장음표시 사용
61쪽
ad naturalem Philosophiam pertinent. Unde quidquid in hac
quaestione dicendum occurrit, tribus complectemur articulis, quorum primus erit de voluntario in communi : Socundus de
Voluntario libero, cujus discussionem pluribus Philosophiae dissicultatibus summo necessariam huc usque distulimuS: Tertius do actibus voluntariis Speciatim.
De voluntario in eommuni: uald sit; h quibus tollatur; et qnomodo
Dico primo: Voluntarium recth definitur, cujus principium
est ab intrinseco, cum cognitione finis. Definitio desumitur ex Aristotele, Damasceno et D. ΤhOma. Explicari autem potest cum D. Thoma 4, 2, quaest. 6, art. 4, advortendo quod nomen voluntarii hoc proprili importat, ut motus et actus Sit a propria illius qui movetur inclinatione, proin idque persecte a principio intrinSec0 quippe ea quae ab extrinseco Sunt, qlia talia, non sunt ex inelinatione, sed quasi ex violentia . Ad motum autem tria concurrunt; principium passivum, quod movetur; principium activum, quod movet principium sinate, quod excitat et allicit agens ad movendum. Ille ergo motus dicitur persecth ab intringoco procedero, Proin-dsique v0luntarius, cujus haec omnia principia sunt ab intrin-Sec0, ita ut in eo qu0d movetur, non solum sit principium talis motiis susceptivum, uti est in corpore caelesti; But eti3m acinti um, uti est in omni motu vitali; sed etiam finale, uti est in Bgentibus cognitione praeditis, quae ex finiS cognitione Se m0Vent ad Bgondum : ut animal ex cognitione cibi, qui est sinisl0calis motiis, se movet ad Hus prosecutionem. Haec aut0m omnia comprehendit jam data definitio, principium quidem passivum et activum, dum dicit motum voluntarium eSSe,
jus principium est ab intrinseco; fiaalo vero dum additur, cum cognitione linis. Ex hac definiuino deduci facilὐ potost quaenam opponantur
V0luntario, causentque iuvoluntarium. Unde pro eorum explicatione,
Dico socundo : Violentia penitus tollit rationem voluntarii saltem si sit sussiciens et absoluta. Conclusio supponit duplicem distingui posse violentiam; sussicientdm scilicet, quam D. Thomas compellentem vocat, Iuristae vero absolutam; et insufficientem, quam D. Thomas impulsivam vocat, duristae conditionatam. Violentia sum ciens, compellem, Seu absoluta, quam rectis Physicam dixeris,
est dum aliquis actus vi ines initi a nobis extorquetur; et
62쪽
haec locum habet tantum in actibus exterioribus: Nam con- Sensus internus voluntatis sio extorqueri nequit. violentia vero insuffciens, impulsiva et conditionata, quam recth morale dixeris, est dum minis, terroribus, Suppliciis ad agendum ita inducimur, ut tamen determinandi jus nobis relinquatur. Sic dum Τyrannus vi poenarum extorquero conatur Bbnegationems dei, aut subscriptionem impiae sententiae, est violentia insus- sciens, impulsiva, conditionata, Seu moralis. At si plenam thuro manum alicujus prunis adurendam per Vim Supponat, donec ardore ignium aperta thus in subjectas prunas emittat, est violentia sufficiens, compellens, absoluta, Seu PhySicB. Conclusio ergo procedit cle ista violentia sussciente, quam dicimus perimere penitus voluntarium. Siquidem capitaliter opponitur voluntario ut sit ab extrinseco et renitente agentis inclinatione : Sed actus per talem violentiam extortus est ab extrinseco set contra inclinationem; ergo nullatenus est voluntarius; proinddque nee boniis nec malus moraliter. Dico tertio: Metus, etsi aliquatenus minuat, attamen non tollit prorsus voluntarium. Undd actio facta ex metu est mixta sex voluntario et involuntario. Conclusio est communis; pro
Nola metum esse passionum causalam ex malo impendente dissicile vitabili. Alius autem dicitur gravis et qui carat etiam in virum constantem; alius levis et non cadens in constantem virum e Metus gravis est, quando malum impendens est. Bue et cerium : levis vero quando malum impendens vel ostleVe, Vel incertum. Saepo ergo metu alterutro extorquetur Bb hominΘ consensus in rem quam abhorret; ut mercator metu
naufragii pretiosas merces ad alipviandam navim projicit in
mare. In quo quidem casu tria concurrunt: Primo amor minoris boni, scilicet mercium : Socundo amor majoris boni, scilicst vitae : Et tertio consensus in carentiam minoris boni ad
conservandum m us. Dicimus ergo hunc consensum metu e tortum esse mixtum ex voluntario et involuntario.
