta, & ita opor tet seri: quod vult faciati non peccat, si nubat. 37. Nam qui statuit in cord 8stio firmus . non habens necessitatem, potestatem autem habens suae voluntatis, Sehoc iudicauit in corde suo seruare virginem suam , benefacit. 33. Igitur fle qui matrimonio iungit virginem suam, bene faciti de qui non iungit, melius facito 39. Mulier alligata est legi quanto tempore vit eius vivit, quod si dotini et it vite ius, liberata est: cui vult nubate tantum in Domino. qo. Beatior autem erit si sic permanserit, secundum meum consilium: puto autem quod re ego Spiritum Dei
habeam. eorporis potestate spoliatus, eam omnem uxo
ri concellit. N u igitur, ne in urccm vestro tu
re stati dimitii : nasi folle communi consensus d aliquod certum teli pus ab usu matrimonia abstruenduiti censeatis ut Cinem orationi. 'Si Eueliat platania puritas decet orationem . quid Eueha. Itistiam reeipiendam Laudabiliter quidem con- .. ἰώ
iux recepturus Eucharistiam coniugem Iugaia si matrimo
bit, ut tibi sit licitum udbitum tune non tol mlabit ne naruere. Tamae enim tria axis sacerrimae puritati ea corporis eam recepturi praeparatio debetur D ite, iam Fetioti m M uti vim , ici est . ad ius mar: tale seruandum; ne satanas vos in fetaudem indueat a continentia illa vestra ad ineon
tinentiam arrepta occasione. 7 . s. . s. s. io. i. His autem di a se unia
9uminati sentiam, O .l Haec autem non perii de accipi volo, quas hanc vobas legem neceia sario impotiam enic enim haec ego ex animo praeeipienda duco; sed humanae conditionis memor. ad grauia mala vitanda, hoe vobis permittet id uin imo suadendum censuerim. V lo enim. s..J Nam s ea animo meo fingendi homines essent, omnes vos mei similes coelibes esse optarem. sed video, non idem Omia snes polle, sed viavin quemque propriunt, ac suum a Deo murius accepi ile aliud sane, atque
ali indeb ut hie quidem hoc modo, ille heid
stiotii uti veth per littetas nullia vobis propositarum prima est: Ati Christiano, vi pote iam renato iam di sanctificato casti imtis studioso htoistis si a re uxoria abstineti dum; ut quidam pseuAo-Apostoli,qui, sanctio
res habeantur vos edocetit 3 se responde Zontim est. Graece ita λιν , id est . ρὐhrum . seu res in se piae clata non cognoicere mulierem. Noe enim Angelicum est, summeque optandum. pet accidens autem. hoe est, propto fornicinione vi vitandam expedit , ut vitiisquicque vestrum qui incontinentiae subitis periculum , uxorem suam , quam duxit, habeat, de illa viatur. Loquitur hic uiane Apostolus de solis coniugatis, nam infra eis. p. incipit de noti nuptis disserere 3 & unaquaeque vir uni suum. eui nupsi, habeat, quo uti etiam pos-st. Viori itaque tit debitum reddat i & smiliter uxor viro. M o nupta corpus in sui pote state non habet, sed ex nulliarum inito scedere
illud viso penitus permisit : similitet vir sui
67쪽
Liber II. Commentarii Literales 3c Morales,
secus, & longe alia quapiam ratione sic comparatus , & animo constitutus. Dico itaques meam requiritis sententiam, coniugi expertibus, & illis , qui nuptiarum foedere lunt soluti, laudabile , atque utile illis elle, eam vivendi rationem complecti, quam ego iampridem profiteor. austu si cupiditatum aestu, atque impotenti libidine vincuntur, nec calle se degere posse sperant, me a uctore , matrimonio iungantur. Satius enim est legitimum inire conrugium , quam libidinis flamma ita
exuri, ut te voluptaxi conlitangendum illicitae
praebeas. Porro hic uri non cit tantum calere, vel tentari caloie libidinis inam sic etiam Pau
