장음표시 사용
121쪽
litate Secundum Sst, deque divisione illius in bonitatem otmalitiam : In secundo discutietur, Sitne aliquis actus indisserens : In tertio vero de regulis morum breviter disse
luid sit Moralitas: duomodo in bo..ilalem et malitiam dividatur.
In Betu morali duo sunt, en litas et moralitas, quarum illa est veluti hujus maloria et substratum. En litatem Delos morulis in eo situm constat, quod sit quaeda in 0peratio vi inlis ot libora; nec enim alii petus moratos habentur, quum qui vitalitΡr et liburc siiunt, quia sublata libertate n0n StBb nec meritum nec demseritum, nec laus nec vitupseritim, nec bonum n C malum, saltem morule. Verum in quo moralitas proprie Sita sit, non om nos conveniunt. Aliqui eam cum libor into confundunt, quasi nihil addat supra illam : filii solum denominationum extritas cam addere consoni : filii e Se merum ens rationis. Verum prima sententia m9toriam moralitatis confundit cum ipsa
moralitate. Ut enim n0lat D. Thomas in prooemio Ethicae, quemadmodum ord0 artificialis c0nsistit in disp0gili 0 ne, qud In rntio inducit in mitteria externa ; ita ordo moralis filii S est iudi Sp0Sitione quam ratio facit 3n actibus voluntatis. Undb Sicut lapides, ligna, serrum, aut aliud hujusmodi quod orti' disponitur, PSt solium maloria artificiosi istis, ita et actu S Voluntatis ob libertatem tractabiles a rati uno, non sunt ipSa n Ornlitas, Sed illius subjectum et maloria. Secunda vero et tertia Sententia eum in illis d0siciant, tum in hoc, quod n0n Satis digni Sentiunt de m0rulitate. Unde iis relictis , Dico prinio : Moralitas formaliter consistit in ordine, quem ratio supit in acti hus liberis, eos disponendo consor nait 'r, vel distini miter ad regulas m0rum : Seu, in respectu trBn Scendentali, quem actus voluntatis dicit ad obj0ctum Suum, n0n praeci Sst Sumplum, sod ut regulis m0rum subjectum. Uteris io modus Ρxprimendi conclusionem in idem redit: non enim aliter ratio ordinat B clum Volunt Ahis, qu3m medidiale obj0eto, quatenus scilicet intellectus rPgulando objectum in quod v0liantus sertur, facit ut et is Se actus voluntatis sit regulatus. Undo ordo quem intellectus saeit in actu volun lalis, ost id om ne ille respectuS transcendentalis ipsius aet Avoluntatis ad objectum Suum ut regulatum D. ThomsS primo modo expresSit moralitatem in prooemio Ethicae cum dixi b ordinem. quem rati0 facit in actu voluntatis, pertinere Id Phi-l0Sophiam muralem. Secundo vero mo8o eam explicBt 4. 2. quaeSt. 18. art. 8. dum ait, et Actus humanus qui dicitur mo-
122쪽
Probatur autem conclusio. Primo : idem est distin livum ac constitutivum : Sed ni0rulitus distinguitur in bonitatem et malitiam per i sespectum consorialitatis et d: florinitatis ad regu-l3S m0rum; ergo m0ralitas consi Slit in tali respectu.SDeundo, eodem m0do proportionaliter loquendum est de entitate ac de moralitate actus immani : Atqui actus humanus desumit suum erili tutem ex tendent i i in obiectum Suum in nrdine entitativo c0nsideratum; ergo de hset desumere Suam moralitatem ab illo in ordinu m0rali sumpto, id est, ad regulaS morum comparato. Min0r certa est lus enim Specili cantur Dur 0bjecta, ut sellam Ostendimus in Physica pari. 4,