Probatur conclusio : Quod est ex inclinatimo, est voluntarium ; quod vero est contra inclinationem est involuntarium; Sed consensus ex metu partim est ex inclinatione, partim contra inclinationem; ergo ost mixtus ex voluntario et involuntario. Declaratur minor: Ut enim mox notatum suit, in agente ex metu duplox est inclinatio, alia major qua vult in VBre, V. g. Virum; Blia minor, qua vult cum vita, Si potest, retinere pecuniam: Sed consonsus in jacturam pecuniae sempter conservationem vitae est juxta primam inclinationem, et contra secundam; emo, etc. Confirmatur : Nam, ut preegregio observat D. Τhomas, actio ex metu est partim ab intrinseco, partim ab extrinSem; ergo est partim voluntaria, partim involuntaria. Declaratur ante.
63쪽
cedens: Quod ex amore agimus, ab intrinseco agimus, quia amor est motus ab intimis voluntatis visceribus enascens: quod Vero est ex metu, est quadamtenus ab extrinse c0, quia metus est passio appetitui minimb naturalis, Sed forinseclis ab urgente periculo intrusa : Atqui actio facta ex metu, partim procedit ex amore servandi majus bonum, partim ex timore incurrendi malum, ergo, etc. Quaeres : Cum actio ex metu sit mixta ex voluntario et involuntario, estne dicenda simpliciter Voluntaria, an involuntaria' Respondeo cum Aristotele et D. Thoma esse Simpliciter voluntariam et secundum quid tantum involuntariam. Quod senim attentis omnibus circumstantiis eiscaciter est Volitum, censetur simpliciter voluntarium; quod velo non nisi inessica itur et conditionale est non volitum, censetur Solum Secundum quid involuntarium. Cum igitur id quod sit ex metu, ut projectio mercium in mare ad vitae conservationem, Bitenti S omnibus circumstantiis sit volitum, idque voluntate essicaci ot inserente effectum; sit autem duntaxat inefficaciter et conditiori a te non volitum, si scilicet essset alia evadendi commodior via. simpliciter est voluntarium, et secundum quid tantum involuntarium. Inseres, in his quae fiunt etiam ex gravi metu, eSSe SufficienSVoluntarium ut peceata sint, quando sunt m Bla : Iino contractuS factos ex gravi metu esse validos, sunt enim Simpliciter voluntarii. Attamen sunt quaedam quae ex natura rei plenum persectumque voluntarium requirunt, eo quod perpetuam et indissolubilem obligationem importent, cujusmodi Sunt matrimonium et votum solemne ; undis irritantur a jure, Si fiant ex metu, non quidem levi, sed cadonte in ConStantem Virum. Dico quarto : Concupiscentia non tollit, Sed potius facit voluntarium. Ita D. Thoinas 4, 2, quaeSt. 6, Rrt. 7. Per concupiscentiam vero intelligitur motus appetitus sensitivi in bonum delpctabile. Probatur conclusio ratione D. Thomae : Dicitur aliquid voluntarium , ex eo quod voluntas in id sertur: Atqui concupi centia non impedit, sed magis lacit ut voluntas in aliquid
seratur; ergo non impedit, sed facit voluntarium. Declaratur minor ex discrimino quod est inter metum et concupiscentiam. Metus enim non reddit opus gratum et B matum, Sed solum invitam quadam tenus voluntatem neceSSilatis vinculis trahit, ideoque opus ex metu remanet semper di Splicens ac odiosum, proin disque aliquatenu S in oluntarium. At vero concupiscentia movet ad opus reddendo illud gratum, quatenus suis illocμbris inclinat in illud voluntatem, ut in aliquid omnino amabile Undo in his quae Ox concupiscentia victrice sunt, Voluntatis praecedens inclinatio emollitur, enervatur, expungitur; Π0VR-que illi subrogatur, qua opus prius displicens, de novo gratum
