Immanuelis Kantii Opera ad philosophiam criticam. Latine vertit Fredericus Gottlob Born. Volumen primum quartum

91쪽

mam deterna inartilae voluntatis rationem, solum ad adsectionem eius proximam ad tactum, qui semper en piriciis est, bonam poterant incitamque nominare. Solum lex setanalis, liOc est, ea, quae rationi nihil amplius quidquam praeter socinam legislationis uniuersalis pro luprema regu laeuin subiectivarum conditione, ex anticipatione potest ratio determinandae priaclicae rationis videri. Interim veteres libC peccatum eo aperte ollanderunt, quod inuci ligationena moralem prorsus in conceptu summi bovi dcterminando, proinde rei obiectae ponerent, quam deinceps rationem determinandae voluntatis in te ete morali sacere vellent: quae quidem obiecta res postea dei inam, cum laxmoralis per se probata et qua prox una voluntatis determinandae ratio dedu fla suerit, voluntati latine quoad formam ex anticipatione deterini natae qua res obiccta potest proponi id quod in dialectica rationis purae praesticae conabimur. Recentiores, quibus quaestio de summo bono inulitata facta esse, saltim ad leuiores causas numerata videtur, peccatum istud queina dino duin alias verbis occultant vagis atque indeterini natis, cum illud interea e syste-inatibus eorum emicare videamus, ubi tum ubique heteronomiain prGdit rationis practicae, ex qua nullo modo potest lex moralis ex maticipatione uniuersilis exsistere. Cum igitur conceptus boni malique, qua consequentia determinationis voluntatis ex anticipatione, etiam principium purum praeticum ponant: originarie non uere qua determinationes unitati syntlicticae variarum visionia in datarum in conscientia) ad res obiectas, volui conceptus puri intellectuales, liue categoriae rationis theoreticae,

quas potius qua datas sumunt: sed cuncti sunt modi unius

categoriae, nimirum causalitatis, quatenus ratio earum

deteriri inans in repraesentatione rationali legis illarum euiuspiam cernitur, quae, qua lex libertatis, ratio sibimet ipsa praecipit eoque sese ex anticipatione praesicamna anifestat. Cum interea actiones, ex parte quidem sub lege quadam, quae nulla lex physica sit, sed lex libertatis, ad vitam Et mores naturarum intelligibilium, ex pari 3 vero tamen etiam, qua euenta in mundo sensibili, ad phaeno -

92쪽

6o P. I. LIB. Ι. CAP. II. DE COXCEPTU

mena pertineant, determinationes rationis praelicae tantummodo respectu phaenomenorum, proinde quidem catcgoriis intelligentiae conuenienter, nec vero ad usum eiusti leo reticum, ut visionis sensitivae in una conscientia indiuidua ex anticipatione copulentur, sed modo ut varia addetitionum, unitati conscientiae rationi S cuiuspiam practicae in lege morali imperantis, voluntatisve cuiuspiam purae ex anticipatione subiiciantur, locum habere poterunt. Hae categoriae libertatis, sic enim eas, pro conceptibus illis theo reticis, utpote categoriis naturae, vocabimus, apertum principatum tenent prae iiis posterioribus, quod eunt hae solum in formis cogitationum versentur, quae duntaxat indeterminate res obiectas in uniuersuin cuique, quae nobis esse potest, visoni per conceptus uniuersales

de lignant, contra. hae e contrario, Cum determinatio-

..ti m si cestent Uieri arbiIrii, scui quidem nuIla visio poterit prorsus consentanea, proponi, quae vero, quod in nullis locum habet conceptibus usus theo retici facultatis nostrae cognoscendi, in lege pura practica ex anticipatione confli tuta est ) qua conceptus practici elementa res loco soranae visionis spatii et temporisὶ quae non in ratione ipsa inest sed aliunde nempe a secultate sensitiva. depromenda videtur, tu forma voiva totis purae in ea proinde in ipsa cogitandi facultate . qua data constitutae sunt; quo quidem fit

