장음표시 사용
81쪽
duae indisserentia sit de ratione Iiberia is arbitrii.
Constat igitur ad libertalom arbitrii aliquam indifferentiam
omnino requiri. Vsirum quia Superius plures indisserentiae mωdos attigimus, Superest determinandum quinam ex illis et requiratur et sufficiat ad persectam libertatem. Pro resolutions Dico primo : Indisserentia objectiva requiritur ad libertatomarbitrii; undd impossibi is est ut voluntas liberi, libertate arbitrii, seratur in objectum, quod sibi necessario proponitur ut omnimodo bonum et amabile; sed sollim liberli sertur in illa bona, quae sibi proponuntur ut quadantenus bona et quadam tonus a bonitate deficientia, vel Secundum veritatem, vel sabiem secundum apparentiam.
Conclusio est contra Jangenium, quam tamen luculenter tradit et explicat D. Thomas 4 , 2 quaest. 40, art. q. His vorbis : α In motu cujuslibet potentiae a suo objecto, conside- a randa est ratio, per quam objectum movet potentiam : visi-- bile enim movet visum sub ratione coloris actu visibile. Undsiu si color proponatur vi Sui, ex necessitate movet ipsum, nisio aliquis visum avertit, quod pertinet ad Oxercitium actus. Sio autem Prohoneretur aliquid visui quod non omnibus modis - esset color in actu, sed Secundum aliquid esset tale, Secun- . dum autem aliquid non tale, non ex necessitate Vi Sus tale - objectum videret: Posset enim intendoro in ipsum ex ea parte qua non est col0ratum in actus et sic ipsum non vido- uret. Sicut autem coloratum in actus est objectum visus, ita in bonum est objectum voluntatis : Undh si proponatur aliquodo objectum voluntati, quod sit universaliter bonum, et Secun-- dum omnem considerationum, ex necessitato voluntas in . illud tendit, si aliquid velit : Non enim poterit velle op -- situm. Si autem pr0 ponatur sibi aliquod objectum, quod non in secundum quamlibet considerationem Sit bonum, non exu necessitate voluntas sertur in illud. . Ilaec illo et peregregie: Cum igitur ex dictis constet voluntatem non habere libertatem arbitrii circa ea, ad quae necessitatum, manifesto relinquiturcam non esse liberam libertato arbitrii circa id quod ut omnimode h0num ei proponitur, sed solum circa id quod ipsi prinponitur ut indisserenter bonum.
Dices : D. Thomas, tum ibidem, luth aliis in locis , dicit
Voluntatem a nullo prorsus objecto necessitari quoad exercitium : Sed ad libertatem satis est voluntatem non necessitari quoad exercitium; ergo voluntas libera est circa omne objeγtum, etiam omnimodo et non indisserenter bonum; sicque ad
82쪽
Iibertatem, saltem exercitii non requiritur indisserentia Q. jectiva. Respondeo primo cum C etano, D. Thomam velle solum necessitatem quoad exercitium, etsi sit semper in voluntate circa summum bonum debitb praesentatum , non provenire tamen ex ossicentia talis objecti, sed ex ipsa voluntatis natura :Quippe cum sola Specificatio actuS mu Setur ab obj octo, exe citium vero vel ab ipsa voluntate, vel ab Auctore voluntatis
Respondeo secundo et facilius, D. Thomam loqui do voluntate, pro eo Statu in quo potest applicare, vel non applicaruintellectum ad cogitandum de summo bono, tunc enim indi-r te potest seipsam retrahere ab ejus actuali amore, avertendo scilicet intellectum ne de illo cogitet, ciuia nihil volitum quin praecognitum. Caeterum supposito quod intellectus cogitot do Summo bono, ipSumque voluntati praesentet, vel sit in tali Statu ut non possit a voluntate impeuiri ab ejus apprehensione, sicut contingit in beatis, qui non p0SSunt mentem a summi boni visiono austriere, voluntas in illud necessario tendit, etiam quoad exercitium. Probatur primo conclusio ratione desumpta ex D. Thoma 4 . pari. quaeSt. 82, art. 2, ad 2. Voluntas non est libera libemtato arbitrii respectu objecti, cui non dominatur et praee minet, sud potius de necessitato subjicitur: Atqui voluntas non prae- eminet si dominatur objecto sibi sino indisserentia et cum omnimoda bonitate ac amabilitate proposito, sed potius ei de necessitato subjicitur; ergo ad libertatem arbitrii requiritur ut objectum proponatur cum indisserentia , et non cum omnimoda bonitate ac amabilitate. Major nota est ex terminis , . quippe olim libortas arbitrii sit idem ac libertas dominii, proindequo