64쪽
et amabile, proindQue vol illarium, fiat. Sic Davidi ardonterlegem Dei amanti concupiscentia ex aspectu Bethsabee nata cor emollivit, et suis blanditiis ita Subvertit, ut frigescente charitate, inardescente cupiditate, non invitus id quod displicebat elogerit; sed mutatus. id quod antea nolebat optaverit. Dicus primo : Concupiscentia diminuit peccatum; ut enim docet D. Thomas magis peccat, qui transgreditur praece intum ex malitia, quam qui ex passione; erg0 diminuit voluntarium. Secundo concupiscentia diminuit cognitionem. ideoque dicitur eaecaecare; ergo non lacit, sed potius impedit
voluntarium Bespondeo ad primum id sed concupiscentiam minuere peccatum, non quod diminuat rati0nem voluntarii, Sed quia impedit persectam deliberationem. In his enim magis meremur aut demeremur, quae ex pleniore judicii deliborations agimus. Resp0ndeo ad secundum cum D. Thoma , 2, qudeSt. 6, art. 7, ad. 3. Hanc ipsam diminiit toti pm cognitionis eSSe aliquatenus Voluntari Bm, quatenus voluntas passione prae0ccupata retrahit judicium a diligonti examine. Unde talis inconSideratio non tollit rationem voluntarii. Dico quinto: Ignorantia antecedens tollit prorsus voluntarium; non tamen consequens. Conclusio communiter recipitur, et explicatione magis eget quam probatio no . Undo. Explicatur : Advertendo triplicem praecipue disti igui ignorantiam, alia dicitur antecedens, alia consequens. ut in con- comitans. Antecedens est, quae null0 m0do est volita, et eSt
causa volendi aliquid, quod n0n eligeretur, si adesset cognitio; ut dum quis amicum in silva latentem incautus serit, putans esse seram, haec ignorantia dicitur antecedens et alio nomine invincibilis. Hanc dicimus tollere penitus voluntarium, ac proindli rationem meriti et de moriti. Cujus ratio est, quia tollit penituS cognitionem, quae essentialiter requiritur ad voluntarium, ut patet ex ejus definiti0ne. Ignorantia vero consequenSeSt, quae aliquo modo est volita, vel expressh, ut in illis qui Iob 22, dicunt Deo, Recede o nobis scientiam viarum suarum
nolumus; et in illo de qud dicit Scriptura, noluit intelligererat bene ageret, et haec dicitur malitiosa et Myectata; vel tacitd et interpretati vh, ut in illis qui socordia negligunt addi Scere, quae scire tenentur et possunt; et haec dicitur crassa. Dicimus ergo hanc ignorantiam consequentem Betum Voluntatis, non tollere rationem voluntarii, saltem in cauSa : Η0cipS0 enim quod quis scire negligit ea quae tenetur et poteSt, censetur nolle sacere illa quae propter hanc ignorantiam omittit. Ignorantia demum concomitans est, quae quidem non eStvolita, sed adhibita est sussciens cura ut tolleretur; attamen
id qu0d ignoratur, etiam si sciretur, perindi, fieret: Ut dum quis ira percitus hostem in sylva latentem quaeritat ad inter,
65쪽
