장음표시 사용
181쪽
. exercitoria actione. Ex facto mar H I.
TILITATAM huius edicti patere, nemo est, qui ignoret. Nam ctim interdum ignari, cujus sint conditionis, vel quales, cum magistris N pter navigandi necessitatem contrahamus, aequum fuit, eum,.qui magistrum navi imposuit, teneri et ut tenetur, qui imstitorem tabernae vel negotio praeposuit; cum sit major necessitas contrahendi cum magistro, quam institore. Qui pe res patitur, ut de conditione quis institoris dispiciat, &sic contrahat: in navis magis ira non ita. Nam interdum i cus, tempus non patitur plenius delitarandi consilium. l. r. II. Magistrum navis accipere debemus, cui totius navis
cura mandata est. l. I. f. I. Tmεtur exareitor III. Sed si cum quolibet nautarum sit contractum, non ex contractum g - exercitorem; quamquam ex delicto cujusvis
eorum , qui navis navigandae causa in nave sint, detur sectio in exercitorem. Alia enim est contrahendi causa, lia delinquendi. Si quidem qui magistrum praeponit, comtrahi cum eo permittit: qui nautas adhibet, non contrahi cum eis permittit: sta culpa & dolo carere eos, curare de
Magister exercit IV. Magistri autem imponuntur locandis navibus, vel ἡο πῖ. X merces , Vel Vectoribus conducendis, armamentisve mendis. Sed etiam si mercibus emendis vel vendendis su rit praepositus, etiam hoc nomine obligat exercitorem. I. Ud Nec cujus aetatis sit magisten intererit: sibi im putaturo, qui praeposuit. l. I. f. q. VI. Magistrum autem accipimus, non Elum quem exer-
magister navis.sri, o ex delibo
182쪽
Ex LIRRIs DIGEsΥ. ET COD. IF 7siilius Iulianus in ignorante exercitore res ndit. Caeterum si scit, & passiis est , eum in nave magisterio fungi , ipse . eum imposuisse videtur. Quae sententia mihi videtur probabilis. Omnia enim saeta magistri debet praestare, qui cum praeposuit: alioquin contralaentes decipientur : & sacilius noc in magistro, quam institore,admittendum propter utilitatem. d tamen, si sic magistrum praeposuit, ne alium ei liceret praeponere ἶ an adhuc Juliani sententiam admittimus , videndum est. Finge enim & nominatim eum prohibuisse, ne Titio magistro utaris. Dicendum tamen erit, eo usque producendam utilitatem navigantium. I. I. f. s. VII. Non autem ex omni causa Praetor dat in exercit ----Arem actionem , sed ejus rei nomine , cujus ibi praepositus ex serfuerit, id est, si in eam rem praepositus sit. Ut
at onus vehendum lacatum sit, aut aliquas res emerit 'tiles naviganti, vel si quid reficiendae navis causa contractum vel impensum est, vel si quid nautae operarum nomine petent. I. I. f. T. itur praepositio certam legcm dat contrahentibus. inare si eum praeposuit navi ad hoc selum, ut vectaras exigat, non ut locet, quod sorte ipse locaverat, non tenebitur exemcitor , s magister lacaverit: vel si ad Iocandum tantum, non ad exigendum, idem erit dicendum: aut si ad hoc, ut
vectoribus locet, non ut mercibus navem praestet, vel contra i modum egressus, non obligabit exercitorem. Sed 3es, ut certis mercibus eam locet, praepositus est, puta legumini , cannabar, ille marmoribus , vel alia interia locavit, dicendum erit non teneri. Quaedam enim naves onerariae, quaedam cui ipsi dicunt id
-m duo ius, simi. Et plerosque mandare scio, ne vectoros recipiant: & sic, ut certa regione, & iano mari negotietur. Ut ecce, sunt naves, quae Brundusium a Cassiopa, vel a Dyrrhachio vectores reficiunt, ad onera inhabiles: item . quaedam fluvii capaces, ad mare non siissicientes. I. I. f. I 2.
VIII. Si plures sint magi , non divisis ossiciis, quod- tram ὸ pluribus cumque cum uno gestum erit, obligabit exercitorem. d. .