praeeminentiae : non enim dominamur nisi his quibus praeemi, nemus, quaeque nobis subjacent. Minor vero Suadetur : Νam omnis potentia de necessitate subjicitur suo adaequat0 objecto, et omno mobile suo sufficienti motivo: Sed omnimoda bonitas est Objectum adaequatum, et motivum sufficiens voluntatis; ergo voluntas do necessitate subjicitur objecto sibi proposito cum omnimoda bonitate. Minor est per Se nota : Voluntas enimost appetitus summi et universalis boni i unde bona quidem indisserentia et particularia non adaequBntur Voluntati, nec Sufficienter eam movent, bensi tamen bonum omnimodum et persectum. Major vero declaratur : Dominium enim et subjectio, sicut actio et passio, sunt a proportione majoris inaequalitatis, ut loquuntur Philosophi, ita ut quod sortius est et Superius, agat ac dominetur; quod vero inserius et dubilius, Patiatur et subjiciatur: Atqui omnis potentia necessario inferior est Suo objecto adsequato , et omne mobile debilius est ad reSiStendum, Sufficiens vero motivum sortius ad movendum
83쪽
ergo potentia de necessitate subjicitur suo Objecto adaequato , et mobile suo sufficienti molivo. Hanc rationem duobus verbis expressit D. Thomas pari. quaest. 82, Brt. 2 ad 2. . Movens, α inquit, tunc ex necessitate causat motum in mobili, quando . potestas moventis excedit mobile, ita quod tola ejus possibi-- litas moventi subdatur. Cum autem possibilitas voluntatis sitae respectu boni universalis et persecti, non subjicitur ejus .i possibilitas tota alicui particulari bono. Et ideo non exu neceSsitate movetur ab illo : . Unde solum, ut ait s. 2, quaest. 40, art. 2 et 3 : α Bonum persectum de necessitate mo-α vel voluntatem. DProbatur secundo alia sancti Doctoris ratione desumpta ex quaest. 21 de veritate, art. 2, aliisque in locis . Libertas arbitrii Stare non potest. nisi actus voluntatis sit aliquomodo indisserens : Atqui nulla indisserentia esse poteSt in Betu voluntatis si desit in disso pontia objectiva; erro ad libertatem arbitrii requiritur indisserentia objectiva. M 0r praecedenti g ostensa est. Minor suadetur : Appetitus enim cognitionem Sequitur, ideoquo voluntas eo modo tendit in Objectum, quo Sibi proponitur ab intellectu ; ergo Si obiectum proponatur ab intellectu sine indisserentia. voluntas etiam tendet in illud sine indisserentia. Hanc rationem D. Τhomas ubi supra his verbis ex pre sit : - Tota rabio libortatis ex modo cognitionis dependet. si Appetitus enim cognitionem sequitur, cum appetitus non Site nisi boni quod sibi per vim cognititivam proponitur. Confirmatur ex eodem S. Doctore : Ea tonus actus voluntatis est liber, qua tonus judicium a quo procedit est liberum et in potestu te volunt itis : Atqui judicium non eSt liberum et in potestate voluntatis, si desit indi sirentia objectiva; ergo indillarentia obj0ctiva requiritur ad libertatem. Maj0r quae est D. Thomae tum 4 pari. qu St. 83, art. I, tum quaest. 21 de Veritate, Brt. 2, ex eo con Stat, quod judicium intellectins sit regula voluntatis, inio radix, Origo, causaque libertatis, ut ostendimu 3 3 2 Minor vero videtur n0ta ex terminis. quippe cum indisserentia objectiva in eo sita sit, ut objectum judicetur indifferonter bonum et amabilo : Unde t0llitur per hoc quod audicium sit noeessario doterminatum ad judicandum aliquid omnimodd bonum et amabile. Dices : D. Thom is locis mox citatis dicit, judicium esse in potestate nostra et liberum , Secundum qu0d possumus de eo judicare per refluxionem, et quatenuS formatur a ratione per collationem : Atqui pOSSumuS judicars per reflexionem do judicio. licet ea revi indisserentia; ipsumque per collationem rationis formAmus: ergo judicium quantumvis careat indissorenti Η Objoctiva, Sitque neceSSarium, est lamon liborum. Mu-jor est D. Thomae. Minor vero ex eo constat, quod ratio sit Supra Su0S actu S, etiam necessarios, rellexiva, et de rebus