mendum; et spe reperiendi attempta, incumbens Venationi, putansque in Senticeto latere aprum, telum Vibrat, quo perimitur ii iis, quem si advertisset perindo occidisset; talis dicitur Agere sex ignorantia concomitante. Haec quemadmodum est miaia inter antecedentem et consequentem, ita medio modo se habet: non enim positivd tollit rati em voluntarii reddendo actum involuntarium, sicut antecedens; noc facit ut Betus Sit voluntarius, sicut consequens; Sed solum negati vh Se habet, emcitque ut ossectus nec Sit volitus, nec nolitus, Sed tantum praeciso non volitus actualiter. Quantum ad tertiam tituli partem, voluntarium primo clividitur in porsectum, et impersectum. Voluntarium persectum est, quod fit ex persecta finis cognitione, id est, quod regulatura cognitione quae attingit finem, non solum materialiter ejus bonitatem apprehendendo, sed etiam sormaliter ejus morita tonderando, et cum mediorum utilitati conserendo. Tale Vo-untarium solis agentibus intellectualibus competit, quia solius intellectus est rationem finis cognoscere, ac media in finem ordinare. Voluntarium imperfectum est, quod procedit ex linperlaeta finis notitia, quae scilicet finem bonitatum quo illius apprehendit, non tamen penetrat ad rationem formalom finis, ejus cum mediis proportionem examinando. Tale voluntarium
reperitur in brutis, pueris, amentibus, motibus primo pri
Dividitur sociando voluntarium in liberum et nocessarium. Voluntarium liberum est, quod regulatur per judicium indisseren S, et est ita sub potestate dominioque voluntatis, ut de eo ad beneplacitum disponat. Voluntarium necesSarium PSt, quod regulatur Der judicium ad unum determinatum, nec relinquit voluntati dominium jusque disponendi. Dividitur tertio voluntarium in formalo et virtuale. Voluntarium Brinale est quod pro odit a voluntate per Betum pr0prium ἰ voluntarium vero virtuale est quod procedit ex aliquo actu praecedente, in quo virtualiter includitur, et u quo Sequitur. Sic dum quis iter saeit, singuli passus dicuntur Voluntarii virtualiter, quia procedunt ex voluntaria emeacique intentions, qua Se commisit viae. Dividitur quarto voluntarium in positivum et negativum, Seu, ut alii voeant, in directum et indirectum. Voluntarium directum et positivum Ost, quod si per actus positi0nem : negativum vero et indirectum , quod fit P0r actus OmisSionem, quando scilicet aliquis tenetur, poteSt, advertit, et tamen non 3git, sed aliis intendit, censetur voluntarium indirectum et
Dividitur quinto in voluntarium elicitum et imperatum . Voluntarium elicitum est actus ipse voluntatis, ut Bmor, 0dium, etc. Voluntarium imperatum est actus quem alia p
66쪽
tentia elicit ex applications voluntatis, ut ambulatio, comestio, , locutio, etc. Dividitur sexto voluntarium in Physicum et Moralo. Physi- eum est quod est a Voluntate propriae personae : Morale vero quod sit per procuratorem, cui juS DOStrum commissum est vel a lege, vel a natura, vel a nobis. Sic dispositio tutoris est moraliter voluntaria pupillis, et dispositio magistratum toti urbi.
Etsi de libertate, quae voluntatis dos est, agendi Oeensi se SeSesuperius 0btulerit, cum de ipsa voluntatu in fine Physicae disserebamuS, Opportunius tamen visum ost, huc totius moralitatis fundamentum, in Morali, tanquam in propria sede discutiendum, ac pro rei momentu paulo B curatius su Si iisque ex uminandum reServare. Quae voro de libertate dicenda occurrunt. 9uatuor complectemur paragraphis, in quorum primo Variae libertatis divisiones reserentur : In secundo radix et origo libertatis arbitrii investigabitur : In tertio discutietur, Bn indisserentia sit de ratione libertatis arbitrii : In quarto, quae indisserentia sit do ratione libertatis.
De variis Libertatis divisionibus ebaeeeptionibus.
