장음표시 사용
101쪽
inclinata, id habeat, quod aliud habet in actu : P-tia enim
habet quandam similitudinem ad actum suum, nou sollim quatenus est quadam inchoatio ejus, et in ipsum tendit stinclinatur, sed etiam quatenus est ipsi commensurata; omnis autem commensuratio est quoddam similitudinis genus Prima similitudo sundat amorem amicitiae : simile enim reputatur ut unum suo simili, proindeque assectus unius se habetot tendit ad aliud sicut ad se ipsum, in quo sita est ratio amicitiast. Undli naturaliter homo homini amicus est propter naturalem similitudinem, et civis civi, propter politicam similitudinem , otc. Secunda vero Similitudo est causa amorigconcupiscentiae; quia unicuiqus existenti in potentia inest appetitus sui actus, in cujus consecutions delectatur, si sit sentiens et cognoscens. Attamen per accidens prima similitudo musat odium, quatenus in consecutione boni unum similctimpeditur aliquando a suo simili; quo sit, ut ipsum odio habeat tanquam noxium sibi. Unde juxta Provorbium ex Aristotele depromptum, Figulus figulo invidet, quatenus ab eo impeditur in suo lucro; et inter Superbos semper Sunt jurgia, quia se invicem impediunt in propria excellentia, quam singulariter cupiunt. Ad has amoris causas aliae reduci videntur, ut familiaritas, sympathia, societas et communicatio in aliquo
Effectus amoris cum innumeri sint, sex praecipuli a D. Thoma reconsentur. Primus est, unio; secundus, adhaesio; tertius, Stasis; quartus, Zelus; quintus, laesio amantis; Sextus demum universalis quidam inlluxus in omnia quae aguntur ab
Et quidem unio adeo proprius amoris effectus est, ut Dionysius eum vocaverit virtutem unitivam; et Augustinus 8. de Trinit. cap. 40. α Amor, inquit, eSi quaSi junctura quae-α dam duo copulans, vel copulare appetens, amantem Scilicet, et et id quod amatur. Verum quia non omnis unio est amorisa essectus, ideo annotat D. Thomas 4. 2. q. 28. R. 4. ad 2. ne Quod unio tripliciter se habot ad amorem : Quaedam enima unio est causa amoris, et haec quidem est unio substantiae lis, quantum ad amorem quo quis amat SeipSum. Quantum et verti Bd amorem quo quis amat alia, est unio similitudinis. a Quaedam vero unio est essentialiter ipM amor; et haec ostu unio Secundum coaptationem assectus, quae quidem assimie latur unioni Substantiali, inquantum amans se habet adu amatum, in Bmore quidem amicitiae, ut ad seipsum, me amore autem concupi Scentiae, ut ad aliquid sui. Quaedam a vero unio est effectus amoris, et haec est unio realis, quama amans quaerit de re amata. Ut enim Philosophus dicit 2. a Polit. cap. 2. AriStophanes dixit quod amantes desiderarente ex ambobus fieri unum; sed quia ex hoc accideret aut am-
102쪽
α hos, aut alterum corrumpi, quaerunt unionem quae convenita et decet; ut scilicet simul conversentur, et simul colloquan-α tur, et in aliis ejus ms conjungantur. πMutua vero adhaesio et inhaesio duplicitar causatur ab amore. Primo quantum ad cognitionem, quatenus amor alth deligit amatum in apprehensione amantis. Undis Virgilius Didonis amorem describens ait,
Multa viri Urnis animo, multusque mennat Gentis honos; haerent isti preiore vultus.
