장음표시 사용
171쪽
uo ι emporis, quo locι sat rei petita astimatio. V. tra usuras asti
riam, ubi debuit. LEGUM DELE Us, LIB.XIII. TIT. I. III. IV.
I. I ex cause furtiva res condicatur , cujus lcmporis aestimatio fiat, quaeritur. Placet tamen, id tempus spectandum , quo res unquam plurimi fuit. l. 8 f. I.
condictione triticaria. I. I merx aliqua , quae certo die dari debebat, petita
sit: veluti vinum, oleum, frumentum e tanti litomaestimandam Cassius ait, quanti suisset eo die , quo dari debuit : si de die nihil convenit, qtuinti tunc, cum iudicium acciperetur. Idcmque juris in loco esse: ut primum aestimatio sumatur ejus loci, quo dari debuit: si de loco nihil convenit, is locus spectetur, quo peteretur. Quod &de caeteris rebus juris est. I. est. v. s. de reb. cred. l. 2 2.
De eo, quod certo loco dari oportet. Ι. ' T V v c de ossicio iudicis hujus actionis loquendum
i IN utriun quantitati. contractus debeat sei vire, anx et excedere vel minuere quantitatem debeat r ut si intemsuisset rei, Ephesi potius solvere, quam eo loci, quo vcnicbatur ; ratio ejus haberetur' Julianis Labeonis opinioncm secutus , etiam actoris habuit rationem: cujus imicadum potuit interesse , Ephesi recipere. Itaque utilitas qu Digiti oo by Corale
172쪽
Ex LIBRrs DIGEs T. ET COD. I 47 quoque actoris veniet. Quid enim , si trajectitiam pecu niam dederit, Ephesi recepturus, ubi sub poena debebat pecuniam, vcl sub pignoribus' A distracita pignora sunt, vel poena commi sia mora tua' vel fico aliquid dclia: batur , &res stipulatiniis villisimo disti acta cst ἰ in hanc arbitrariam, quod interfuit, veniet: & quidem ultra legitimum modum usurarum. Quid, si merces solebat comparare η an de lucri ratio habcatur , non solius damni ' Ρuto de lucri habendam rationcm. l. 2. f. ult. ΙΙ. Ideo in arbitrium judicis rescitur haec actio, quia se, I-ia rerum premus, Quam varia sint pretia renim per singulas civitates , - .
regionetque: maxime Vini, olci , sirumenti et pecunia mquoque licet videatur una fle eadem potestas ubique esse, tamen aliis locis facilius, & levibus usuris inveniuntur, aliis difficilius, & gravibus usuris. l. 3. DI. Insurnina, aequitarcm ante oculos habere debet iu- AEquitatu ratis dex, qui huic actioni addictus est. l. . in f haben is in actione IV. Ιs, qui certo laco dare promittit, nullo alio loco, quam in quo promisit, selvere invito stipulatore potest.
I. I sine die constituas, potest quidem dici, te non te- MOAcum te ua- o neri, licet verba edicti late pateant; alioquin co festim agi tecum poterit, si statim, ut constituisti, tuas. Sed modicum tempus stantendum est, non minus decem dierum , ut exad io celebretur. l. 2I. f. I. ΙΙ. Nemo dubitat, modestius facere qui reserat, iusiu- . Moi si uin res Verandum quam ut ipse juret. l. 21. f. I. Τ χ
173쪽
CommodansuretιMn res soli. Non videtur redis di res e deterior redditur. Commodantur is se usu consiumun-
pam. πιιι iuris cauissa Si commodatum non reddatur Deo tempore quo eo venit, tenebit a commodatarius. Commodatarius
prout dolum, cui pam, diligemiam.