rea nupsit sed cit idem quod ardere libidine, &ab ea vinci succumbcndo, ac lardi consentien- Magnum do. Illud preme : κ fruisque proprium d
Dei nonum mim habet ex Deo. Et quidem ipecialis Dei do-
mina supe tudinem accepit Ie ad icta tamina superanda. JIantur. Is autem,qui matrimonio adstricti tenentur,non
mea solum sentcntia, ted Domini ipsius praece-ζto demmcio, Vt ni pziarum fixdus, connu- iique lanctitatem ad extremum usque vitae spiritum obteruent: neque uxor a viro sibi un-qoam recedendum putet: aut vir fas sibi esse persuadeat, uxori nuncium remittere. suo is
ut non semel accidit dissidij causa aliqua adeo
grauis occurrat, ut finiuina a viro per diuoriarium separetur Ecclesiastici Iudicis semetitia:
id sibi pei suadeat, alterum e duobus sibi eli
gendum, aut absque connubio coelibem morum rationem inire , aut ad viri redire consorti una. Vir autem intelligat, uxorem liaud elle facile Toletantia vel hoc licito modo dimittendam. ' Si con-mu ua con iuges alter alterius onera portarent, sibi ii aut des bis' cein non dissicile ignoscerent. Hodie excedit noscit. maritus,cras Ux rexcedit.Diuortium tolerantia mutua non noscit l nisi a. i 3.14. t s. 6. Nam taeteris ego dico, .l Caeteris autem ego ineam aperio sententiana,quamuis ea de re nihil ChristusDominus aperte, ac nominatini praescripserit. Si quis ex fratribus uxorem habet infidelem, illa verbsponte sua eius consuetudinem amat, amicό- que cum illo degit, nec ullam Deo inferat contumeliam : illam nullo modo repudiet.
Es quae foemina, quae viro infideli nupta est,
qui suas nuptias non renuit, reliquaque coniugis ossicia beneuolae praestet,ne illum deserat, seu ullo modo a coniugio recedat. Annotarim verb, tempore D. Pauli infidelitatem nec fuisIeimpedimentum dirimens matrimonium cum fideli contractum , nec impediens ; seu contrahendum,vel contractum, si fideli non erat peruersionis periculum. Poterat tamen ex Christi permistione fidelis coniux infidelem coniugem nolentem conuerti, dimittere ,& alias nuptias inire. Progrelsii autem temporis fuit in Ecclesiam inductum, ut infidelitas dirimat matrimonium a fideli euin infidele contractu in. Causa autem cur Paulus malit eiusmodi coniuges
non separari, erat, quia id sali iti prolium , Se ipsus coniug l infidelis non expediebat. Neque profanabatur , aut polluebatur fidelis per infidelis contactum, ut Corinthii scrupulo puncti timc barit.) sed potius sanetilicaius est, ait I vir in esu per mulierem sidelem, scilicet
morali quadam denominatione, & quas sali ctitatis extrinsecae aspergine : partim quia maritus est tactae seu fidelis coniugis, & una caro cum illa: partim quia non impediendo illam in
sua fide & religione degere quasi viam sibi ad
veram sanctitatem sternit,ut scilicet per preces, merita, monita, & exempla fidelis coniugis, paulatim etiam i pse conuertatur,& sanctus fiat. Patuit hoc in Valeriano Ceciliae, Adriano N taliae, Clodoveo Clotisdis marito. 8 Valde valde eon: equidem confert unius coniugis proba vita ad 'Mς alterius non probi coniugis reductionem. J Et b, sanctificata eodem modo est uxor infidelis per eoniugat maritum fidelem : si hoc vero ita non ellet & probi rς M. b. tiusmodi nunc coniugia inquit Paulusi ille ' o QM gitima censeantur,liberi vestri impuri seu adulterini essent,& alieni a vera i iactitate quae Baptismo percipitur: cum tamen re vera lancti, iid eth legitimi, & iure sacra unda tulitandi obiiciuntur. Quod s is qui fidelis non est, a fideli coniuge recedere velit, recedat. Frater