Cum libertas opponatur servituti ac subjectioni a qua eximit, tot m0dis dicitur libertus, quot modis servitii S Et Subjectio. Servitus autem Seu Subjectio voluntatis ex quin quo Pr3:cipue principiis oriri p0teSt. Primo, a principio externo cogente, ac violentiam inserenio. Secundo a principio intrinseco ad unum naturalitur determinante et reStringente, cuju , modi est naturulis inStinctus, quo res non ex propria deliberation θ, Sedox naturali dispositione ad aliquid rapitur. Tertio, perverso habitu aut passione voluntato in impellento ac trahentu, et a rectitudine morali dimovente. Uuarto, u lege Obligante. Duinto, a miseria et poena invitum mulctante ac opprimento : IIis enim omnibus principiis voluntas obnoxia sub ect3que eMe potefit. Hinc oritur quintuplex libertatis species. Prima dicitur spontaneitatis et lubentiae, consistitque in exempli 0ne 2 vi Olentia et coactione. Secunda dicitur lubertas arbitrii, conSi
67쪽
titque in exemptione ab instinctu . naturaliquo judicio ad unum delei minante. Τertia dicitur libertas virtutis et rectitudinis moralis, i tuae consistit in exemptione a peccato, et ab habilibus ad malum inclinantibus. Quarta dicitur libertas o lege, consistitque in exemptione obligationis ad leg m Superioremque praecipientem. Quinta dicitur libertas felicitatis, consisti tque in exemptione ab omni miseria et poena. De his ut verbo sigillatim dicamus, Prima libertas, spontaneitatis scilicet et lubentiae, in omnibus reperitur, quae non invito et per vim, sed sponto ac ex inclinatione agunt. Undh competit etiam brutis, quae agunt, non quasi ab externa vi impulsa, sed ab interiori instinctu naturuli quo judicio determinata. Imo transfertur Bd res cognitione prorsus carentes; ut aqua dicitur libere fluere, et lapis
libere cadere, cum di motis obicibus naturae Sude utrumque relinquitur. Dicitur quoque de omnibus illis animi n0siri motibus, quos aut natura ipsa nobis indidit, ut est amor boni incommuni qui tamqn est in voluntate, non ut ab ipsa ex proprio arbitrio excitatus, sed ut ipsi ingenitus ac a natura inditus), aut praesestinus impetus a nobis abripit, quales sunt motus primo primi. Secunda libertas, Arbitrii scilicset, soli naturae intollectuali
competit, quae non operatur ex judicio Sibi a natura praescripto, et instinctu ad unum necessurio applicante: Astd ex judicio a Se larmato, actu ue ad quem seipsam per deliberationem BP-plicat et determinat Cum enim intelle tualis natura P X naturali conditione circa bona particularia sit indisserens, in tantum ad illa sertur, inquantum se ipsam pur rationem determinat, conserendo de agendis, examinando rerum merit3 penetr3ndo habitudines, ac di tegondo proportiones mediorum cum finibus, Sicque judicium suae actionis sormando; supra qu0d iterum reflecti p0teSt. examinando, sitne rectum an n0n; et Si ViSum suerit, ipsum iterum emendando, abrogando, relarm 3Πd0, SUS pendenU0, pr0ut placuerit. Hinc est quod bruta quidem Sein per uno mod0 3gunt, quia a natura judicium et instinctum de rebus agendis acceperunt, quod ipsorum nutui n0n Subjacet, Sed praesidet: Hominus vero agunt diversis modis, quia SeipwS per arbitrium et proprium judicium a ratione formatum determinant: ratio autom ad diversissima viam ha bset: reflectitur enim Supra se, potestque rem uno modo constitutam reformare, abrogare et mutare, juxta quod exigunt rerum diversae habitudines, ad quas attendit. Tertia libertas, A peccato scilicet, solis h0nis convenit, in quibus mitigatis passi0num insanis motibus, et excuSSO peccati jugo, tranquillum est v0luntatis ac rationis regnum et regimen soli Deo subditum, caetera vero sibi subjiciens. Ut
enim notat D. Thomas, cum pax ex D. Augu.tino sit tranquil-
68쪽
litas ordinis, ordo vero creaturae rationalis in eo consistat, ut Deo Subjiciatur, et caetera sibi subjiciat, ejus pax et libortas Sita est in persecta subjectione ad Deum et pacifica tranquillaque caeterarum rerum gubernatione, quae pax et libertas per Peceatum et inordinatoS paSSionum motus turbatur.