84쪽
itidi epi cognoscendo et conserendo invicem earum hab, tudines. Re,pondeo negando minorem quoad utramque partem :Cum enim, ut millies repetit D. Thomas , voluntas proportionetiir intellectui, et agibilia Speculabilibus, sicut in sp seculabilibus intellectus propri* non judicat de primis principiis, sed
secundum ea do caeteris judicat, nec illa cognoscit per collationem, sed per naturalem determinationem: ita in agibilibus, primum judicium, quo judicamus bonum adaequatum et omni-
modum eSSe neceMario am3ndum, non larmatur I er collationem, Sed per naturalem determinationem , nec est in nostra
potestate ut deeo proprili judicemus deliberando de illo, sed secundum ipsum de aliis omnibus agibilibus judicamus et deliberamus. Per quod etiam patet ad probationem : quamvis enim intellectus rellecti possit supra judistium neceSSarium , reflexione cognoscitiva, cognoscendo scilicet ipsum ς non . tamen cogniti uno judicativa et deliberativa, nam principium deliberationis et judicii agibilium non cadit sub deliberatione. Nec similiter tale judicium sit per collationem, quia collatio agibilium fit, quatenus conseruntur media cum sine: undo judicium necpssarium de ultimo fine non habetur per collationem, Sed per naturalem detRrminationem.
Objicies : Liber est qui ex seipso agit, qui est cauSa Sul, qui seipsum disponit, ac regit ex proprio judicio , et non ex alieno praescripto : Atqui ille qui agit sine indisserentia objectiva, nihilominus ex seipso agit, est cauS3 Sul, SeipSum ex
proprio et non ex alieno judicio dirigit ac disponit; ergo stat
libertas sine indifferentia objectiva. Major est ipsa notio libertatis arbitrii. Minor vero Suadetur : Beatus qui movetur ad amorem Dei; apprehendendo ipsum ut omnimodsi bonum et amabilem , proin dinuo absque indisserentia, imo cum Summa neceSsitate objectiva, nihilominus, ex seipso producit hunc amorem, ac in illum Se movet ex proprio judicio , ponderando scilicet divinae bonitatis merita, et illi necessarium ae Summum amorem impendendo, quia videt ac judicat illam summo necessarioque amore dignam. Ergo in tali amore Beatus esIeau SB Sul. seipsum persecth dirigit, ac de actu Suo disponit, non ex alieno praescripto, sed ex proprio judicio. Confirmatur: Eatenus agens intellectuale ab Aristotele et D. Thoma dicitur causa sui, sequo disponens, et proinde liberum, quis tenUS ex Se habet non solum pxecutivum principium, et formam principalem sui motus, sed si iam principium lina leruo se movet: Atqui beatus necessario judicans Deum Binanum esSe, habet in mon ex se, non solum principium ex D utivum illius amoris, scilicet voluntatem, formamqu0 intolligibilem a qua causatur talis amor, scilicet objectum per intelle
tum apprehensum, sed etiam principium finale illius, divinam
85쪽
scilicet bonitatem,so cognitam uo dignam tali amore : Ergo in tali amore est persecth liber. 'Resp0ndeo negando minorem : Ad probationem respondeo Beatum se habere ad Divinam bonitatem, proportione Semata, si euti non beatus se habet ad beatitudinem in communi, et ad universale bonum; quippe videt ovidenter Beatus Deum esse ipsissimam beatitudinem , et universalem in se colligere ac comprehendere honitat0m : Undb sicut in amore beatitudinis
in communi et universalis honi voluntas non se movet per propriam deliberationem ac determinationem , sed necessario movetur, ut a natura determinatur, ut superius fuso ostensum est; ita nec beatus producit amorem Dei clar6 visi, sese movendo cum dominio et per propriam determinationem, sed tanquam raptus u magnitudine bonitatis objecti, et ex ipsa voluntatis per charitatem elevatae naturali determinationo.