enim aut soror, seu fidelis maritus, vel uxor in huiusmodi rebus seruituti sabiecti non sunt,
ut cogantur infidelem sequi impium, aut creatoris contumeliam sustinere. Verum ad pacificam vitam nos Deus vocavit, quae non
potest coalescere, ubi inter fidelem,& infidelem voluntatis alienatio intercedit. PMe enim scis,cm. J Hortor autem tam fideles maritos infidelibus uxoribus adstrictos, quam fideles uxores maritis infidelibus illigatas , ut patienter sustineant quae ex diuerso cultu orta fuerint , lalua fide, incommoda. Periistentia enim huius coniugij potest esse utilis ad salutem. Nescis etenim ὁ uxor Christiana , an tuis monitis & exemplis virum tuum Gentilem poteris ad Euangeli, cultum allicere. Unde etiam sciso vit Christicola, an uxori tuae Gentili valeas aliquando aut consilio, aut vitae exemplo salutem asserre.J
quescis divisi Dominus,cted Particula, s.idem est hoc loco quod Sed hoc sensit. Sed ita ambulet quilque sicut unicuique diuisit Dominus. 3c sicut unumquemque Deus diuisit. Haec o fratres dixi, & in omnibus Ecclesis, sui Christianorum congregationibus doceo circa coniu- egium fidelis cum infideli:& circa discessionem,& diuortiti m. si infidelis illud quaerat,aut conis stare pax sine diuortio non valeat. Alioqui velim , unumquemque in vocatione sui coniugii petieuerare , & uniuersim sorte sua elle con tentum. Si ei cincisus aliquis prius, quia Iudaeus erat, vocatus est ad fidem Christi, prae .
tium non attrahat, seu instrumento attractorio
reducat cutem, ut glandem tegat. Id poste fieri docet Celsus lib. . cap. 1 f. idque eos, qui a Iudaeis apostatae ad Gentiles migrabant,facere solitos ex lib. I. Mach. i. I 8. patet. Instrumen tum autem, quo id gerebatur , Spati secrem vo-
cἰtabant. In praeputιo autem vocatus . seu ex Gen
tilisno ad Clitistiani sinum Dei vocatione ad- diristus non circumcidatur, hoc enim esset iudaizare. Circumciso iam niti l est, seu nihil valeat ad salutem , & iustitiam , ideo non sunt affectanda. Obseruatio mandatorum Dei est totum quod ad iustitiam & salutem consere. Vnu quisque persistat in eo vitae statu, ad quein a Deo vocatus fuit. Serum vocatim es t Non sietibi curae, seu non te angat, quod ss seruus. Si
68쪽
in Epist. pauli ad Corinthios i. coni VII
tamen sese occasio offerat consequendi libertatem , eam elabi non sinas, sed illa utere , ut te in libertatem aisuras. Qui enim cum sit seruus, a Domino ad fidem Ciuiiti vocatus est, est manumissus, libertatem filiorum Dei alle cutus, licet adhuc seruitute temporali premara, tui. ' Non itaque angaris, quod sis seruus,
Potiuntur i, mancipia , quae ad fidem conuertuntur, trana
h- ις. seunt a seruitute vili ad struitutem quae quidem est simul Dei filiatio. Si liter qui liber vocatus est, seruus fit Christi. Pretio enim sanguinis eius redempti estis tam seruus , quam liber. Qui autem liberi suistis ad fidem vocati, nolite feri servi hominum , seu ne vos in mancipia vendatis, si possitis libertate potiri. Haec enim ei uilis libertas decet Christi libertum, de iurat, vi expeditius Christo vero Domino seruire possitis. Haec igitur sit huius disputationis clausula: V iusquisque, tuam contitionem, de statum agnoscat, planἡque intelligat nullum esse statuum genus, cui Christi Domini bene uias si sui uelo non pateat aditus ad lalutem. Quid o agris Mus lax φ l, ' mendice, 6 mancipium tuam vicem do-llimi omni tes Z Permane apud Deum diues es , Rex es, pateat ad sa- dum facili lis plane, quam mundi Principes ex L ning c tua humilitate forte ad Regnum aeternuin elevaberis.Jx. μύχs .i6.17. 18. 29. o. 3t. De virginibus D virgini- autem , ere. J De virginibus vero praeceptum i Domini, quod imponam, nullum habeo , ea
