장음표시 사용
171쪽
vander vIII. cui concinit Clerus Gallicanus In censura quarundam Propositionum, quarum. haec est III. Τ, JUUbicum peccatum , quantumvis grave in eo , qu Deum veI ignorat , vel de Deo actn Non cogitat , non es siensa Dei , neque peccatum mortale dissolvens amicitiam Dei , neque aeterna poena dignum . Haec propost ' so, 'Inquit CIerus . Gallicanus, scandalosa est , teme raria, piarum aurium omensiva, & erronea.
l Q. s. Quibus rationibus demonstratur Oei evistentia R. Tribus potissimum. Prima, illud omne , quod mundus complectitur, vel factum est, vel non. Haec Propositio non potest negari etiam ab hIs, qui contra fidem contendunt muridum esse ab aeternor quemadmodum enim In hypoth si, quod daretur linea infinita , IIcet omnes eius par tes non possent transcurri, de ea tamen obiecti ve sum- .pta posset diei, vel tota est facta , vel non; quodlq-bet enim factum est, vel non , nee datur medium iri iter factum esse, & non esse factum. SἰmIlIter, quamvis in livpothesi, quod mundus sit ab aeterno, agno inscendae sint in eo infinitae generationes, quarum prima non est assignabilis; eum in infinito non delirr primum , nee ultimum; tamen verum est dicere de tota Illa colis Iectione Infinita rerum omnium: vel tota est facta, vel non. Atqui non pol st diei factum eme omne quod complectitur mundus I cum enim supponatur nihil om- .nino esse extra, totum i Ilum factum esAt a seipso , quod Implieat meram contradictionem ς' nempe Idem esse a prius, & posterius se ipso; cum caum sit prior suo effectu, & effectus posterior .sua cauta.
Ergo dicendum est aliquid esse in collectione 4IIa
rerum omnium , quod non sit factum , dc a quo - . tera facta 'sine Porro ens non factum , sed a seipso : existens est Deus; cum sit eos maxime actu necessa rium, & IIIImitatum, ut Insea dicetur . Secunda ratio demonstrativa divinae existentPe sie 'proponitur . In tota rerum imi versitate datur ens ma- , ocime neeessarIum. Atqui ens illud est Deus: ergo reis vera existi e Deus.
Maior erobatur . Si nullum daretur ens maxime neces.
172쪽
Divinissis lyns Auributit. xcj-Ium , potuisset fieri, ut nullum ens existeret, po test enim fieri , ut quod non est necessarium , non existat a sed implicat fieri potuisse , ut nullum ens exmeret et ergo necesse est in tota rerum universitate dari ens a se, & necessarIum. Minor huius posterioris argumentἱ probatur . P
tin supponi absque contradIctione, quod fieri potuit, sed absque eontradictIone non potest supponi , quod nullum ens existat e nam stante hac hypothesi , res omnes essent possibiles , & Impossibiles: essent possibiles, quia videmus IIIas factas , unde collIgitur possibile fuisse IIIas fieri, essent tamen revera ImpossibIIes ; quia illud est impossibiIe, quod, cum non sit, nullam caussam sui productivam habet; cum ex nihi-la nihil fiat, nisi per id quod est.