Vicissimque idem amor amantis cogitati mem dessit in amatum, sicque essicit ut perpetua contemplatione ipsi inhaereat. Secundo quantum ad essectum, quatenus et amatum possidet assectum amantis, ipsique per intimam complacentiam imprimitur, ac omnes ejus motus causat, non quasi per extrinsecam vim, sed per interiorem inclinationem, undo et amor dieitur intimus, et dicuntur viseera charitatis : et vicissim mans omnes affectus suos defixos habet in amato, ut non immerito dixerit Plato, animam magis esse ubi amat, quam ubi mimat. Imo per amorem amicitiae ea inhaesio mutua per- lactius sit per effectivam quandam identitatem, quatenus
amicus amicum reputat ut unum sibi, et ut alterum M. Ecflasim autem causat amor, etfecundum apprehensi0nem,
si secundum assectum. Secundum apprehensionem quidem, quatenus facit ut amans sul oblitus, de amato duntaxat cogi tet, sicque seratur extra propria, in quo ratio exstasis consistit. Secundum aflactum vero, quatenus amatum ita curas aD sectusque omnes amantis rapit, ut propriis n lectis, de amato solum sollicitudinem habeat, sicque extra seipSum ex at. Zelus verb causatur ab amore, quatenus amor, cum intensus suerit, non solum sertur in amatum, sed etiam acriter repellit omne sibi contrarium et repugnans, in quo sita est ratio geli. Verum in hoc differt amor concupiseentiae ab amore amicitiae, quod ille repellat non tam contraria amato, quBm possessioni quam de ipso habere quaerit. Sicut vir cujus Zelus In amore concupiscontiae fundatur, non tam repellit ea quae displicent uxori, ipsique contrariantur, quam quae opponuntur singulari eius possessioni. At vero amor amicitiae por gelum
repellit ea qua opponuntur ipsi amico ac bono illius, insu gendo in ea quibus illo Offenditur. Et ideo do illis bonis; quae sic possidentur a pluribus,ut a singulis integre habeantur,
qualia sunt bona divina, non est gelus concupi Scentiae, Sed solum quasi amicitiae.' Laesionem amantis causat amor 'vel rationo sui materialis, id est, illius corporalis transmutationis, quae Bd rationem Omnis passionis pertinet, quando fuerit intensior; quippe cum
103쪽
spiritus, quibus prae caeteris passionibus amor dominatur, nimis commoveat, intendat. exhauriat ac consumat. Vel etiam ratione sui formalis, quando inordinatus est et his rebus adhaeret quae nec decent. nec congruunt amanti. At vero si rectus Sit, et vero bono adhaereat, non laedit Sed magis perficit amantem. Quippe, ut inquit D. Thomas, et amor significata coaptationem quandam appetitivae virtutis ad aliquod ho-u num. Nihil autem quod coaptatur ad aliquid quod est sibi et tam veniens, ex hoc ipso laeditur; sed mugis si sit possibile, et proficit et melioratur. Quod vero coaptatur ad aliquid, quod
a non ost sibi conveniens, ex hoc laeditur set delfrioratur. nPraecipuli quia cum amor sit sons affectuum et motuum, si sit malus, eos Omnes in Sua radice ac sonte corrumpit. Est demum amor causa omnium quae ab Βmante Bguntur, non modo quatenus, ut inquit Dionysius cap. 4 dΘ div. nom
proh ter amorem boni omnia agunt, quaecumque agunt; aut quatenus bonum amatum habet rationem sinis, qui movet agens ad agendum : Sed etiam quia PSt dominus appetitus, cujus est applicare ad agendum; radix omnium assectuum aspassionum, quibus movetur anim3l; et potetitissimus motor urgentissimo stimulans, essic 'cissimo applicans, imo agendi vires. induStriam, ac perSeverantiam miro quodam modo inspirans.
Praeter ho k celebriores amoris effectus, quatuor alios proximos ei atti ibuit: Hi sunt liquefactio, fruitio, languor, et servor. Liquefactio opponitur congelationi : Ea enim quae Sunt cong lata, in Seipsis constricta sunt, ut non possint de lacili subintrationem alterius pati. Ad amorem Butem pertinet, quod appetitus coaptetur ad receptionem boni 3mati, quatenus, ut dictum est, amatum Subintrat amBntem ipsumque penetrat et intim h pervadit. Undb cordis congelatio vel durities est dispositio rppugnans amori. Sed liquefactio importat quandam cordis mollisi cationeni, qua seipsum pervium exhibet
amato subintranti. Si vero amatum est praesens, amor musat fruitionem, quae est assectivus quidam boni poSsessi complexus, quo amans ipsum veluti astringit ac ardenter retinet. Si autem bonum amatum fuerit absens, Bmor langui rem ea usui, qui est dolor, taedium et quidam impstienti S animi desectus ac duli quium. Spd no in hoc misero Statu torpeat animus, amor reficit. excitat, acuit, contenditque OmneS Vires; si que causat sorvorem. qui Pst veluti quaedam aeSluantis animi ebullitio :sicque fiunt amoris quaSi par0XySmi, quibus animus a deliquiolanguoris. in ard0rem, impetum ViV deitatenique servoris alternatim inducitur. Quae clo odio dicenda sissent : ex his quae de amoro dicta sunt sutis innotescunt; unum admirati0ne dignum eSt, Odium scilicet, quantumvis Sit ab amore diverSum, ab eo tamen pro-
104쪽
DE PASSIONIBUS PARTIS CONCUPISCIBILIS.
