장음표시 사용
71쪽
eai,quas supra extosui, ouisas. At intelligentiae duoque mysteria sugunt, dum rede pix teritis philosophatur, & eerto disserit ae futuris. Eius inoπe nium dictio & eolloquutio esse solet. Nos vero sic in verbis ipsis versabimur, o eomplicatam eorum notitiam euoluamus, illo ipso duce nouis ad interpretandum, qui eertantis Iobi animum confirmauit.
Prima tibi cum amicis dissutatio.
Post h.e aperuit In . . . O L Y M p. Os Iusto aperiente, haud 'oscitanterii quae dicuntur, mentem adbibere debemus, sed multo maxime ex ipsis verbis frumis est nobis aliquis decerpendus. semper enim sanctorum voces utilitatem habent adiunctam,&. quidem eum Iustus os aperit, thesauros, qui erant abditi, propalam colloeat. amobrem vas electionis Paulus in ivola est, Os meum apertum est ad vos, Corinthii:& de domino scriptiam est, Et aperiensos suum docebat. Denique os aperire is dicitur, qui tacendi rationes antea pec- didicerit. Posthaec ergo Iobus os aperit, id est, post insigne trophaeum, poli illas calamitates. Toto autem eo ore exeruciatus haud improbabilem format orationem, neque animi rationem lingua praeeurrit, sed sapientibus vocibus moderatur. In eo veris ipse, quod os aperuit, mentis tranquillitatem decorumque orationis prae se tulit. POLYcHR. dc CHRYsos T. Studiose postumeti illud, Mos hoc Comenim multos ad se venientes ac rursus abeuntes cerneret, praestabat animum nihilominus a malis inuictum. Cumque Eliphati e mites, qui ingenua quadam germanitate adducti ad se sestinauerant, e ni pie tus esset, multumque temporis iis eontritum esset,ic eorum, quae contigerant, grauem calamitatem silentio testarentur, nee eonse Iandi rationes attingere auderent , nisi principium ali uod fieret loquendi. Idei reo ne iis Iobus diuturni re silentio molestior esset, illud Videlicet tumpit .sed quid ladem loquatur, postquam os aperuit, videamus.
ει maledixit diei μι duem, Por at Lo is et or Ux,in e a dixe Ecce missisl-. O L Y M P. Iustos casibus maerere aduersis dubitari non potest. Audi Hieremiam, Maledicta dies, inquit, in qua natus sum. Audi Moysem, Interficente, si sie debes sacere. Nequa uam vero aut contemnunt aut contrahuntur animo, ut eadant,cum huiusmocli orationem usurpant, nee de Deo quidquam secusto uuntur. Verum voees illas ab aegritudine prosectas, aut eontra teipsos aut etiam contra res,quae nihil laeduntur, solent emittere. Ita magnus David montes Gelbue addicit maledictis, quia in iis optatissimus Ionathas eum patre e bderat. Ob eas igitur, quae indicatae sunt,eaussas mς tore Iobus asiligitur. Etenim eum intelligeret nimium audax esse facinus, qutiquam iniusti in Deum eonferre, ad maestas illas voces delapsus est,quae nec improbitatis, nee impii conui-cij accusari ullo modo possunt. Rei vero, quae nusquam existit, nocti,inquam aedi ei, quae praeterierant, ideo malὸ precatur,ut vim ostendat aestitudinis. Verba enim, quae ab homine religioso expectari poterant, praetermittit, ratus humana ratiocinatione esse diuinam prouidentiam longe Aperiorem. Itemque adie-ipstim duriora lixeverba refert,ut medici nam, & consolationem aliquam malis quaerat suis. C H R v s o s T. Non im tur utcumque baee verba expen mira, sed tanquam a maerente animo prosecta consideremus. Si enim illa loquutus non esset,comunis expers naturae videri potuisset. SE v εκ 1 AN r. an diuesivxo- te solus erat, aspernantem illam erudiebat, nee interim ullam precatus est sibi
mortem, veritus, ne ea re apud Deum ostenderet.In adueritu autem amicorum, elim eorum cerneret animos in ipsus ealamitatibus recidisse,nouo exerceretur
bella d metueas, ne illius cauta iniustitiae crimine Deum accerserent. Atque ea caussa
72쪽
eaussa suit, eo diem ortus sui detestaretur, melli 'ue non esse, quam se esse existimaret , ac si diceret, Vtinam nunquam essem in lucem susceii , ne mea
caussa Deus accusaretur. Immo vero pereat dies, in qua natus sum, id est , nec dies commemoraretur, nec nox in qua conceptus sum. Hanc enim sententiam Hebraeus ac symmachus expressit, eum ait, In qua conceptus est homo. Atque, ut uniuerse & simpliciter dieam, ij, qui ante wtue tempora suerunt, molestam ei humanarum rerum incommodis suscipiebant, Apostoli vetolaetitiam ea-piebant. Neque ea, quae aetate eratiae antecesserunt,eonsequutionem iis debent adserte,quae sunt gratiam conrequuta. Quanquam illud.quoque expeditam ha bet defensionem; haec enim Iobus mysteria tanquam propi eta eloquitur inuolute; cumque scriptura, non solum inis natiuitatem agnoscat, sed etiam eam, quae morum commutationem habet, ut quae a virtute est ad vitium, aut e eon- uario, yeecati diem Iobus optat extimi, quo se scelere obligauit Adamus. Totius enim humanae naturae personam suscipit, dicitque, Disi 'rrat,quo a virtute ad scelus homo migrauit, atque ad aerumnas de interitam ruit, munere immor talitatis amisso. Nam,si haee intein retatio probabilis non est,eut non dixit, dies pereat, quo creatus sum, sed, Dos meas, naim τ' nempe ut ostenderettsim nobis generatione opus suisti, eum ob parentalem labem orbem terrarum mors est introgressa. Ita eum David peceatum deploraret, ad antiquum flagitium refert orationem. Ecce, inquit, in iniquitatibus conceptus sum,& in pee-catis eone it me mater mea , cebilitata enim est lubrica natura. O L Y M p.