Tertia ratis petitur ex orbis diupositione, quae certo primam aliquam eaussam demonstrat ; Cur enim Caeli in tanta quantitate exIstunt Cur sol maior non est Cur situm supra Saturnum non habet Z Cur aqua tota non eminet supra terram, eum haee gravior sit Z Cur terra habet coneaultates, & imperfectum globum Z Cullsontes non In vallibus , ut natura aquae expetit, sed in locis superioribus erumpunt, ut aquae eorum fluant In rivulos, & sum Ine etarment ad societatem humanam eQuis putea necesiarIo, haec fierI ; cum vIdeantur conmtra naturam suam disposita Habent Itaque aliunde, quam a se, quod Ita sint. Nee recurri potest ad se tuitum coracursum atomorum , ut mniant Democritus 2 Epicurus. Cur enim ex simili fortuito coneursu atom rum non fiunt Palatia Cur Ilias, aut Poema fortuita coneursu characterum non existit, ut argumentatur Cl-cero dib de natura Deorum Itaque ad Deum recurre
dum est. Quis est , inquit Clemens Romanus, exigui Litem sensus, quἰ, eum cernat domum omnia ad usus necessaria habentem, non statim statuat a sapientissima& potentiaimo Artifice eam esse constructam 3 Itaqua quis invenIetur insiplens, qui eum Caeli opus inspiciat, splendorem Solis cernat , &c. non tam a sapiente ast rationaII Artifice , quam ab ipsa sapient a & ratione clamet effecta Unius eorporIs humani fabricani reri Tom. I. is prae
173쪽
praestantem esse ipse Tullius advertit citato libro , mufummam aliquam de principaIem caussam demonstre Hoc argumentum omnibus , etiam rudioribus, ad ma num esse potest. Adiungi potest argumentum morale petitum excommuni omnium consensu. Nam moraliter Ioquendo non potest non esse, quod esse constanter ataverant , ac testantur omnes gentes de populi , doeti de indoincti , de ex his illi praesertim , qui mores ad vIrtutem melius compositos habent. Haec enim consensio alIu de eme non videtur, quem vel a natura, quae per se,d falsum non ineI at , vel a Deo , qui se probat existere . Est autem illa constans omnium asseverat os
exceptis fere paueIs, aut stupidis prorsus, aut stupIdam vitam ducentibus , aut alIquod aeumen Ingeniῆ ostentantibus, sed insigester superbis, iniquis , flagitiosis , ae praesert m omni l Ibidini devotis ἱ quamvis de Ipsi iure vim naturae Inferant, de Iumen sibi naturaliter
inditum aut extinguere, aut comprimere cogantur. Dices e propositionἰ demonstrativae nemo dIssentire
potest: sed illi propositIoni, Deus exsit, quidam dinsentiunt: ergo non est demonstrativa .
R. Distinguo maiorem, nemo dissentire potest pro positIoni demonstrativae, si ad eam attendat, de eius terminos Intelligat, Concedo maiorem: secus, Nego maiorem . Distinguo etiam minorem, quIdam dissen-tIunt huic propositioni , Deus existit, quia vel eius
terminos non intelligunt, vel ad vim demonstratIonis attendere noIunt propter morum corruptIonem, Concedo , dissentIunt, et amsi IntelIἰgant termInor, δe Iibera mente attendant ad vim demonstrationIs, Nego minorem dc conseq. Haec responsio confirmari & e
plicari potest exemplo hominis litigiosi, qui propria
eupiditate praepeditus nee convincitur rationibus eertIadi indublIs, quae evidenter stabiliunt ius adversae pamtis , nec veretur iudices , qui seeundum illas iudica
Q. 7. Haec propositis , Deus existit, estne per se nota PR. Non est, saltem quoad nos; nam propositio per se nota respectu nostri est ea , quae sine ullo medio ,
174쪽
Diminisque ejus Atrenui . x g aut d Iscursu , sed ex sola terminorum apprehensione
cognoscitur, qualis est haec propositio , i, dile sιdem semul esse, ει non esse s qui enim inteIligit hos
duos terminos , em, oe non esse , videt absque diseursu haee duo non posse simul eoniungi, utpote contradIctos a r sed non ita se habet haec propositio , Deus auisit , tum quia AtheI Illam negant ἱ tum quia in eius cognit Ionem devenimus per existentiam ereatura rum , ut iam dictum est et quemadmodum en Im ars per se non est nota , sed manifestatur solum per artisic sopera; Ita sempiterna Dei ulatus, ct sapient a maniisse stantur per effectus, nimirum per creaturas. Diees et per Illud nomen, Deus, signἰfieatur summum bonum , atqui ἔn notIone summi boni Ineludiatur existentia, sine qua nuIIum est bonum, res enim non exi siens proprIe non est bona, aut persecta: e go ex sola apprehensione illius termIni. Dem , Intelligitur existentIa Dei , ae proinde haec propositio , Dem eripit, est per se nota. R. DistInguo mInorem, IneIuditur ex IstentIa obiectJve sumpta , Concedo e re aliter & a parte rei, Ne go minor. Uerum quidem est , quod terminus ille , Deus, signifieet ens summe persectum , bonum & ex sens , & quod taIem ideam exellet In Intellectu ; sed quaestIo est, utrum revera a parte rei detur , imm possibile sit IIIud summum bonum ; nee soIvitur illa quaestio ex ipsa apprehensione terminorum , sed ex tuo spectione ereaturarum; si e omnes eonelpiunt quid sit sum' mum malum , comm Iter tamen negatur esse possibile .