ut, cum in uniuersis rationis purae practicae pryeceptis tantula .modo de detes liliaIIda Nolantate, non de conditioniluis physicis facultatis practicae) exsequendi consilii agatur

conceptus practici ex anticipatione cum summo libertatis principio comparatae, statim cognitiones fiant, nec debeant visiones exspectare, quo vim et significatuni nanciscantur, et quidem ob hanc cautam grauistinam, quoniam eius, quod spectant, desiderii voluntatis) exsistentiam ipsam producunt, quod non cadit in conceptus theo- reticos. Modo probe notetur has categorias solum ad rationem praelica in pertinere, atque ita in ordine tuo a moraliter in determinatis, ct sentitiue hypotheticis, ad ea, quae sensu absoluta, per solam legem moralem determinata sunt, progredi.

93쪽

REI RATIONI PURAE PRACT. SUBIECTAE. 6i

εalegoriarum libertatis ratione conceptuum boni

et mali.

, Quantitatis Subiective, ex regulis declarationes voluntatis singuli siue iii liuidui). Obiective, ex principiis braecepta . Ex anticipatione cum obiectiva, tum subiectiva principia libet talis cleps . Qualitatis regulae praelicae acrionis praeceptiuae . regulae pia sticae oviislsionis prohibitiuae). regulae practicae exceptionum exceptiuae .

Ide Iationis

ad presonalitatem. ad saluiu personae.

multis unius personae adflatum alterius.

Modalitatis Lisitum et illicituus. Omium et osscis contrarium. O cium perfectum et imperfecti .

94쪽

P. I. LIB. I. CAP. II. DE COXCEpTU

Hoe loco mox intelligitur, in liac tabula libertatem qua genus quoddam causali tatis, neC tamen rationibus determinantibus empiricis subiectam, respectu actionuin quae per eam fieri potiunt, qua phaenomena in mundo sensibili, considerari, proinde categorias spectare pollibilitatis suae physicae, cum tamen quaeque categoria tam uniuersalis sumatur, ut ratio determinans illius cati alitatis etiani extra mundum sensibilem in libertate, quae proprietas est naturae intelligibilis, postit sumi, donec categoriae mcidalitatis a principiis praeticis uniuerse ad principia moralitatis transitum, sed modo probletriatice, instituant, .quae postea demum per legem moralem pollunt doginas ite Ostendi.

Hoe loco ad illustranda in liunc tabulam nihil amplius addo siquidem per se satis dilucida ea ac perspicua est. Eiusmodi diuiso ex principiis descripta cuique scientiae,

eum ob persectionem illius, tum pei spicuitatem, valde utilis videtur. Sic, exempli gratia, ex superiori tabula eiusquc numero primo natim intelligimus, unde in deliberationibus, quae actionem spectant, instituenduin sit a reculis subiecti uis, quas in suam quisque propensionem coni lituit, praecepti que, quae ad genus uoddam naturarum rationalium, quatenus in quibusdam adpetitionibus conspirent, valent, tandemque lege, quae ad uniuersas valet, nullo habitu cupiditatum respectu, et ite porro. Hoc modo tota serina patet eorum, quae facienda sunt, atque etiam quaeque quaestio phidosophiae praetieae, ad quam respondendum, senuique ordo , qui tenendus

videtur.

DE TYPICA FACULTATIS II MICANDIPVRAE PRACTICAE.

Conceptus boni et mali primum ad rem obiectamquampiam voluntatem determinant. Ipsi vero regulae cuiquam subsunt praelicae rationis, quae, si ratio pura est voluntatem ex anticipatione respectu rei illi subiecta determinat. Utrum autem, quae fieri per facultatem sensiti-vain possit, actio regulae subsit, nec ne, sicultate iussi.