183쪽
118 LEGUM DELECTUs, LIB. XIV. IT. II. IX. In re dubia melius est verbis edicti servire. I. r. f. ro. V. l. 8. C. de iussi L 13. f. 2. T de excuc tui. l. s6. F. de reg. jur. X. Si plures navem exerceant, cum quolibe eorum msolidum agi potest : ne in plures adversarios distringatur,
qui cum uno contraxerit. I. I. . est. 5 l. 2.M. Si tamen plures per se navem exerceant, προ- tionibus exercitionis conveniuntur. Neque enim inicem
siti magistri videntur. I. q. XIL Lucius Titius Stichum magistium nrtuti praepotat.
Is pecuniam mutuatus, cavit, se in refection- -ms mst a cepisse. inaesitum est an non aliter Titius exercitoria ten retur , quam si creditor probaret, pecuniam in reste nemnavis esse consumptam ' Respondit, creditorem uribtre dicturum, si , cum pecunia Gederetur, navis in ea cause fitΗ-set, ut refici deberet. Etenim ut non oportet cressitorem
ad hoc adstringi, ut ipse reficiendae navis curam fuscipiat, & negotium domini gerat; quod certe fissurum fit, scesse trabeat probare , pecuniam in resectionem erogatam esse ita illuci exigendum, ut sciat, in hoc se 'dere, cur rei magister quis sit praepositus. Mod cerid aliter fieri non potest, quam si illud quoque scierit, nec inrnm resectioni
pecuniam esse. Qine etsi in ea causa seerit navis, ut renodeberet e multo tamen major pecunia credita fuerit, ad eam rem esset necessaria : non debere in solidum adve sus dominum navis actionem dari. l. aer.
I. T. EGE Rhodia cavetur, ut, si levandae navis Vix Liactus mercium factus est , omnium cuntributione striatur, quod pro omnibusdatum est. l. I. AEquissimum enim est, commune detrimentum fieri eorum , qui propter amissas res aliorum consecuti sunt, ut merce ins salvas haberent. I. r. 'Π. Si
184쪽
H. Si conservatis mercibus deterior saeta sit navis , aut . si quid exarmaverit, nulla facienda est collatio: anilis earum rerum causa sit, quae naVis gratia parentur , 5 -Ho,iam ratissa , earum, pro quibus mercedem aliquis acceperit. Nam S si μυου-ίm s laber incudem aut malleum fregerit, non imputaretur ei, qui locaverit opus. Sed si voluntate vinctiorum , vel propter aliquem metum id detrimentum fa,ctum sit, hoc ipsum famciri optatet. l. a. f. I. V. I. l. ΙΙΙ. Clim in eadem nave varia mercium genera compiti- ρ st. ne res mercatores coegissent, praetereaque multi vectores sedici liberique in ea navigarint οῦ tempestate Fravi Orta, necesi Ei ρνο sirio iactura facta erat. Quaesita deinde int haec : an pretio rerum Iuomnes jachiram praestare oporteat, & si qui talas merces imposuissent, quibus navis non oneraretur, velut gemmas,
margaritas i & quae portio praestanda est ἰ & an ctiam pro litatis mitibus dari oporteat, Z qua actione ea res expediri poci Placuit, omnes, quorum interfuisset iacturam fieri, conferre oportere i quia id tributum observatae res deberent et itaque dominum etiam navis pro portione obligatum esse et jactum summam pro rerum pretio distribui
oportet et corporum liberorum aestimationcm naam fieri posse. l. 2. l. 2. G. Itid agitatum est, an etiam vestimentorum cuius. Conferunt vesque, &annulo naestimatio m fieri oporteat Et omnium ρο- visum est di nisi si qua consumendi causa imposita forent: quo in numero essent cibaria : eo magis, quod, si quando ii. 'ea defecerint in navigationem , quod quisque luberet , in talariorum in η
commune conferret. l. a. 4. 2. in sn. communis V. Si navis a piratis redc ta sit: Servius, Ofilius, La- ' 'omniam bis, iabeo , omnos conferre dctare aiunt. Quod vero praedones butione recimuin abstulerint: eum perdere, cuius fuerit, nec ci)nserendum P μ υς δε
ei, qtu suas merces redemerit. l. a. f. 9. Ibsistitisi, moVI. Poetio autem pro aestimatione rerim , quae siduae conferamium ei Pisum,&earum, quae amissae sunt, praestari let. Nec ad rem Aum re emit.