R. Deum existere eerto novImus I sedqvid sit definire non possumus. Dieitur IobI 36. vla cere scientiam nostram, & r. Timoth. c. habitare I cem Inaeeessibilem. H a Diis
175쪽
ετ a De Deo Uno , Diees e ex hae responsione sequItur posse eonto queri contra Christianos, quod Christus Dominus exprobrat Samaritanis, Joann. O verbis, vos adονα-tis, ouod nescitis, & Apostolus Paulus Atheniensibus , Act. 17. superstitiosiores vos .ides t praeteriens emm s midens semulacra vestra , inveni is aram , νn qWascriptum est, ignoto Deo e quod ergo ignorantes coIstιs,
R. Nego sequelam I magnum enim est diserimen inter Christianos, & superstitiosas illas nationes. Nempe Samaritani pro libito RelIgionem, & Deum etiam corporeum sibi finxerant. Athenienses. quoque Religini ducebant colere Idola omnium nationum, etiam eAquae nondum ad eorum notitiam pervenerant . At v
ro Christiani adorant eum , quem certo sciunt esse Creatorem eaeli & terrae , qui non indigens aliquo. dat vitam omnἰbus, & inspirationem, ut habet Ap solus ellato Ioeo. Quemadmodum ergo nemo dixerit se nescire Solem , cuius Iuce perfunditur; quia potest illum Intueri , propter nimiam eius civitatem νnec definῖm euius sit materiae , aut naturae , sic dici nequit Christ anos adorare quod nesciunt , qui nota possunt explieare quid sit Deus , quem agnostuntae colunt tanquam Creatorem caeli, & terrae, imme
sum , & infinitum In omni genere perseetionis. Q. a. Potestne Deus utcumq e deser θε - .R. Potest , quamvis enim Deus sit simplieitanu , nee sit in eo quid prius aut posterius , potenti remstus, sed omnia sint quid unum simplicissimum; tamen In illo concipimus aliquid tanquam pri ud shabens rationem essentiae, per quod in suo .stituitur , distinguἰturque ab omnibus ereaturis , α aquo intelliguntur fluere omnia attributa , tanqu1M proprietates divinae natu φ .Q- 3. Quid est illud quod primum com Psim fumos ranquam radiu persectionum diminarum I
R. Est existentia a se, seu astitas , unde sic d scribi potest, mus est em a se evisms ν quam descr-νtionem ut intellis codvertes In ereat gris inissentiam non esse quid e
176쪽
gent He , 2. quia illud non . est de essentia allevius Tel , sine quo res illa potest concipi r atqui ereatura omnIs potest concipi sine sua existentia et aeque non
concipimus Qesarem mortuum, ac si existeret . a. E sen tiae sunt aeternae; Immutabiles , & necessariae ἱ v xum enim est ab aeterno, & ne ce gari um, quod homoesia animal rationale, nec potest quidquam mutari et ca hane definit nem. Essentiae sunt radices om-
nium proprietatum, quae alicui rei competunt, atquἔexistentIae creaturarum sunt in tempore mutabiles , contIngentes, nec laut radices proprietatum , quae eis conveniunt. Homo v. g. non est risivus , aut admir
tivus praecise quIa existit ; sed quia rationalis est 3
Ergo ex stentIa non est creaturae essentialis , contra
vero est Dei essentIa , x. quia est quid primum in Deo ἔ nee sine ea Deus potest concipi et Quid enim conciperetur In Deo ante existentIam Possibilitas 3 At nihil possibile concipi potest in Deo , nisi conci
platur existens ; siquidem possibile est , quod potest
ex; stere, aut exIstentiam accipere ; atqui nemo potest accIpere essentiam, nisi a principio existente ; quodenis nondum existit, non potest operari, & dare sita aut aIteri existentiam e Ergo existentia Dei est quid prImum in Deo, ae proinde est erus essentIa, Ita uaesie & exIstere In Deo sint formal ter unum & idem, Idque colligitur ex cap. 3. lib. Exodi, ubi Deus Moysἔnterroganti quis esset, respondit: Ego sum qui sum . is dices filio Urael, qui es misi me ad vos . De Inde existentIa a se seu asellas, est prima ratio, per quam Deus dissert ab omnibus creaturis . Ideo
enim creaturae non sunt Deus, quia dependentes sunt,& ab alto existunt sDenique existentia a se conelpitur, tanquam radIx o nium attributorum, seu persectionum divinarum Ideo enim Deus est unus , Infinitus In omni genere persecti