tamen de re meam vobis sententiam, de consialium exponam : quippe qui Christi Domitilbeneficio allecutus videar,ut quamdiu munere
Apostolico fungi possitis, imo debeatis cons-liis meis fidem adhibere; fideliter namque vobis annuncio, quod , caelesti spiritu accepi. Existimo ergo coelibem vitam elle in primis
commodam . dc opportunam propter necesu tem insta item moleuiarum . atque aerumnarum, quae nuptias assolent comitari. unde caelebs vita videtur esse coniugio praeserenda, bonumque esse homini se Ue, seu in c ibatu perma-
ipsa neeessi. nere. ' Preme particulam, Propter instantem -
in bst -- e 1 tatem , nec exprimit quaenam instet neces ciuilui'' sitas. Vt ilicet itinuat, ipsam necessitatem in abstracto nuptias comitari l Alligatus autem es uxori ' Ne quaeras diuortium. Solutis es adhue , de caelebsξ Noli nuptias appetere, & coniugii leges duras subire. Si autem vol post meum monitum , uxorem duxeris , haud tu quidem peccasti: quomodo nec deliquit virgo, si nupsit. Hoc tamen assirmare poisiim,eos,qui matrimonii iugo colla subdidere, carnis antichio nem grauissimasque molestias toleraturos. OmnImoda - Quaenam haec earnu tribulatior Loco verbi Vibulaxio sta illius tu stantem est in Graeco, Inmillentem statuitaristiti ' coniugali. V .gr.onus alendae, & instruendae s
miliae , onus uteri, partus , educationis filiorum, molestiae,moerores, timores , rixae,&c. .
statui coniugali inexistunt, seu ei sunt agnatae.JEgo autem, q ii tenerrime assicior vestro coma modo ,υobia ut filiis charissimis parco, seu parcitum velim , optans, ut multiplicium affictionum, Se molestiarum,quae nuptias comitant ut, stis expertes: de ideo continentiam suadeo. Hoc itaque ilico, cJlam vero vobis siue caelibes sitis, siue coniugio alligati indixerim,breue esse huius vitae misere tempus aeter neque instare
felicitatem. Vnde qui uxoribus colligati sunt,
perinde se gerant , ac si eis omnino careanti Nec enim coniunctio haec peip tua erit .scia ad voluptatem, Ieu ad molestiam. instor aduersis amicti , non aliter sint animo constituri, ac si nihil sustineant incommodi. Q vero rebus utuntur prosperis, ne insoletati gaudio assiciantur , sed pre se ferant moderationem. Et qui mercaturae vacant, ut rem augzant familiarem , ita vitiant, ac si nihil obtineant. Et qui vinntur hoc rebusive crearis oblectantur, ne praepostere iis d pompam , aburantur, & luxum. Praeterit enim breuissimo temporis interstitio huius mundi figura scuforma, ut est in Graeco. ' Piosecto humana Rerum omα Cuncta sumus, vimbea, vanitas , de icenae ilium mandi imago , de verbo ut absoluam, ii ilia. In sce nil .s Mna quid ni omnes sunt fictitiae actiones , qui 'sset, non flet,qui ridet non ridet: re quidum scena durat, flere, aut ridere .simulat , vel re gnare post breuissii num tempus scena finita, exprimit illarum actionum vanitatem J Volo propterea vis absque solicitudine elle. Porrd qui
caelibem vitam agit caelestia ac datina meditatur, seduloque inuigilat atque omni animi contentione laborat . ut Deo lolummodo placeat. sis autem mi ptias celebrauit, conubij iure quo- . dammodo compcll:tur, ea curare, quae ad liane mortalem vitam p rtinent, idque potissimum spectat, ut uxori latiss.ciat, cui placere cupiuatque ita in varia studia,di iter sis cogitaIiones,ac curas distrahitur. Et mulier innupta, scia virgo ea curat, quae Deo sunt grata, datque Operam,