95쪽

REI RATIONI PURAE PRACT. SUBIECTAE. 63

eandi praefica declaratur, qua, quae in regula uniuei se in absti acto enunciata erant, ad actionein quaindani in singulo in concreto adhibentur. Quoniam autem tegula praetica rationis purae primo, qua practica, exstilantiani rei cuiuspiam obiectae attingit, et deinde, qua regula prinita rationis purae, necesiit tena in se cohibet respectu exsistentiae actionis, proinde lex praefica videtur, et quidem non lex physica, per rationes determinantes empiri- eas sed lex libertatis, secundum quam voluntas, ab omni empirico libera, solum per repraesentationem legis cuiuspiam uniuerse eiusque sorinam) est. dete mainabilis debet omnes autem causae Obviaq. ad actiones postibiles solum empiricae possulit, id est, ad experientiam naturamque pertinere; ab num videtur, in mundo sensibili casum quemdam putare deprehendi, qui, cum semper eatenus

modo legi physicae subsit, tamen ustim legis libertatis ad se concedat, atque in quem idea tionesti siue motalis boni suprasensibilis, quod in ea in singulo debet proponi, queat

aestiberi. Ergo saeuitas iudicandi rationis purae praeticae iisdem difficultatibus obnoxia est, quibus ratio illeo retica exposita videtur, quae nihilominus, quo se ex iis expediret, remedium in promtu habebat; nimirum, cum usus theo reticUs e visione penderet, ad quam conceptus puri intelligentiae possent adplicari, cuiusmodi visiones quamquam tantunmodo de rebus sensibus subiectis tamen ex anticipatione, proinde, quoad coniundionem variorum in iis, conceptibus puris intelligentiae ex anticipatione convenienter qua schemata) dari possunt atque proponi. Cou-tra honestum s bonum morale) quiddam quoad rein obiectam suprasensibile, cui quidem quod rest ondeat, in nulla visione sensitiva inueniri potest, facultasque iudicandi sub legibus rationis purae practicae, proinde praecipuis

disseultatibus ob ioca videtur, quae in eo positae sunt, quod lex libertatis ad actiones debeat, qua euenta, quae in inundo sensibili fiunt, ideoque eatenus ad naturam pertinent, adhiberi.

Verum hic rursus aperitur Lusius sacultati purae praeticae iudicandi prospeetus. Iu aetione quapiam in mundo

96쪽

64 Ρ l. I. C. P. II. DE CONCEPTVscii sibili mihi possibili ad terv parmis practicam ad Ilibenda

nim de postibilitate acti mis agitur, qua euciati cuiusdam in ianuido sensibili, ea enim usum rationis theo reticum attinet diiudicandum, secundum legem causalitatis conceptus puri intelle flualis, cuius ea sc a continet in visione sensitiva. Causalitas pliysica . conditiove, sub qua ca locum liabet, attingit conceptus phylicob, cuius schema phantasia transscendentalis delineat. Hoc loco vero non de sel1emate casus cuiuspiam secundum legos agitur, sed de s hemate si linc verbo apte lioc loco uti possis ipsius legis cuiuspiam, quUniam deteimul tri Pol trifatis snon aictionis quoad eius consequens per solam legem, siae ulla alia r. itione determinante, concUptum causalitatis ad longe alias conditio nos adiungit. qu Am quibus coniunctio ptiysi ea cilicitur.

I.egi physicae, filia legi. cui, quae sub vitioncm sen-stiuam cadunt, res, qua talos, subieetae lunt, ictioma,