I dem ait tantum interesse, quanthun inter genus &speciem: commodari enim rem mobilem, non etiam soli r utendam dari etiam seli. Sed, ut apparet, propriὶ commodata res dicitur, & quae seli est. Idque & Cassius existimat. Virianus amplius, etiam habitationem commodari posse ait. l. I. I. II. Si reddita quidem sit res commodata, sed deterior reddita; non videbitur reddita, quae deterior facta reddiatur,4 nisi quod interest, praestetur. Propriὶ enim diciturres non roddita, quae deterior redditur. l. 3. f. I. III. Non potest commodari id, quod usu consumitur rnisi sene ad pompam, vel ostentationem quis accipiar. l. 3.3. est. Saepe etiam ad hoc commodantur pecuniae, ut dicis gratia numerationis loco intercedant. I. TU. Si, ut certo loco vel tempore reddatur commodatum,
convenit, ossicio judicis inest, ut rationem loci vel rem ris habeat. l. s. V. Nunc videndum est, quid veniat in commodati acti nem: utrum dolus, an & culpa, an vero & omne periculum IEt quidem in contractibus interdum dolum solum, interdum& culpam praestamus: dolum, in deposito: nam, quia nulla utilitas ejus versatur, apud quem deponitur, merito dolus praestatur Elus: nisi serte & merces accessit; tunc enim futest & constitutum etiam culpa exhibetur: aut si hoc ab initio convenit, ut & culpam, & periculum praestet is, penes quem d nitur. Sed ubi utriusque utilitas vertitur, ut in
empto, futJ in locato, futJ in dote, futJ in pignore, futJ in
secietate; & dolus & culpa praestatur. Commodatum autem plenamque Elam utilitatem continet ejus, cui commodatur.
Et ideo verior est Quinti Mutii sententia, existimantis, &culpam praestandam, & diligentiam. l. s. f. a. Custodiam plane commodatae rei etiam diligentem debet pro stare. l. . f. s. VI. Et Disitigod by Coosl
174쪽
Γx Lia RIs DIGEST. ET COD. I sVΙ. Et si sorte res aestimata data sit, omne peticulum praestandum ab eo, qui aestimationem se praestaturum recepit. l. s. f. ue, VII. Quod vero seneetate contigit, vel morbo , vel vi latronum ereptum est, aut quid simile accidit; dicem dum est, nihil eorum esse imputandum et , qui comm datum accepit et nisi aliqua culpa interveniat. Proinde &si incendio, vel ruina aliquid contigit, vel aliquid damnum satale; non tenebitur. Nisi sorte, ciun possit res commodatas salvas facere, suas praetulit. l. s. f. q. VIII. Sed interdum & mortis damnum ad eum , qui commodatum rogavit, pertinet. Nam si tibi equum coinmodavero, ut ad villam adduceres, tu ad bellum duxeris; commodati teneberis. l. s. f. 7. V. I. l. I 8. Quinimo & qui alias re commodata utitur , non suum commodati, verum surti quoque tenetur. d. l. f. 8. IX. Interdum plane dolum sbium in re commodata, qui rogavit, praestabit. Ut puta si quis ita convenit:vel si sua duntaxat causa commodavit, sponsae sorte suae , vel uxori, quo honestius culta ad se deduceretur. l. s. f. IO. X. la vehiculo commodato, vel locato duobus, J pro parte quidem esseetii me usum habere, quia non omnia loca vehiculi teneam: sed esse verius ait Dolos si , &dolum, & culpam, & iuiligentiam, & custodiam in totum me praestare debere. ave duo quodammodo rei habebuntur. l. s. f. est. in LXI. Rei commodatae & possessionem , & proprietatem retinemus. I. 8.
XII. Si quem quaestum secit is, qui experiundum quid accepit; veluti si jumenta suerint, Aque locata sint; id
ipsum praestabit, qui experiundum dedit. Neque enim a te eam rem quaestui cuique esse oportet, prius quam periculo ejus sit. I. II. f. I. . XIII. Plerumque id accidit, ut extra id, quod ager tur, tacita obligatio nascatur, veluti, cum per errorem indebitum Blvem causi datur. I. I 3. in fin. XIV. Commodare possumus etiam alienam rem, quam possidemus: tametsi scientes alienam possidemus. l. I s.
casu ,s culpa absit: culpa erit, si rem suam. rei
De easiu tenetur qui abutendo dat sui locum. Ima furti tenu- qui abutitur.