ut sanctitatem tum corpore, tum animo asse
quatur. Qua autem nupta est, de iis est solicita, quae ad mundum spectatu , quonam modo scilicet viro valeat placere. ' illa expende AD' v;isti tui sier virgo cogitat, qua Domin3sunx, ut sit fantia Elogi, corpore, ct spiritu. Nil virginitati cum mundo, tota est plane caelestis. Angelorum quippe instar, uni Deo diuinoque obsequio totaliter intendit. Integrum est , ac perrectum holocaustum, corpore, & animo Deo omni ex parte dicatis. Duleis est Christi sponsa. Studio, cogitatione . astectu Deo simillima. Nobilis. sina pars, seu portio Ecclesiae r gemma que de
monilia totius orbis. Sicut nuptiae tetram, sic virginitas caelum replet. Plus caeteris a Deo, δe Christo sponso suo redamatur. Maius prae .mium iii caelo, & singularis aureola eam manet : unde hymnum canit, quod nemo alius
modulari potest.J Ex quibus omnibus, & aliis, quae a Patribus excogitata sunt, elogiis de cxhisce Pauli vel bis concludo virginitatem matrimonio esse meliorem, non tantum in ordine ad temporales curas, ac molestias vitandas,
uti Lutherus vult sed etiam ut quis sanctior
euadat, & cultui diuino aptior. 'U. S.I 6. 37. 8 39. o. Porνο hoe ad stiliatatem vestram dico, ctc.j Ego vero ab hanc potissimum causam haec ad vos scribo. D m ut laqueum, seu offendiculum vobis iniiciam , sed ut ostendam quanam ratione honeste, de apte reliquis omnibus curis, ac solicitudinibus ab tectis , uni Deo adhaerere possitis. Si quis au tem turpe sibi aut indecorum putat, filiam suam virginem domi consenescete , te florem aetatis sine spe fructus marcescere cogatur et de ad vitandum forta lle casus periculum, eam coniiubio iungeratacornis: agat, ut libet . ned
69쪽
18 LUM II. Commentarij Literales & Morales,
enim propterea delinquit, sed tuto potest eam viro tradere. Qui vero statuit in corae suo firmiter nulla actus necessiuate,nulloque puellae periculo , libere potest suo arbitratu, quod maluerit consilium de filia capere, Fc virginem eam assoruare: bene quidem facit. Igitur sui paucis exponam in qui filiam matrimonio locat , recte agit; qui verd qui eius virginita
tem integram esse vult, rectius admodum agat. Taxatur ' Illud annota, Qui matrimauio ιungit υirginem filia, quκ 'Hais. Innuit Apostolus par ntem esse ad quem
bis tui: AI pertinex, filiam coniugio aptare: non ad ip-rente nuptui iam filiam. Vnde tax intur filiae, quae insteio, traditur. vel repugnante iusta ex causa parente, nuptui traditur. Mulier, seu uxor lege connubii, tandiu tenetur, quamdiu vir eius est superstes. Si
ille diem suum obierit, ipsa, ea lege soluta,
libere potest , cui libuerit, iterum nuberer dummodo in Domino, id est , in Ecclesia Chriasti, & viro Christiano. Reatior autem erit, si sic caelebs permanserit; hic enim vitam age equietiorem & sanctiorem , & maiori glori .i in casso decorabitur. Hoc quidem meo gerat illa consilio : nec suspectum illud reputet; ex iast imo enim, ine non aliter atque alios Apostolos diuino spiritu esse praedituin. Ex in Mulies s arat Paulus consili, huius vetitatem ut scemmas eudis umio a secundis nuptiis auertat charitatis, ac compassionis affectu. Raro etenim mulier se' iee cundis addicta nuptiis suam vicem non do
Edocet, sum ciborum , qui idolis fuere immolati, per se non esse Agisitum ,si flat
non repugnante conscientia ,-fine pusillorum 1candalo.