i l est, uniuersalis tiaelaiidi ratio phantasiae conceptus puri intelle litialis, quem lex determinat, sensibus ex anticipatio P pi 'ponet uli) respondeat, necesse est. Verum logi qibertatis. utpote causalitati liaud sin litiue adstrictae, proinde quoque conceptui abiol 'A boni nulla pro rius viso, proinde ii ullum schenia in gratiam usus illius potest in lingulo subponi. Ergo legi morali nulla alia iacultas cognoscendi cli, qua usus eius ad rcs naturae subiectas transferatur, quam intelligeutia non vero phantas a ) quae ideae rationali non schema sacultatis setistiuae, sed legem potest, eam tamen, quae n rebus sub sensus subiectis in sngulo queat proponi, proinde legein physicam, sed modo quoad formam, qua legem in gratiam iacultatis iudicam isupponere, eamque proinde possumus legis moralis adpellare. Regula facultatis iudicandi sub legibus rationis purae praelicae liaec est: te ipsum percontare, an, quam tibi propositam liubes actionem, si ea, secundum legem naturae, cuius tute ipse pars fores, suri debeat, pollis qua per voluntatem tuam postibilem spectare. Ad hanc regulam

97쪽

REI RATIONI PI RAE PRA . SUBIECTAE. 6s

quisque reapse aetiones diiudicat, honestae moraliter bonae snt, an turpes seu malae. Sic dicimus: quid' siquissiis, eum putat utilitati sine consulere, sibi licere decipere cre- ideret, aut penes se esse, vitam finire, simulatque taedio

illius corriperetur, aliunMue aerumnas aequo animo conspiceret, et tute ad eiusmodi rerum ordinem pertineres,nuin in eo tandem libenter degeres y Iam quisque probe nouit, si occultam fraudem tentet, ideo haud quemque idem sacere, aut si nulla alterius miseria conunoueatur, continuo non quemque erga se pariter se gesturum fore ;idcirco haec comparatio regulae actionum suarum cum lege physica uniuersali non est ratio voluntatis suae determinandae. Verum tamen liaec posterior lex physica, universalis typus est diiudicandae prioris regulae actionum secundum principia tionesti. Quodsi regula actionum haudita comparata sit, ut ad Armam legis naturae uniuerse probetur, ea moraliter impollibilis erit. Sic ipsa iudieat intelligentia communis; nam lex naturae uniuersis iudiciis suis frequenti illinis, vel iplius experientiae, semper quasi sundamentum quoddam cons Etuta videtur. Ea igitur illi semper in promtu est, ita tamen, ut modo tum, cum causalitas ex libertate diiudicanda est, illa naturae lege solum pro typo legis libertiatis utatur, legi rationis purae practicae usum in ea adhibenda non posset comparare, nisi

aliquid in promtu haberet, quo uti pro exemplo posset

occasione data.

Quwiobrem etiam licebit natura mundi sesibilis pro

typo uti naturae intelligibilis, dum modo visoties, quaeque ex his pendent, ad hanc transferam, sed solum for- viam legalitatis uniuerse cuius conceptus etiam in purissimo rationis usu locum habet, verum in nullum alium finem, nisi solum ad usum purum practicum rationis, eXanticipatione deterivinate cognosci prict reseram. Leges

enim, qua tales, eatenus eaedem sunm undecumque earum rationes determinantes, depromtae videantur. Caeterum, cum omnium omnino intelligibilium nihil

quidquam, nisi interuentu legis moralis libertas, et MIN. III. . E

98쪽

66 P. I. LIB. I. CAP. II. DE CONCEPTu

quoque solum quatenus in se iratione versatur ab illa inseparabili, Omnesque porro rei intelligibiles ad quas ratio nos duce lege illa, sorte ducat, rui ius pro nobis nullam amplius realitatem habeant, quam in gratiam eiusdem legis ususque rationis purae practicae, haec autem potestatem habeat pro typo facultatis iudicandi naturam secundum sermam puram intellectualem illius) usurpandi, eiusque etiam indigeat; hoc scholion caueri debebit, ne, quae se-lum ad typicam conceptuum periinent, ad conceptus ipsos numerentur. Haec igitur, qua typica sicultatis iudicandi. empirismum arcet rationis praclicae, qui conceptus practi eos boni ina lique solum in c insequentibus ponit empiricis sie dictae solicitatis quae quamquam cum infinitis consequentibus salutaribus voluntatis per philautiam determinatae, si haec se ipsam si in ut legem saceret naturae uniuersa- . lein, profecto potest typo Piso honesti prorsus consentaneo,

