장음표시 사용
211쪽
rM CAP. I. DE NATURArum linguarum admixtione,aut eX alia quaiscunque cause,non satis nobis cognita, fieri potest. Sed ut una vox pluribus ac comis
modetur, id itidem casu interdum fieri potuit, interdum tamen & consilio, aut necessitate, aut eloquentiae studio homines ad hoc inuitante. f. XVI. Nimirum plurimae res inter se analogiam . quandam S conuenientiam habent. Has ut iisdem vocibus insignirent, facile induci ihomines potuerunt, cum ubique sere maior rerum copia sit, quam verborum. Cumque etiam animaduerterent, rem unam interdum
vividius sub alterius imagine atque schemate exhiberi, itidem alienas voces ad eam acincommodarunt.
g. XVII. Quod si quis itaque data opera impropriam vocis significationem adhibeat, vivim pondusque orationi conciliet, tunc emphasis dicitur. Ex quo simul patet,non ubi que equidem ε ασως consectandas,nec tamen semper in interpretatione eas negligendas esse. f. XVIII. Si vero una receptum sit, ut una voX pluribus rebus accommodetur, tum ad prima viam eius significationem , euius vestigia plerumque in secundariis comparent, praecipue est respiciendum. Primaria ista si-
212쪽
gnificatio, formalis , secundaria materialis UOiscari solet. Ad coniunctione ni idearum particulae variae pertinent, ut adverbia, praepositiones, interiestiones, signa quantitatis, S reliqua omnia, quae terminorum sncategorem aucorum nomine venire solenti Hos ita definiunt, quod ex se quidem nihil significent, sed cum aliis vocibus coniuncti consignificent. In interpretatione autem ad hos vel maxime respiciendum esse, exemplis facile ostenditur. Praeterea de id earum coniunctione duo sunt obseruanda: primo,quod diuersimode fiat in linguis diuersis, pro cuiusque genti Sindole; deinde, quod non semper naturali cogitationum ordini respondeat. Idque ideo, quod ab usu & consuetudine loquendi
ratio maximam partem pendeat, non autem
regulis & praeceptis philosophorum accom modata sit. Huc itaque pertinent omnes omniUm Iinguarum idiotismi,in quibus naturalis cogitandi S loquendi modus haud raro manife- se negligitur, & qui ab usu& consuetudine gentis unice pendent. Interim ex iis e gantia linguae maxime censeri solet, saltes. XlX. S. XX. g. XXI.
213쪽
ad linguam intelligendam, ut obstruentur diligenter, necesse est. f. XXII. Ex formulis istis loquendi exurgunt integrae propositiones, quibus iudicia nostra exprimimus. Istarum habitus a modo loquendi itidem haud raro aestimandus venit: saltem huic causae tribuo, quod plura interdum iudicia certo modo connectantur ,σt tamen svnum videri possit. Atque hinc propositiones in compositas S simplices dispesci solent . Quae enim uno subiecto dc praedicato constat , simplex, quae pluribus, composita dici
f. XXIII. Interdum tamen contingit, ut propositio quidem sit simplex,' sed ut in subieeto aut praedicato alia propositio, quam incidentem
vocant, contineatur. Et has quidem complexas vocare solent, ut incomplexas illas , in
quibus eiusmodi propositiones incidentes non reperiuntur. Nec tantum subiectum aut praedicatum, sed interdum etiam , ut nonnulli volunt, ipsa copula talem propositionem incidentem secum coniunctam habet. Vnde complexarum propositionum varietas intelligitur. F. XXIV.. Solent autem istae propositiones inciden tes cum parte propositionis principalis con- necti, per pronomen relatiuum, quod cum
214쪽
ET INDOLE SERMONIS. I 87 vel explicatiuum sit, vel determinatiuum , diversus quoque inde respectus ad propositionem principalem oritur, ita ut praedicatum propositionis incidentis de subiecto propositionis principalis vel assirmari, vel non affirmari queat. Prius sis, cum Pronqmen est explicativum; posterius, cum est determinativum. f. XXV. Cumque etiam propositiones dupliciter, tripliciter, Sc. complexae reperiantur, probe est obseruandum, quod propositiones incidentes in iis diuersi possint esse generis, vicum in una pronomen sit explicatiuum, in altera sit determinativum. g. XXVI. Ad propositiones quoad copulam , seu formam ipsam,complexaS, referri etiam possunt, quas Vulgo modales vocant. in his enim si propositio incidens a principali diis singuatur,& illius respectus ad hanc consideretur, facile diiudicari possunt, nec vilis opus est ambagibus. 'f. XXVll. Compositarum propositionum duo constitui genera solent. Alterum illarum , in quibus compositio exprimitur: alterum il- Iarum, in quibus latet, quae ideo exponibiles vocari solent. Ad priorem classem pertinent copulativae, Diunctivae, conditionales, casis
fales , relativae & discretae. In quibus si
215쪽
unumquodque subiectum cum suo praedicato conseratur, statim & sensus illarum spatet, & si quid vitii subsit, elucescit. S. XXVlli.