Quarta liberius, Militet u lege, primario quidem et principalius Deo convenit, qui nemini subditus, solus sibi ipsi lex
est et regula : Secundario tamen et participaliud justis eonvenit. Justus enim, cum Sit divinae naturae quadam tenus parti- PS, omnes assectus rectos habet . nec in his eget legis dire tione, sed ipse quaedam lex et regula animata est, ut Etiam Saepius ann0tavit Arist0tules. Unde licet nulla lex et posita Set, quasi connaturaliter et ex propria inclinatione ea quae
Sunt legis servaret: quod praecipuo verum est in illo, qui justus est justitia supernaturali, de quo loquendo dixit Apostolus, quod lex non est posita justo sed impio. Quinta demum liberias, scilicet a miseria et poena, illis
Glis competit, qui ad felicitatem persectam pervenerunt, cujus munus est omnia mala desectusque omnes procul abigere, et omnia bona largiri. Unde hic quidem habetur in spe, sed in futuro solum habebitur in re. Circa primum. tertium, quartum et quintum libertatis modum nihil speciale controvertitur; ideoque totum dissicultatis pondus ad solam arbitrii libertatem redit, quae idcirco plenius discutienda nobis eSt.
De origine liberialis arbitrii.
Iucundum est rerii in radices scrutari et notitiam veluti ex lante haurire. Nam , stulcius eae ipso Jonte bibuntur aquae: sed accessum Saepe dissicultas uogat, quae nulli bi major est, ruum in ipsis rei um 0riginibus, quas omnes prosunda qua-am nocte, quasi de industria, natura circumtexit. Verum quia periti ducis sequentibus vestigia nihil invium et inaccessum esse potest, tentabimuS in hoc para grapho praepunis D. Thoma, ipsos humanae libertatis lanteS penetrare, origines quantumvis occulta S lustrare, radices in ipSiS, non terrae, sed intellectuali S naturae visceribus latentes eruere; sicque Tho- misticam libertatis notionem ab ovo primordiisque Suis ropetitam tradere, quae nobis esse pro cardine possit in his dissicultatibus quae circa liberum arbitrium solent agitari. Libertas propria voluntatis dos est, ideoque ab eodem sonto oritur, a quo Θt volunt i S ipsa. Est autem voluntas, inclinatio usequens formam intellectualem et immaterialem. Unde
69쪽
Onsequons est ut liberius quoquo oriatur u forma intellectualiot immateriali. Id vero ut altius repetatur, sciondum eSt, quod, ut saepissime inculcat D. Thomas, omnem larmam Sun Sequitur inclinatio ipsi proportionata, ideoque juxta varietatem et persectionem formarum, attenditur varietas et persectio in I
nationum. Formarum autem persectio Sumitur ex earum et
Vatione ac ominentia Supra materiam: Quippe materia est, quae limitat, deprimit, imperfectamque reddit formBm, ut patet ex D. Tlio ma 4. pari. quaest. I, art. i. Sicut et Omnis polontia limitat, deprimit, imperfectumque reddit actum Suum, ut generaliter obsservat S. Doelor . contra Gentes, cBP. 43. ratione 4. Undo sicut aetus tanto persectior est, quanto a DO-tentientitate purior ita forma tanto nobilior persectiorque cen-Setur, quanto altius o materiae faecibus emergit. 0uod adhuc clarius innot0scet, si cum e em D. Thoma 4. contra Gentos
3 p. 43. rati0ne T. advertamus in rebus duo PSSe extrema ,
B tum purum, Scilicet Deum, in quo est tota essendi plenitudo :et potentiam puram, scilicet materiam primam, in qua nihil egi de sente actu, quaeque proindo Vocatur ab Augustino, yrope stitati. Unde quia media qu6 proprius accedunt ad alterum eX tremorum, eo magis naturam ejus sapiunt, et ab alio extremo recedunt, ideo quanto magis minuitur, limitatur, d primitur ac anni hi latur. E contra vero quanto longius aliquid limateria recedit, tanto propius Bd Deum accedit, ide0quo perficitur, dilatatur, ac de plenitudine entis in se capit. Porro formarum e materia gradatim emergentium triplex est d0, proindeque triplex inclinationum ea S conSequentium gradus. In primo ordin0 Sunt eae sormae, quae sero penitus in materia immerguntur ac sepeliuntur. proindeque V vide imperfectae sunt ac limitatae. Rusmodi sunt formae olemoniorum, mi Derditum, plantarum , caeterarumque ferum insensibilium. Has larinas sua inquitur inclinatio proportion3ta, quae συθ-titus naturalis dicitur, si est caecum aliquod pondus ad ii nemadmodum limitatum inclinans, ut ad centrum, circunferentiam , aut aliquid hujusmodi. Quod pondus nihil juris ac