Duo eis Iem rei eommo ararii tenentur in Iobdum
Tacita obligatis extra id quod ag
Commodari Dis res alma a posses
175쪽
id fecit, Did cst, post quam commodavit tunc finem prae
scribere, retro agere , atque inlcmpestive usum commodatae rei auferre, non ossicium tantum impedit, sed &suscepta obligatio inter dandum accipiendumqtre: geritur . . enim negotium invicem. Et ideo inviccm pro sitae stini actiones, ut appareat, quod priucipio beraeficii ac nudae voluntatis suerat, converti in mutuas praestationes actiones que civilest ut accidit in eo, qui absentis negotia gerere inchoavit. Neque enim) impune peritura deseret. Susce-- pisset enim fortassis alius, si is non coepisset. Voluntatis enim est suscipere mandatum , necessitatis consummare. LU si in XVI. Idemque est, si ad fulciendam insulam tigna coinscient vel τυ sim' rnodasti, deinde orotra xisti, aut etiam sciens vitiose com- damno serio. -d Vm'. AdsuVari quippe nos, non decipi , beneticio oportet. Ex quibus causis etiam contrarium judicium utile esse dicendum est. l. II f. s. in fine. Item qui sciens vasa vitio a commodavit, si ibi insusum vinum, vel oleum corruptum effusumve est, condemnandus eo nomine est. l. I 8. 3. 3. Maximam dili- XVII. In rebus commodatis talis diligentia praestandagintiam debet Gm est, qualam quisque diligentissimus paterfamilias suis rem H - - adhibet. Ita ut tantum eos casus non praestet, qui , Hresisti non possit: veluti mortes fervorum, quae sine dolo& culpa ejus accidunt, latronum, hostiumve incursus, pia ratarum insidias, naufragium, incendium, fugas semorum, qui custodiri non selent. i. I 8 rui νε commodata XVIIL Si cui ideo argentum commodaverim, quod aliter ut v qμψm is anticos ad coniam invitaturum se dicet et, di id pei egre
, si cum portaverit; sine ulla dubitatione, etiam piratarum,& lamanum , Se naufragii casum praestare dcbet. l. I 8. V. s. l. s. . T. In commodati uia XIX. At si uunusque, aeraria commoLuasit res velati triuriae gratia, si coerarium m amicum ad coenam invitaverimus , tuque culps p U Mi a. cuina Hscepisses, Ac ego tibs argentum commin
176쪽
Ex L In RIs DIGEs T. ET COD. Isrdaverim: scriptum quidem apud cruosdam invenio quasi dolum tantum praestare debeas, sed vidcndum est , ne &culpa praestanda sit: ut ita culpae fiat aestimatio , sicut in rebus pignori datis & dotalibus aestimari solet. l. 18.
XX. Possunt justae causae intervenire, cx quibus cum In εν. md soleo, qui commodasset, agi deberet: veluti de impensis in valetudincm scivi faetis, quaeve post fugam requirendi, reducendique ejus caula factae cillant. Nam citrariorem impensae, naturali scilicet ira ione, ad eum pertinent, qui utcndum acccpisset. ScdZ id, quod de impensis valetudinis aut sugae diximus, ad majores inapensa, pcietis aere debet: modica enim impendia verius est, ut , sicuti ciba iorum, ad eundem pertineant. l. 18. 3. 2. XXI. Ad eos, qui sin andum aliquid conduculat, ata tenetur eo se utendum accipiunt, damnum injui a ab alio Lauin rura pretinere , procul dubio est. Qua enim cara aut d ligentia 'consequi possumus, ne aliquis damnum nobis injua ita dei l l. I9. V. L 2 s. f. 4. ff. locata. XXII. Si commodaucio tibi equum, quo utia eris usque Si res eammo alaad certum locium, si milia culpa tua intervmicnae, in ipso Astisse usu itinere deterior equus sectus sit, non teneris commodatu Nam
, J . . . . . . commodia tarιιιI.
eg I in culpa ero, qui In tam longum iter commodavi, Mineum labor m sustinere non potvit. l. est. XIII. Ea quidem, quae vi majore ausciuntur, detri- De ea u tenetur mento dolum , quibus res commodantur, imputari non
silent. Sed clim is qui a te commodati sibi bovcm postis
labat, hostilis incursionis coni platione periculum amis soliis, ac sortunam futuri damni in se suscepisse proponatur: Praeses provinciae, si probaveris eum indcmnitatem tibbi promisisse, placitum conventionis implere cum comi b
177쪽
Ne pignerat itia actione, vel contra.