quod moralitas lanuetur in entilato Actus, tanquam moduS quidam ei suppi additus, nc ust luti qu Ddam ipsius propi ietas. Tertio demum : Moralitas semp0r solet explicari per modum cujusdam commonsurationis : unde b0ni vocantur recti, et muli, perversi, obliqui. iniqui Sod comm sensuratio, reclitu-d0, pervet Silas, obliquitas significant quemdam respectum rei Bd Suam regulam; ergo Signum est morali talem de Sumi a res
Dico Socundo : Moralitas essentialiter et adaequa id dividitur in bonitatem et malitiam. Probatur prima pars, illam Sei licet divisionem esst Osgontialem : M0ralitus in communi d0bet clividi per aliquas disse-rontias essentiales: Atqui nult D videntur magis essentiales, quam bonum et malum, si quidem moribus per s0 primo competit bonitas et malitia : ergo honitus et malitia sunt disseren tiae ossentialses : Unde I). jhomas 3 contra Gentes, cap. 9 :α Bonum, inquit, et malum in moralibus ponuntur speci sedest disserentiae. BConfirmatur: Moralitas, ut jam ostendimus, essentialiter consistit in rospectu ad objectum prout subjacet reguli S morum : A qui objectum ut subjacot regulis murum dividitur inb0num et malum, seu in consor me et dissorine illis regulis; ergo etiam moralitas essentia libet dividitur in bonitatem et malitiam. Secunda etiam pars, hanc scilicet divisi0nem esse adsequatam, suadetur : Nam iniser illa duo membra nihil cadit medium ; ergo adaequato dividunt moralitatem. Probatur antecedens: Si quid enim cadet ut mi ilium. maxime actus indisserens: Atqui talis actus non constituit speciem moralitatis; ergo nihil cadit m sedium inter praelata membra. Major conStat: Deelaratur minor : nam ex D. Thoma 1, 2, quaest 18, Brt. 8. IntBntim actus dicitur indisserens, inquantum non includit aliquid pertinens ad ordinem rationis : Atqui quod non includit ali-
123쪽
quid pertinens ad ordinem rationis, non est spicies moralitatis, sum tota sita sit in ordine ad objectum ut subjectum rationi regulanti ; ergo, etc.
Deluidie aetus itidisserens tam secundiun speciem quam in individuo
Lichi superiori articulo ostenderimus indifferentiam non esse morali talis speciem, sed potius abstracti0nem a moralitate , SupereSt tamen discutiendum an omnes actus ita sub bono et malo contineantur, ut nullus detur ab utroque abstrahens, pro indoque indisserens. Verum quia actus possunt duplicitor considerari, vel praecissi secundum Se et quasi in actu Si gladio , Seu Secundum Suam Speciem : Vel quatenus hic et nunc fiunt in actu exercito, cum tali intentione ac in talibus circumstantiis, seu in individuo, ideo dissicultas resolvi debot de illis utroquo modo Sumpti S. Dico primo : Dantur plures actus Secundum Speciem indisserent S. Conclusio est D. Thomae 1 , 2 , q. 18, a. 8, et probari evidenter potest ejus ratione : Actus habet bonitatem et malitiam ex consormitate, vel dissormitate ad regulas morum: Sel plures. Betu S sunt, qui Secundum se et in specie Sua CORSiderati, nec consormitatem nec dissormitatem habent ad regulas morum, Ut ambulare, Saltare, comedere, loqui, etc., ergo dantur plures actu S, qui secundum se nec boni, nec mali sunt, sed indisserentes ad utrumque.
