장음표시 사용
101쪽
bant veteres poeta .de liuiusmodi conceriatione mentionem secit paulo post Aristo teles in hoc eodem libello,his verbis. ως - τιυ.κὶ παρὰ r Wrus' avi r τὸ ἰ βο , qui locns etiam huc seclarat, nam ara liqui in concertationibus prolixiores es licere studebant sabulas,quam res ipsa postu
λυμλή τι λαὶ si σιτέρω ἰέρου. Adnotandum etiam illud, cum ait olim ad Clo psydram recitari consueuisse poemata tragica; pluresque uno die actas fuisse sabulas concertantium inter se poetarum, lepsydra vas erat in quo per instillationem aquae dinumerabat veteres singulas horas; eo autem plurimum usi fuerunt et i a m in iudiciis publicis,in quibus mos erat accusatori,ac detenseri horas praeseribere; quod declarat etiam Cic.in Bruto.& Asconi us in argumento orationis pro Milone: nam lege Pompeia tres horae desens bri, duae accusatori datae fuerunt. Hanc consuetudine saepe exprimit Demosthenes in suis orationibus. locus est in primis adnotandus indi, Oratione πω παρπη'σ.cum ait. αναασ- Dub c ra: , Plinius in suis epistolis uxtum hoc institutum improbat. Martialis de eo ita meminit in Episti ad Caecilianunia Septem Clepsydras magna tibi voce petenti. Arbiter inuitus Caeciliane dedit. Apuleius, quamuis contemnendus linguae Latinae author apte tamen satis Clep
dram nobis desicriptam reliquit his versis. Accusator quidam ad dicedum assurgit, de ad dicendi spatium vasculo quodam in uicem coli perforato, ac graciliter fistul ro,atque per hoc guttatim defluo infiisa aqua ad populit sic orati Cic.quoque liui ti,, Tustul.quaest. est. Cras ergo ad Clepsydram dicemus. Appellabatur autem a vetet ,, bus ἐάρα Uri, de qua Aeschines in oratione in Ctesphontem , his verbis lo
,, Utar δε ν misi Pa crisios ' qui locus mirifice declarat hue in poet.nam illudit Aeschinem,qui ante, cum esset histrio, in liuiusmodi se exercebat certaminibus scenicis.Auerres, in sua Paraphras locum hunc aperte, & docte expli
νγ caLait enim sermones autem Rhetorici,quorum usus in controueisa est quae suscipi x tur contra aduersarios, non habent longitudinem praestriptam secundum naturam; 3 ct propterea opus est,ut homines metiantur tempus controuersiae inter aduersarios, per instrumentum, per quod paulatim aqua distillat, ut mos erat apud Graecos, cum γε ipsi in causis probandis inniterentur tantum enthymematibus. Ideo si tragoedia esset: in concertatione posita;opus estet in ea spatium temporis eodem modo metiri per dim stillationem aquae,aut per aliud quodvis instrumentum sed cum secus fit, oportet ut di, non tragoedia solum, sed omnia poesis habeat terminum naturalem, qualis est in x ον bus naturalibus, quae sunt secundum naturam,quemadmodum enim omnes res, quet, gignuntur quando non impediuntur interuentu aliquo fortuit operueniunt ad ma-
,, Quae vero secudum actionis naturam fuerit, illa quidem semper, , quae lonῖius protrahetur, donec tota simul in aperto sit,in magnitudi
102쪽
,, ne quidem decentior erit. Ut autem simpliciter praefiniamus quan- ,, ta esse fabulam vel deceat, vel necesse statunc sine dicimus legitimii is huic fore magnitudinis terminu, cum siue ad comoda sortuna ex in- is comoda,sive ex comoda ad inc5moda perpetua serie mutata fuerit.
Haec ita vertit Paccius.quae,ne sigillatim reprehendam, partim enim obscure,partim male conuersa sunt.apponam hic.ego versionem meam, quam multo aptiorem, di, verioremque esse puto. TERMiNVs aut cm rei secundum ipsi metpropi iam n D tutam semper quidem maior, magisque excrescens, nec appareat esse pulchrior; vim autum summatim dicam. In quanta magnitudine secundiam id quod verisimile, vel
is necessarium est in rebus, quae deinceph fiunt contingit in selicitatem ex infelicitate, M vel ex felicitate,in infelicitatem transmutari hic ipse est ad eus aptusque terminus,, magnitudinis. Habet Auermes in sua Paraphrasi quiddam,quod spediat tum ad hec,
xum ad ea, quae superius dicta sunt,declaranda.eius autem verba paulo secius appo-M nam, ac se in verilone habent Latina. IDEO si consisteret tragoediam collatione,, altercantium, egeret mensura temporis, aut per horas ex distillatione aquae, aut ex is alia re praescriptas. sed cum aliter sine res habeat,opoletuit, ut haberet ars poetica temes minum naturalem, sicuti se habet in quantitate naturali rerum humanarum natura-M lium, emadmodum enim omnia ea, quae genita sunt,si non impediantur interii es tu rei alicuius cotrariae,ad magnitudinem iustam perueniunt a natura praescriptam, ,, sic oporte ut se habeat in sermonibus poeticis, quousque sat repraesentatio ac mutatio cotrarii in contrarium. Haec ille. Nunc explico contextum Aristotelis. Reiecto termino tragoediae inartificiali,duobus modis conatur Anstoteles pra scribere certuterminum tragoediae.Ac primo quidem modo. sic. Poema debet tragicum secundum suam ipsius naturam protrahi,donec excrescens in magnitudinem videbitur esse pulchrius, ac venustius demonstrat enim veluti quoddam signum Aristoteles; ex quo cognoscere possimus , satis ne ad iustam magnitudinem excreuerit poema, nec ne.