duci, nasci, ac educari. Λmor enim quoddam pondus animi est: Undo sicut ab eodem pondere producitur et accessus ad centrum, et recessus a puncto quod centro opponitur; ita et ab eodem amore sit, et quod animus inglinetur in bonum, ipSiqite commensuretur, conpletur, conformetur, ae in illo complaceat; et quod ea quae bono amato repugnant, repugnent quoquo amanti, diSpliceant et ingrata Sint, in quo sita est odii ratio. Desiderium et suga sunt veluti quaedam animi pennae, quibus et ad bonum absens sertur, et malum quam longi SSimbpoteSt, devitat et fugit. Quippe cum animalis commoda et bona extra ipsum sint, mala vero in ipSum incurrere poSSint, conveniens suit ut his duobus veluti pedibus instrueretur, quibuS et mala fugere, et bona prosequi valeret. De his ut paucis
dicamuS, Desiderium Variis nominibus exprimi solet: Dicitur enim in primis, cupiditas ac concupiscentia', quanquam haec nomina paulo latius sumi soleant pro aliis appetitus concupiMihilis assectibus, praecipuo pro amore; nec ad deSiderium significandum derivata, Simplex, innocen S, aut qualecumque desiderium signent, Sed ardentius, effraene, immoderatum, ac rationem non sequens, Sed turbans ac rapiens. Solet etiam aliquando vocari libido, Sed illa vox ex usu formir rostringitur ad illum impetum significandum, quo voluptates tactus in ordinato appetuntur, sicut et ambitio ac avaritia n0n Simplox, Sed vitiosum honoris ac pecuniae appetitum exprimunt. Unde hujus affectus, prout ab ordinato et inordinato abstrahit, proprium nomen est desisterium. Desinitur autem desiderium : Motus seu assectus 3ppotitus sensitivi tendens in bonum BbSens; Seu, quo ProSequimur consecutionem boni. Qualenus dicitur asectus, convenit cum aliis passionibus; caeterae vero particulae distinguunt d pside rium ab aliis assectibus partis concupiscibilis. Nam amor est affectui; quo complacemus nobis in bon0 Sive praesente, Si voabsonte; Delectatio vero verSatur circa bonum priPSens et possessum; at vero desiderium est proprie honi absontis. Imo per easdem particulas dit Ieri desiderium a passionibus pariis irascibilis; praecipue a spe, cui magis astino Videtur :Spes enim non est qualisci ina lue absentis boni proSecutio, Sed ardui ac disticuli alibus circum supti; nec quomodocumque in illud tondit, sed eum quadam erectione, conuiu, BC lucide0ntra diis cultates unimum deprimentes. At vero desider
105쪽
ost simplex animi motus et B ssectu S in honum abMnS, quatenus praeci Se bonum. Verum natura desiderii praeclarius Bdhuc elucescere potest, si Observemus ex dictis, hune assectum medium osse inter amorem et o audium, istumque habere ut principium, illud vero ut torminum. Quippe umor pondus quoddam animi est, ipsum inclinans sortiter et Suaviter in bonum. Unde quemadmodum in rebus nuturis libus, Si avulsae Ac remotae Sint a contro Su0, ex pondere na Scitur condius ne m0tus ad repolendum centrum, quo Bdepto, e es at tuli S motus eique quies Succedit; ita in animo, Si bonum B mutum Sit ab SenS, OX Bm0re nascitur ille motus ac impetu S,' quo rapimur in illud, quique siesiderii nomino intelligitur ; obtonio vero bono, illi m0tui su cedit quies in bono, quae est delectatio.