Dico Secundo : Nullus actus in individuo , Seu prout sit hic et nunc, est indisserens; sed necessario debet vel hensi volmalo fieri, proindoquo osse vel bonus, Vel malUS.C0Πelu Sio, quam expressd docet D. Τhomas pluribus in locis, praecipue 1, 2, q. t 8, a. 9, et cum eo innumeri alii contra Scotum, intelligenda est de solis actibus deliberatis, seu qui procedunt ab homine deliberante ac sibi finem praestituento ;non vero de illis qui procedunt ex sula imaginatione, rei appetitus sensitivi imaginationem sequentis impetu, ratione nec jubepto , nec Satis advertente, sed permiSSIud Se habente, ut
Sunt Dicare manus, caput scalpere, Spuere, tuSSire, membrae0rporis vario disponere, etc. De hi S enim certum est eSSe indisserentes, quamvis si ratio eos nimis luxuriantes negligat 0rrigero , p0SSint degenerare in leviuscula peccata; quia licet non teneamur haec omnia deliberato sacere, attamen tenemur aliquem m0dum etiam in his corporis motibus imponero. Conclusio sic Bxplicata probari in primis posset innum
ris auctoritatibus Patrum, quibus brevitatis gratia omissis ;Probatur primo auctoritate ipsius Christi Domini, Matth. 12
124쪽
dicentis : u Quoniam omne verbum otiosum, quod locuti suca rint homines, reddent rationem de eo in dio judicii: n Quod ponderans Tertulli: inus, lib. de patientia, si Traditum est, inquit, u in ductrina Christi, manere noS Omnis vani et Supervacaneia verbi reatum. n Si ergo nec ipm verba otioSa, id est , ut explicari solet ex Patribus, ad nullum bonum finem ordinata, indisserentia sunt, sed mala, quisnam erit actus indisserens' Respondebis ejusmodi facta quae vocantur indifferentia, non esse otiosa, quia non carent ratione justae necessitatis; fiunt enim propter naturae commoditatem , ut dum deliberatonmbulamus, cubito nitimur, Sedemus, etc., haec Sunt quidem indifferentia, quia non videntur laudabilia aut vituperabilia; non sunt tamen otiosa, quia fiunt Bd recreandum corpus. Sed contra : Nam si sani propter naturae commoditatem , absque excessu , sunt bona et honesta; ergo nulla responsio. Probatur antecedens : Ut enim dicit D. Τh0mag 3. 2, q. 8 , a. 9 ad 3 : et Hoc ipsum quod aliquis agit Ordinath ad sustena lationem vel quietem corporis, ad bonum virtulis ordinatura in eo, qui corpus suum ordinat ad bonum Virtutis . nDices : Aliquando ejusmodi lacta de Se indisserentia reseruntur ad solam corporis voluptatem, ut odorum percepti O, pulchrarum rorum inspectio, etc., et tamen ista non videntur mala; Superest ergo ut sint indisserentia. Sed contra : Nam dupliciter intelligi poteSi hominem agere propter voluptatem : Primo , ita ut in Sua actione bonum honeStum excludat, nihil aliud intendendo, nisi sensibiliter delectari. Secundo , ita ut voluptatem Secundum regulam rationis laxet, eam Sumendo ad recreandum corpuS, ne Sit Spiritui grave, aut ut postea sit aptius ad munera virtutis; voluptates enim sensibilos, ut notat D. Thomas, sunt remedia i Solatia quadan tenus necessaria ad vitam transigendam. Si hoc Secundo m0do agatur propter voluptatem, patet acti0nem fore bonam et honestam ' Quamvis omni dolectatio sensibilis laudabilius praetermittatur propter amorem Dei; altamen et laudabiliter, imo aliquando necesSario percipitur , propter recreationem ac solatium corpori S. Si vero primo m0do propter voluptatem agatur, nihil in ea quaerendo nisi ipSam, actio est mala. Nam pecudum Solo senSu praeditarum est, in sensibili voluptato requiescere, eo quod volupt3s Sit bonum proprium appetitus Sensibilis. At vero rationalis natura non habet pro sinu voluptatem qui e sensum delectat, Sed honestatem, qua rationi convenit. Et ideo dum agit propter s0lam volu Ptolem, etiamsi aliundo non agat contra honostatem, deficit a pr0Prio fine, et ad brutatu bonum inordina id se curvat et deprimit. Replicabis : Ergo tuta vita huminum est perpetuu Pecestcrum textura ; quoties enim propter solam dolectationem Θgimus , nihil de honestate cogitantes l
125쪽
Respondeo primo non m 9gnum inc0nvenien S esS', si concedatur haec peccatorum leviorum multiplicitas; cum Scriptura Proverb. cap. 24, inSinuet etiam exquisite justos saepius
ReSpondeo secundb negando consequentiam : Nam etiam minus rigidae .conscientiae homines Sullicientem eurum plorumque adhibere solent, ut delectationi h0neste indiligoan L. Ad hoc enim satis est ut sex modo Bgsendi modestiae temperantiaeque limites hiaec solatia non excedant, ac d Ubito loco, tem flore, et modo sumantur : hoc ipso enim reguluta censentur et