pertinet, si hae quae amissae sunt, pluris veniri potuerunt; ovi. --, e . quoniam detrimenti, non lucri, fit praestatio. Sed in his re- aliari --φ. bus, quarum nomine conserendum est, aestimatio debeat libberi, non quanti emptae sint, sed quanti venire possunt. l. 2. q. VII. Si Disiti reo by Cooste
185쪽
ico LEGUM DELECTUs, LIB. XIV. TIT. II. Mintilium reutri- VII. Si res quae jactae sunt, apparuerint: exoneraturitis o, si jacta reci- collatio. l. 2. 3.7. p μη μ VIII. Res iacta domini manet', nec fit adprehendentis r
mauis. quia pro derelicto non Ira tur. l. 2. t. vlt. si infimtam si IX. Clim arbor, aut aliud navis instriamentum , rem , navis crinnenitim, vendi communis periculi causa, dejectum est, contributio
s με p ' Arb- caesa , ut navis cum mercibus liberari possit, ae quitas contributionis habebit locum. l. s. f. I. Amissae navis damnum , collationis consortio non sircitui' per eos , qui merces suas naufragio liberaverunt. Nam hujus aequitat tunc admitti placuit, clim iactus remedio, caeteris in communi periculo, salva navi, consultum est. l. s. In flatiaran traje- X. Navis onustae levandae causa, quia intrare sumen ves t V V m portum non potuerat cum onerest si quaedam merces in sca-βει eonnibtilio, pham trajectae lunt, ne aut evra numen periclitetur, aut in se namis pereat, μι ipsb ostio vel portur eaque scapha summersa est: ratio ha-ν β ridebet inter eos, qui in nave merces salvas habent, oem
his, qui in scapha perdiderunt, perinde tamquam si iam ra ficta esset. Idque Sabinus quoque libro secundo R sponsbrum probat. Contra , si scapha cum parte mercium salva est, navis periit: ratio haberi non debet eorum, qui in nave perdiderunt: quia jactus in tributum , nave salva,
venit. l. q. aissu levata XI. Sed si navis, quae in tempestate , iactu mercium mercatoris , levata est, in alio loco summersa est, &aliquorum mercatorum merces per urinatores extractae sunt, data mercede r rationem haberi debere ejus, cuius mercos in navigatione , levandae navis causa , jactae sunt, ab his, qui postea sua per urinatores servaverunt, Sabinus aeque re spondit. l. q. f. I. Gijactatis uri- XII. Eorum vero , qui ita servaverunt, invicem n natores recepit. non tionem haberi non debere ab eo , qui in navigatione ja-
eouIributi his, quo--quaedam ex his mercibus per urinatores ιεpsea peri. t. extractae sunt. Eorum enim merces non 'Mlunt vici
ri servandae navis causa iactae esse , quae periit. l. q. f. I. in fin. XIII. Clim
186쪽
Ex L In Ris DIGEs T. ΕΤ COD. Igr XIII. Clim mitem iactus de nave sectus est, & alicujus es eoia salitim res, Quae in nivi renianserunt, deteriores factae sunt e vi-ής, ferit ἀει rimedendiun, an constrie cogendus sit, quia non dciat da inno onerari , de collationis, & quod res deteriores factae
sunt Sed desesidendiim cst , hunc conferre dc re pretio
XIV. Navis adversa tempestate depressa , lini fulminis Gias ta misisdcustis armamentis, &ar te, & antenna, Hipponem de- AEula m- lata est: ibiq1ie tumultuariis armamentis ad praesens compa- ώ i. ' ' ratis, Hostiam navigavit:&onus integrum pertulit. Quaesitum est, an hi, quorum onus suit, nautae pro damno conferre debeanti Res ,ndit, non debere. Hic enim sumptus instruendae magis navis, quis conservandarum mercium gratia factus est. l. 6. m. Cum depres a navis, aut deiecti esset, quod quisque ex ηa ex ea suum servasset, sibi strvare respondit, tamquam incendio. l. 7. XVI. Qui levandae navis gratia res aliquas proiiciunt, D Τώ in perieuis non hanc mentem habent , ut eas pro derelicto habeant. Quippe si invenerint eas, ablaturos: & si suspicati fuerint, in quem locum ejectae sunt, requisituros. Ut perinde sint, ac si quis onere pressius, in viam rem abiecerit, mox cum aliis reversuriis, ut eandem auferret. l. 8.XVII. Si vehenda mancipia conduxisti: pro eo manciis mortui pis , quod in nave mortuum est, vectura tibi non debetur.
