장음표시 사용
151쪽
versatur, ut unicuique qu0d Suum est, rependat. verum ut huic definitioni, ac justitiae notioni major lux asseratur :Ex hac desinitione habetur primo, justitiae objectum sor- male esse Ius; materiam vero, res illas in quibus jus constituitur, puta venditiones, emptiones, distributiones, etc. Sumitur autem jus tripliciter. Primo regulattuli, pro lego determinante, quid ex justitia unicuique tribuendum sit; et Sio sumptum jus dividitur in positivum, naturale, divinum, humanum, civile, canonicum, etc. Secundo sumitur jus quasilandamentaliter, pro potestate in lege landata, qua nobis aliquid vindicamus; et Sic Sumptum describitur, Legitima potestas ad rem obtinendam, vel ad aliquam functionem, aut quasi functionem, cujus violatio constituit injuriam. Tertio sumitur jus formaliter et proprie, prout idem est aejuatum, Seu aequale ad alterum. Quamvis autem his tribus modis sumptum jus pertineat ad justitiam, attamen primo
modo pertinet ut regula ; secundo modo, ut conditio Sine qua non; tertio vero modo ut proprium objectum. Justitia enim facit aequalitatum ad alterum, quae aequalitaS regulatur a lege, et fundatur in potestate, qua aliquis sibi rem debitam, id est. suam, sagit. Habetur secundo, medium juStitiae eMe, non Solum medium rationis, sed etiam medium rei. Medium autem rationis diei iamus adsequationem rei cum rati0ne ; medium vero rei, udaequationem rei cum re. Primum ergo medium faciunt caeterae Virtutes m0rales, adaequ3ndo operationem regulae rationis, nee curando an res rei Bd uetur; ut temperantia non curat an res quibus vescimur, Sint aut inter So, aut ad alterum ada,
quatae, sed quod ipsa comestio Sit adaequata rationi. At verbjustitia, non solum attendit medium rationis, ut scilicet oporatio sat adaequata rationi, sed etiam medium rerum, Puta aequalitatem dabi et accepti. His circa justitiam declaratis, ad pleniorem illius explicationem SupereSt, ut Singulas ejus partes, scilicet integrales, subjectivas, et potentiales sigillatim attingamuS. g I.
De partibus integralibus Justitiae, nec non de ejusdem speeiebus, seu νartibus subjectivis.
Partes integrales et subjectivas justitiae sub uno titulo comprehendimus eo quod pauca admodum de primis dicenda occurrant. Duplex igitur assignatur pars integralis justitiae, scilicet declinare a malo, et sacere bonum. Verum obServnndum quod bonum et malum sumuntur aliquando in communi et ge-
152쪽
neraliter; et hoc modo sacere bonum et declinare-malo, non sunt partes integrales justitiae, Sed ad omnem virtutem pertinent; sed aliquando bonum et malum specialius sumuntur prout sunt ad alterum; sub qua ratione aliquis dicitur maleficus, eo quod injuste malum alteri inserat, aut beneficus, eo ruod bonum alteri procuret; et hoc modo sacere bonum, et eclinare a malo, quatenus scilicet sunt ad alterum, sunt pa tes integrales justitiae. Hujus vero divisionis ratio est, quia partes integrales alicujus virtutis Sunt, quae ad integritatem acisis illius faciunt: Actus autem justitiae, ut patet ex ejus desinitione, est, unicuique jus suum tribuere, Seu medium aequalitatemque ad alterum sacere. Manifestum est autem ad hoc ut aequalitas ad alterum persecto statuatur, duo concurrere debero : Primo ut bonum sat, seu ut quod alicui debetur tribuatur : Secundo ut arceantur n0civa et injuriosa, quibus bonum illud jam constitutum violaretnr; ergo partes integrales justitiae sunt, et bona sacere, i et mala arcere. His circa partes integrales justitiae Sic expedi- tis, ut liberalius partes ejus subjectivas, seu Species sub jus - titia in communi tanquam sub suo genere contentas, expem
Dico primo : Iustitia universaliter sumpta dividitur in commutativam, distributivam, et legalem, tanquam in Species Suas, Seu partes Subjectivas. Prima est, partis ad partem; Secunda, totius ad partesi tertia, partium ad totum. Declaratur conclusio : Cum enim proprium justitiae munus sit, aequalitatem inter aliqua constituere, ut Scilicet unuSquisque alteri reddat, quod ipsi debetur, juxta diversas habitudines eorum, inter quae p0nitur aequalitas, diversae statuendae sunt species justitiae: Atqui hujusmodi habitudo est tantum triplex; ergo triplex quoque statuenda est species ju Stitiae.