Quod autem a3 vocabuli rationem spectat, diem unum scriptura vocare eonsueuit, totam diei ae noctis alium. Verum quod pertinet ad sententiam, eandem diem,noctemque appellat, quae initia attulit peccato. Ac diem quidem,obilluminationis promissionem, Eritis, inquit,scut dumoctem vero, quoniam de animam tenebris obduxit, de mortem introduxit, ε quamuis hoc loeo satis apertum distri me inter marem ac taminam constitutum sit, neutrius tamen natali diei. tanquam malo Iobus maledicit, ut Manichil opinantuti, sed illa tantum, quae die eueniunt aeeusat. Ob illa enim ipsa dies vocantur mali, non quod tales natura sint, sed ob rerum duntaxat euen tum. Detestatur etiam, sed alia quadam ration eos qui marem illum nuncuparunt; quod erederet eiusmodi Dominum solum risisse, eique maris nomen proprie eonuenire. Clim hominum genus unius Adami contumacia effaeminatum sit, re non amplius potioribus nominibus appellari queat. Ergo diem illam earnalis sensus parentem peroptat interi re, quae licet primi parentis propria fuerit, is tamen tanquam suam in se transfert ; sed ita ut ab omni accusatione vindicet opificium .Etenim prima illa ad nos usque permanante condemnatione, tanquam nostram ac propriam hanc ipsam lugemus, opemque liberatoris imploramus, ac scelus illud, quod nos a pietate abduxit , quasi diem existimamus, cui etiara optamus exitium. Quod enim quemque delectat, id diem putat suum, ita errore animi decipimur. Quare hane diem Iustus enpit deleri, ut qui solo nomine vicinitatem lucis imitetur noctem vero dicit peecati subitum ae furtivum introitum:& quidem totius honesti caritalis ille nostis hoe est nomine perquam dignus, non ideo, quod tom reapse, eum hominum opinione sit ipse nox ; sed quia, cum tenebrae lit, lueem ementitur in quo eaeteros sallit mortales,ae diris illos addicit: dum lucis ad fallendum raratis lim specie oceultata, ac noctis suspicione detracta, prauis, latentibusque artibus in fraudem indueit quamplurimos. Id ergo quod ait, est huiusinodi, Pereat superior illa dies, illa inquam primigenia ac princeps peccati, quae aegritudinem, peccatum, ae mortem inuexit hominibus, quς tenebrarum ac singulorum errorum extitit procreatrix, dolorum fons, prima dies tristitiae, quae Euae eoneeptus deereta est,& appellata, id est, execrationum gignens exordium. In stitiis, inquit , paries filios. Vt erto eorporis vehementem eruciatam Iobri indiearet, otium suum non item Deum malis preeibus est insequutus nec praesentem diem sed praeteritum,& aerumnarum caussam insectatur. Et interea
quidem edum illi diri exprobrat, se ipse consolitur. solet erim miserabilium
73쪽
verborum usurpatio dolores eorporis demitigare. d mimo desver, O adrires illam m. ἐν mm a morta. CHRYsos T. Quoniam intesti-gebat Iustus malorum storum atrocitate amicos Mettos esse, &quanta plagae esset acerbitas, no ignorabat; diuturnae quoque sessionis amicorum, quibuscum 4e iis cluae acciderant, nihil loquutus suerat,eu t diu cogitaret, ac ut simplieiter diem, eum rideret omnia sibi grauiter aduersantia, non propterea stultὸ suos repellit necessarios, eum rectum minimὸ putaret, qui honoris caussa venerant, eos eu dedecore dimitti, neq; ad prosectionem illos temerἡ hortaturi amicitiis
enim iuraverebatur. Verum, eum ad lixe omnia meditaretur, omnibusque to
queretur,ad haec verba descedit, eupiens propemodum probare amicis esse sibi quidem in animo eum iis sermonem habere, sed malorum impetu prorsus rotardari. sed quid ille di est riciae ita fit seriara, id est, nee in notitia, neein hominum versetur memoria, non illam tanquam suam sbi vendicet dominus, neque in noctibus numeretur. Et 'uoniam non de natura quapiam, quae vi sua cohaereret,aut de quopiam animali verba faciebat, idcireo nee morte nee interitum sed diei contraria interea din ε ρrecatus est,taquam si diceret, Di ε illam utrimque nox complectatur productioribus tenebris, nee in mentem veniat numerare eu- ientibus. OL YMP. ac S xv xx. Nimirum si verba spectentur, natalem suum
iem optat sine splendore este, itemque noctem nee Lunae , nee Siderum lumianibus illustrari, sed densissimis tenebris potius ei reumsundi. Hoc enim mortis umbram nominauit. Illud autem ad sententiam atque intelligentiam pertinet, ut peccatum per se ipsum quale sit, nempe omni priuatum luee ab hominibus cognoscatur, ne aut in simulatam sese virtutem induat, aut specie quadam lueis rumoribus animis Deum faciat; sed quo eaera eius perspecta est ne, vitari s esse possit. sed nee diem illam requiti exoptat. Nee enim requiri illa potest, uin missum scelus non statim innos transuersum ineurrat. God si minime requiratur, execrationis,ac quae est illam eomitata, sententiae, nobis obrepet obliuio. Ergo postulat,ut ne dies ille splendescat, ne , quae ab Adamo tune peccata suerunt, sub nostrum subiiciantur aspectum. Ae si dieeret , Adsit mihi in his
preeibus Deus , ut Edierum numero illa eximatur, ne ortus mei reeordatio memoriam calamitatum addueat. Cum autem adiunsit, Excipiante tenora, o modi a m-tis: ad diabolum vult videlicet, quae nobis machinatus est, mala pertinere,transferique noctis nomen ad ea, quae in illa ipsa eontigerunt alexecrationem inquam, atque sententiam. Vocabulo autem tenebrarum & umbrae
mortis unifieat diabolum. Ad illud, inquit, Diabolus properet diuersorium,
sua republica perquam dignum. Exeipiat is mortem, qui illa inuenit, si sane suis ipse retibus implicatus, nequaquam propter eos, qui nullo Quo eonsilio sibi ontemperarunt,audacter exultet in improbitate. at s p.r eum sebi a cadit.. Aquila, Symmaehus, 3c Theodotio verbis aliis tulerunt. Nam Aquila, obnubilatio;Symmachus, Caligo; Theodotio, N bium obductio dixit. G nophos autem est ὀ nube caligo. Ergo si verba dunt xat sequamnr; diei obscuritatem precatur, si verosententiam, noc petit, ut pecta quia suapte natura sit, haud quisquam ignoret, neue Satan, qui traffigurat se in Angelum lucis, mala nobis pro bonis obtrudat;sed potius, ut, cum tanquam mala, ae tenebrarum caussa a nobis eognita fuerint, odio habeantur. Nam, ut hoc etiam discas, ne, inquit, peceatum eognosci non posse qui potetit ad historiam pertinere,eum rerum,qvie nusquam sunt, nullus possit esse frusus, nulla scientia.