verum tamen cum hoc non idem videtur. Eadem typica arcet etiam rationis practi sae, quae, quod

solum symbola , filum essicit, linc est, veras, et tamen non sensitivas, visiones regni dei inuis hil; usui

conceptuum moralium supponit, atque in transscendentia euagatur. Vsui conceptuum moralium solum conuenit

rauionalismus facultatis iudicandi, qui ab natura sensibili nihil depromit, nisi quod etiam ratio pura per se queat cogitare, id est. legalitatem, neque quidquam in supra- sensibilem inseri, quam quod vicillim post it per actiones in mundo s)nsibili ad regulam legis naturae formalem universe vere proponi. hiterim munitio contra eviptrismum rationis practicae multo grauior est, longeque dignior, quae suadeatur, quoniam viis incismus cum puritate excel- lentiaque legis moralis conciliari potest, praetereaque Ilaudsere naturae ingenioque hominum coininuni consentaneum videtur, phantasiam usque ad visiones sensitivas contendere, proinde in ii parte discrimen non tam late patet; cum contra empiri maus honestatem an timorum in qua tamen, ncque solum in actionibus, lanima dignitas consilit, quam sibi liumanum genus per eam et potest Compa

rare et debeo lauditus exstirpati eique longe aliud quid,

99쪽

REI RATIO VI PIRAE PRACT. SUBIECTAE. 6

pro ossicio supponit, nempe inuitamentum quoddam empiricum, quocum uniuerse inuicem rem habent adpetitiones, propterea quoque, Ob eam ipsain causiain, cum uniuersis inclinationibus animi, quae squam iis cumque formam

induas si in locum dignitatemque summi principii practici

euehuntur, animum humanum loco mouent, cumque

nihilominus omnium ingenio admodum saueant, idcirco inulto periculosior est, quam uniuersa fanaticorum insania, quae munquam potest multorum hominum mentes diu

tenere. Diuitizod by Corale

100쪽

68 P. L LIB. I. CAΡ. III. DE ELATERIBVsCAPUT TERTIUM.

RATIONIS PURAE PRACTICAE.

.uae naturam uniuersi a stionunt pretii moralis e stituunt, eo redeunt, ut lex moralis proxime voluntatem determinet. Quodsi deterini natio voluntatis legi morali e tu-nienter quidem sat, sed solum interueiatu cuiuspiam tactus, cuius ille cumque generis sit, quod poni debet, ut illa ratio sat idonea voluntatis determinandae, proinde non propter legem p actio quidem, non vero morastatem continebit. Si igitur elaterem animi dicamus rationem sebieetivam determinandae voluntatis naturae, cuius ratio non, iam per naturam suam, legi obiectivae necessario conuenit, primo inde essicietur, ut voluntati diuinae nulli prorsus queant elateres attribui, sed elater voluntatis humanae et cuiusque naturae rationisque creatae nuanquam

quidpiam aliud esse possit, quam lex moralis, proinde ratio detenninans obiectiva 1 per solaque simul ratio a filonis determinandae sibiectivae idonea esse debeat, si haec non solum literam legis attingere debeat, neque s 'tentiam 'ὶ eius ostendere. Cum igitur in gratiam legis moralis, utque ei vis iasacultatem impertiaturς nullus ulterior elater, in quo elateribus legis moralis supersederi queat, debeat quaeri. quippe quo nil nisi mera species essiceretur, adeoque perseeulosum sit, praeter legem moralem alios quosdam elatem velut utilitatis, in communionem vocari; nihil relinqui- De una quaque actione legali, haud propter legem facta, dici

potest: eam solum quoad literam honestam esse et moraliter bonam, non vero seeundum sententiam.