L nuda conventione, & si non traditum est. l. r. II. Si non convenerit de distrahendo pignore , hoc t men iure utimur, ut liceat distrahere: si modo non comvenit , ne liceat. Ubi vero convenit, ne distraheretur. creditor si distraxerit, furti obligatur: nisi ei ter fuerit de- nunciatum, ut solvat, & cessaverit. l. . III. Si creditor pluris fundum pigneratum vendiderit, si id foeneret, usuram ejus pecuniae praestare debet ei, qui dederit pignus. Sed & si ipse usus sit ea pecunia , usiuram praestari oportet. Quod si eam depositam habuerit, usuras non debet. l. 6. f. I. IV. Si necessarias impensas secetim in servum, aut insundum, quem pignoris causa acceperim, non tant uri r tentionem, sed etiam contrariam pigneralitiam actioncm habeo: finge enim medicis, ctim aegrotaret servus, dedis, se me pecuniam, & eum decessisse: item insulam sulsisse, vel resecisse, & postea deustam esse : nec habere , quod possem retinere. l. 8. V. Si unus ex heredibus portionem suam lverit, tamen tota res pignori data venire poterit et quemadmodum si ipse debitor portionem Elvisset. l. 8. 3. 2. VI. Clim pi nus ex pactione venire potest, non statim ob seriem non solutam venire poterit, Hi ob caetera quoque, veluti usuras, & quae in id impensa sunt. l. 8. f. s.' VII. Proprie pignus dicimus, quod ad creditorem tra sit: hypothecam, clan non transit, nec possessio ad creditorem. l. 9. f. 2. VIII. Novata autem debiti obligatio, pignus perimit, .nisi convenit, ut pignus repetatur. l. I I. 3 . I. IX. Si Geditori plures heredes extiterint, & uni ex his pars eius Qlvatur, non debent caeteri heredes creditoris i juita adfici: sed possunt totum fundum vendere. l. II. f. q.
178쪽
Ex LIRRIs DIGEs T. ET C o D. Is 3 X. In eam duntaxat summam invecta mea & illata tene- eo qωbuntur , in quam coenaculum conduxi : non enim credile est hoc convenisse, ut ad universam pensionem insulae E ιών. non pro tota
Vola mea tenerentur. l. II. s. mercede.
XI. Venit autem in hac actione & dolus, & culpa, ut Creditor in tig-- in commodato; venit & custodia : vis maior non venit.
tuerint , in quibus etiam aggressura latronum est nullo bonae fidei iudicio praestantur: & ideo creditor pignora, quae hujusinodi casu interierint, praestare non compellitur: nec a petitione debiti submovetur , nisi inter contrahentes placuerit , in amisso pignorum tiberet debitorem. l. 6. C. de
Ea igitur, quae diligens paterfamilias in suis rebus pra stare selet, a creditore exiguntur. l. Iq.
postea adcreverit, pignori erit. . Eiacm causa est alluvionis. l. I 8. f. I. XIII. Domo pignori data, & area eius tenebitur. Est Domum area, a- enim pars ejus. Et contra , ius seli sequetur aedificium.
XIV. Sicut negligere creditorem dolus, & culpa quam Arbitrio judicis pnestat, non patitur ; ita nec talem efiicere rem pignora- impos tam , ut gravis sit debitori ad recuperandum; puta, saltum ' g με grandem pignori datum ab homine qui vix luere potest, nedum excolere e tu acceptum pignori excoluisti sic, ut magni pretii ficeres. Alioquin non in aequum, aut quaerere me alios creditores , aut cogi distrahere, quod velim receptum, aut tibi penuria coactum derelinquere. Medie igitur haec a judice erunt dispicienda , ut neque delicatus debitor, neque onerosus crevitor audiatur. l. 26. XV. Non est mirum, si ex quacumque causa magistratus in possessionem aliquem miserit, pignus constitui. l. 16 - . V. l. ult. C. de praei. pign. XVI. Clim Si sortis iammine, &usurarum, aliquid de- . .