Desideria, eum sint innumera, generali US dividuntur in naturalia. et non naturalia. Desiderium naturale eSt, quod oritur ex indigentia naturae, ac tendit in b0num, quo talis indigentia removetur : Ejusmondi Sunt cupitistes cibi et potus, o tali 0rum natu D ns cossariorum. D Siderium non nΗturale est, ruod oritur non Ox naturae neceSSi tu te, Sed ex BP petentis Iu
icio, ut sertur in id quod appotens sibi judicat convenioras, praetor id qui is natura requirit, cujusmodi sunt lautiores cibi,
pretiosa veS limenti pecuniae, honores, res pulchrae, etc. Desiderium natur itu facile expleri polust, et tendit non mod6 in aliquid finitum. sod etiam modicum; natura enim pauci S CO tenta est. At v pro desiderium non naturale inexs,lobile eSt ac in sinitum. id o quo a quihusdam non immerito vocatur inane, non solum quia tendit in res minimo neceSSArias, Sed quia
nullo bono plene satiari ac impleri putest; Undo praeclaro
Lucretius cor aestuans Husmodi desideriis vorat Pertusum, quod nullo bono impleatur. Hujus rati0 est, quia procedit exrali 0nis approhensi ino : ratio autem in infinitum procedit, quatenus ex una cogitatione Sibi viam parat ad aliam. sicque perpetuam quondam deSideriorum seriem ins bulat. Aliam hu-dus rationem ussuri D. Τ humas ex eo petitam, ludii naturale desiderium sertur Solum ad ea quae habent rationum medii ad Sulati uni nBturae. Clim ergo media in tantum d I pel 3ntur, inquantum conducunt fini, naturale deSideriun Dun almetit nos in infinitum, sod solum quantum exigit nutu tulis nyressitas. At voro ratio si hi praestituero p0test sinem in his quae cupit puta in divitiis; cum org0 sini S lippulatur non Secundum uti quam m n, ut d m, SP d quuntum possibile est, desiderium con-ssequons ny I Usipias iuncia x Bli 0ni S cupit res Bl Sque monsti rapula habere illi ilius quantum pDSSimile est. En isi Scite o x pressum ub HOrntio lib. l. Siclyr. 4.
106쪽
DE PASSIONIBUS PARTIS CONCUPIscini Lis. 99'Ν0tatque ibidem, avaros, quod pro sine pocuniam habeant, et non ut medium, illi parcere tanquam rei sacrae.
Congestis undique saetis Indorniis inlitans. et tanquam Iiareere sacris
cogeris, aut pictis lanquam gaudere tabellis.
Causa dosiderii est 3mor cum indigentia. Λm0r quidem, ex quo, ut Superius dictum est, di manat ut a suo principio,
non socias Be motu S deorSum ex gravitate. Indigentia voro, quia non omnis amor deSid Prium parit, sed indigus ac privatus bono a malo. eruin cum duplex desiderium distinxerimus, nati irale et in naturale; primum n38citur ex Vern nati ira liquo
indigentia, quatenus natura dim0ta a suo bono, id est, u dubita dispositione sui dum stomaehus aridior calidiorque melus suo rit, quam pur sit ad benis natui aliterque So h Bbundum creat illarum rerum cupiditatem, quibus ad pristini status restitutionem opus est; idque vel per modum innuit motus, in hi S quae Sensu carent, vel per m0dum animalis affectus, in
rebus Sen, u praeditis. Desidorium Vsero non naturale nascitur ex indigentia per judicium rationis a I prehensa; quBlenus scilicet cum in homino facultates sensilivae, per conjunctionem ad rationem, quandum elevationem sortiantur, appetitu S sensitivus ex hoc habet ut furatur ad res, non m0do quat nus naturae conveniunt, Sed etiam qua tonus per rationem disponuntur. Cum ergo ratio ex his Sonsibilibus quaedam ut h0na apprehendat, quae lamen naturae nec SSit Blem non concernunt, puta veSiS prΡti0MS, picturn S, gemm BA, Opes . et . eorum indigentia apprehensa desiderium creat illud quo tant6 vehe. mentius naturali, quanto ex altiori sonio dorivatur. Quantum ad effectus desiderii, cuna intor illos essectiva uniuot oestasis haberi posSint, quatenus desiderium, tanquam
amoris mini Ster. tendit ad unionem amantis cum bono Binato, amantemque veluti extra Se abripit, ut in i sena amatam serat;
praeterea recen Seii pDSSunt quidam ei peculiares; cujusmodi sunt in primis laedium, qu0d est dolor ex dilatione boni dogi Ederati natus; importunitas, quae est nimia molestaqiis solicitatio rei desidoratae; Suspiria, quae huic assectui adeo propria sunt, ut pene cum eo SJ nonyma Sint, Sunti ple retenti spiritus quaSi eructationes, si untque quatenus in desidorio appotitus spiritum intus trahit, ut illum dein te qua Qi 69culetur in romamatam, non Se Pus de SBgittarius cordam arcus simul eum telo