E iis autem, quae idolis sacrificantur, scimus quia omi es eleutiam habemus. Scientia inflat, charitas vero aedificat. 2. Si quis autem se existimat scire aliquid, nondum cognouit quemadmodum oporteat cum scire, 3. Si quis autem dili-' git Deum, ilic cognitus est ab eo. q. De escis autem, quae molis immolantur, scimus quia nihil est idolum in mundo, id q i od nullus est Deus, nisi unus. I. Nam etsi sunt qui dicantur dii, ii ue in caelo, itue in terra liquidem sunt dij multi, & domini multi , 6. Nobis tamen via us Deus, Pater, ex quo omnia, dc nos in illum: & unus Dominus Iesus Christus, pcr quem omnia, & nos per ipsum. T. Sed non in omnibus est scietitia. Quidam autem cum conscientia usque nunc idoli, quasi idolothytum manducant: Se Conscientia ipsorum cum sit infirma, polluitur. s. Esca autem nos non commendat Deo. Neque enim si manducauerimus, abundabimus: neque si non manducauerimus, deficiemus. 9. Videte autem ne forte haec licentia vestra offendiculum fiat infirmis. Io. Si enim quis viderit eum, qui habet scientiam, in idolio recumbentem : nonne conscientia eius, cum sit infirma, aedificabitur ad manducandum idolothyta Ii. Et peribit infirmus in tua scientia frater, propter quem Clicilius mortuus est . Sic autem peccantes in fratres, & percutientes conscientiam eorum infirmam, in Christum peccatis. ι . Quapropter si esca scandalizat fratrem meum: non manducabo carnem in aeternum , ne fratrem meum scandalizem.
idolisserimantur, Erc.J Omnes qui dem recte in fide Christiana instituti sustici litem seientiam habemus, quod carnes, panes,vinum, aliique cibi idolis immolati, nihil inde seu religionis, seu sanctitatis, seu viiij aut sordium in se traham, nee ex se ab aliis vulgaribus cibis differant. Sed haec scientia quia in plerisque vestrum , o Corinthii, non aliaciatur charitati fraternae, non tam prodest, quam nocet; iram & vos inflat, seu superbire,oc aliis quasi ignorantibus ficis insultare : de non edificat, sed laedit proximum, id est, non
promouet infirmos ad Calutem, sed illis offendiculum apponit, quo in ruinam trahuntur.' Profectb scientia , quae Concionatorem in
sat, ut vanos conceptus meditetur, & inutile saereas clausulas proserat, non solum non-
prodest, sed omnino auditoribus nocet, sacros sermones profanam dum mutat in scenain.J Si quis autem sibi videtur, aliud scire, eoque nomine sibi nimium placens caeteris se praeponit, &plus aequo sibi indulget: is nondum quicquain nouit, uti oporteret scire.' Hominem praesumptio sapientiae prorsus reddit ignorantem J Sι quis autem Deum vera charitate complectitur, hic quidem ab eo Sapientiam hausisse putandua est, de ab ipso ita repra
elonatoris quae vana meditatur proserenda, nocet admo
dum audiis libus Scientἰx praesumptio reddit homi.
70쪽
ritὶ est ti- approbaret, ut eius Sapientia vera, minimὸ leoli qui qua adulterina esse appateat. - Vere sa-
Η 'μ' pieti, est, qui Deum vere diligit. J Deesicis
ut ad propositam redeam quaestionem, quae de , si eorum, quae idolis immolantur,instituta eratὶ nemo nostium ignorat idolum ni hil eise in telum natura, ac nullis prorsus viribus subniti inullumque omnino Deum esse prae
ter unum verum Deum vivum ae immortalem
quem religiose colimus. etsi in seiati non possumus plures ei reumferri, cui dij nomine natur tam caeli, qu in testae r stultisque apparet ideo plurimos esse deos,qui in ea lo,& in terra
dominantur : Nobis tamen unas Deus vetus
est summus ille Parens a quo euncta suere prosecta, & euius vi subsuimus: unus item Dominus Iesus Christus,per quem omnia sub-
ssientia se.Jport5 licet hoc sit euidens, non omnes sunt hae praediti scientia. Nonnulli et enim tacito quodam animi sensu immunda esse sibi persuadent, quae idolis suerunt ob
sata r nee tamen propterea ab eorum usu ha-etanias abstinuerunt; quo fit, ut illa ipsorum conseientia haud satis firma,polluatur. Mea -- rem per sese tantum hami nos Deo commraui .