Ad exponibiles exui tuae, exceptiuae , Sccomparati e pertinent. Quibus nonnulli inceptis, ic desitivo addunt. Quales autem istae propositiones sint, ex ipsa denomina. tione statim intelligitur.' s. XXlx. Hoc saltem obseruandum, quod momen tum trahit,particulas exclusiuas non semper
addi,&nihilo lectus exclusionem quandam subintelligi, id quod ex re ipsa, & materia substrata facile intelligitur. Unde si interpres in sua versione exclusi uas particulas
q. XXX. in rhetorum scholis particula ista orationis , Unam aut plures propositiones continens, periodin vocari solet. Quamuis interdum periodus & integram ratiocinationem complectatur. Diuidi solent periodi inplices & compositas; illae fere propositionibus simplicibus, hae compositis respondent, NProut plures paucioresue propositiones, in deque resultantia membra continent, Uaria re quoque solent.
f. XXXI. Ex periodis inter se iunctis integra exsuringit oratio, quae S stili nomine venire solet.
216쪽
Huius itidem tum quoad formam, tum quo ad materiam magna est varietas, nec interin preti negligenda. Etenim quoad sermam stilus vel sublimis est,uel mediocris,uelpianus &simplex, item Vel concisus S argutuου, vel di βι&periodicus. Quo ad materiam autem, cui attemperatur, Vel poeticus, vel oratorii, ve I historictu, velphilosophicus, vel scripturarius,vel theologicuου, vel iuridicus, dic. Haec his paucis inis
Cur ea hic maxime in cen Inter m modorumias ,
Causae obscuritiatis Fariae, Atque recationum, S. Q. g. III. IIem concretorum σ abia Interdum ex euitutione a stratior m, Mauroris oritur, re quM In nominibuου idearum sin dem Occasione idearumis gularium,particularium, simplicium, IV. sniuersalium snde obscu- Compositarum, s. U. ritas, . n. Cur svix aliqua ideam c&- Auid de nominibus adearum num in nobis produeat, obscurarum censendum,
cuiuae idea obscura suu in s. XII. sue ore, S. VI. Item de nomini ι idearum
217쪽
adaequatarum, re inadia aequatarum, , S. Xi II. altera ob uritatu ea a ex Fotibus, steriatim ex iis quae' sermoni accidunt , g. XIV. ea: socibus obsiletis,re eens confictis, ree. g. XV. Pnovmia Focum,
εω idiotismo sermonis , g. XVII. De Musa Ob uritatis inta, propositionibus, reeiniis, S. XVili.
Ex integro orationis kabitu quo pacto obscuru- nascatur, φ. XIX. Speeιatim exstiis concise ,
Causa obFurii ι in stilopoetico , s. XXII historico, S. III. instilo scripturae Macrae sit obscuritaς, Ρ -e causa, XXIV. XXV.
De cauria obseuritatis in J- is patrum scriptorumque ecclesiasticorum, g. XXV l. Itemque Iureconsultorum , 6. XXVII. De causis obseuritat , quae in imo interprete sunt , S. XXVIII. uomum generatim omnia intelDecus sitra perti. evi , g. XXlX. Speriatim praeiudicium auinctoruistis, S .XXX.
riis haustum, j. XXX . Praeiudicium ex alga Θρο- thesi ortum, S. XXX ll. 6s.ctin quo pacto interpreti noceant, si amor odium, S. XXXIII. Id quod paulo Jecialius docia tum S. XXXIv.