signum est huiusmodi cum magis, magisque venustum apparebit poema, potest adhuc magis , ac magis augeri; at cum primum illa vehustas, decorque deperire cc perit, tunc etiam erit desistendum a scribendo poemate & finis debebit statim imponi,vi deducatur ad exitum :altero modo,& apertiore multo prescribit Aristoteles,, terminum tragoediae. sic.Magnitudo in poemate tragico tunc iusta fuerit existima se da,cum trasmutatio rerum fieri videbitur.Transmutatio autem in tragoedia duplex; ,, aut ex selicitate in infelicitatem iit ex infelicitate in felicitatem,qua Aristotelis sententia satis refellitur sicuti patet eorum opinio,qui tragoediam semper rebus infelicibus, atque aduersis claudi,ad exitumque deduci debere aiunt. Exemplum mutationis felicitatis in infelicitatem peti potest,etiam me tacent ex OEdipode tyranno Sophoclis. Exemplum vero mutate infelicitatis in felicitatem ex eiusdem Sophoclis Eleiira;& Euripidis este ira quoque, quamuis melior multo,ac laudatior oeconomia est
in Sophoclea. Consideranda illa verba in contextu. ν τρει-, πια ναιον ipse ' γνο tis,nam progrestus totius fabulae sit aut ex iis, uae vera sunt,& ita narrantur,uti
' acta suerunt, nam hec appellabatur in poetice.aut ex iis,quae acta quidem ita non fuerunt, sed probabile est ut dicantur eo modo a ita . Verum de ius postea copiosius.
Una nanque est sabula;non autem sui nonulli putant 7 si circa unuis aliquem st. Multa enim, minim Eque determinata genere accidunt: ,, ex quibus sane quaedam nullum constituunt unu simili ratione unius A multae actiones sunt: ex quibus una nunquam actio fiet. i . . , . a
103쪽
Fabula ante est una i& simplex,non quemadmodum nonnulli putant, si circa unum hominem versetur,multa enim & infinita genere accidunt, ex quibus aliquando nullum confici potest unum, & simplex corpus sic etiam Raetiones unius multae sunt, ex quibus nulla unquam,una,& simplex actio fiet. Auerroes in sua p. v aphrasi etian, locum hunc docte videtur mihi interpretari ; apponam igitur verba illius . opo R-
' γ ET, ut ars imitetur naturam, videlicet, Ut omnia, quae agit, agat secundum unum
sibi propositum finem, & ad eum omnia reserat . in tragoedia igitur essiciendum est,
ut repraesentatio,& imitatio unum respiciat finem,idcit, ut per ea unum taut ammo-
do, quod sibi si propositu, essicere studeat.Venusta enim ea est poematis structura,
in qua multarum rerum,quae superuacaneae sint, narratione saeta, res longius quam oportet non trahitur,nam videntur nonnulli poetae sepe in ea re peccare, dum una υ νelicta,ad aliam transiliunt rem tractandam.naec illae.Consequitur nunc ut haec quae sunt in contextu declaremus,connectamusque cum superioribus . Quoniam uti dictum est superius tragoedia est imitatio actionis integrae,& magnitudinem habentis. eonstareque eam oportet principio,medio,&sne,Vnam quoque,ac simplicem, ma- . ximeque consentaneam esse opus est.Et sic ut opinor patet,quomodo ex si perioribus deducatur hoc praeceptum, valde enim attente legenda sunt,quae ab Aristotele scribuntur,& consideranda in primis est series,contextus rerum,quem qui diligenter animaduertat,sacile diiudicare potest,an aliquid desit, necne; Hoc ideo a me dictum est in praesentia,quia multos esse scio,qui nactenus iactariint nimis etiam se tesseribere libelisi huc esse mancu ac mutilii multis in locis; Ego ut id magnopere no . negem,valde equidem non animo verum esse, nam integer mihi sere semper visus est intuenti rerum contextum, in quo multum, semper laborare coniungendo scio Aristotelem solere'. Quod si mancus fuerit, i demonstrabunt aliquando, si potexunt; ego interim ex ipso rerum contextu inter se apte cohaerentium conabor sempeelegentibus ostendere,vti hactenus feci,libellum hunc integrum esse; quod si aliquis loco interruptum videro contextum,non dubitabo etiam ego id assimare; Haec est igitur ratio ineunda ad tota hanc rem diudiicandam; cum praesertim omnes manuscripti libri,quos ego quidem legerim , quatenus ad contextum seriemque rerum spectat,nullo loco pnt interrupti; Quod si posthae aliquis extiterit manuscriptus liber, ex quo cognoscam aliquando me deceptum, non tam dolebo de iudicio meo aliquid detractum,quam Letabor studiosos literarum bonarum tantum coepisse sit . . dius. Sin minus, perspicient omnes rem aliter sese non habere, multόque indies m