ad se trahit, ut sortius deinde illud in s opum exliellat. Ac enseri elium potest inter essectus, aut certo proprio latos dosiderii conatus ille quo in reS prohibitas prorum iiii, juxta Vulgariun
107쪽
Imo quod saepsi vires ex dissicultate ac dilatione acquirat, M poque ex nimia rei sacilitate moriatur. Hujus autem ratio reddi potest, non solum quia in prohibitis libertas. in arduis victoria desderatur; quae duo, cum Sint bona excellentissima, reddunt res, quibus conjunguntur, longe optabiliores, Sicque desiderium augent et vehementius intendunt; sed etiam ex ipsa desiderii natura. Illo si quidem affectus nihil aliud est, quam quidam conatus in b0num, Seu quasi telum, quod in bonum tanquam in Scopum vibratur : undδ quemadmodum res dissiciles majorem c0natum exposcunt, et sagittarius in scopum remotum maj0ri Vt, quam in propinquum, telum mittit, sic animus m ori conatu et connisu in ea bona tendit,
quae vel prohibitio, vel dissicultas, vel dilatio quasi a nobis
elongat. De fuga, cum ea quae circa illam dici possent, videantur satis innotoscere ex dictis circa desiderium, non eSt cur Oporatius disseramus. Unum cum D. Τhoma libet annotare, hunc nempe assectum proprio carere nomine; und6 metaphorico ac paulo communiori exprimitur, nempe fugae, Seu GΓeraationis.
De Laetitia seu deleetalione, et tristilia seu dolore.
Hae duae passiones sunt omnium aliarum termini, quemBdmodum amor et odium principia. Omnis enim animi nostri assectus ex amore boni, aut odio mali nascitur. et in delectationem aut dolorem desinit ac consummatur. Undb inter passiones praecipui momenti Sunt, proindeque paulo accuratius explicandae, incipiendo ergo a prima: Delectatio variis nominibus exprimi solet : Dicitur onim gaudium, laetitia, eaeultatio, jucunditas, voluptas, hil ritas , etc. Quae nomina ita exponi possunt ex D. Thoma, ut delectatio sit proprium, generi cumque illius assectus nomen ;gaudium vero illum significet quatenus ad rationalem partem
attinoi, caetera vero a quibusdam illius essectibus imponuntur :α Nam, ut inquit sanctus Doctor 4. 2. quaeSt. 33. art. 3 ad. 3 , et laetitia imponitur a dilatatione cordis, ac si dicereture Exultatio vero dicitur ab exterioribus signis delectationis in- et terioris, quae apparent exteriuS, inquantum scilicet intorius et gaudium prosilit ad exteriora. Jucunditas vero dicitur u qui-u busdam specialibus laetitia Signi S, vel essectibus, praecipuo u jocis. η At vero voluptas a Volendo deduci videtur, quatenus det octatio est maxime inclinati0ni consormis, quamquam Doquenter hoc nomen restringatur ad delectationes corpo
108쪽
DE PASSIONIBUS PARTIS coΝcupiscIBILIS. 40
Definiri autem potest hic assectus prout voluntati ac sensibili oppetitui communis est: Quies appetitus in bono; seu Assectus Causatus ex apprehensione b0ni p08MSSi. Prout vero specialiterrestringitur ad sensitivum appetitum, Passio lacta in appetitu ex praesentia boni sensibilis, Suu Quies in bono sensibili. Hae definitiones ex dictis innoteScunt. Quippe quemadm0dum, ut diximus, ex amore boni nascitur quidam motus in ipsum, si sit absons, qui dicitur desiderium; ita ex eodem amore nascitur quies, Seu tranquilla quaedam appotitus bend go habentis pax, quando b0num apprehenditur ut praesens. Porro quies et pax illa in bono non est accipienda mord privativst, pro CeSSati0ne omnis motus; sed positive, pro quodam assectu Seu immutatione Sancta in appetitu, quatenus cum antea elongatus a 'bono, ac tanquam extra centrum Suum positus, Violentiam
9uandam pateretur, ex p0ssessi0ne boni ac conjunctione cum ipso bensi se habui ac quasi statui sibi proprio et optimo redditur. Unde Aristoteles 4. Bethor. cap. 2. definit voluptatem: Motionem animi et constitutionem subitam ac sensibilem in Statu naturae suae convenienti; sumendo motionem n0n protendentia ad ulteriorem terminum , sub qua ratione quieti oin P0nitur, sed pro quadam mutatione facta ex adeptione termini; mutatione, inquam, non SucceMiva, ut eSt Rmbulare, loqui, etc., Sed Subita, qualis est visio, intellectio, etc. Unde etiam D. Thomas advertit delectationsem non fieri in tempore per se, sed solum per accidens, eo quod boni possessio a qua causatur, consistit in Successione, ac veluti per particulas dispensatur.