Proba inr secundo c0nclusio ratione D. Thomae : Qitidquid deliborate fit. vel ordinatur in debitum hun0Slunulue finem, vel non : Si ordino tur, ost hunum a ni Si ordinetur, est malum :Ergo quidquid des liberale sit, est bonum Vel malum, proindΦquo nihil incliti frons. Major patet: Ordinari enim in dubitum finem, et non ordinari in illum, sunt contradictoria , inter quae nihil cadit medium. Minor vero probatur : Et in primis quod si ordinetur in do hi tum honestumque finem, Sit bonum, de so patet. Quod vero nisi ordinetur, Sit malum, suadetur : Malum est, quod deficit ab ordine rationis : Sed actio non ordinata indebitum sine in deficit ab ordine rationis; ergo eSt mal3. MBjor patet: Minor vero ex eo constat, quod ordo rationis in eo consistit. ut cuilibet debitus finis praestituatur. BeSp0ndo his primo : Malum osso quod deficit ab ordine rationi S, qui sibi debetur: non votis si careat ordine Tationis sibi
non debito : Plures autem esse leviores actiones, quibus ordo rationis non clobsetur; quaeque proindo malae non sunt, licet illo eureBnt. Sed contra : Homo do i ordinem rationis omnibus suis actionibus, qua A deliberath sacit: Ergo nulla ros ponsio. Probatur antecedens : Unicuique debebur ordo pr0 priuS, a quo si deficiat, erit malum in Suo genere; ut arti lici ut e carens ordine artis, et n9t male carenS ordine naturae, censentur in Suo genero mala : Sed omnis actio deliberata est actio rationalis; e*o ei debetur ordo rationis, proindequo fini S rationalis. Dices Socundo : Rationem pomo ordinare lictum in finem indisserentem, proindeque illum in sua indisserentia relin
Sed contra primo: Cum enim nihil finali raro possit, nisi sub ratione boni, nueesso ost hujusmodi finem ad quem refertur
actus, eSSe honum vel secundum Sen Sum, Vel Secundium I 3tionem, Seu vel Appii rota ter, Vel Vere : Si primum , reddet actionem malam ot ueordinatam, quia, ut jam dictum eSι, dedecet PB turBm ration uisem t0rpere ac requiescors in bono sensibili: si secundum, actio erit b0na et honesta; ergo nullatenus indisseren S.
126쪽
DETUR NE ACTUS INDIFFERENS TAM SE NDUM, ETC. 9
Contra s0eundo : Finis ille indisserens, si nullatenus sit
bonus, aut in bonum Ordin3tUS, SBltem erit otiosus : fit qui, ut jam dictum est, actus OtiosuS eSi mdiu S moraliter; ergo. et C. Probatur major; nam ex I . Gregorio a D. Thomas rotato 4:2, q. 48, a. 9. Otioxum est quod utilii a te rectitudinis aut ratione jussae necessitatis, aut piae utilitatis caret: Atqui finis illo prorsus indisserens, eSt talis, ut de se patet: Ergo, et .
Objectiones praecipuae insinuatae sunt ac solutae resorondo refutandoque responsione S adversariorum. Solum triplex supe- rogi : Prima dosumitur ex illo vulgato Hieronymi, Bonum est continentia, malum luae uria; inter utrumque instiberens ambulare, Spuere, etc. Secundo, nullum est praeceptum reserendi omnes actiones ad finem honestum: ergo licet n0n reserantur, non Sunt mn . Tertio, nulla species est cujus aliquod individuum non exstet: Sed sunt quidam actus ex specio sua indisserentes, ut dictum est; urgo de boni dari individua talium actuum, Seu actus in individuo indisserentes. BeSpondeo ad primum, D. Hieronymum explieandum OSSede his actionibus secundum se sumptis, abstrBhendo ab intentions : Nam certum est qliod ambulare propter bonam intentionem, est honum. Quia ergo HuS modi actiones, quas Hieronymus indisserentes vocat, fiunt semper ex intention se vel Ordinata vel inordinata. noeesse est ut benis vel m3le sunt; proindeque bonae vel mata sint, non ex Sua specie, Sed BI Suo
Respondeo ad secundum, h0minum adstringi praecepto naturali ad rationabilitor vivondum , si ad vit3ndam Otiositatem; pr0indoque ad praestituendum bonum rationalern quennem actionibus, quas agit doliberatu ot cum in tyntion se finis. Respondeo ad tertium distinguo nilo majorem : Nulla est
species cujus individuum non Oxstet, cum ea abStrnctione,
quam dicit Species. nego; sine tali abstractione, concedo. Et concessu minoro distinguo pariter consequentiam ; ergo debent dari individua istorum actuum indisseruntium, in quibus Sit talis abstractio a bonitate et malitia, propter quam dicuntur inuiderentes, nego; sine tali 3bStracli 0 ne, et cum determinatione ad bonitatem vel multitiam, c0ncedo. Specios enim plerumque Bbstrahit a variis, et est ad illa indisser0ns, ad quae tamen individua non p0ssunt se indisserenter habere : sicut species humana abstrahit ab omni colore, albo , nigro , suS-m, etc., et tamen necosso est ejus individua ad aliquom colorem determinari, nec ullus datur h0mo, qui non Sit, vel albus, vel niger, vel su Seu S, etc.