nanam mentem numerantem prorsus es sal, hoe enim declarat, eum ait, audi ia fit. Illud autem, sed unt Elam tines , interpretans Aquila, pro, Tembra, Lunae obseuratio, dixit. Et quidem hue Iobi pertinent verba. emadmodum in tenebris nee eernere quidquam, nee ea,quae ante pedes sunt, videre
Possunt homines, se extra mentis notitiam sit illa dies ortus mei. Verum, ad magis
74쪽
mig; sal dirum liaee reserens Orestionem , de praeitatio ionis Adae loquitur
die, quae ementita luee principes nomines fefellit,esim ob facilem decipiendi rationem diem se videri voluit. Quae enim tum nostra nox extitit, immani hosti dies fuit , cui ad sceleratum facinus nullum obiectum est impedimentum. Aerursus, ne hine abeamus, iis, qui sunt eo oris voluptatibus desiniti , quae viae-tur dies, nox est, lux inquam , mearum deliciatum nox est, quae eun est obducta mortalibus. M p. symmachus vero , Ne eopuletur , id est, deleatur dies ille natiuitatis meae, anni contra ρο-riodo. Et quoniam mensium quidam pluribus, partim paucioribus esistant me-bus,& annuoerto quodam eonfecto ei reui tu ugetur; id quod quarto quoque anno solet aecidere.Dies illa, inquis, a mensisi numero summoueatur, nee tanquam dies anni ante usitatam periodum numeretur, quasi apparere debeat. --m6 vero obliuione prorsus obruatur, sed altiora quaedam indieans Domini aduentum, annum voeat Meeptabilem. Obseerat igitur, ut illo tempore eius diei sunditus intereat memoria, ut ne inquam dominus, tam sese orbi te rarum ostendet, peceata nobis deputet , sed obliuione potius obliteret sempiterna. SE vERix Ni. Artassὸ etiam prophetieὰ ae figurate de suturo aeuo precatur, in quo β'cti vitam vivent perpetuo lumine splendescentem, eum sinculum hoc mensium, & annorum numeris,& interuallis distinctum evanuerit. cuius profecto exitum obnixε preeatur. S asit Lur noxiala. symmachus vero, Ab epat Hebraeus, Derelicta. Nox,inquit, illla se conserta doloribus, neque sit laetitiae parte aliqua temperata: quamuis nox laxamenti eaussam soleat aeserte. -i per mutuis, nugis m. P O L Yc HR. Nequidquam Deo. eiusue factis obtrebat; venim iis, quae non sunt, maledicit, seipsum, calamit tesque suas consolans. Etenim nee illa nox erat amplius, lumen astroru dc phosphori , quae noctem illam collustrarunt, praeterierat. sed quemadmodum qui Amedicis uruntur seu seeantur, ad doloris significationem molsus vestibus insi- sunt, ita beatus hie illa omnia flebiliter lamentatur. sed tamen, quod praestantiorem sententiam habet, eum dixit, Nox illa sit dolor, id significare etiam vo
luit. Peeratum, ut verὰ malum eo oseatur, εc tanquam vera caussa doloris habeatur odio, Et n. meoiae, veream iamia. eui ipsi obaoxij suerimus, nee eulpa fuerit eondonata, nempe nox illa scelerum parens, noster inquam, aduersarius
omnibus incesset laetitiis. Ipse igitur aduersatius gagitioso frustretur fine, eaq; re acerbe maereat, quod ei ni praeda elapsa de manibus, ne sim ipse iacinoro: ohosti laetitiae ea a illius iaeulis sauciatus. Mati ut es, vi missicis diei i , qvi debet munum rere se gare. P o v c H R. Exeerationis meae, inquit, partes expleat Deus, qui solus haiam rerum potestatem habet. O L Y M pr simul optat, & vaticinatur futura, ad Christum tradueens eositationem. Is enim sortem alligans diabolum huius vasa diripuit. Quis enim alius aut maledicto addixit precatum, aut id deleuit in semetipso a mi, intelli nita praeditum eetum, serpentem antiquum, peccati ducem, nostris illiquefactis voluetatibus administris exercentem tyrannidem Leviatan illum in potestatem redegit 3 Leviatan inquam illum nimia enatantem audaeia,quem scriptura identidem draeonem appellat: sed in extremo hoc libro maxime,eum suis vocibus testatur Deus sortem illum esse, at'ue omnibus superiorem. Quo- ei rea neque illum hoe loco eetum simplieiter dixit, sed ingentem addidit.IΠΟ-tur, inquit,qui solus eetum immanem capere potest; qui potestate, eri nequit obsisti, pollet, is me de diei noctisque ratione postulantem audiat. D i D Y M i. Praeelatὰ dictum est, sevi duos urare, ut inearnationis mysterium enunciarer,
remque deelararet non factam; sed perficiendam .Neque enim deeebat, sola diuinitate eum,qui mortis imperium habebat,diabolum debellari, sed opera templi verbi, quod ex semine iactum est eius, quem decerit diabolus. Insolenter enim improbus daemon gloriatus esset, si a nuda diuinitate captus, ae superatus fuisset. Porro diuersa eius nomina diuinas eiustam a uoces, non item multiplicem
75쪽