vis; quia est ens a se , ut amplIus patebit ex dicendis. Dἰces ex hae definitione sequitur solum Patrem ex personis Sanctissimae Trinitatis esse Deuin ι Filius eum δὲ SpirItus sanctus nota sunt a se, sed ab alio. 2 es , sequelam ,. ejus eonfirmationem distinguo; FAH Ilus
177쪽
Ius de SpirItus sanctus sunt ab alIo tanquam a prἔ- αἰ pio, eum quo sunt eiusdem numero naturae, Concedor tamquam a caussa diversae, vel distinctae numero naturae, Nego. Itaque lieet omnis eaussa sit prῖneἰpium , Tamen non omne prIneIpium est eaussa ; nam Philosophi vulgo agnoscunt trIa principIa eo oris naturaIis, sciIἔ-cet materiam , formam & prIvationem ς quamvIs prio tio non possit esse caussa; enm nihil sit positsuum. Illud Rutem est discrimen inter caussam & prIneipium si stricte ac proprie sumantur, quod eaussa r. non sit eiusdem numero naturae eum effectu. a. PrIor sit effectus si Item natura. 3. TrIbuat Esse eum alterius dependentIa. Sic pater In humanIs est eaussa filii, quῖa habet naturam ubeo numerice distInctam , prIor est filio, & generatIo filii est omnino ab Ipso dependens. Contra vem Prin cipium stricte sumptum , de prout e ea usta proprie dictis distinguitur, est eiusdem naturae cum termino a se Pr ducto, nec tempore, nee natura est prIus illo, communicatque esse absque procedentIs dependentIa. Atqui xes Ita se habet In pνocessione divinarum Personarum , ut dicetur In Tractatu de TrinItate e Pater non est natura, sed ordine & orit ne duntaxat prior: Filius Se SpIr tus sanctus procedunt sine dependentia et natura divina est una Ae eadem numero In tribus Personis e communicatur
quidem FIIIo & SpῖrItu I sancto, sed non produeitur nisi filiatio , Se spiratio passiva , quae sunt modi subsistendi
unius & Husdem naturae divinae ab illa re aIiter Indisti ctae: ac proinde tres personae non sunt tres Dii, nec tria esse; sed unus Deus, unum esse Increatum, Improductum, di a se existens; sed tripliei modo subsistens. Dices a. Definitio, cum sit naturae rei definitae explicatio , debet exprimere totam eius essentiam , α perfectIones essent; aIes. Unde vIllosa esset, & eontrR Logieae regulas haec definItio , homo est ens rat Ion Ie s Logica enIm docet definitionem debere constare ex Tenere proximo, de differentia speeifieata , quia in genere proximo , puta animali , ineluduntur omnes superiores perfectionIs gradus , seIlIcet ens, substantia ,
corpus vivens I contra vero ens ut genus supremum
iis abstraxit s ac proinde qui dieit, homo est ena
178쪽
Divinisque ejus AE tributis . s svit Onse, non explicat totam hominIs essentIam ἱ eum non exprImat substantiam , corpus , & vivens, quae pertinent ad esuntlam hominis. Atqui in Deo substa etia, SpIrItus', vivens, seu vIta inteIlectualis non sunt attributa , sed proprietates , quae conelpiuntur fluere ab essentia, sed sunt ipsamet Del essentia: Ergo Deus non debuit definiri ens a se: tanquam per genus su premum : sed proprIa eius definitio est vivens a se. Concessa maiore, distiuguo mInorem, in Deo subinfantia , Spiritus, vita intellectualis, sunt persectiones essentiales, quae Includuntur in ente prout sumitur In definitione , Concedo et quae non ncIuduntur , Nego Mnorem et Ens itaque non sumituc hic veluti supremum genus ab stractum sive ab accidente, sive a substantia, ct aliis Inserlor;bus, sed ut Ipsum esse, Illimitatum ,
omnia entia etiam possibilia continens sive sormat ter , sive eminenter. In eo autem differt ab omnibus emi-5us creatis, quod sit a se, hoe est, quod existere aeesse actu, sit Ipsi essentiale, & veluti uItima eius di ferentia. Porro Theologus persectῖones in IIIo ente conis .eipit, alias tanquam essentiales, puta substantiam, spl-xitum, vitam intellectuaIem, alias veluti eius attributa S proprIetates, ut iustitiam , miserIeordiam; quIE Illae intellectui obiieiuntur ut quid primum in Deo, istae vero ut quId consequens ct fluens a prioribus, v. g. inte Iecto abuat Is ex vita latellectuali tanquam ex radice, Instabis pro Thomissis , qui intellect onem actu Iem constItuunt pro ultIma Dei differentia . Ex eo cessis, ulta Intellectual Is , eaque persectitana est Deo essentialis r atqui vita InteIlectuatis persectissima non est potentia intelligendi et tum quia Deus est purus