Undb in forma vel negari potest antecedens, Vel ita distingui; Beatus ex se producit amorem Dei, ac in illum se movet ex proprio judicio, vitaliter et eliciti vh, ponendo scilicet actum vitalem consequentem ad proprium judicium, concedo; Se movet applicativo et determinative, sibi finem praestituendo ac determinando, ac de suo actu disponendo cum dominio et praeeminentia supra objectum et judicium sormatum de objecto, ruod requiritur ad libertatem arbitrii, nego. Solutio patet ex ictis. Quod vero additur , beatum se movere ad talem am0- rem ex Ponderati0ne ac veluti libratione sui amoris et meritorum divinae bonitatis , sormaliter loquendo, sal Sum eSt. Quamvis enim particulares fines et b0nitates voluntas libret et ponderet consultando , deliberando, et aestimando earum amabilitatem ex proportione quam habunt cum ultimo fine ,
persecta scilicut et universali bonitate , quae eSt aliarum mensura; attamen universalis bonitas evidenter proposita voluntati,
non Subjacet ejus ponderationi ac examini, sed potius eam sibi subjicit, ac immenso pondere abripit. Per qu0d etiam patet ad confirmationem. Distinguenda enim est ultima pars minoris; Beatus ex se habet principium finale sui amoris, Divinam scilicet bonitatem, ut vitaliter cognitam, concedo; ut sibi Ox proprio arbitrio pro fine praestitutam, seu
prae aliis statutam ac determinatam, nego; et nego conSeque
tiam. Ut enim aliquis dicatur ex seipso habere sinato princultium sui actus proindrius Persecte causa Sul, perfectequBiber, non satis est ut finem edusque bonitatem cognoscat, sed oportet ut illum sibi ex proprio arbitrio praestituat, id est prae aliis statuat ac determinet, deliberando et eligendo Ipsum, non vero in illum Sibi a natura determinatum ac constitutum ex necessitate tendendo. Cum erao Beatus umet Divinam bonitatem, non tanquam per desiberationem eligens ipsam, Sed tanquam neceMario raptus ab ea, et ex naturae suae
86쪽
loterminatione ad illam amandam nec sitatus, non dicitur prπrio habere a seipso, et in sua potestate principium finale talis amoris. Sed de nis fusius Theolos. Dico secundo : Indifferentia formalis et subiectiva est de ratione liber is arbitrii. Conclusio patet ex dictis, tum quia haec sequitur ex objectiva; unde utriusque est par ratio : Tum quia ad libertatem arbitrii necesse est ut voluntas indifferenter tendat in obis tum, ut Superi US OSten Sum est. Non potest aut0m indisserenter tendere in v e tum, nisi ipsa sit larmaliter indisserens : Tum demum quia voluntas eatenus est libera , quatenuS eX proprio arbitrio se determinat: ergo necesse est ad libertatem, Ut antequam Se determinet, sit ex so ipsa formaliter indiffe
Dico tertio : Indisseruntia moralis, seu ad bensi vel mallis endum, non est de ratione, sed potius de imperfections libertatis. Conclusio est communis, quam D. Thomas tradit in 2. dist.25, quaeSt. 4, art. 4, ud 2. his verbis : Aa rationem liberi arbitrii non pertinet ut indeterminate se habeat ad bonum et malum. Et patet tum in Christo, tum in Deo, tum in beatis, in imibus Stat persectissima libertas arbitrii cum summa impeccabilitate, et sine indisserentia ad malum. Probatur conclusio primo ratione D. Thomae l. pari. quaeSt. 62, art. 8. Sic se habet liberum arbitrium ad eligenda ea quae sunt ad finem, sicuti ratio ad deducendas conclusiones ex suis
principiis. Atqui non pertinet ad persectionem, Sed ad desectum rationis, quod praetermissio principiorum ordine malo inserat conclusionem; ergo nec pertinet ad persectionem, sed ad desectum libertatis arbitrii, quod possit praetermisso finis