Ilieem naturam deelarant. Namque diabolus aduetiarius, malus, leo, meo, errens, bellua&Cetus ob mores appellaturi quoniam multiplici artificio sta- itium machinatur. Atque hoc ipsum, quod diximus, valet ad Mani haeorum
dogma sunssitus euertendum. Obtenebrent- μευ noctua ,s in int, 'ail illis inviisneis no--ulant, o non migrat ' steram matutinam Crem. O L YM p. ad P OLY cis R. symmachus vero, Expectetur lumen, &non ut, maneat in tenebris. Verborum hae e est plena sententia, Ne situm splendorem impertiant. en luceant, inquam, noctis illius astra, sintque occulta omnino, nEue iiderum necessitatem os entent. Siderum cursus, quidus illa fuit nox obnoxia, inutilis appareat. Supiueant id est, cursum intermittant, atque illuminationem.Ita maneant,ut non appareant, neque cur sum conficiant suum, sed neque noctem illam lux exeipiat, ut quispiam praeteriisse illam sentiat. Hue enim pertinet illud, Non iideat iteram matutinam erientem,
quod etiam ad solis astrum reserti poteti. Quod si subtilius sententiam persequamur, haec ait, Peccati inquit, quam noctem nominat, adumbratae voluptates,sorm q; erimiae deleantur omnino,nεve aliquando vi tute in vineat improbitas. Id enim valet, Gai dii tionem nou mant, pro eo enim est, Illud cognitum sit, peceari illecebras ipsis esse tenebras, nee boni specie fallat. Absit enim illi stella matutina, id est ratio, quae propter probabilitatem illuminata videri .posset opinio. Nam qui libenter ruit ad flagitia, saepenumero perseuerat in Prolapsione; aut quia a voluptate eomprehensus est, eiusdemque illecebris delinitus, aut sui a probabiles sol fingit rationes, ob quas putat, nequaquam se in
errore verrari. O LYM P. Illud, Non mi Latonen se lucifrum, fortasse non deprecando pronunciauit, verum id, quod est, indicauit. Nee enim Dei verbum, qui lucifer appellatus est a Petro, eum scribit, Donee lucifer oriatur in cordiabus vestiis, praestolari potest peceatum. Splendescente enim luee, tenebrae discutiuntur. Quia uois reuel Ut ostia ' i nivim mea. hoe ad verba, mi a non meum, inquit, prohibuit ortum. Atqui non in noctis erat potestate id tacere, ut is ex Vterone egrederetur Sed tamen, quod his omnibus fgnifieat, illud est, Praestitisset, non esse natum, quam natum hae perpeti. Illud vero ad intelligentiam grauiorem, Detestor peccatum, inquit, quia non sunt primi mentis inexiconatus repressi. Immo vero peccatum, concepi,d peperi, id est, te ipsa expleui, esim a vetiti ligni sustatu non abstinui, neque intra primos ad pereandum petus constiti. dolor rab eo . meo. P o L v c HR. Quoniam in hane lucem veni, inqui Cur non cum matris meae doloribus, inquit, una extinctus sumὶ Quods non Dissem, haud me praesentia mala alti sient, nisi me mater mea peperisis et, in has calamitates haudquaquam ineidis in . sed illud ad recoditioremn titiam, Nisi scelus atque peruersitas consequuta fuisset, interitus, inquit, ae morbi mortalibus minimE eontigissent. Quare in Here non mortu- ' D Hutre autem ri 'C H R Y s. Quemadmodum eum dixit Christus,Melius erat ei, si natus no fui siset, id tantum signifieauit, dissicilia illum 5: aeerba manete. Ita eum hoc loco Iobus ait, V tinam natus non essem, aut natus eontinuo periissem; non Dei sue- censet opificio, sed magnitudinem tantum calamitatis ostendit. Ac vide homi. nis pietatem, ut iracundiam omnem in diem effundat. e lineam hane transilire audeat, semperque diem ae noctem inculcet, ae si diceret, Eliasi pietatis nullam a Deo mercedem tulissem,nultu eram tamen faelaus appressurus. OLYMP. si sola ratio habeatur verborum, plena sententia, Rectius tui futurum esse aut non nasci, aut natum confestim extingui. Illud vero anagogiam habet. Praecla-xum,inquit, est, aut nullam facinorosam cogitationem mentibus nostris innasci, aut conceptam statim deleri. νι quid auiaueri is mihi renua3 ut quid Qera iactaui' Aro Lir NAR. Amplificat sua, dum o tabile sibi ruisse demonstrat no esse principio proereatum. Nam cur ni hi μοι. - 13 pro illo est, Cur supra geniis educatus sim, a nutrice
76쪽
gestat 3 Cur lauenta est mulier, quae insentium molestias sumneret 3 quae ge-
nubus illum exciperet ὶ 'uae illi puerilem escam in os insereretὶ OLYMpio o. Non dei, bain, inquit, in genubus collocari nutricis; lae ad vitam sustinendam mihi sugendum non erat. Vetum lixe, quae sequuntur , sunt alii oris doctribna. Cur inflexa penua praebui peccato, aut deceptus sum, quando ad ligni vetiti
gustatum accessii cur scelaribus seeleta cumulaui: Nam, La laui xbera, nempe id valet, Mores improbos auxi.