Declaratur minor : Cum enim homines constituant inter se societatem aliquam politicam, quae est quoddam corpuS m0rale, triplo est habitudo inter homines, non Secus ac inter membra corporis naturalis : Primo enim homo dicit habitudinem ad alium hominem, tanquam ad compartem corporiS politici, cui tenetur rependery quod suum eSt; et hoc respicit justitia com-χ mutativa, cujus est statuero aequalitatem inter duos aequales homines in venditionibus, empti0nibu S, commutationibus, ag quibus et nomen traxit, contractibus, caeteri Sqilo ossicii S, qui' bus pars parti obligatur. Secundo respublica, Seu corpus illud politicum ex hominibus tanquam membris constitutum, dicit habitudinem ad Singulas suas partes, quibus debet aliquid rependere pro cujusque c0nditi0ne, largiendo per magi Stratus et eos qui rei pii blicae praesunt de publicis bonis unicuique promeritis; et h0c respicit distributiva justitia, ad quam spectat aequalitatem sacere in distributione dignitatum, honorum, b0T. IV. τ
153쪽
TERTIA PARS PHILOSOPHIAE .norumque communium. Tertio tandem quaelibet hujus politici corporis pars dicit habitudinem reciprocam ad totum, cui aliquid vicissini debet, ut scilicet talem se illi exhibuat pro sua virili parte . qualem decet et bono totius convenit; et hoc respicit legalis iustitia, cujus est aequalitatem statuere in Ussiciis
quae bonus civis impendero tenetur erga rempublicis In . Caeterum, licet omnes istae species justitiae respiciant aequalitatem, attumon non eodem modo illam constituunt. Nam justitia quidem commutaιiva respicit et constituit aequalitatem quasi quantitatum, Suu, ut vocant, Arithmeticani, quae in hoc consistit ut tantum detur quantum deceptum eSt, V. g si quis tres nummos mutuo acci'pit, tres nummos creditori rependero teneatur. Cum enim haec justitia sit inter partes, quae sunt omnino intor se aequ3les , non est alia rutio cur una det alteri . nisi quia accepit ab ea, vol qu0d illius est retinet, ideoque tantam quantitatem reddere debet, qu9ntum accepit, in quo consisti L aequalitas qua utitutiva. At vero justitia distri. hia iva non attenuit aequali tutem quontilatum, sed aequalitatem proportionum, Seu, ut Vocdnt Geometricam, quae in Eosita est, ut unicuique detur juxta merita, Seu ut Servetur eudem proportio inter priemia dula, quae est inter merita BQ-cipientium : ut si habenti sex gradus meritorum dontur troS nummi, habenti duodecim gradus meriti, dentur Sex nummi :eadem enim ost proportio trium ad Sex , quae Ssex ad duodecim. Hujus voro in udi procedendi in justitia distributiva ratio est, quia ratio dandi est habitudo partium ad totum. Unde
eum non omnes partes eandem habitudinem dicant ad totum, sed quaedum sint in eo princiliatiores, non omnes idem de-hent reci here a toto, sed quaelibot juxta digni uuis meritique sui proportionum. Justitia vero legalis attendit ad aequalit tem aliquBm ex utraque praedictu temperatam : quatenus enim quaelibet parS dat toti, v. g. quilibu ι civis civitati, juxta proportionem Virium Suarum, quae non in omnibus ediae msunt, Videtur Servare aequali uitem proportionis; sed quatenuSquaelibet purs in reddendo toti non debui attendere quiu reddat alia, nec proinde debet Servaris proportionem inter id quod alia clui, et id quod ipSa rependit, Sed quaelibe ι nulla habita ratione aliarum daro debet quantum potest et ab en
exigitur, Me videtur esse quaedam aequalita, quantitatum, Seu Arithmetica.