Paulus: Imis quaeritur, quid aetiim est, utrum futJ probiis, qui impositi, an pronis, qui deportati essent, merces daretur. Quod si hoc apparere non potuerit: .satis erit pronauta, si probaverit, impositum csse mancipium. l. Io.
π QυυΜ Praetori visum est, sicut commoda sem P rt litor ob . . . I timus ex actu institorum , ita etiam obligari nos ligatur qui eum ex contractibus ipsorum, di conveniri. I. I. X II. Mar-
187쪽
Domina olygatur qui eum institore
rioni praeponi potes insitori. Insistor dominum non obligat, nisi ex ea a cui praepositus
in institore spectatur: sed a quo prapossitus sit.
Si prohibeat δε- minus ne eum inst.
eum non obligat. Institoris nomine
obligatus non serpsiura obligat, ses domi.
LrGυ Μ DELECTU s, LIB. XIV. TIT. III. ΙΙ. Marcellus ait, debere dari actionem ei, qui insti- torcm praeposuit, in eos, qui cum eo contraxerint. l. I . in sin. III. Institor appellatus cst ex eo, quod negotio gerendo instet. Nec multum facit, tabernae sit praepositus, an cuilibet alii negotiationi. l. η. N. Non omne, quod cum institore geritur, obligat eum qui praeposuit: sed ita, si eius rei gratia, cui praepositus su rit , contractum est: id est, dumtaxat ad id, ad quod eum praeposuit.) l. . . D. d. l. f. I 2.&seq.Ν. Parvi refert, quis sit institor: masculus, an sceminarliber, aut servus: proprius vel alienus: item, quisquis praeposuit. Nam & si mulier praeposuit, competet institoria , excmplo exercitoriae actionis. l. 7. f. I. Pupillus institor obligat eum, qui eum praeposuit, institoria actione: quoniam sibi imputare debet, qui eum a posuit. Nam & plerique pueros, puellasque tabemis praeponunt. l. 7. 3. 2. & l. 8.VI. De quo palam proscriptum fuerit, ne c- eo com . havi , is praepositi loco non habetur. Non enim permittendum erit cum institore contrahere: sed , si quis nolit co trahi, prohibeat: caeterum, qui praeposuit, tenebitur ipsa
praepositione. l. II. f. 2. VII. Lucius Titius mensae numulariae, quam exercebat, .
habuit libatum praepositum. B Gaio Seio cavit in haec
verba : Octavius Terminalis, rem agem Octavii Felisis, D mitio Felici salutem. Hases penes nissem patroni mei denarios miliae , a os isnarios vobis maemerare debebo pridie Kalendas
Ma s. inaesitum est, Lucio Titio defuncto sine herede, bonis ejus venditis. an ex epistola jure conveniri Terminalis possiti Respondit, nec iure his verbis obligatum , nec aequitatem conveniendi eum superesse i cum id, institoris. ossicio, ad fidem mensae praestandam scripsisset. l. est. ΤΙ
188쪽
tributoria actione. L C I qui contrahebant, ipsam mercem pignori accepe o di is qui pi Irintl Puto debere dici, praeferendos a iram jure p, g ri-
gnoris. l. s. g. 8. II. Si dedi mercem meam vendendam, & exstate vide, Venditor, qui non mus, ne iniquum sit, in tributum me vocari. Et si quidem
in ei tum ei abiit, tributio locum habebit. Enimvero si id Σ.- ὸ Γ,
non abiit i cuia res venditae non alias desinunt esse meae, non υ nis in Di
quamvis vendidero , nisi aere seluto, vel fidejutare dato, vel alias satisfino , dicendum erit, vindicare me posse.' o L s. g. I 8. III. Tributio autem fit pro rata eius, quod cuique de- vi iis fit nabeatur. Et ideo, si unus creditor veniat desiderans tribui . ct quiseli- integram portionem, consequitur. Sed quoniam ficii po- ας , test , ut alim quoque , vel alii existere pociat mercis p culiaris creditores , cavere de t creditor iste , pro ratast resusurum, si sorte alii emerserint creditores. I. est. IV. Illud quoque cavere debet credimo, si quid aliud chQ;. ν. ribis. domini debitum cmerserit, resusurum se ei pro rata. Finyectam . enim conditionale de tum imminere , vel in occulto esse; hoc quoque admiriendum eae Nam injuriam dontinus pati non debet, licet in tributum vocatur. I. I.