Nunc tacerem , domi us autem requiescer/m cum regibus or
cui oriabantur in gladiis, aut cum primipi rum multum es aurum,et i im tu ut Amos argemo. APOLLINARii. Dormitionem & somnum mortem dicit, imagine nomen mutuatus, aut etiam hoc appellat vocabulo ob spem resarte
chionis. Quasi diceret, Nihil mihi noui accidisset. Qimd enim est Lominsi naturae comune, id ipse minime recusarim.Nec enim est quisquam,qui mortem pol sit euadere, ac reges & qui sapientiae nomine glorioli sunt, si modo vitalem nucspiritum ducunt, necessitati parent moriendi. Regno autem α sapientia quid tandem praestantius sueritZOLYMr. Hi ne ipsi erudimur, neque in tyranni eae potestate, neque in diuitiis, neque esse in sapientia magnopere gloriandum.
ndoquidem reges x senatores terrae, hoe est, qui sapientiam & consilium venditant,& qui gloriantur in gladiis, id est, in imperio atque dominatione, invictoriis at ue trophaeis, adde eos etiam qui copia aut i abundant, communem mortis conditionem, subire tamen coguntur. Nullam rem igitur asperam laturus eram,ii ortus comitem interitum excepissem; nullam ue eorum, qua in vita putantur, bonorum partem tulissem; praesertim cum ipsi illi, qui ob eas res sese magnopere circunspiciunt, non secus quam caeteri excedant e vita. C H R Y s.
Mihi quidem e te cohibere videtur amicos, iisque permadere, ne magno res humanas a liment. vel ipsa in ealamitate philosophiae xerba recognosce. O L Y M p. Quamobrem haec inquit, lugetis, quae suapte natura suxa sunt, atque fugacia Num mortem acerbam putatis 3 At illa portus est, dccessatio praesen tium malorum:quae me sane in hane lucem ingressam eunctis aerumnis liberasse
set, de nunc quidem si mihi mori contingat, Regum & principum haud ero dissisimilis. Vbi enim nune illorum dominatus 3 aut vero diuitiatum fiducia3 aut etiam consili j ae sapientiae iii solens gloriatior Etenim, si verba nuda spectentur, qui fieri potest, ut qui est in lucem editus , non neeestario somnum dc quietem oriati Ad theoriam igitur confugiendum est, atque hoe pacto cogitandum, Primum patentem,nisi sese solete obligasset, sui se sempiterna i tete quasi iu-
eundissimo somnos iturum ut tanquam abortu egregusile raro ur aut tanquam infante , qui neu viderunt
Iurem. P o L Y c H R. Potiquam dixit de morte, quae e matris utero foras progre-ἡientem sua sponte comitatur, nune augendi cauila addit, aut quas embryo,
euius nulla pote istas est, adipis endae lucis. V linam, inquit., maternos dolores excepisset interitus, atque ad sepulchrum deportato nulla hauriendi lactis imposita necessitas fuisset. Etenim non modo quidquam grauioris mali experius essem, sed etiam Vitae huius difficultates vitavissem quanquam quid mihi primordia vitae degustanti optem interit 3 Vtinam prima mei eorporis conso matio nusquam extitisset. C H R Y s. Ad omnem elationis auertendam suspicionem eum inchoatis & abactis partibus se ipse comparat. O LY M p. Abortus, est eius nondum in utero absolutus atque Armatus. Insantem autem dicit eum, qui nec malorum nee bonorum, quae sunt in vita, sensum hausit. Cur autem
nonnulli partus non absoluantur, seij vero persecti quidem, sed tamen mortui
dantur,quidam etiam quo tempore eduntur, extinguantur, huius inquam rei explicare rationem, non est humanae mentis, eum id totum ad arcana Dei iudicia sit reserendum. Sed nimirum eoneeptibus rudibus inuideo, 'ui nec ullam sunt aegritudinem, doloremue experti, nec e re quaeiam molestiam ullam
sis ceperunt; sed, quemadmodum sine labore venerunt, ne sine dolore aliquo, -tque omni sensu vacui abierunt. Necnon iis inuideo, qui immatura aetate de- H eesi unt,
77쪽
cesserunt. Et hi enim quasi per transen'am strictim vitam adspicientes sint extincti celerius. Dein ne uis illic patia esse omnia arbitraretur, quid inter pium atque impium discriminis constitutum sit, ostendit, dum addit;
Iic imi ut a se ora i a. . ia; a fat terr dire. CHA TQuid ist Ergone impius ae facinorosus 3 Verum nee huic hominum generi ei negatam solatium, laudationem deinceps mortis instruit . quod vitium nonnulla deleruerunt, alij ex aerumnarum suci ibias emei serunt, quidam portum calamitatum inuenerunt, quidam etiam impedimenta nequi: ix Oisc oderunt; sed, quod caput est, rerum, quae in praeteritis relictae sunt,inanis eii expectatio. Nam qui semel quietem illam complexi sunt, nunquam dimittent , ut mors ei bitatum omnium ae malorum lit plane solutio. Ot Y M P. Doctrina nos erudit praestantissima , mortis enim utilitatem docet , quamuis eam peccatum in nostrum genus infuderit; Dei nihilominus benignitate, atque consilio mortalibus conuertisse tamen in bonum, cum impii atque superbi ea ratione a malo atque ab insanabili sutore prorsus arceantur, quandoquidem interimuntur inulti; qui vero sunt corpore defatigati, id est, qui corporis doloribus exagitantur, ac rerum mortalium molestiis excruciantur, laborum exitum consequuntur. s A- si vii. Fuerint sane defatigati, qui arctam de aerumnosam viam ambularunt,
qui in hoc saeculo laborarunt, qui in sexcentis pro adipiscenda intute suscetiis
certaminibus desudarunt, qui laboribus exerciti sunt vehemen. tius Talis fuit ille laborosus,& calamitosus Laetatus; talis Iobus ob tam multas cum hoste pugnatas pugnas descisus. Itaque hos, qui in bonis actionibus ac rccte factis laborarunt, ad quietenta ominus inuitat, eos inquam qiii angustam, laboriosamque viam , prae Deili x laxa delegerunt. OLYMP. Nullam rem expeto fiasitiosam , sed id tantum quod a mortalium commodi. in initituit Deus, inieri tum verum enim ,cum biblia nonnulla habeant, I de impii ii flammarunt sororem irae, sic ipse commentabere , eos, qui post aliam in terris castigati suerunt, in impietate nihilominus manserunt, diuinae itae supplicio ei se coticendo, . P
L v c ii κ.Theodotio aute cum ad hune modii interpretatur, Polue sit furorem iracundiae, seni etiam quandam alia adfert, ne re illos a soa improbitate cevasse.