127쪽
De regulis Moram hunianorum. Ubi etiam de conseientia et lege.
Cum ex dictis constet moralitatem consistere in commensuratione actus liberi cum aliqua regula, cui si concordet, bonus erit, a qua si discordet, pravus reputabitur, superest ut aliquid dicamus de ejusmodi regula. Dico primo : Prima et remota regula humanorum actuum est lex deterna, quae pr0indo lans eSt et prima origo totius honostatis ac bonitatis moralis. Ita D. Th0m3S , 2, q. 4h, 2, 4. Por legem aeternam intelligimus ideam ordinis Univonsi, tuam Deus in mento Sua praeconcepit ab aeterno. Quemadmo-um enim architectuS, cui cura totiuS aedificii incumbit, sormat ideam, quam omnos inferiores miniStri prae oculis habero debent et servare pro Suo qui Sque modulo , ut recte agant, aqua si recedant, deficiunt; sic Supremus mundi opifex et rector per suam sapientiam determinavit ideam ordinis in regimine UniverSi Servandi, Secundum quam et ipse semper agyt,
et omnes creaturae agere debent; praecipue vero rational ,
quae sunt praecipua Universi portio; a qua dum receditur, peccatum est Undd peccatum definitur . D. Augustino, quota est
contra legem, aeternam. Probatur conclusio ration0 D. Thomae : In un0qu0que Rinnere, primum eSt mensura et resula caeterorum; Sicut videmus primum motum, scilicet primi mobilis, esse menSuram aliorum m0tuum, primam passionem, Scilicet amorem, esso mensuram aliarum; primam Virtutem, Scilicet Charitatem,eSSo menSuram caeterarum, etc. Atqui Divina ratio et ordo ab
illa praeconceptus, qui leae aeterna dicitur, praecedunt omnem aliam rationem et intellectualem ordinem, tanquam sons suos rivulos; ergo Sunt primae regulae omnis alterius rationis ot o dinis, proinddque Omnis moralitatis. Undsi bonitas actionum praecipud censeri debet ex commensurati0ne ad talem legem , eaque versi bona, recta, honestaque habenda Sunt, quae illi conc0rdant, quantumvis rationi humanae prima fronte inopinvideantur. Nam saepe haec aeterna lex eligit, quae homni Dus absurda videntur : Ut dum aeternae Salutis viam reposuit in adoratione hominis crucifixi, in contemptus am0re, in ultronea paupertate, h0noris famaeque fuga, Spontaneu laboris tolerantia, etc. Ea vero mala conSenda sunt quae huic legi adversantur, quantumvis Secundum humanam opini0nem recta set admirabilia videantur. Undo tota illa p0liticae humanae Solertia,
quae adeo gcite rerumpublicarum momenta procurat, Pacis ur- morumque neg0tia aStutisSi me administrat, regnorum Conservationi , amplitudini, selicitati ac dilatationi providentissimo
128쪽
invigilat; imo quidquid virtutis admirabilioris specimen aliquod
prae in seri, nisi huic legi consonum Sit, secundum Deum et veritatem mera stultitia est et iniquitus suco virtutis la
Dico secundo : Proxima immediataque moralitatis regula est ratio dictans voluntati quid sit bonum quidve malum. Conclusio est D. Τhomae 4, 2, quaeSt. 73, 3, 6. Reyrela, inquit, v luntatis humanae est dupleae: una propinqua et homogenea, scilicet humana ratio: alia vero est prima regula, scilicet leae aeterna, quae est quasi ratio Dei. Probatur autem advertendo discrimen quod est inter creaturas, rationaleS et irrationales : Nam creaturae irrationales non se regunt, sed ab Auctore naturae reguntur, ide0que in se operis sui regulam habere non debent, sed in mente Auctoris Sui tantum supponere, Sicut regula dirigens sagittam in Scopum non est in S3gitta, sed in sagittante. At vero creatura rationalis, sicut homo, habet jus regendi se, actusque Suos bene vel malo ordinandi. Cum igitur omnis ordo sit secundum aliquam regulam in mente ordinantis exi Stentem, ut Ordo Br- tisicialis secundum regulas artis quae sunt in intellectu arti- scis; ordo politicus, secundum regulas in mente principis conceptas, etc. debuit homini inseri aliqua regula, qua Se regeret, et actus Suos bene Ordinare p0sSet. Et haec regula est ratio, quae, ut inquit D. Thomas 4. 