Delectationum autem quaedam sunt intelligibiles ac Spirituales, quae scilicet mente ac v0luntate percipiuntur, ut ea quae consistit in contemplationo veritatis : quaedam vero Sensibiles, quae Sensibus apprehenduntur et ad appetitum Sens, tivum pertinent; ut ea quae in cibo, potu, pulchrarum rerum BSpectu percipitur. Primae sunt secundum Se persectiores, Purio S, ac majores; tum quia percipiuntur a potentia nobfliori mente scilicet, quae Sensitivis potentiis longe praestat; cuius Signum est, quod, ut notat Augustinus, nemo est qui non vellet magis carere visu corporali, quam intellectu, eo modo quo
bestiae et stulti carent : Tum quia sunt de nobiliori bono: spirituMe enim bonum eminentius est bono sensibili; cujus Signum est quod propter bonum spirituale homines abstinenta maximis corporalibus voluptatibus, puta propter honorsm et virtutem : Tum demum quia bona spiritualia persectius, intimius , ac firmius possidentur quam sensibilia; unde cum p Sessio boni sit causa delectationis, majorem quoque creant delectationem. Attamen delectationes corporales respectu hominis Sunt vehementiores propter tria, ut notat D. Τhomas l. 2. quaeSt. 3 l. art. 5. α Primo quia sensibilia sunt magis nota
109쪽
TERTIA PARS PHILOSOPHIAE .u quoad nos, quum intelligibilia. Secundu quia, cum sint passi Sion0S Sensibilis Appetitus, scint cum utiqua tranSmutatio nog eortioris ii, quod non contingit in d0lpetationibus spirituali-κ bus, nisi per quandam redundantia in B superiori Bppotituu ad inserio rom. Tertio quia delectationes eorporales B ppetuntur si ut medicinae quaedam contra corporales desectus, Vol mo- et lestius Qx quibus tristiti; D soquuntur. n Unde dupliciter clo lectant, et propter bonum quod asso runt et maxime pro uternantum quod uti serunt. ImO pila, ut ait Aug. lib. 83 qq. quaest. 36. nemo Ost qui non mag Silolorem fugiat, quum np- pelvit volii pialom , idcirco vuluptiales sensibileS ardentius cupiuntur, OO luod tristitiam, quu si re homo Semlier Bliqua Ox99rte premitur delitriunt lino quietium B vide quaeruntur et
delectunt, in quibus nihil aliud honi apparet. ni Si quod nuχ-runt tristitiam quae est ex labore; ut otium , luduS, et altu quae
ad requie in pertinent. Sonsibilis voro delectatio, n0n Speus a C d PSiderium , rursias dividi potest in naturalem, ob non nΗ turdi Pin Mu ut vocul Aristotiles i. Iuleior. cap 2. in en in quas ration/N e era ess, et eis in quae est cum ratione. Deleel olio nutui Blis et rationise X Pe PS PSt, quae enu Satur ex pereel tione boni pure naturΠli S,
quodque pUr Sora Sum apprelienditur ut bonum, praeci Se quirin B lurcae c0nvenit: nusmodi est quae in cibo potuque percipitur; et luec brutis compotit, otiam qua diantenti S purior quum homini. Dole latio ver0 n0n naturalis, Ssed Altior notu-Tuli, quaeque eSt eum ratione, est illa quae cauSatur eae Persuasione rationis, id est, q ria rationi Sensuique, qud ton rationem in homine aliquatenus participat, conVenien S PSt. Rusmodi sest uel sectatio illa quam otium in ali pelitu Sensitivo percipimus ex consecutisno honoris, samae, Victoriae, opum, et Blidrum Hii in odi rerum, quas Solus homo inter animantia quaerit Pt Blunt. Quuntum uilinet ad causas dolectationis, prima et unive Salior est operatio; tum quia omnis delectatio ex Bliqua D ratione na Scitur, SBltΡm ex eon se utions ipsius boni, et c0xnitione illius ut praesentis : Τum quia ipsa operutio quoddam b0num eSt, et ut decentius altentiusque fiat, voluptatis illoce-briS u natura conditur: ut praecipue videre est in his operationibus quae ad individui conservation 'm, et ad speciei propagationem pertin sent, quas ut animal libentius ΘXequeretur. C dimento vo Iuptatis naturae Auctor commendavit. Attamon quia oppratio in tantii in delectat, inquantum potentiae agentis con