ordino, malli media eligeris, Sicque peccare. . Probatur Secundo ratione quam D. Thomas insinuat in a.di St. 25, quaeSt. 3, art. 4. Non est de ratione potentiae in bonum ordinatae, quod tendat et defluctat in malum: Sed liberum arbitrium ordinatur in bonum, sicut et ratio in verum
ergo non est de rati uno liberi arbitrii quod tendat in malum peccando, Sicut nec de persectione rationis ut tendat in
Confirmatur: Τum ex desinitione liberi arbitrii hx D. Thoma deprompta, qua dicitur : Facultas electiva mediorum servato ordine sini S; ergo non est persectio, sed desectus , quod peccando possit turbare ordinem finis. Tum quia liberum adibitrium constituitur per dominium supra propri0S actus :Atqui ad rationem dominii non pertinet poteStas abutendi, sed solum utendi, ergo ad liberum arbitrium non requiritur potestas abutendi actu suo, peccando. Tum demum quia liberum arbitrium non tendit in malum, nisi quia intellectus de-
87쪽
TERTIA PARS PHILOSOPHIAE .cipitur apprehendendo illud ut sibi bonum : undd omnis peccans iεnorans : Atqui deceptio intellectus non est de ra- tiono liberi arbitrii; sed potius quidam ejus desectus, sicut desectus est quod pes regatur ab oculo caligante, et exercitus ab imperatore i mrrito : Ergo non est de ratione liberi arbitrii ut possit declinam in malum. Undh D. Anselmus lib. deliber. Arb. cap. 4. Nec libertas, inquit, nec libertatis pars est posse peccare, sed Solum ut notat D. Thomas , quoddam
ejus signum, sicut aegritudo est Signum vitae. Dico quarto : Ad libertatem arbitrii non requiritur necessurio indistorentia contrarietatis, seu quoad specificationem; sodsumcit indisserontia contradictionis et quoad exercitium. Conclusio etiam communiS est.
Probatur facilli : Indisserentia contradictionis et quoad exemcitium susticit ad perlaetum dominium ; ergo et ad libertatomarbitrii. Probatur antecedons, tum ex D. Thoma 2, contra Gentes. cap. 47, ubi inquit: Spiritualis substantia domin αest actses sui, quia in ea eaeistit agere et non agere. Τum ratione : Hoc ipso enim quod exercitium actus non Sit voluntati ex necessitate praescriptum, VoluntBS cenSetur in OO ponendo perseelli sui juris, qualenus non Solum in eo per lumsnrationis so dirigit, Ased etiam de eo ad arbitrium dispunit, ipsumque elicit, non quia eSt et ex naturae determinatione, Sed quia vult et ex proprii consilii determinatione. Pro coronide Articuli quaeri posset quomodo definiatur liberum arbitrium. Respondeo, cum varii varias desinitiones asserant, prae caeteris placere eam quae ex D. Thoma circumfertur, quam Supra insinuavimus, qitaque dicitur, Facultas electiva mediorum servato ordine finis. Per media intelliguntur omnia
bona particularia, in quibus lota ratio bonitatis evidenter non relucet. Per fnem vero, finis ultimus, id eSt, bonum persee- tum , seu Beatitudo. Haec autem desinitio explicari potest ex collatione voluntatis cum intellectu, qua utitur D. Thomas l. pari. quaeSt. 83, Brt. 4, aliisque in locis , quam ex eo frequenter Supra inculcavimus. Voluntas enim sequitur intellectum, ipSiquo proportionatiar. Undo sicut in facultato intellectiva duo munera distinguimuS, primum cognoscendi principia naturaliter evidentia, et secundum hoc munus facultas intellectiva digitur intelligentia; alterum deducendi conclu iones ex his principiis, et secundum hoc munus facultas intelle 'tiva dicitur ratio, seu discursus : Ita in facultate volitiva duplex est munus; priamum appetenti ultimum sinem, alterum ex finiS B more Semovendi ad eligenda media. Facultas appetitiva sub primo
munere retinet commune nomen voluntatis; sub secundo
vero proprie dicitur liberum arbitrium : Unde liberum a
88쪽
DE ACTIBUS VOLUNTARIIS SPEcIATIM.