id est, neque si vescamur, quidquam nobis spi-
titualis lueti aeredit , neque s abstinesmus vllius rei prorsus iactu tam facimus. Via re ta men . ne haee libera vel endi potestas. quam vobis seientia assumitis, of dieulo si iis qui aegro sunt animo, atque imbecillo. Si enim uti ista te ea ide qua diximus in scientia praegi
tum in idolorum delubro mensae accumbentem r nonne illius conseientia, quae alioqui rei ignorantia, animique infirmitate laborat, ad scelus prouoeabitur e cum non liceat, eum
idololatris idolothytis promicuἡ vestir quae
priuatim in domo comedete . st lieitum i Et ita tua ii a seientia comedendi licite, quae scandalo obotio comedis . perdet infirmum statrem , cuius salutem Clitistus suo sanguine.& morte operari contendit. Sie autem in scatcum pernitiem & interitum dei: uentes, de infit in eorum eonseientiam quasi quibusdam vulneribus cone identes, in Christumiosum humanae salutis operatorem peccatis. Nihil enim Christo Domino magis inui- Ma hasum,quam ab eo abstrahere illos, quos tot labo. Chi isto in ribus ad se allicere procurauit. J Γαννοι ν η sim is esca fratri meo quidquam obitet t. quo laba
tur, aut offendat, equidem se animo sum d Itiquit. paratus , ut mihi in omnem vitae tempus a taeatnibus abstinendum censeam , ne per me fiat, ut statet meus vel leuiter impingat.
pergit ducere Corinthios , quam sint tauenda proximorum osenlcula. Idrae
suo confirmat exemplo. o u sum libeti Non sum Apostolus Nonne Christum Iesum Dominum nostrum vidi Nonne opus meum vos estis in Domino 2. Et si aliis non sum Apostolus, sed tamen vo bis sumi nam signaculum Apostolatus mei vos estis in Domino. 3. mea de sentio apud eos , qui me interrogant haea est. 4. Numquid non habemus potestatem manducandi,& bibendi I. Nunquid non habemus potestatem mulierem sororem circumducendi, sicut de caeteri Apostoli, & staites Domini, &Ce, pha 3 6. Aut ego solus, oc Barnabas, non habemus potestatem hoc operandi . Quis militat suis stipendiis umquam Quis plantat vineam, o de filictu eius non edit Quis pascit gregem, dc de lacte gregis non manducat 8. Numquid secundum hominem haec dico An id lex haec non dicit 9. Seriptum est enim in lege Movsi: Non alligabis os bovi trituranti. Numquid de bobus cuta est Deo Io. An propter nos utique hoc dicit Z Nam propter nos scripta sunt. quoniam debet in spe, qui arat . arare: oc qui triturat, in spe fructus percipiendi. ii. Si nos vobis spiritualia seminavim iis . magnum est si nos carnalia vestra metamus I i. Si alij potestatas vestrae participes sunt, quare non potius nos 3 sed non usi sumus hac potestate: sed omnia sustinemus . ne quod offendiculum demus Euangelio Chtilii. 13. Nescitis quoniam qui in sacrario operantur, quae de sacratio sunt, edunt: de qui altati deseruiunt, cum altari participant 4. Ita te Dominus ordinauit iis, qui Euangclium annuntiant, de Euangelio vivere. I s. Ego aute 'nullo horum usus sum. Non autem scripsi haec ut ita fiant in mei bonum est enim mihi magis mori, quam ut gloriam meam quis evacuet. 16. Nam si euangeli et uero . non est mihi gloria: necessitas enim mihi incumbit: vae enim mihi est, si non euangelizavero. 17. Si enim volens hoc ago , mercedem habeo i si autem imuitus, dispensatio mihi credita est. I s. Quae est ergo merces mea ut Euangelium