Dico secundo : Legalis justitia dividitur in t galem justitiam
specialiti r uictam, set epit Liam επιε Mαὶ : Seu in Θμm quae in operationibus ad verba legis attendit, sit eum quae ubi lex deiicit pro ter speciales quasdam circumsta tias ii legislatore non praevisus, omissis vorbis legis attendit legislatoris intentioni Declaratur conclusio : Cum enim justitia legalis id procuro t
154쪽
ut quaelibet pars tribuat toti qu0d debet secundum leges, aliquando debitum illud recto regulatur per verba legis, ut fieri solet in casibus ordinariis; et respectu hujus debiti roddendi locum habet justitia legalis simpliciter dicta. Λliquando tumen
quidam casu insoliti et a legi Statore non praevisi occurrunt, in quibus si verba legis Servarentur, B pensi iretur et contra bonum commune, quod eSt finis legis, et contra montem legisl
ad literam Servaretur dum larentos Haeretici irrumpunt in Eoclesiam , nullo Blio praesente nisi laico, sine dubio iretur contra bonum a legislatore intentum , Scilicet mysteriorum reverentiam. Ad hos casus Ordinatur friblimior quaedam justitiae species a Graecis dicta ἐπιεί- α epithia, Latini AEquitatem reddunt. cujus munus est in aliiS in Solitis casibus, praetermi sis legis verbis, quid juxta legislatoris intentionem aequum sit statu pro : Et haec justiliae species dirigitur IUP gn0men, quῖm superius diximus, non judicaro do ag0ndis secundum leges communes, Sed Secundum Bltiora principia. Verum non pig0bit hic monere. hanc justitiae partem, n0 . deficiat, egere magna discretione, perspicacitate, ac Sublimitato judicii non secus ac de gno me supra diximus; et quod praecipuum est, diligenter ea Vondum, ne ob aliquod particulare honum legis praeceptum dimittatur. Cum enim legis exacta litoralisque observatio sit magnum publicumque bonum, non debet ob quamcumque utilitatem praetermitta, praeeipuli Oh prix alum commodum; sed Solum ob insignem evi lentum quo cauSam; eo quod nem po non poSSit observari sine praejudicio boni a legislatore magis intonii. Unde peccavit Salii contra
epithiam , praetermittendo ex Belam litora limque Oxecutionem mandati, quo jubebatur intorficero omnes Amal0eitas, re ead pompam triumphi , et gregibus ad sacrificium roseruntis. Melior enim erat exacta Obsedi sentia quam Sacrifieium, et triumphi apparatus. At vero David esuriens usus epithia sine culpa panes pr0p0Sitionis com it, quos t3mon lex solis s3cerdotibus ud cibum permittebat: Quia vita hominis est malus b0num, magisque a Deo logisl Blore intentum, quam ceremonialis observBnti B.
De partibus potensialibus Iastitiae, sea de Virtutibus et adjunctis.
Numerosus virtutum comitatus adjungitur justitiae Cum
constituere in optimiis iis ad
alterum, plures actiones Sunt in quibus haec aequalitas exacte
155쪽
observari nequit, quae proinde non ab ipsa justitia, sed a virtutibus ei adjunctis regulantur. De illis ergo ut speciatim albquid attingamuS, Dico : Virtutes quae adjunguntur justitiae, qu ue proinde artes ejus potentiales habentur, sunt octo, scilicet, Religio,ietas, Observantia, Veritas seu Veracitas, Gratitudo, Iustitia vindicativa, Liberalitas, Amicitia. Ita D. ThomaS 2. 2. q. 80.