hettir ab eo, qui sub pignoribus pecuniam debet, quidquidι zzex venditione pignorum recipiatur, primum usuris, quas
179쪽
- Is LEGuM DELEc Tus, LIB. XIV. TIT. VII. iam time deberi constat, deinde , si quid superest, sorti accepto serendum esti Nec audiendus est debitor, si, cum parum idoneum se esse stiat, estgit, quo nomine exonerari pignus suum malit. l. 3 s. Mis XVII. Si quis in pignore pro auro in subiecisset credi, quiliter tencatur, liue situm in ' In qua syecie rectissime Sabinus scribit, si quidem, dato auro, ars subjeci sic surti teneri : quod si in dando aes subjecisici, turpiter sc- eisse, non furem esse. Sed &b hila puto pigneralitium judicium locum habere. Et ita Pomponius scribit. Sed &extra ordi m stellionatus nomine plectetur et ut est sapillime rescriptum. l. 3 6.
Dem lut ram usi XVIII. Sed & si qun tem alienam mihi pignori dederit sciens prudensque , vel si quis alii obligatam mihi obligi.vit, nec me cae hoc certioraverit, eodem crimine pii stetur. l. 36. f. I. Non UI staei M XIX. Plane si ea res ampla est,& ad modicum arris su νua, si ρνη -rique rit pignorata, dies debebit, cetae non solum milionatus e ito fuerit pigm --, ctiam pigneralitiam , A de dolo actionem quasi in nullo captus sit, qui pignori secundo loco accepit. l. 3 s. in Q. 1 menruit L&- XX. Gaius Seius ob pecuniam mutuam sundum suum V ρθ-, ς- ις- Lucio Titio plenori dedit: postea pactum inter eos factum
Abstridio. .I-isi vi, ε δ m- -- m compensu/-em pecua I a ceria ρ emis'. tu te more possiderra: veriun ante expletum tempus acditor, clam s ,rema sua ordinaret, testamento cavit , ut acter ex s. s seis haberer ea- θα uiam, Be addidit, queata de Lucio Tiario misi, cdm non emisses et hoc testamentum inter caeteros
signavit Ac Gaim Seius, qui fuit debitor : . , an cachoc quod signavit, praeiudicium aliquod sibi socerit, cum naum instamentum vinditionis proferatur, sed staim pactum, ut creditor certi temporis fructus caperet ' Hoeminus Modestimis r Mndit, contractui pignoris non obesse, quod debitor testanentum creditoris, in quo se raruste piamus expressit, signasse proponitur. l. 39. Guvat scis piem XXI. Rem alienam pignori dedisti: deinde domimis rei rei eua, si qui cius eo coepisti: datur utilis actio pi nervitia creditori.
180쪽
redditur pignus: si debitum excedunt, qui supererunt res,. I, c. I. E.
duntur. l. I. C. eod. pere des u.
Creditor qui praednim pignori nexum detinuit, studius uos percepit vel percipere debuit, in rationcm exonerandiebiti computare necesse habet. L 3. C. d. XXIII. Si agrum deteriorem constituit creditor , eo . Tenet. creditor si quoque nomine pigneralitia actione obligatur. d. I. 3. eteriorem se mι Si dolo vel culpa creditor rem suppositam deici orem secerit, eo quoque nomine pigneratiria actione tenebitur, ut talam restituat, qualis fuerat tempore obligationis. I. 7.
XXIV. Nec cit fitores, nec qui his successerunt, adve Ivi debitores planori quondam res nexas petentes, reddita jure debiti quantitate, vel his non actarentibus, oblata & aut νιών. c signata & deposta, longi temporis praescriptione muniri possimi. l. Io. C. eod. l. aer. eod. XXV. Pignoris mi res obligatas, soluto debis rae, M ui. δεόθι βω- tui debere, pigneraritiae actionis natura declarat. I. pen. C.