es totum hunc laborem nostrum probabunt,quem maximum plane suscepi, ut qui- iis rebus poteram, studiosos bonarum artium iuuarem. Verum de his hactenus , Nunc redeo ad institutum sermone nostrum. Deducitur ex superioribus eiusmodi praeceptum, cuiuisodi taulb ante exposuimus, fabulam unam, simplicemque esse oportere.Sciendum vero aliquid unum dici duplici modo; aut cum per se est solum quidpiam, ac separatum a caeteris aut cum compositum quidem est ex pluribus, sed unum iam consietum est; cuiusmodi sunt omnia ea, quae ex pluribus comiscentur. Priore illo modo fabula diei non potest una, quia sex una, solaque actione prorsus ab omnibus alias separata constaret,nimium esset breuis, & concisa; atque hoc esset praeter id, luod ante dictum est;oportere fibulam habere magnitudinem.Altero igitur modo,fabula dicitur una, composita quidem ex pluribus actionibus,sed tende xibus ad eundem fine,atque inter se ita quadrantibus, ut una ex pluribus fiat; Quod attinet ad compositionem actionum traficarum;probatur sint ilitudine ducta a resus naturalibus.sic. Naturalium rerum alie sunt,quae componi inter se,& redigi in unam possunt aliae,quae non folliint,quia contrariae sunt,uel sic. Res natu lares disi infinitae sint,redigi tamen post uni omnes ad unum genus,non omnes quidem ad unum; sed quae eiusaem generis sunt,st inter se quadrant,quaelibet ad separatum suum senus. Hoc enim modo ab Aristotele senerales illae decem voces, quae νονγορία vocantur. constitutae suerunt;in quibus quidem ea,quae qualitatis sent, ad quantitatem referri
n o possunt,quia sunt diuersa, itan aliis quoque eodem modo .iNec disii malis ratio
104쪽
est in actionibus humanis,quas imitamur poetae,iam diuersae enim cepe fiunt, ut ex pluribus iis una constitui non possi Poeta quippe unam arripit actionem, quam exprimat imitatione, ed non priore modo ut est ante declaratum dictam,verum altero modo, compositam scilicet ex partibus pluribus inter se conuenientibus,& aptis. M oi ο -m: Ancocm 'α lν, ο i τ mi ν ἡρακλη δεα , O mi M, Gu τα τοι,, αυτα mom a ποιηκοωῖν . ἀο - γαλε- ἔς ἱ- ό ρα d, γα νου - μυρον ριν Φρο
M Quapropter omnes hi peccasse videntur poctae, quicunque vel Hieracleida, vel Theseida, caeteraque id genus poemata cen lanxere: ο, ut qui, unus cum sit Hercules, unam quoque ipsius debere esse fabu-
Cum igitur haec ita sese habeant, patet maximus eorti error poetarum,qui putantes sabulam,non quae unam simplicemque actionem, sicuti diximus, contineret, sed
quae circa unam personam versaretur, suum poema consciebant ex narratione omnium rerum gestarum,omniumque eventuum ipsius.Reselluntur autem. sic. Fabu lavna & simplex vocatur, non quae circa unam personam vetiatur,sed quae circa unam
vnius personae a tionem Huius rei haec est ratio. Ab una enim person innumerabiles,ac diuerse inter se action es pollunt proficisci, quae, quia propter disiimilitudine, quam habent, cohaerere simul non pollunt; unam,simplicemque quam quaeritans; noconstituunt fabulam.Quare poetae illi,qui sua poemata vocarunt HER A c L E i D E M, aut THE s EIDEM, Perperam ea sic videntur inscripsisse, ed quod omnes res gestas& Herculis & Thesei illo poemate complexi fuerunt,quae cum diuers, sint, neque simul coniungi posiint;vna fabula, noque poemate comprehendi quoque non poscsunt.Hercules et Theseus viri pr stantiis imi, ac sol tissimi Heroes fuerat, multaque . praeclare gesserunt,quae t veteribus poetis decantata fuisse credibile est; nam nullum huiusmocii nostra aetate extat poema. Videtur hoc innuere Isbcrates in sua inst itutione ad Demonicum his verbis e. aera n ἀτο in I s ιν ni κτι ai ιρακώουτ α λ4 καδδ,, ενα - et Gur. QSαι Q. T. οὐ G ἰασχq- rii ἔργοι reetrae inis, ω si ΑσD mrasTu χ' δὰν λ θ υἰ o , QS uno' πι πυρί. ...Citat Athenaeus Ariani . - .