Declaratur conclusio ex D. Τhoma ibidem. Virtutes adiunctae justitiae sunt, quae cum Bliquatenus cum ea conven Iant,
inquantum sunt ad alterum, desiiciunt tamen , persecta ration o illius : Atqui octo enumeratae virtutes, etsi cum justitia conveniant, quatenus Sunt ad alterum, ac rectificant volunt, iis operationes in reddendo debito alteri, ut de se patet; deficiunt tamen a perfecta ratione illius; ergo sunt habendae pro adjunctis justitiae. Declaratur minor : Cum enim ratio justitiae in eo sita sit, ut reddatur alteri secundum aequalitatem quod ipsi debetur, dupliciter virtus ad alterum potest a justitiae ratione deficere, uno modo ex parte aequalitatis, quam non exactis lacit, alio modo ex parte debiti, quod non est rigorosum et persectum. Virtutes quae deficiunt a rigorosa justitia ex parte aequalitatis sunt, in primis Religio, quae Solvitruidem debitum Deo, sed non aequale. Secundo Pietas, quaaebitum cultum parentibus rependit quidem, non ita tamen GSolvit, quin semper remaneamus obligati, ut dicit Aristoteles 8. Ehnic. cap. I 6. Tertio Observantia, quae virtuti dignitatique in altero existenti debitam reverentiam exhibet, sed non plend ad aequalitatem attingit, quia, ut inquit D. Thomas ex Aristotelo 4. Ethic. cap. 3. Non poteSt secundum aequale praemium recompensari ab homine virtus.
Ex parte vero debiti eae virtutes deficiunt a rigorosa justitia, quae Nddunt alteri id quod ipsi debetur, non quidem debito rigoroso ac legali, ad quod scilicet reddendum lex ipsa com-Iellat, sed debito quodam morali et in sola honestate morum undato. In quo quidem debito duplex est gradus : Quoddam
enim debitum ita est ad honestatem Servandam neceMarium, ut Sino eo talis honestas esse non possit: et ad hoc debitum reddendum ex parte debentis ordinatur Veritas seu Veragitas, qua quis se talem in dictis et lactis exhibet aliis, qualis est Ex parte vero ejus cui debetur ordinantur duae virtutes; scilicet Gratitudo, Seu gratia, qua vicem rependimus pro acceptis beneficiis; et Vindicatio, sua pro malis illatis servato legitimo ordine poena actori infligitur. Est autum aliud debitum morale minus necessarium, Sine qu0 morum honestaS stare potest; et ad hoc reddendum duplex ordinatur virtus. Amicitia Scilicet, qua dictis lactisve quis Se alteri gratiosum amabilemque exhibet; et Liberalitas qua ultro bona sua aliis moderato largitur. De his omnibus, ut verbo dicamus,
156쪽
In primis Belisio a relegendo dicta, ut vult Cicero, eo quod
ea quae sunt Divini cultus relegat et inculcet; vel secundum Augustinum a ree en , quod per eam reeligamus Deum quem per peccatum amiseramus; vel tandem, ut etiam dedueit idem Augustinus, a religando, eo qu0d nos uni vero Deo liget ac jungat; Desinitur a Cicerone, Virtus quae superiori cuidam naturae quam divinam vocant curam caerem niamque vel cultum affert. Seu melius secundum Theologos: Quae debitum cultum Deo tribuit, tanquam primo rerum Oinnium principio. Cultum, inquam, cum quadam submiSSione ac propriae dependentiae protestatione, tum interioribus actibus, tum exterioribus Signis. IIujus virtutis actus sunt, primo
Devotio, quae est quaedam promptitudo et alacritas voluntatis ad ea quae Dei sunt ac ad ipsius cultum spectant. Secundo oratio, quae est petitio decentium a Deo , seu desiderii coram,o explicatio, ad aliquid ab eo impetrandum. Terub Adoratio , quae est honor externo corporis gestu exhibitus. Quarto oblatio, quae res sensibiles Divino cultui mancipat, cujuS Sacrificium quaedam species est, superadditque simplici oblationi immutationem rei quae offertur, ad protestandum Dei in omnia summum dominium. Quinto Votum, quod proprio Significat non solum simplex propositum, sed promissionem qua homo se Deo ad aliquid praestandum oblisat. Sext6 Iuramentum , quod est invocatio Divini testimonii, seu attestatio Divini nominis ad fidem faciendam. Septimo tandem, Laus Divini nominis, quae per sermonem Dei excellentiam dilu-eidat. Pietas desinitur a D. Augustino lib. 83. qq. quaeSt. 83. ex Cicerone, Virtus per quam sanguine confιnesis, patriaeque benevolis obicium et diligens tribuitur cultus : Unde primo
respicit patrem et matrem, tanquam conjunctiores. Secundo patriam quae n0S parentemus continet. Τertio consanguineo3, quibus ratione parentum conjungimur.