2. quaest. 49. Bri. 4. ad 3. Derisatur a leste aeterna tanquam propria ejus imago. Unde cum Psalmista Psalm. 4. dixisSet, Sacrificate sacriscium justitiae , id est, bona opera ; p0stea quasi objiciendo addit, Multi dicunt, quis ostensiit nobis bona' Cui 0 0ctioni respondet, Signatum est suyer nos lumen vullses tui, Domine e quasi diceret, inquit D. Τh0m33 4. 2. q. 39. 3. 4. Lumen rationis, quod in nobis est, infantum potest ostendere nobis bona, inquantum est lumen nullsis tui, id rat, o vultu tuo derivatum. Dices : Praeter illas duas morum regulas dantur plures aliae, scilicet leses, tum Ecclesiasticae, tum Civiles : Et praeterea conscientia maximis regulat actuum moralitatem ; ergo
insufficiens est praelata divisio. Resp0ndeo leges ejusmodi et conscientiam comprehendi sub duabus regulis a nobis assignatis: Conscientia enim nihil aliud est quam ratio actu dictans quid fugiendum Sit, quidve prOSequendum : Caeterae vero leges nihil aliud sunt quam quaedam aeternae legis participationes, ac determinationes rati0nis principis qui communitati praeest. Verum occasione
illius objectionis Quaeri potest prim0, Quid sit conscientia'
Respondeo conscientiam varib a Patribus describi: Origones eam vocat, Spiritum correctbrem, et paedagogum animae εὐ-
129쪽
elatum. quo separatur a malis et adhaeret bonis r Basilius Naturale judicatorium: Damascenus: Lumen intellectilsaestri su nolo. Dracthcι Verum exactius definiri potest ex D. ΤΛωma Duila St. 79. a 43. Judicium intellectus, quo quis applicat suam scientiam practicam ad actum particularem; undo eo D seientia dicitur, quasi cum alio fictentra. Cum enim, ut damdictum est, ratio dictans Sit regula morum, in ratione duo considerari possunt: Primo universalis notitia principiorum praetiuortim; et haec dicitur syn reSιs : Secundo applicatio illius generalis notitiae ad 3ctum particularem; et haec dicitur Huic tribuuntur varia munera, Scilicet testisteari, livare,
instisare. eaecusare, accuSare, Seu remordere. Quorum omnium ratio est, quod applicati0 Scientiae practicae ad actum D si ι tripliciter fieri. Uno modo per modum Interioris con-zetioni g, inquantum interiuS Bgn0Scimus nos aliquid egisse, et sic conscientia dicitur testificari et convὶncere. Alio modo
Dor modum judicii agendorum discernentis honestum A turpi; hoo modo conscientia dicitur insti clare dictando quiclaaere oporteat, et ligare proponendo id ad quod agendum
obli ramur. Postremo demum Bpplicatur scientia operi , m-ciliantum ea quae turbulente egimus, ad tranquillum rationia tribunal examinanda revocamus; et hoc modo conscientiudicitur excusare, si id quod laetum est Mnb sactum interilis judic13mus; accusare verb et remordere, si dissonum lumini rationis deprehendatur. . Conscientiae sic explicatae septem praecipui Status distincti solent a Theologis, scilicet conscientia Recta, Prava, P ba-hilis. Dubia. Certa, Serupulma, et Erronea. Conficientiu recta zt. quae debito judicat de honestate Bell0num Secundum rationis Sincerum incorruptumque lumen et principia. Et haecat semper principium boni Betus. C0n ientia praVa e', quae