D iniis libro tertio, Posset aliquis hoc loco ambigere, Cum Aristoteles veterum poeiatarum insicriptiones has , HE Racteidem, T Heseidemquς reprehendat, an Vergilius te recte,perperam ue suum poema AEneida inscripserid similis enim lite inseriis esse videtur. Sed ita breuiter respondendum puto.Quamuis inscriptio Ver .giliam timiliter desinat,& ὶ nomine Ahneae deducta sit,quoniam tamen in imo poemate Vergilius unam tantum, ac sinplicem actionem, cuiusmodi superius exposuimus, sibi proposuit explicandam, non plures, inscriptionem illam non posse reprehendi; Non enim est quod quisquam putet ηι ἡο aonMἰ πον debere improbari; huc enim non resipexit Aristoteles, sed potius id quod diximus iam saepe . Vnam autem esse actionem declarabimus postea,& si satis res tota per se cognosci potest. D Gm .ο Ascu lαν - ad G ο- επο- ά παλ-δεσα αυτω -βη. αρνα, γῆταμώω τῶ τυαμίμανῆναι A cet tarat; σαο au G τῶ αγκ M.
Homerum vero, qui ut in aliis etiam excellit, ita in hoc quoque, V siue id artis. siue naturae suerit, oculatissimiim fuisse apparet: quando' quidem Odysseam confingens, non sane cuncta, quae Ulyxi accid '' runt, in eam compegit: verbi gratia: saucium fuisse in Parnaso,& in
, ducum collectione umulasse insaniam. li V. - .
105쪽
Postquam Aristoteles praeceptionem dedit. Fabulam oportere unam esse,non quocirca hominem unum versetur, sed quae circa unam actionem tantum . in quam ct in aliae multae concurrunt,concurrunt tamen Epi Adice, sicuti declarabimus postea,&cum illa ita iunguntur,ut iam diuersae non sint;ssed appareat una tantum simplexque actio proponi in toto poemate. Postquam etiam Aristoteles nonnullos p utas reprehendit, qui Heracleidem & Theseidem scripserant,res gestas Herculis a The siet si-pillatim narrantes; Homerum laudat,qui optime hoc est dispositionem , r-dinemqtie sui poematis instituit; Homerus sane nihil in poemate pangendo praete misit,quod vel necessariu est e vel decorum,nullusque vii l uam post tot secula inuetus est,qui ipsum iure ulla in re potuerit reprehendere, adeo,ut norma recte scribendi po3mata ab eo uno fuerit desumpta a caeteris,qui aut scripserunt,aut artem tradi derunt rem,arteque scribendi. Hoc admiratur igitur in Homero Arilloteles, tu modo potuerit id efficere.sed effecit omnino aut per artem, aut per naturam. nam
se ipse . it. tim, νυο,. ηι φ Si ante ipsum alii extiterunt ut credere par est) poetae, fortasse. τεκν o;nam cum ars ex oblematione constituatur, longo eget tempore ars enim nihil aliud est, quam naturae ipsius diligens quaedam obseruatio,sic enim sese habent;ordineque sint collocata. Natura,inuestigatio, obseruatio; ars. Si ante ipsium nullus extitit poeta, sortasse per naturam, quod multo magis est admiradum; nihil enim ut ait Cic. simul inuentum, &persectum. Homerus igitur Odysseam siribens non deduxit fabulam ab iis,quae circa pertanam unius versantur, idest Vl PC sis, nam clim multa,& diuersa inter se genere,acciderint Vlyssi, non potuisset unitis fabulae ex tam diuersis rebus compositio existere: sia mpsit igitur ex tam multis unam tantum actionem,scuti postea dicemus,ubi de Epopoeia loquemur. Quod non omnia,quae Vlyssi acciderunt,scripserit Homerus, patet.Nam, quδd plagam acceperit ab apro in Pamase,quod j. insaniam simularit,ne coaeretur Troiam proscisci ait
r, i--ἰσιώλλ ἰλεῖ. De hac eadem re Cic.bb.de Oisui. his verbis loquitur. 1, Vtile videbatur Ulyssi, ut quidam podiae tragici prodiderunt;nam apud Homer. optivi muni alit horem,talis de Vlvste nulla si aspicio est,sed insimulant eum tragoediae simu .s, latione insaniae militiam subterfustere voluisse;non honestum Consiliumnt utile vix, aliquis fortasse dixerit regnare, & Ithacae ociose vivere cum parentibus, cum v x D re, cum filio. Plutarchus quoque in libro de Audiendis poetis . his verbis. incidii viti vim ἀτόπω t Τιμομαχω EU- σοκ io, is coriae ορωον ' παρ - τώ όδε-- -πωπι sim M. Refert his verbis Plutarchus Parrhasium piaxisse simulatam insaniam Virisis, quae numeratur ab eodem Plutarrcho inter acti nes absurdas; non mirum igitur,si de ea Homerus mentionem non secit. de plaga vero, seu vulnere illato ab apro in monte Pamasci Vlysii,dum venaretur, meminit Homerus in Odyssea lib.x i nubi agnitionem confingit ex cicatriς: sic. ,, αυάκα δε- ον οἰγο, μἰ ε λαca NU Mφρα crebi ι- α sici ra