Observantiam definit ex eodem Cicerone Augustinus, Vim tutem , per quam homines aliqua dignitate antecellentes, cultu quodam et honore dignamur. Haec inter virtutes maximo necessaria ad servandam subordinationem inter homines, in primis quidem respicit personas, quae nobis ex ossicio praesunt, scilicet superiores; sed praeterea extenditur ad omnes, Virtute, sapientia, dignitate, aut aliqua alia doto veneratione digna insignes. Comprehendit autem Varios gradus , pr0 merito personarum quas respicit, sed praecipue obedientiam respectu superiorum, quae nos ad eorum implenda mandata exactos esscit. Veritas, seu veracitas, est virtus, qua nos tales dictis, sactisque exhibemus, quales rei Sa sumus. Haec virtus non modo ad humanum convictum omnino necessula est, cum sine illa
157쪽
nulla fides stare missit, Ssed etiam adeo efficax ad conciliandum ultorum But 0rem, ut praeclare annotaverit Aristoteles Rhotor. 2. c: 4. cos, qui vitia Suu ingenia si latentur, nos
Glatitudo definitur ex Cicerono , Virtus in qua Amicitiarum
et offici 0rum alipi ius memoria remunerandique volunt BR continetur. Hujus virtutis tria munera recenset D. ThOmn S; primum est beneficium B gnoscere; secundum pro eo grdii 3 Sageio; tertium retribuero lsco et tempore pro lacultate se i-pientis. Vindicatio definitur a Ciceron b, virtus per quam vis aut injuria, et quirequid obscurum est, ese fenilen , aut ulciscendo pro ullatur. Ιlinc virtus m9gna cautolii indiget, cum ab seu in vitium facilis lubricus tuo sit gradus Ejus enim munus est modum statuere in rependendis injuriis; quae repsensio in primis si fiat animo no 0ndi alteri, se iam qui in uste nobis nocuit, manifesto ost contia chari tutem, cujus sest velle ac procurare bonum, et i in inimicis. Praeterea si fidi propria frivata quo auctori tute est viti0Sa; quin Vindictae expetationum ous sibi reserva it, juxta illud, Mihi vinuicta et esto retribuam, et ideo non pertinet ad privatas personas, sed aclipsum Deum, et ad eos qui locum Dei tenent in re publien, apud qu0S residui publica auctoritas, quique ob id gladium port3nt, ut Bit Ap tolus. Unde hujus virtutis objectum est vindicta a legitim0 judice requisita, n0n an in . O nocendi, sed
vel studio repotendi h0norem injuste ablatum, Vpl umore illius honestatis, qua3 splendet in punitione malefactoris, cui per se convenit et debetur poena, sicut benefactori gratia; ut Sic Servetur ordo, inquantum qui per culpam ab ordine recti prolapSus est, Bd illum per poen3m Suo modo revo elur. Attu-men quemadmodum Virginitas conjug9li continentiae praesint, ita et condonatio injuriae prae virtute vindicationis longh commendatur. Ν0n enim tenemur injuri Brum propriarum
ultionem prosequi, ideoque ad sexemplum Salvatori A eas ultro remittere laudabilius est, si nihil exinde mali emerglit. Liberalitas est virtus. quia homo sit pecuniarum, Blis rumque rerum pecuniu a Stimabilium hunc pro susivus. Quippe in tali largiti0ne cxcessus esse potest vel nimia parcitate, vel immoderatu prodigalitate, ideoquu ut decenter fiat, eget virtuto liberalitatis. Ad hanc virtutem tres cautiones exigit Cicoro :Prima eSt, Ne obsit bens nitas, et is ipsis, quibus benigne videtur fieri, et caeteris. Secunda, ne beni9nitas major sit quam jacultas. Tertia, Ut benescium non sine uelectu tribuatur. Ut enim ait Ennius
158쪽
Amicitia sumitur dupliciter, primo Strieth pro asse tu quodam benevolo ad alios, qui est cum reciprocatione. Secund6 latius pro assabili lato, qua aliqui S in exteriori conversatione ad Omnes susu amicabiliter habet. Frimo modo sumpta amicitiuvidetur magis aliquid con SequenS virtut m , quum Virtus, ut dicit D. Τhomas 2. 2. quaest. 2 3. Art. 3. Bd i. eo quod, ut ipSoait ibidem, v non habet rati0nem laudubilis et honesti, nisill ex Objecto, Socundum quod Scilic 'i sun datur super hun sinu tem virtutum. η Λt Veio Secundo modo sumpta amicitia et constituit specialem virtut0m. et Cum enim, η ut Bit D. Τh0mBS 2. 2. qil PSt. H i. Art. l. v virtus ordinetur ad bonum,
et ubi occurrit spdeialis ratio b0ni, ibi oportet sessu spectui semet virtutem. Bonum autem in ordine conSistit. Oportet autem re hominem c0nveniuntur ad ullos homines Ordinari in conia muni conversatione . tam in saetis, qu am in dictis, ut scili-α cet ud unumquemque se hal, ut ut decet. Et ideo oportet g eSSe quandam specialem virtutum, quae hanc conveniena tiam ordinis observet. Et haec voeatur amicitia , seu allabi- u lit3S. B
De Temporantia et Virtutibus sub ea contentis.