actus exeludens omnem potentialitatem: tum quia Om
nis potentra Impersectionem sonat , tendit enim adactum ut ad uItimam sui persectionem . Hinc poten ita ratioeinandi In insantibus & amentibus e R Imperfecta; quia earet suo actu , scit Iret actuali ratiocinior Ergo ulta Dei eiu ipsamet actuat s intel Iectio , qua ultimo dissere ab omnIbus ere turis. Distinguo minorem: non est in Deo potentia Intelli Sendi , quae careat suo actu , aut ab eo sis realἰte
179쪽
distincta, Concedo; non est potentIa , quae ita res ser sit suus actus, ut ab eo nequidem ratione distI-guatur, Nego min. nam ex Sancto Thoma q. r. de potentia , art. I. Operatio divina habet principἔum
probat beatItudinem non eonvenire Deo secundum rationem essentiae , sed magis secundum rationem Intellectus : Ergo ῖntellectus , ct Intellectio actualIs in mente sancti DoctorIs a nobis non apprehenduntur ux I essentia, sed attributa de proprietates quae. em nant ab essentia . lConfirmatur I. Ita- se habed Intellectio actualis ad anteuectum, quomodo volitio actualis , seu amor ad voluntatem ; atqui ex ipsismet Thomistis mens nostra distinguit Inter divinam voluntatem & amorem, . eo cipitque voluntatem ut potentiam , amorem vero ustactum e Ergo distInguere Ileet Inter essentiam divisnam , inteuectum divinum, & IntelIectionem divInam 3 quamvis, esse, vivere , Intellἰgere , ct velle In Deo fit realiter quid unum , & purus actus . Confirmatur a. nomine essentiae inten7gimus quod' est primum in re , de ex quo cetera fluunt tanquam. proprietates et atqui inteIlectio actualIs, nee concipitur ut quid primum in Deo; cum ex sancto Thoma omnis operatio habeat principium, nec ut fons Be radἴκattrἱbutorum divinorum; neque enim Deus Ideo con cipitur iustus , misericory, immensus, aeternus, cte,
quIa est actu intelligens, seu ipsamet intellectio; sed quia est ens a. se illimitatum
D. Attributis divinis in generes.
. R. Sunt persectIones ν quae nostro concia plendi modo consequuntur naturam divInam. . Q. a. quot sunt Atreibuta diminis ZR. Mu sunt absoluta , quae nullum dicunt ordἰno ad
180쪽
nsiti que Hut innibutis . r 7 ad' aliud , ut immutabilitas et alia relativa , quae quem ordinem important, ut paternitas. o quotuticis generis sunt Attributa absoluta R. Duplieis, sellicet modificatἰva & adiuncta . Q. 4. Quid μν Attributa modificatima ZR. Sunt ea , quae licet non sint de essentIa , cum apprehendantur ab intel Iectu nostro tanquam ab as.ssuentIa, eoncIpiuntur tamen ut modi interni, , ct traniastendentes, pertinentes ad constitutionem naturae , si
eut in creatis subsistentἰa dIeitur modus Internus, Ita ultimate constitutivus substantiae , ut quamvis non sivde substantia, tamen sit aliquid substant IaIe. in s. Θηοt svnx Attributa, modificatima ZR. Duodecim numerari possunt, ni mrum simplicitas, Infinitas, Immutabilitas, immensitas, aeternitas si persectἰo, bonitas, veritas , ineffabiIitas, invisibilita & Ineomprehensibit ias. Q. G Quare modi tui dicuntur irascendentes I R. Quia pervadunt omnes' persectiones , & en iselari possunt de quat Ibet, Illarum etIam In sensu so mali ἱ eum attributa adiuncta non praedicentur de se InvIeem, ni si In sensu idenrifieo . SIe recte dicitur Diustisai Dei est' infinita , misericordIa est Ineompre hensibi IIs ;- sed dici non potest , m; sericordia est 3 na , sapientia est' misericors , nisi identices, quemadmodum dicitur album est dulce , ee eo quod subi ctum habens albedinem se habeat etIam dulcedἰnem , non vero' quod . dulcedo sid modus afliclens albediis nem , aut misericordia afficiens sapient; am , sicut finitas assieIt iu stlitam, de miserIcordiam. Q. 7. quotvlicis generis sunt Attributa modife rtfva PR. DuplIcIs, affirmativ. , & negativa . Assirmat
Ua sunt , quae exprimuntur nomine significante. all. quam persectionem , ut bonitas , omnipotentia. Negativa, quae exprimuntur nomine removente imper 'ctionem, ut infinitas, quae negat quidquam sinitum osse in Deo .