Sed hoc Homerus non ita narrat, 'uasi proprium in suo podinate, quod ii e sibi in
M Quorum cum alterum euenerit, minime necessarium fuit, vel v
is rissimile, euenisse alterum, quippe qui unam dumtaxat actione,qu
106쪽
Quae paulo ante exposita sunt, Duo,quae acciderunt Vlyssi, adeo diuersa sunt, ac dissi trulla, ut cohaerere non possint,neque ad talem ordinem redigi; ut secundum v risimile, & secundum necessarium alterum ex altero pendeat. Sed ut facilius intelligantur haec nonnulla breuiter milii sunt explicanda. Aristo. in Rhetoricis ad Theod. lib. i. quo loco agit de iis ex quibus constant enthymemata, ait in rebus alia inesse moxis, alia essem Gaia 2 - nonroia. ex illis duci iae, ex liis duci C; εἰ, o G .a si gnis idest συειων tunc argumentamur, cum necellario res illa signa consequitur, ut si dicasa ac habet, ergo peperit. A coniecturis nam sic appello U GHI tune
, , πιμι A. Appellantur haec consequentia naturae a Boetio in Topicis, quae necessario,, consequutur haec vero de quibus in praesentia loquimur, si irat consequentia ficti, de quibus idem Boetius copiose.Aristoteles igitur in hoc loco, cum loquitur deTyse, ct iis,qus ipsi acciderunt in Parnaso,& congregatione Ducum,ait considerandum, consequantur ne a tiones se mutuo vel secundum necessarium, vel secundum verisimile. Exempli causa. Vergilius actionem hanc, quae una est & simplex , sibi propo- ,, fuit in AEaeide. AEneas,expusnato Ilio, in Italiam venit ab oraculo monitu nouam, , que urbem condidit.Iam vero meas tempestate iactatur in Africam, ubi cum Didone multa colloqiutur.Ardet ipsius amore Dido; nec desiderium absentis cum posset serre, se ipsam perimit; Arneas in Italiam properat. Actio haec Africana ut ita dicam diuersa esl,sed tim apte coniungitur cum primaria actione, secundum verisimile, ut videatur omnino ex ipsa pendere. Nam res aut cohaerent, aut non cohaerent; vel sibimet ipsis facta sint intuor , vel non si inti si cohaerent,& sunt os at, id quoque duplici contingit modo,aut necessarib,aut verisimiliter, neces lario quidem, cum ea attio ad eundem respicit finem; ad quem primaria illa; ut ne ad alium quidem deto quere ipsam positi aliquis etiam si velit.Verisimiliter autena, cum actio aliqua ad ali siquidem sinem non respicit; sed facile potest detorqueri; vel eiusmodi est, ut cum respiciat quidem alio, ita tamen constitui potest, ut respiciat ad eundem sinem, sicuti patet in superiore exemplo allato e Gergilii A neiae.Quod igitur Tynes plagam acceperit in Parnase, insaniamque in collectione Ducum simulari haec scine convirent,neque sunt serae M. nam prior illa actio alterum respicit sinem, posterior ait rum ac plane diuersum,quod cum ita sese habeat, alterum ex altero,neque probabiliter,neque neces lario pendet; neque alterum alterum consequitur. Collisimus igitur, cum sint diuersi, ad unam non posse redigi actionem, quod in Fabula requii tur. Atque haec est,opinor, sententia Aristotelis, cum ait in contextu; ex his duobus si alterum concedas, ac sumas, non consequitur alterum. neque neces lario , neque probabilitem ergo diuersa, disiunctaque sunt, si autem talia suerint, ex iis una actio comstari non potest. κόμου θαη0 eντως α ut FbH καχρ ὴ μια μ Ἀως, ωρξ εον, par in Dν,ε πραθως μitraris ni Wαατε επν, ν mson μάν με νω P γ απων ρυπως,ώς πι-τνρξ μίροή, ς α ραιροvμLου δεοUM θαι, κdiuis lux lacnu S OMς, ο μὴ ceto re πισο ροοζι M.ti L etes Uxρν, ου A mei ον ob.
107쪽
M Decet igitur quemadmodum una unius imitatio est in aliis imita- ,, tricibus artibus: ita & fabulam, videlicet, quiae actionis ina itatio sit, di, unius eiusdemque integrae esse , sicque rerum inter se partes cola e ,, re, ut ne ulla quidem vel transferri, vel subtrahi queat, quin totum is illud varietur. planeque immutetur. Ouod enim vel additum, vel sub
M tractum, totum non immutare videtur, nulla quoque eius erit pars.