p0tretatis Supra Se rebus, quibus inest, relinquit, cum Sit pr Prietas a natura indita, essentiam neeeSSBri O CODSequens, proindoque nullius, nisi Auctoris naturae, Brbitrio subjucens,
Unde in tali appetitu no umbra quidem libertatis ac dominii
apparet, sed solum caeca necesSitas ad unum urgens et alliganS, quod capitaliter repugnat libertati. Ecco verba D. Τh mae q. 23. de veritato art. 4. hanc ductrinam lucul senter expendentis :u Res materiales, in quibus est, quidquid eis inest, g quaSi materiae obligatum et concretum, non habent liberam et Ordinationem ad res alias, sed consequentem ex neceSSitBto
a naturalis dispositionis : Unde hujus dispositionis ipsae res et materiales non sunt sibi ipsis causae, quasi ipsae se ord,
70쪽
α nent ad id ad quod ordinantur, sed aliundli ordinantur; undeu Scilicet naturalem dispositionem accipiunt. BIn Secundo ordine sunt eae formae, quarum felicior conditio e materiae tacibus aliquatenus Ρmergit, quaeque medium Obtinent' inter formas pure materiales, et formas a materia inessendo prorsus independentes. Mundus enim, ut saeph ann invinius, non mystat ex partibus dissipatis, sed miro artificio unitis ac compaginatis; undδ cum extrema uniantur per media, semper inter duo extrema, medium aliquod utriusquo naturum quadam tentas obtinens natura excogitat. Hae igitur formae mediae quatenus a materiae angustiis sese eximunt, et ad spirituales sormas accedunt, quandam amplitudinem obtinent, per Imm possunt aliarum rerum sormas intra Se admittere Re recipere, non secundum esse physicum hoc enim impossibilo est in sed secundum aliquod esse defaecatius, quod vocatur esse intentionale. Sic oculus omnis coloris expers, Omnium colorum formas intontionales ad millit, et imaginatio infinitis rerum formis, ut Prolpus alter, figuratur. Has formas Sua Sequitur proportionata in elluatio, quae cippetitus sensit Duus dicitur, qui aliquid amplitudinis et indeterminationis obtinens, non ad unum caesto impetu rapit, ut 3ppetitus naturalis, Sed praeeunto cognitionis luce ad varios actu S et motus seso extendit, juxta vBriBA sormas quas appetens praeconcipit: alii pl)6 ut appetitus naturalis sequitur naturalem irmam, ita illse sonsitivus appetitus Drmam senSibus Receptam Sequitur,
et ad ejus variationem variatur. Id videre est in cane, in quo apprehenso hero pacato sequitur inclinatio amoris. gaudii, blanditiarum; viso eodem irato, sequitur inclinatio timoris et sugae: VjSO extraneo sequitur inclinatio furoris, etc. In his i men formis, Sicut non est persecta supra maioriam ominentia, quippe cum sorma sensibilis a materia clopendeat tanqu9m ab Organo et subjecto, ita nec persecta amplitudo, indeterminatio, et libertas. Undsi appetitus has lamus conSequens non ad omne b0num patet, sed intra limites boni sensibilis coercetur. Ιmo cum inter tot bona Sen Sihilia , quae se osserunt, natura sensitiva discerners nequeat quid sibi expediat, quidve noceat quippe cum discretio opus Sit proprium rationis res invicem conterentis, ac merita cu usque p0nderantis j ideo ain potitus Sensitivus regitur judicio, instinctuque a natura inditis et ad unum determinatis, quae arbitrio naturae sensitivae non subjacent, Sed ipSam naturam ejusque appetitum sibi omnino subjiciunt. Unde talis naturae appetitus non est persecth liber Auiquo juris, nec SeipSum regit, sed ab Auctore naturae me-clianto judicio instinctuqu0 naturaliter indito regitur. Ecce verba D. Τhomae qliaest. 23. de verit. art. id totum egregi hcleelarantis : u In substantia sensitiva licet recipiantur formaea rerum Sine materia, n0n tantem omnino immaterialiter et