iudicat de agondis secundum p3SSi0nIS, aut voluntatis malo affectae ac per malitiam c0rruptae libitum et gustum; et ista semper est principium mali actus. Probabilis eSi quae audicat de aσondis Secundum principia verosimilin, ut Sunt au toritas aliquorum Doctorum, Gempla Vuorum timoratorum, rationes auadan tenus suadentes; retinendo tamen formidinem
partis oppositae ; quod tripliciter sieri p0test: Primo. ita ut ni cibabilitas major sit de pravit Ble actus quam de honestate : cund6 si contra , ita ut sit major probabilitas de honestato illius uuam de pravitate . Tertio ita ut aequalis sit utrimque nrobabilitas Reeeptum est consolentiam probabilem posse esse uni actus regulam si probabilitas plus inclinat in honostat iactus quam in ebus pravitatem; quia cum de Agendis raro
habere possimus exquisitam certitudinem, Satis Pst ut veroSimilia Sectemur. Verum an probabilitate utrimque aequali, vel
130쪽
etiam in condemnationem actus ma s vergento, nihilominiis ad elim procedere possimus. determinando emo nobis licitum in tali casu, eo quod probabilis illa bonitas eum eximat a pravitate, res est quam pro merito expendendam sibi resedivant Thoologi. Solum dixisse hic sumesai: Νon videri virum sincerδ bonum ac rectum, qui has probabilitatis umbras avidius sectatur, quo laxius vivat: Quique actum non praete mittit, quom gravissimae rationes condemnant, sini non ita ovidentes sint, quin aliquem excusationis locum relinquant. En tutam hac in parte regulam, quam praescribit Apostolus 4. ad Thesalon. 5. Omnia probate, seu ut est in Graeco, --
plorate : Quod bonum ext tenete; Ab omni specie mala amstinete vos. Conscientia dubia est, quae inter duo judicia opposita fluctuat, nec habet quo se determinae : et haec non potest esse regula boni aetus; eo quod proponat vesuntati actum manifestsi periculosum, a quo proindo prudentia judicat abstinendum. Conscientia certa est, quae sic adhaeret judicio honestatis actus, ut nullam habeat lamidinem de ejus pravitato; idque vel quia evidentor de rei agendas bonitate convincitur; et tunc dicitur rertitudo physica; vel si rei
agendae bonitas hon sit it η certa et evidens, saltem ponderase iis ponderandis certo concludit lici in posse elici talem actum; et haec dicitur certitudo prudentialis seu moralis. Comscientia Scrupulosa est, quae levibus fundamentis ut magni momenti rationibus moiosius adhaerens, iis in judicio agendorum , fugiendorumque nititur praecipub vero sustendorum. Conscientia demum erronea est, quae ex salsis principiis lammat dictamen de agendis, et ipsum tanqtiam cortissimam bene
agendi regulam proponit; ut si gentilis firmiter tenens Iovem
Se Deum, ex noc certo concludat ipsum esse adorandum.
Haec obligat quidem, adeo ut ille peccet, qui contra illam
agit; attamen non excusat in his quae juxta illam fiunt, nisi error sit in vincibilis.
Quaeri se eundo potest, Quid sit lex 'Bespqndeo ex D. Thoma 4. 2. q. 90. Imem posse definiri, ordinationem rationis ad bonum commune ab eo qui praeest communitati promulgatam. Et quidem dicitur, ordiniatio rationis, quia ordinare et est proprium logis, et ad rationem
spectat. 1dditur, ad bonum commune, quia ordo particularium honorum in eo situs est, ut betab se habeant ad commune, Sicut pars Bd Suum totum ; et ideo lex non regulat agibilia particularia, nisi in Ordine ad bonum communE. Dicitur ab . eo qui praee At communitati, quia ordinare, et Proeuram bonum commune, quod Sit per legem, spectat ad eum quit praeest, eb curam communitBtis habot. Additur demum , νω- mulgata , quia mensurου n0n imponitur, ni Si quando men Suratis applicatur; lex autem applicatur, quando subdi bis inti-