gus est,qui tributa colligit, exactor, qui multas pecuniarias redigit. Hoc igitqr, dicit, post mortem nullum ei te discrimen regis ac priuati; exactoris, de eius,a quo exigitur diuitis, ac pauperis. Verum vitae huius figura, atque imagine per mortem sublata, peraequEe e omnes in pote state mortis , eum alios quidem laborum eontentione relaxet, quorundam autem dominationem extin-.guat. Illic enim versantur,qui iam inde ab initio moliendi neci uitati coneest runt, qui sunt acerbis quςstorum exactionibus liberati. C Y κ i ιι i.Vt significet eos, qui ξ viuis excesserunt, extra aerumnas e se, mortem omnibus supeliorem
ess e confirmat. Vt non modo nihil ij patiantur mali, sed ne auditione quidem accipiant. C H R Y s. Est autem hoc loco illustrior quae iam quaerenda lententia. Mempe igitur diuinus scinio eos praedicat beatos , qui vocem vectigalia, aetributa ex gentis minimἡ aud ierunt. Qui enim eo poris voluptatibus, animique cupiditatibus resistunt, & principatus, ac spiritualia nequitiae proculeant, exactoris, hoc est, diaboli voce nequaqua vincuntur. Nam ab iis, qui te se ei vitio dediderunt, hoc pro tributo erigit, ut eius satisfaciant cupiditati. Verum iusti. homines cum illius vocibus hortantis ad mala aures claudunt, tum demum inex: cile rcsnum faeliciter adscribuntur. Varu- se messe iocus, serum non me: Qui dominum a C HRYs os τ ira est, inquit, huius vitae in aequilitas, mira item post minationem ex hac ipsa vita libertas de aequalitas. Mutationis ut hie , illi e nulla suspieio: mors malorum aes celerum est impedimentum, xtumnae dissolutio nam quae hominum opinione erant mala, prosigata sunt ,& qui olim herum metuebat suum, haudquaquam illum extimescit. liberario. ma :-- , id est perinde obscivi, α humiles, ut qui dignitate clari extiterunt. OLYMr. Is, qui tabe corruptus erat,e' quo
78쪽
vermium sontes redundabant, oui sanie perquebat, adeo multis de morte philosophatus est. Ac dolorum pene oblitus, incurrupta mentis acie optimas nobis tradidit disciplinas. Ipsi autem nullam harum rerum cogitatione suscipimus. Si enim in mortis memoriam rediremus , esset videlicet vita nostra rectius eonstituta. Diuitias vero atque imperia ae denique quicquid est in vita iucudum,nei id contemneremus. o data lux i , qui sunt in imari . . ne 3 mira aut m anim. ita , quae se M itis
tiribis, i O L Y M P. Multifariam seriptura, ψ ri adhibet in supplicationibus, eum nullum obeasus aduersos grauem animi sensum testatur. Vt quid, domine, recessiti longet Et,ut quid Deus repulisti in finem Nee enim quidqua aut expostulat, aut cauisatur, sed precibus hoc tantium contendit, ut ne in rebus aduersis
de seratur, neue tande repudietur. CHRY s. Sc POLYCH R.Nec vero eriminatis haec vel ba sunt: apage. Nee enim ea, quae no eadem mente promatur, eodem
modo sunt accipienda ; sed maerentis, & sciscitantis sunt illae voces; Quid sit, cur ij, qui calamitatibus vexandi erant, in vitae stadium ingrediantur. Nam aetatem cum aliis degere iucundum sit iis, qui & splendole piae diti sunt, dc firma corporis fruuntur valetudine. Quibus vero haec ipsa denegata sunt, vitaeq; angoribus Et miseriis conficiuntur, non video quia commodi Lute ipsi itae poni in t adserte; illi enim utilitatem quampiam fortasse praebuerint; at hi quanam 'OLYMP. Quando igitur tu domine vitae lucem impartiris, ei reum eide dolores, circumcide animi aegritudinem. Nam,ut nune est, hac, quae doloribus eo n- serta est vita, mors est optabilior. Cuxus. Hinc intellis mus non vitam solum, sed etiam mortem ad hominum commoda demigrat se. Ergo, quia mors habet, cur expetatur, adiungit; αὐ mortem optant, 'M.' assep .ntur, scut q-i fossiunt ibesi res, va D tali fims ut, se iuuenerint. P o L v c H R. Ardenti mam quandam his verbis ostendit eu-riditatem. Eiusmodi, inquit, qui premuntur ealamitatibus, e morte eatiunt voluptatem , qualis est eorum, sui cum auri sint appetantes, thesaurum inueniunt. ut enim, qui aurum effodiunt, thesaurumue ictu tantur, ubi inuenerint, laetantur; ita, qui acerbis plagis pereulsi sunt, eum adei se mortem senserint, in spem solutionis malotum ingressi laetantur. C H R. Y s. Idcirco tempus, inquit,eit rei cuilibet, ac rursus ; O mors , quam amara est tui memoria homini pa-eem habenti in substantiis suis ' viro quieto, de cuius viae directae sunt in omnibus , de adhue valenti accipere cibum i de rursus; O mors bonum est iudicium tuum homini indisenti, Ad qui minoratur viribus, qui summa est senectute, qui ab omnibus distrauitur,& qui perdidit patientiam. iis Iobus, cum in aerumnis