Ud cum eo, qui in asimna te te est, negotiumgesum esse dicetur.
Ι. M NIA Proconsill agit, ut, qui contraxit cum eo, D lix vilio in qui in aliena potestate sit, etiamsi deficient superi pati em x rinures actiones, id est, cxercitoria, institoria, tributoriave ut nihilominus tamen, in quantum ex bono & aequo res pati Q.66 ,'peculis. tur, situm consequatur. Sive enim jussu ejus, cujus in pin X i testate Dissiligod by Cooste
189쪽
r u LEGUM DELECTu s, LIR. XIV. TIT. VI. testate sit, negotium gestum fuerit, in solidum eo nomine iudicium pollicetur: si ve non iussu, sed tamen in rem ejus versum fuerit, eatenus introducit a stionem , quatcnus in rem ejus versum fuerit: sve neutriam eorum sit, de peculio actionem constituit. l. I. v. l. I. f. I. ff. de pecul.
Filiusfamilias in I. IL 3τAM LIAς in Cistrenfi peculio vice patram octilia paιrem. -- familias stinguntur. I. r. 'tis, is, . ,si is Si quis patremfamilias eine credidit, non vana simpli- s. quem Iublue citate deceptus, nec juris ignorantia, sed quia publice paterfamilias plerisque videbatur , sic agebat, sic contrahebat, sic muneribus sungebatur: cessabit Senatusconsultum. l. 3. V. l. 3. T de off. Prael. ter studiorum. ΙΙΙ. od dicitur, in eo, quisudiorum causas s uum acceperat, cessare Senarusiconsilium, ita lociim habet, si probabilem modum in mutua non excessit: certe eam qua titalcm, quam pater selebat subministrare. l. 7. r3. Semel pro b um IV. Hoc amplius, cessabit Senatusconsulmm , si pateri proba M'. π coepit, quod Mussamilias minutura sumpserit: quasi ratum habuerit. Si paterfamilias factus selverit partem debiti , cessabit Senatusconstilium : nec solutum repetere potest. l. 7. f. penuit. & ult. Ob taenum V. Hi demum solutum non repetunt, qui ob poenam
ereditorum liberan- creditorum actione liberantur, non quoniam exonerare emtur,s - 'ε ,ηρη-voluit. l. s. q. . infin. Quia naturalis obligatio manet.
aeaturalis obligatio. l. IO. V. L. Me condici. inckb. l. v.
Initium contractus VI. Si jussierit pater silio credi: dcinde, ignorante credi-sῖς. - - - , mutaverit voluntatem e locus Senatusconsulto non ait: quoniam initium contractus spectandum est. l. I 2.
190쪽
Peculio. Ι. Ecu LIυΜ Tulino sic definit, quod strvus d mini permissu , separatum a rationibus dominicis ad habet, deducto inde, si quid domino debetur. l. 1
f. ulta I s. Si nondiim quicquam domino absit, Marcellus ait melius esse pnustare creditori, ut caveat ille resustulimse, si quid praestiterit dominus hoc nomine conventus, quam ab initio deduci: ut medii temporis interusurium magis creditor consequatur. l. 9. f. illi. III. Licet creditori vigilare ad suum consequendum.
IV. Iniquum in plures adversarios . distringi eum , qui
cum uno contraxerit. l. 27. f. est. v. tit. de duob. reis.
V. Fidejutar suturae quoque actionis accipi potest. l. 1 o.
De in rem vers. I. D EGυLARITER dicimus, toties de in rem verseo esse actionem, quibus casibus procurator mandati, vel qui negotia gessit, negotiorum gestorum haberet acti
Illud in summa admonendi semus, id quod jussit patris
dominive conmuriam fuerit, quodque in rem eius versum erit: dii edio quoque posse a patre dominove condici, tamquam si principaliter cini ipso negotium gestum esset. 3. ult. I iis . Qiiod cum eo qui in M. pol. e. n. g. e. d. Si in rem e rum quod acceptum est, conversum sit: quasi cum ipsis p tius contractum videatur. l. I. h. t.
dilor est, pra/onitur ei, de 'uo aeubium Ur an sit tresitor rei praestanda pecunia, si cavet sa
Fideiussor in suis ram debitum. Ex in rem verso actio in solitum , quasi ex dato.