hi trium est facultas eligendi ac determinandi media ex prae- concepta finis intentione, sicuti ratio psi lacultas deductiva c0nclusionum ex principiis per se notis. Imo, ut epilogice jam
dicta colligamus, sicuti inferre conclusiones legitimo principi Frum ordine praetermimo non est de persectione rationis : ita nec est de persections arbitrii praetermisso finis ordine mediueligere, sicque peccare. Et sicut prima principia sunt naturaliter nota, et non per discursum; ita et ultimus finis est naturaliter volitus, et non per liberum arbitrium : Undo sicut ratio non est do principiis, ita nec liberta arbitrii de fine ultimo. Sed sicut ratio negotiatur de conclusionibus, ac seipMm moVetet applicat ad illis assentiendum: ita et voluntas delib0rat de his quae sunt ad ultimum finem, set se movet et applicat ad caeligenda, ex amore ultimi finis. Et demum sicut intellectus non Semper B Qtu assentitur principiis, sed solum quando sibi debite proponuntur : ita voluntas, etsi naturaliter tendat in ultimum finem persectam quo b itatem, non tamen quoad exercitium semper ipsam vult, sed solum quando sibi debito praeSentatur. Sicque apparet mirabilis contextus doctrinae Tho- mi Sticae circa libertatem , respondent enim extremn primi S , media utrisque, omnia omnibus ; Ex iisque, quae pro rei
momento susius prosecuti sumus, mirum in modum elucescunt
alia pleraque dogmata cum libertatis doctrina connexa, qud imperiti tantopere exagitant ac reprehendunt, eo quod praetermissa vora liberi Arbitrii notione, rudem quandam et Spuriam ius ideam sibi confinxerint.
De actibus voluntariis speciatim.
Ut de actibus voluntariis speciatim aliquid dicamus, in primis notum est a tum voluntarium , alium esse elicitum, ideSt ab ipsa voluntate productum; alium vero imperatum, ideSi ex V0luntatis applicatione ab ulla potentia factum. Actus eliciti de quibus solis aetero suscipimus quippe cum imperati rationem voluntarii ab illis totam habeant , sunt sex, tres circa sinem, scilicet simplex volitio, intentio, et fruitio , et tres
circa media, scilicet consensus , eleetio et usu S. His accedunt ex parte intellectus sex alii dirigentes, quorum tres Ptiam versantur circa finem, tres circa media . Horum Omnium creOnomia et ordo ut 0b oculos ponatur, colligendi ac digerendi Sunt ejusmodi motus animi nostri, qui ita sibi succedunt et infibulantur, ut semper actum voluntatis praecedat aliqui S actuS intellectus dirigens ac regulans ; vicissimque omnem
89쪽
actum intellectilis, excepto primo, praecedat aliquis actus V luntatis applicans ac vigorem si exercitium inspirans : Quippe ut ad intel Iectum pertinet ordo, directio, et objectivy specificatio actuum voluntatis, sic rursus ad voluntatem spectat aintilicatio et exercitium aliarum potentiarum, etiam ipsius int0μectus. Omnes autem actus qui ad opus morale concurrunt,
tum ex parto intellectus, tum ex parte voluntatis, Sunt praeei- ο du Mecim, qui in triplici classo ita disponuntur, ut alii finem respiciant, alii circa media assumenua negotientur, alii executionem porsiciant. Primo igitur chorum ducit ex parto intellectus simplex boni apprehensio et propositio, qua aliquid ut bonum percipitur et voluntati prop0nitur, cui statim secundo respondet ex parte voluntatis simplex volitio, id est, complacentia in bono praeSentato ; quae si sit sortis, excitat et applicat intellectum ad 0XaminBndum, num illud bonum sit adeptu expediens et possibile ;Sicque tertio sequitur judicium , quo intellectus bonum propinnit voluntati ut adeptu expediens et possibilo, cui judicio ex parte voluntatis succedit quarto intentio b0ni per media aSM- quendi. Post ejusmodi quatuor actus, qui sunt circa finem, Succedit negotiatio do mediis : Undd quinto in vi intentionis applicatur
intellectus ad investiganda media ad consequendum n nem op portuna, qui actus consilium seu consultatio dicitur; cui expctrte voluntatis c0rrespondet sexto consensus, quo Voluntas 3pprobat, Seu potius appetit utilitatem illorum modiorum; in VI cujuS consen Sus seu appetitus approbati vi movetur intellectus ad modia illa examinanda et discernenda, di Scutiendo quae sint aptiora et commodiora, si tamen plura Sint, nec Omnia p0ssint adhiberi; Sicque fit septimus actus, scilicet dudicium discretivum mediorum , cui ex parte voluntatis corre Spondet octavus actus, qui dicitur electio, per quam v0luntaS unum medium prae alio acceptat. Hi quatuor actus sunt circa media in finem ordinanda, quibus expeditis manus, ut ita dicam, operi admovetur : Nam in vi et efficacia electionis movetur intellectus ad intimandam Gecutionem mediorum electorum; Siaque sit nonus actus, scilicet imperium; cui ex paris voluntatis respondet decimo usus activus, quo voluntas applicat p0tentias exocutivas ad assumenda exequendaque media : Huic activae applicationi respondet undecimo in potentiis voluntati subditis usus passivus, id est assumptio mediorum in virtute voluntatis applicantis lacta, qua mediante duodecimo tandem finis in quem tota illa series actuum collimabat, acquiritur ae possidetur, in qua poM0Mione jucunde quiescit voluntas, quae jucunda quies Vocatur fruitio.