Elici post mi ex hoc contextu duo conclusa. Primum est. Fabulam,quoniam actio
nis est imitatio, unam tantum rem,atque actionem,& eam totam,ac integram debere complecti. Alterum est, non pertinere ad poetam, narrare res Sestas,uti sinae sunt,
sed quales seri debuerint, & potuerint secundam verisimile, ac necessarium. Primum illud conclusum continet quatuor, unam similitudinem, primo loco positam, quae id magis declarat, quod ante di tum fuit; Deinde praeceptum, quoa speet ac
ad constitutionem, ct coniunctionem rerum, ac partium omnium ipsus sabulae, tertio loco alterum praeceptum, de non transponedis,&non auserendis partibus, ex
quo colligitur quoque, qualis debeat esse partita sabulae constitutio; Postremo quid requiratur in aliquo,ut vocetur pars,seu particula;Quatuor igitur haec iisillatim eκplicanda sunt, ac primum similitudo ita sese habet,queadmodum irratiis artibus,quae
imitantur videmus exprimi unam tantum, ac simplicem unius iei imitatione; sic in fabula inesse oportet unius tantum rei, & integrae imitationem. Alias attes imitatrices, sic enim ait Aristoteles αἰ ἄμυσε ἄνασ puto intelligi,artem pinsendi, sculta pendi ,saliadi, Figlinam quoque ipsam,& hiilrionicam, & eam quae per bai moniam
imitatum,et s Saltatoria, Histrionica,& Musce,quae harmoniam continet, poeticae sacultati sit seruiunt,Pictores suis in imaginibus unam tanti lim exprimunt actionem, quia imitationem facit suis coloribus, sensusque prorsus omnis expertem. utpot). Aiacis seipsum perimentis. Antigones eiulantis, Herculis serientis Cacum aut hydram. Poets quoq ue in constitutione fabule unam tantum imitari debent actionem,
sed obiiciat se hoc loco milii aliquis,dicatque, sin ilitudinem hanc no satis esse apta, quod pictura,etiam in una actione, non potest efficere id, quod efficit poema multo enim plura explicantur in poemate, quam in Pictura; fatendum quidem est. hoc esseverissimii .nam pictura praesesert unam tantum motionem, quae est particula exima totius actionis , in qua plures motiones necessario in sint oportet; certanae Herculis cum Hydra varium est,& multiplex,multasque habet motiones utriusque pictor tamen unam tantum exprimit,utpote Herculem attollentem clauam, Hydram insu gentem in Herculem; Sed hoc conueniunt ii misit id nes hae inter picturam,& po sn,quod utraque unam exprimit ad ionem. quamuis exactius,& prolixius, haec, imitatetur singula; Verum & hoc aliquo modo sertalle efficere possit pictura , si singulae
actionis partes,ac singulae motiones separatim coloribus effingantur. De sinulitudine autem haec hactenus dicta sint, Jonse iii itur praeceptum,in quo agitur de constitutione,seu connexione rerum ac partium omnium fabulae; est autem huiusmodi, pendetque ex superioribus. Qii 'niam una & intepra oportet ut si fabula, lebet quoque partes omnes inter si: cohaerere : Fabula est ιλε id est tota. Totum autem est id, quod habet principium,medium,& snem;oportet igitur ut iis omnibus constet sabula.& quonia illa tria mutuo inter se connexa sitnt nam ex principio pen det finis,& ex viroque mediunt facile unusquisque perspicere potest;ardiam quandam con nexionem partium este oportere: explicanda igitur paulo post est nobis necessat tota haec connexio,copulatioque qualis esse debeat.Alteru praeceptum agit de transpositione,& ablatione partium,sc autem sese habet. Ita omnes fabulae partes cohae- .rere oportet,ut nulla ipsara transponi, aut auferri possit, quin totam corrumpi, soluique, ac mutari fabulam Ilatim videamus. μ Πλω, seu transpositio , sit quotiescia que mutatur locus in collocatione,& ordine partium. Ablatio seu uini se est, tu vescunque aufertur pars,& totum illa ablata parte,imminui ur,mancumque ron inpla
108쪽
manet. neque sine aliter usurparunt has appellationes in suis figuris declarandis Grammatici, quae sunt in dictionibus positae. Sciendum omne,quod totum est, quatenus tanquam cohaerens,coniundiumque consideratur, duobus his tantum modis