iaceret, mortis cupiditate tenetur, atque lite loquitur,scilicet ut intelligas,cum ei uxor suadet, Die verbum aliquod eontra Deum, Ac morere; non ideo ei non
paruisse, quod vitae flagraret desiderio, sed multo maxime religionis ergo; qui p- qui accersendet mortis sibi occasione oblata uti noluit, quamuis emi magno
Mors viro requio C H R Y s. sententia est haec, Si igitur mors est requies, quamobre non ad eam festinant multi ob id ipsum vitam optabilem nobis esse voluit Deus, ne properantes ineuitaremus in mortem. I s i o o R i. Ex hoe loco, Mors miro re uies; persuadere eonantur nonnulli, sortibus tantum hominibus atque excella mente praeditis esse ipsam mortem requietem ; caeteris hominibus
non item. Quod mihi sanὸ frigidum atque inane videtur. Nam si magnanimo mors quies est idcirco, quia contentionum exitus est yrincipium praemiorum, est illud etiam satis apertum elarissimo Iobo non de iis, quorum generosa est animi virtus; sed de illis,qui necessit iis oppressi sunt aerumnis, fuisse sermonem quod si id euipiam Videatur incredibile, ex eognata ae finitima ratione loqueri id facile perspexerit; haec enim suerat horum posteriorum verborum praemunitio; V t quid data lux est iis, qui sunt in amaritudine ac vita animabus, quae sunt in doloribusa Quando igitur alio quodam loeo dicit; Cum tentationes undi , fuerint ad caelum pertingentes,& ineuitabiles,ac minimen suum super me ex l-H 1 tauit
79쪽
tauit, tunc mors iucunda dc desiderabilis est, certe ab hae nostra non discedum sententia. Adde quod viri nomen non de mare tactum, sed de tamina etiam dicitur , ita homicidam eum etiam, qui mulierem interfecit , amellamus ; Zeα,hi; in non quod solius est viri, verum etiam quod est mulieris simul aerium. Venim Iob us limul ut dixit, viro mortem quietem ei se, cauilam attulit, ut tenim Demontra eum. Duplici est, inquit, nomine mors viro requies; tam quia cum vitae sit meta, hominum et audit actiones, facitque ut a scelerate agendo abstineant; tum etiam quia studiis, laboribusque virtutis finem imponit: illic enim non amplius certamina, sed corona; n5 amplius sudores, sed quies. Ea igitur verba Dein contra eum ; huic par eu; laborum qui virtutis caussa suscipiuntur, ae viiij mors habet exitum. Portasse etiam ne quispiam diceret, Si mors requies est, cur intur non eam eligis 3 Dein enim, inquit, conclusit contra eum. Portae, inquit, clausae sunt, symmachus reddidit, sepsit contra eum, id est, ei Deus ab agendo vacationem concessit. Verum primum illud est probabilius. Habent nonnulla biblia interea verba, Mors misere es, atq; inter hae conclusit enim Dein contra eum, versum hunc interiectam, Cuius via abscondita est ab eo.Quorum verborum haec est sententia, Mortis via abseondita est ab homi ne. Nec enim quisquam mortis impendentis tempus animo eomplecti potest, cum illa repentina sit,& incerta. Nam dictum est, quia dies domini, ut fur in
nocte, sic veniet. meos remitin mibi menti: IMMImo autem ego composin timore. OLYMP.& P o L Y c u R. Caussam exponit, cur optet interitum. Quod enim dicit, est huiusmodi, Haud quispiam dixerit, haee leuiter a me, ae temere fandi,quasi nihil mali patiente; quandoquidem nee eibum ipsum sine labore ea re possum, nee sumere sine suspirio , oneratus aerumnis viq; sit spiro ; malorum additamentum semper adspecto, dc ex eo, quod praeteriit, quod futurum est, pei timesco. sed nee lachrymas tenere possiim, veritusne me Deus planE deseruerit. Cum milii multo suturum si praestabilius non fuisse omnino, quam in hoc mali genus i ei disse.