Ex his apparet voluntatis ac intellectus mutua dependentis,
90쪽
et processus ac ordo, qui in humanis negotiis servari sol sit; saltem dum prudenter ac ratione matura et non praecipiti sestinatione , aut so tu imaginati uno procurantur : Quippo cum plures hominum sint, qui passionibus et imaginatione abrepti, vix ullum logitimi ordinis vestigium tenent, nullo consilio, nullii rerum faciendarum ponderatione, diseusSione, Rc elections sese regentes : Attamen otiam in homi nibus prudentissimis hi omnus actus ita subito fiunt ac sine mora sibi Succedunt, im6 inobservabilibus discriminibus miscentur, ut eorum Ordo ac distinctio vix agnosci, etiam ab imo operante, P0SSit. Verum ut de praecipuis speciatim aliquid attingamus, Volitio definitur, Simplox voluntatis complacentia in bono per intellectum praesentato. Duplex distingui Solet, prima et secunda : Secunda volitio est, ad quam ex alia priore movemur; quippe ut in arbore ex uno ramo nascuntur alii, Sic ex una litione aliae pullulant, ut ex voliti0ne voluptatis Sequitur volitio pecuniae, qua res voluptuosae coemi possint. Prima vero Volitio eSt, quae ex ulla non pullulat, sed ex qua Netirae oriuntur : et hoc vel simpliciter et in tota vita , qualis eSt primus ille assectus, quo puer rationis compos recenter effectu S, Suam Voluntatem, ut ita dicam, prim6 experitur , vel post omnis actus interruptionem, ut est illa volitio, quam evigilantes primo formamus; vel pro aliquo particulari negotio, ut est illa quae nobis alia agentibus, circa novum negotium cum iis quae gerimus nullatenus connexum primo incidit; verbi causa dum cui venationem toto studio exercenti subito incidit et cogitatio et volitio des0rendi saeculum ac religiosae Vitae amplectendae. De his omnibus primis volitionibus perpetuo et constantissim bdocet D. Thomas, quod licet vitaliter producantur a voluntate, attamen ad illas voluntas non se movet et applicat, Sed applicatur speciali quodam instinctu ab Auctore suo, scilicet Deo ;qui inStinctus non est tantum physica praemotio, qua omnis cauSa ad omnes et Singulos notus applicatur a Deo, sed aliqua motio longe specialior, quae sibi actum ita vendicat, ut nullum locum Sese ad hunc applicandi relinquat voluntati. P0rro hanc veritatem , quam Τheologi iusius expendunt, D. Thomas variis rationibus demonstrat 4 pari. quaeSt. 82, 3rt. ι, 3, 2. q. 9, 3, contra Gentes, cap. 88 , etc. Praecipuae Sunt, tum ea quae petitur ex prop0rtione intellectus et voluntatis, qua fit, ut sicut intellectus spipsum quidem movet eX 38Sensu principiorum ad assentiendum conclusionibus; Sed ad assenSum Principiorum movetur et applicatur praeci Sb ab Auctore Suo; ita voluntas Seipsam quiuem ex una volitione ad aliam applicet, sed ad primam applicetur tantlim a suo Auctore. Tum quia intantum aliquid se movet, inquantum est in actu: Atqui voluntas ante primam volitionem non est in actu, Sed