mensuratur, Si excedat, sit, laboriosa et molesta, proinumue amplius non delectat, sed cruciat Serunda causa delectationis est alternatio : Nam juxta Pr verbium Placet otirietas; quod admirans Augustinus 8. Co sessiODum, cap. 3. Quid est Me minxne, Dera meus, inquit,
110쪽
403 cum tu in aeternum tibi usi sis gaudium, et quaedem cle te
circa te seni str 9su restant quore haec, rerum pars alterno uescctu et profo tu , olfensionibus et conciliationibus gau-cet' Hujus velo milionem P egi e re luit D. Thomas 'Τum quia natura no Stro transmutu hilis est, ideo quo tran natiuiti no ut re Sibi connaturuli gaudet : Τum quia cum delectulio fiat Oxacti0ne in 'diocri et non super excedente rei deia lectu hilis, quund 0 contini inla praessentia ejus incipit ex edore mensurum naturalis habitudinis, efficitur Onserosn ac mole, ta, proind 'que rem0lio ejus ex succeSSione contrarii sit delire tabilis : Tum demum illa in h0mo desiderat totum cognOSCor . Cum ergo quaedam nun possint apprehendi tota simul, delectat in his transmutatio , ut unum tranS ut, et aliud Succeddi, Pt sic totum s0nti tur. Imo nimia prioris mora in ei pit esse taediosa, qua tonus posterioris cognitionem dissert; undo Au- ustinus, lib. 4 ContesS., c ll : A On vis, inquit, Stare syllabam. Sed transvolare, ut alia reniant et totum audias. Τertili et quarta causa dolo uationis sunt spes futuri h0ni et memoria prae teriti. Cum enim sex praesentia h0ni nascatur dolΡclatio, haec duo honum in re absens qua dant onus Bnimo praesonS ossiciunt: Nam piet in se moriam en quae jBm in re sunt et Apsu recolimus, ac nobis repraeS 'nlBmuS; Por Spem Veroquatulam suturi boni prae lilia in in possessionem degustamus, quatenu S adoptionem pius nostrae 90 testati inesSe sentimus.
Sed cur etiam praeueritu mala, dum recoluntur , delectant Iuxta illud Homericum ,
Nam delectatiar. naenior est quiennque labDrum, Clini res eSi multas passus, mullaSque peregit.
ReSpondet Aristot0l0s 4 Rhotor, cap. 44, id fieri ex eo quod exantiali laboros relinquunt p0st se aliquid honestum et l, num, quod eum fidi praesens animo recolendo mal B praeterita, dolectat. Addi p0test quo 1 laboros insignes stertulisse, periculaque evnsisse, est Bliqu0d victoriae genus, felicitati S para, et res admiratione dignum est iciens. Cuin igitur victoria , felicitas, illaeque res , quae nos admiratione dignos efficiunt, maxime Bnimum delectent, consequens est, ut dum praeteritos labores et suppi ala psericula cogitamus, ex h0c mBxime delectemur. Verum id mirum magi S, quod non Solum memoria dol0rum, sed Metiam ipso dolor, luctus, lacrymaeque, quibus ob absentium rei amatae pursundimur, sunt quaedam delaciniusvis causae. Et quidem de luctu et lacrymis dici posset, intantum causare delectationem, inquantum mitigant ac deliniunt unaaritudinem doloris ob absentiam rei amatae nos prementiS, eam exterius effundendo et quasi propulsando. Verum alia rabio ex
D. Thoma et Aristotele reddi potest, quia haec omnia includi