commutari, ac corrumpi poste,ita ut pollea eandem non prae serat formain; Fabula igitur, quoniam est qui daam tot si, atque integrum, ut saepe diximus, quod simul cohaeret ex multis partibus compacti im, non alio modo, quam aut trans politione, aut ablatione immutari potest,variaque fieri;quamobrem cauendum est, ne talis sit fabulae constitutio, ut in ea possit ali tu id trans orat,atque auferri,sne detrimento, & c mutatione totius. Nam si fieri poterit, seu transpositio, seu ablatio partium, si e detrimento totius, sabula illa non fuerit bene constituta; atque haec est certa ratio fabularum constitutionis diiudicandae. Si enim transponi, aut auferri pars ulla non pol Pit,quin tota labefactetur fabula; mancaque siti, erit fabula tunc optime constituta. Hoc igitur velutisgnum quoddam esto, ex quo recte, vel perperam constitutam sabulam cognoscamus.Verdm oritur hoc loco dubitatio non leuis; quam paucis expono. Fabulas constat omnes,seu Tragicae, seu Epicae, seu Comicae fuerint,recipere Episodia ; at Epi dia extrinsecus desumuntur, nam tint ut paulo post exponemus ex Mida F Aiat, idest praeterrem de qua agitur; patet igitur Epis odia posse tolli sine detrimeto,di mutatione fabulae. Epi dia apud Vergilium in Azneide haec se sunt; Arneam diuertere apud Didonem; Explicare Ilii expugnationem; Amore capi se illius Didonem;& prae impatientia doloris seipsam perimere ; loqui AEneam cu He-M Ieno ad Elysios campos descendere per inferorum loca ut nepotes recenseat, collo,, quens cum Anchise patre. Quod si ex poemate Vergilii, tollas unum, aut alterum ex ,, his, non imminuetur tamen totum. Totum appello ad ionem primariam, quae propolita est poetae. ea autem est haec. AEneas profugus post multas iactationes, ac ,, naufragia in Italiam venit oraculo monitus, novamque urbem condit. Quare si haec ita sese habet, videntur omnino adue sari sententiae Aristotelis , neque ipsa solis fuerit vera, aut s a. Sed ita prorsis respondendii, omnisque dubitatio tollenda; Episodia quide narrationes sunt praeter rem, de qua agitur,& ante quam cum acti ne coni ungantur primaria coniunguntur aut secundum verisimile alio respici ut;
verum, poti quam connexa si ierunt cum actione,necesse est,ut eodem respiciant, quo
respicit ipsa aetio primaria; & cum ea ita sint coniuncta,ut iam feta rari non post in quin totus fabulae ordo interrumpatur; ac perturbetur. Consequitur quartum illud praeceptum,quod priore concluso continebatur; quid sedicet requiratur, ut aliquid debeat alterius appellari pars requiruntur autem duo. ut additum cum fuerit,perspiciant homines, rem illam,cui illud accesserit,masis audiam: deinde, ut sublatum cum fuerit, cognoscant, rem illam,unde suerit illud sublatum,non esse integram. Hammonius in Com. suis N: δε xx x προ Aristotelis, ubi disserit, an Logice sit pars, vel instrumentum philosephiae ;haec attribuit parti, quae efficiunt,ut pars appelletur. τῶν si ci v ri A P nναι, Mui a M. Idem paulo post. rδεμ iis et ID ais ita , iuriesiaci T. - ο . paulo post.' μιρῶ συμ πληρῶ τὸ si κ χῖ.postremum hoc valde pertinet ad locu hune V Aristotelis sicuti patet, explicandum; eadem sere recitat Alexader in Com. in libros Wἰρίη ανα λών. quae ego praetermitto,ne longior sim Iam vero si aliqua pars cohaereat,conii inclaque sit cum toto, & eiu Idem si generis, patet,ea sublata,totum illud imminui mancuque apparere. Nec alia ratione adductus ab hinc aliquot annos Franeiscus Campanus Collensis,ue sus illos, in quibus Vergilius lib. n. Alneid. facit irascetem Helena, in pristinam sedem reduxit; s enim uti Critici leui de causa existimariit, amoti suerint suo loco versus illi, multa erunt manea in toto poemate, scuti vir ille summus copiose in sua disputatione, quam edidit demostrat; ac nisi importuna morte nobis suillet ereptus, multo sane plura haberemus,quibus docte explicata suis lent omnia, quae ad artificium tam praeclari poetae spectant, nam multa reliquit, ut at dio inchoata quicquid enim ocii illi,e maximis occupationibus ereptum,sipererat,
ad scribendum aliquid conserebat um esset Graecarum, Launarumque literarum,
109쪽
Omniumqtie bonariaui disciplina ruperitissimus: nam a pueritia ipsa apud principes Mediceae familiae quam honoris causa nomino, alius, atque educatus illis semirer, in maximis rebus agendis,consilio, ct opera praesto fuit;ac polliemo ALEx ANDRO, cos M ora L illustris imis, maximisque Florentinorum Ducibus, talem se praebvit in omnibus rebus agendis, ut clim disticillimis temporibus, saepe snpientissimis DU- cibus virtutem,prudentiamque suam singularem probasset, iis charissimus scini, ex vixerit postreinoque moriens C os Mo maximum sui desiderium reliquerit.Verum de
his hacteniis. non possum enim tam breui spatio, praeterque institanum sermonem, tanti viri laudes complecti, & illius summa plurimaque ei sa me beneficia praedic re;satis igitur erit in praesentia doetis sinti viri disputatione sententia, nostram in Aristotelis noc loco explicando confirmasse. Alterum cones usuin, seu praeceptum , quod elicitur ab Aristotele cxsuperius dictis, cli, quod consequentis contextris