IN ter vitia sermonis maximum fere est obscuritas. Per hanc quippe fine dc scopo suo excidit sermo, qui est,ut cogitata no- sera cum aliis communicemus. Huius ita. aue vitii cognoscendae causae sunt,ut eo rei ius illi medela afferatur. S. v. Nec mirum videri debet, quod tantum obstu
218쪽
obscuritatis hic iniiciamus mentionem. Licet enim sensus falsus & erroneus, quem ex verbis auctoris concipimus , praecipuus morbus , cui per hermeneuticam obuiam eundum,videri possit,& reuera etiam sit, hic tamen ex obscuritate unice oritur. Si enim cuncta nobis sint perspicua, fieri nequitis, quin sensam verum statim assequamur.
Deprehendimus autem causas obscurita tis tum in sermone ipso,tnm in animo lectorum vel auditorum. In sermone ipso quae deprehenduntur , duplicis iterum generis sunt. Uel enim ab ipsis cogitationibus sta ideis, vel a vocibus seu signis, eorumque structura, obscuritas Oritur. S. IV. 'Ad ideas quod attinet seu cogitationes..cum magna illarum sit varietas, nulla tamen illarum est , quae non certo modo occasionem praebere queat obscuritati. Sic cum de id eis simplicibus certi esse nequeamus, an alii eodem modo quo nos iis assiciantur, sequitur, nomina etiam idearum simplicium tam diu nobis obscura esse, quamdiu id certo nobis non constat.
f. V. Ideae compostae tum demum perspicuae
sunt, cum omnes partes, quibus constant, Perspectas habemus. Nomina itaque eius modi liarum tum quoque clara sunt, cur ita
219쪽
ita ideas eiusmodi nobis exhibent; obscura
contra sunt, cum ideas nobis sistunt, quarum partes non ita exploratas habemus. b. VI.
Ex quo id consequitur, non statim conceptum, quem VOX aliqua in nobis producit, auctori quoque esse tribuendum. Ficri enim potest, ut idea, quam vox aliqua designat, clara iii nobis sit S perspicua, cum obisi dura fuerit in audiore, quem interpretamur,
f. VII. Ideae Absantiarum obscurae sunt, adeoque & nomina illarum clara esse nequeunc Quod cumprimis de substantiarum colle-Etionibus quoque est intelligendum, quae
quo ampliores sunt, eo obscuriora plerumque habent nomina.
Modorum ideae multo quidem clariores sunt, quam ideae substantiarum. Nihilo secius nomina modorum usu vulgi quandoque valde ambigua fasta sunt. Praesertim quae plurium modorum significant colleia tionem intellectu sunt dissicilia, quia non facile est,omnos modos, quos significatione sua complectuntur,inuenire: quia ii, qui is is vocabulis usi sunt, ea nunquam, aut raro, sat accurate definiuerunt.
220쪽
6. IX. In relationibus semper idea quaedam loco
fundamenti ponitur, cum qua alteram comparamu S. Pro ut itaque haec idea fundamentalis Uariat, variat autem pro hominum diuersitate magnopere ita variat etiam relatio. Nomina itaque relatiouum obscura nobis firmi, donec clarius nobis alterius idea fundamentalis, quae reliquarum est mensi1-ra, innotescit. . X. Concretorum nomina iisdem sere premum tur dissicultatibus, quibus nomina substantiarum Iaborant. ideis autem absinuctis haud raro contingit, ut homines eas non tantum in mente sua, sed & extra eam,reuera existe re sibi persuadeant,& de iis etiam ita loquantur : Unde earum nominibus omnino obscuritas quaedam adhaeret.
f. XI Nomina id earum singularium ideo obscura sunt, quia interdum quicquid est in re, significant, interdum partem duntaxat, nec 1emper eandem. Particularium autem & vnia versalium idearum nomina multis de causis obseura fiunt. Signa namque particularitatis hoc equidem indicant, praedicatum snon de subietio in tota sua latitudine spe-ξtato, esse intelligendum, ast de quibus &quanto numero hoc dicatur, inde non constat. Accedit, quod istae voces plerum ueN rela