Ut prud0ntia rationem in agendis regit, justitia voluntatem in operati0nibus ad alterum pserficit, sic temperantia illam
partem appetitus n0Siri, quae coi/mtyrscibilis cicitur, modortitur. Undo ordinem ipsartim potentiarum secuti, p0Stquam de duabus primis virtutibus Ogimus, nunc dicondum de temperantia, ac de sortitudine duineops articulo sequenti. Hujus autem virtutis el0gia nemo unquam Omnin coinplectetur. Haec optima generis humani commen Salis est, comporis set animae Sahas, honeSt3tis dignitatisquo hominis su rapecud0s vindex, dolectationum noxiarum rigida propulsatrix, innocentium vero aequa dispΡn Satrix et Veluti mi, quo conditae sapiunt et u putredine praeservantur, PBSSionum impo tunissimarum domitrix ; et in qua, o ut ait Ambrosius . Ossio. cap. 43. si maximli honesti cura, de orisque consideratio e speciatur et quaeritur; η qilum Graeci ΣωφροσυM., a Sophro et Synem, v quaSi si Servatricom Prudentiae appellant; n und6 ab H 0mero expresSius dicitur σῶα *ρουχσις. et M lva pruden- et tia; n a Pythagora vero, et Robur animae; η u Socrate,
a Fundamen um virtutis; n a Platone , a Omnium bonorumu ornamentum. n Dupliciter autem sumi potest: Primo paulo latius pro quadam animi moderati uno actiones omnes ad qua
159쪽
dam temperieni reducente: et sic non una virtus est. Sed modus quidam in omni virtute imLibitns. diecunclo SpD luliter,
I ro illo habitu quo temperate nos habemus in usu delectabitum Sensibilium, et sic specialem virtutem constituit inter alias cardinales repositam; sicque sumpt3 Delinitur temperantia a Cicerons lib. 2. de Inveni. et Rac tionis in libidinem, atque alios non rectos impetus animi η qua parte scilicet rapitur ad sensibiles voluptates et firmae et moderata dominatio. 3 Paulo latius vero 5. ΤuSculan. a Moderatrix omnium commotionum. B Ab Aristotele verb definitur 3. Ethic. cap. 43 : et Mediocritas in voluptatibus corp0a ratibus; v Seu , Virtus Secundum quam modus ponitur in percektione voluptatum corporalium, id est, ad corporis con- Servationem pertinentium, quales sunt voluptates tactuS et gustus. Ut enim ibidem observat Aristoteles, cum duo genera Sint delectationum, quatenus quaedam ad animum pertinent, ut honoris cupiditas, discendi studium; quaedam Vero adc0rpus, ut aviditas cibi et potus, primae delectationes ad temperantiam proprio non attinent, Sm Solum Secundae, Scilicet corporales ac sensibiles. Imo in ipsis corporalibus ac sensibilibus, cum quaedam sint in quibus aliquid spiritualitatis relucet, quaeque proinde soli homini propriae sunt, ut delectatio quae percipitur ex florum pulchrarumque rerum aspectu, ex muSico concentu , ex suavitate odorum, hae non pertinent directh ac primario ad temperantiam, sed solum illae quae purb corporeae Sunt, quaeque corporeo contactu percipiuntur, nobisque cum pecudibus communes Sunt, Scilicet Voluptates gustus et tactus, quas idem Aristoteles Vocat, semmiles et belluinaS.