Hae e igitur caussa suit, cur in tantis proeellis Ec si uctibus, qui oratione e xplieati nequeunt. iustus hic inuicto animo semper constiterit. Namque,eam diuitiis, opibus abundabat, haupertati praestolanaturi cum valeret corpore, morbum
i. expectabat; cum tot liberorum pater erat, subitam orbitatem opperiebatur. Atque i te metus ille erat,baee anxia exercitatio, quam domi semper alebat, cum nee rerum naturam ignoraret, & eatum fluxam conditionem commentaretur. Idcirco dixit, Timor, q-m metuebam, obuiasiimnii: praeclare dixit , obuiauit: tanquam ii dixisset, ad quem ipse cogitatione progrediebar, semper inquam animo sese illi offerebat,illum expectabat, illum sper at, illi praestolabatur. Quamuis diuitiis affluens, atque delitiis in magna oria vixerit,nihilominus alienas eam
lamitates quotidie tractabat animo, de asitabat. Itaque ea, quae grauia, Sint teranda videntur mala, incursantia nihil illum permoverunt. O L v M p. Illa Dauidis verba haudquaquam usurpauit, Ego dixi in abundantia mea,non mouebotin aeternum: sed ob excellcntem potius philosophiam magno semper erat in
vietu, rerumque deteriorem conuersionem memtabatur. Non pacemb.abui, nou tacui, nou requievi: venis autem niihi ira. CH RY s. Non dixit, Non pacem habeo , non quiesco, verum superiore tempore, nec pacem babui, nec quieui .Quauis enim illa,quae iam abierunt, iueunde mihi blandirentur; tame acerbitatum expectatio quiescere animum, praesentibusq; stui deliciis non sinebat. Frgo quae ratione antea complexus eram, eum illa ipia nunc milii euenisse videam, fero sortiter, ut quae mini multo antea suerint praemeditata. Nee vero illa, quae iam expectatione deuoraram, cum cernam praesentia, aut noua via dentur, aut quoquo modo perturbant: immo vero expectata, inquit, mihi V nit ira, id est, poena acerba atque intolerabilis, quam α cxpertus sum, dc priusquam experirer, peritia bam. 2. Pisi ia
80쪽
Protheoria Capitis quarti tum Graecorum diuisionem.
OL Y M pio o. Iis quae Iobus plitioso lotus est, palim ostendit , nee se do loris set,su carere,& nibilomin is in mediis eruciatibus a corporis commercio pene alienatum esse. Nam 3 praestantissima est ab eo immortalitatis inὀucta doctrina, eum animos eam corporibus nequaquam extingui persuadet, sed in infernis sedibus commorari: 5e diuites erudiuit , α pauperes lotatus est, dum rerum omnium finem esse eonfirmat , tam eorum quae terribilia , tum eorum quae iucunda videntur in vita; Deumque hominum rationibus utiliter morte consuluisse. Quando hac ratione & improbitatem eohibet laboribus atque molestiis quietem largitur; neque in amplis copiis despicientes exterorum esse oportere, sed vitae inclinationem ei se potius pertimescendam. Ae demum esse mori optabilius, quam diuinum numen scelere violate. Haec eum Eliphazi comitibus minime intellecta essent ae vcrba, quibus moriendi desiderium Iustus testabatur, impia in Deum maledicti arbitrarentur,insipienti studio eoncitati, atque ea parte animi, in qua irarum de cupiditatum ardor existit, inflammati in diuinae prouidentiae rationibus prorsus Eallucinantur, ruod mala, quibus hominum vita tentatur, in scelus reserunt omnia Illi igitur, i et eaussa Ac de sensione suscepta, eum Iobum tanquam eulpis obnoxium iustis a Deo poenis coerceri contendunt, nimirum qui consolandi caussa commearant, viri iusti cruciatus vehementius amplificarunt. Neque id mente agunt improba, verum ea re tantum adducti, ut terroribus etiam adhibitis amicum ad meliorem mentem, de saniora eos lia traducerent. Qi ocirca stomachatur iis Deus, tanquam hominibus minus iusta loquutis. Sed tamen veniam impetrant, quod non a sceleraro animo, sed a beneuolentia erga hune iustum, atque a pietate aduersus Deum illorum conformabatur oratio. Vt nee ipsa quidem amicorun, refellendi studio inducta oratio inutilis nobis sutura siti licet nee necessaria, nec opportuna, nec
eius personae, qui haud illam audire debebat, disna acciderit. Principio igitur
hoc clocemur, non utcumque adhortationes institui oportere ; sed magna cum religione ac precibus Deo adhibitis: ne ratiocinando erremus, neue peruertamur. Et quoniam is, qui contra quan oportet, iudicat, non modo ex suo iudicio utilitatem percipit nullam sed damnum potius sentit, quamuis Dei cauisam verbis tueri videatur: idcirco diuino timore duce est habenda oratio. Improbus enim daemon nostris libenter solet praeesse sermonibus, eamque animi partem, quae esseruescit iracundia; petiuibare, ut mente tenebris circumfusa, & pietate ipsi abalienati, qui utilitatis caussa conueneramus, iidem nobis mali ac d ni simus auctores. Et quidem erordio utitur Eliphatus ad persuadendum accommodato, sed tamen in media concidit oratione. Probare enim nititur ob peccata Iobum torqueri malis,& ad xirtutem conuertere, qui conuersus est, natur; dc ad hietate traducere eum, qui de omni rurehensione vacabat,& Deum
colebat religiosὰ, de qui in mediis cruciatibus talia suerat philosophatus. autem Elipha Tlumanites ali. O L Y M P. Suscipum, id est, Iobi vexba. eum excepisset. Non uia si ρε tibi mo est habium iu Lbor. ' robur --borum torum quis susti Iit 'CHRYsos T. Nouit scriptura laboris nomine peccatum significare. Vt eum dicit; sub lingua eorum labor ac dolor. sie ergo Eliphaetus, Vide, Iobe, ne sorte aliquid loquutus iis in peccato, eaque de causia bis premaris aerumnis. Nec ve-
dieit, Numquid festum tibi est, sed, mis uias ima es habitu, tibi Z Nam, cum
esset vita eius insisnis, & clara, & ubiuis gentium eius virtutis plura extarent monimenta, ne eiusmodi, inquit , utare oratione. Quamuis enim tuae actiones praeclarae sint atque honestae, id etiam accidit, Vt peccetur in verbis. D r D v M I.
Amri ubi sermo O babilin iis labis. ' hoe valet,ipse videlicet saepe apud eos lii s sermonem