Verum pro luculentiori hujus virtutis explicatione, aliquid de ἴ artibus ejus tum integralibus, tum sub ectivis, tum potentia
De partibus integralibus et sudeeuris Temperantiae.
Ut a partibus integralibus temperantiae incipiamus, duplicem assignat D. Thomas, verecundiam scilicet et honestatem. Verecundia ex Damasceno, est timor turpis acisis confusionisque ex illo provenientis. Non est proprisi virtus, Sed potius quaedam paSSio, bona tamen ac lauGabilis, eo quod timere turpitudinem, exprobrationemque eam consequentem, eSt binnum ; eo quod fundetur in amore boni honesti. Unde verecundia non cadit, nec in pessimos, nec in optimos: in peSM-
160쪽
mos quidem, quia turpia non amplius apprehendunt ut mala, nec proindo ex illis assiciuntur timoro : in optimos vero, quia cum lon e sint ab omni actu turpi, nihil in se habent, do quo
Bonestas sumitur dupliciter : Primo objectivd, pro ipsa scilicet pulchritudine ac sormalitate spirituali rei petita ex
commensuratione ad regulas rationis; in quo sensu D. Augustinus lib, 83. qq. quaest. 30. dicit, et Honestatem voco ina tolligibilem pulchritudinem. n Cujus vim incredibilem ad incendendos animos celebrans Cicero lib. 2. Tuscul. a Suamus, v inquit, a natura Studiosissimi, appetentissimique et honestalis: Cujus si quasi lumen aliquod aspexerimus, nihil et est quod ut eo potiamur, non parati simus et serrct et pera peti. η Iloc modo Sumpta honestaS, non est pars t0mperantiae, sed omnis virtutis objectum : Secundo formaliter pro amore talis pulchritudinis spiritualis; et Sic sumpta specialiter pertinet ad temperantiam, ut pars ejus integralis. Ratio autem cur verecundia et honestas ponantur partes integrales temperantiae, reddi p0test ex D. Τhomas 2. 2. quaest. 443. art. q. quia Temperantia inter virtutes vend cat sibi quendam decorem, et vitia intemperantiae maae me turpitudinem habent. Unde ut animus persectb firmetur in hujus virtutis actu, necesse est ut turpitudinem exprobrationemquo refugiat, quod fit per verecundiam, quae proindo, ut ait Ambrosius lib. do ossi iis e cap. 45. Iacit fundamenta temperantiae; decorem vero pulcnritudinemque spiritualem in moderatione corporalium voluptatum, ut Sidus quoddam in tenebiis, praeclarius fulgentem amet et amplectatur, quod sit per honeStatem. Partes subjectivae temperantiae, Seu SpecieS ejus, quatu0renumerantur, scilicet Abstinentia, Sonrietas, Castitas et
Pudicitia. Ratio hujus divisionis est ex eodem D. Thoma, quia Species
alicujus virtutis attenduntur juxta diversitatem sormalem materiae circa quam versatur. Est autem Τemperantia circa illas delectationes sensibiles, quae ad naturae conservationem pertinent, quas dividuntur in duo genera: Quaedam enim ordi. nantur ad conservationem individui per nutrimentum; et in his quantum ad cibum est abstinentia, quantum vero ad po- tum , SobrietaS. Quaedam vero ordinantur ad conservationem speciei per generationem; et in his quantum ad principalem actum, est castitas; quantum vero ad quosdam actus praeambulos,
aut circumstantes, ut Sunt oscula, tactus, amplexuS, RSpectus
libidinis incentivi, est pudicitia. De his ut speciatim quippiam
dicamus, Abstinentia est virtus moderatrix cupiditatum voluptatum que, quae circa eSculenta versantur. Ad quam vero menSuram