es Sane constat ex supra inis, non poetae esse, facta ipsa propria narra M re: led quemadmodum vel geri quiuerint, vel verisimile, vel omnino
b, necessarium fuerit.,, Sed apertius sic potuissent verti. Et toetae non esse prontium narrare res gestas, sed D quales fieri oportet, aut possibile est secundum verisimile; vel necessarium. Praeceptum hoc:quod secundum cst,elicitur ex eo, quod est ante dictum; Poetas qui Heraeseida,& Tlie seida scripserunt,recensentes omnes res gestas Herculis ,& Thesei, esse
reprehendendos,quia poesis unam tantum imitari debui actionem non plures, ac diuersas inter se. Si igitur poeta non debet narrare res gestas eo modo; consequitur,debere illum narrare,ut geri debuerint,vel potuerint. Sed oritur hoc loco dubitatio hi, iusmodi. Dictum est paulo ante, oportere poetam unam tantum sumere actionem , ex qua totum situm consciat poema ; nunc vero ait Aristoteles,poctam non narrare res factas,uti facite sunt,sed ut debuerint, potuerintve fieri; hoc vero aduersatur priori praeceptioni,& dicto Aristotelis; nam si poeta unam arripit alicuius actionem,eam esse veram necesse est. Exempli gratia. Vlyssem decem annos post prosectionem a Troia errasse,anne litam It aram appelleret,narrat Homerus. Vergilius quo l. illum
imitatus; Azneam past multista tiniones in Italiam peruenisse. Iam vero si debet poeta rem narrare,no ut suerit gesta, sed ut geri potuerit,aut debuerit, patet baec esse repugnantia. Sed respondendum putarim,Poelin,cum sit multiplex; videlicet,Comica, Iamblea, Tragica, Epica; aliquam harum totum id, quod scribit, comminisci, α nomina personis omnibus imponere. QuΡd si nomina confinguntur, quae pers bilis sunt imponenda; patet personas etiam ipsam confingi. Quod si pers nae confinguntur,etiam res,& actiones; faciunt autem hoc comica,& iambica poesis, nam ex verisimili nomina imponentes, personas faciunt loquentes in suis narrationibus. Aliqua vero harum non totum comminiscitur, sicuit poesis epica,& tragica,nam utraque ex his veram retinet aliquam actionem; & nomina igitur vera ut consequanti ir necesso
est,ut paulo ante diximus & suo loco copiosius declarabimus, quamvis autem ipsam actionem non comminiscatur epopoeia, neque tragCedia; reliqua tamen, idest epis dia omnia pro arbitratu comminiscitur,secundum verisimile. Cum igitur in iambica,& comica poesi prorsus omnia fingantur; & cum in epica,& tragica quoque maxima pars fingatur, praeclare,vcrmile est ab Aristotele dictum , poetam non narrare res gestas,ut gestae sunt,sed ut seri debuerint. Haec apertius declarat Aristoteles in iis, quae consequuntur; innuit enim proprium esse poetae,Vci arripere actionem v ram ; eel confingere. quod si arripit veram actionem,non tamen narrat, ut suerit sesa, sed ut steri potuerit,uel debuerit. Quod si consngit ipse; debet confligere secundum possibile Ge enim liba appellare di aut necessaniam , aut probabile, de Is veri sinulta
110쪽
veti simile; quamuis sertaile ex necessario nihil fingatur, ex eo enim pendent actiones vera . Eii aliud suiddam diligenter consideranduin in contextu, cum ait Aristoteles,
i U Atini; κατο A-οσ,: m M M M. Poeta debet omnia narrare, sicuti seri potuemiit, vel debuerint, patet is itur poetam non in silere veritati, nam si eo narrat modo,
confinetat ex se ipso nece ite est; sicuri Xenophon olim in Cyro rege describendo, non Ausis itiit, sed qualis ei se potuit, vel debuit optimus Rex.quam rationem in suo Oratore describendo secutus est Cicero ; Platonem imitatus, qui ct ipse eodem modo rempub. expressit suam. Elici igitur ex his potest, poctam fingere praeter id, quod est; versim si poeta hoc sacit; ea tamen lege facere debet, ut narret tantum V δ idest quae fieri pos Iunt. Adnotandum igitur in primis praeceptum illud quod ex hoc loco elicituri Poetam mentiri quidem & fingere, sed να κ ατον. Duplex est autem norma veluti quaedam ,qua metimur, ac diiudicamus G vel ναί. σύ o , vel aeremitior; nam postibilia, s sunt, aut sunt necessaria, aut probabilia; rursus quoque
e contrario, Necessaria sunt postibilia S probabilia quoque sunt possibilia, sicuti patere poteli in his exemplis. Necessu est me semel mori, Ergo postibilo est memori. Probabile est aliquem pallescere propter amorem,ergo postibile est aliquem pallescere propter amorem, omne igitur probabile est posii bile,& omne postibile
est probabile. Sed haec non μ' eteriet a. nam omne necessarium est postibile, sed non omne postibile est necessarium. Haec Omnia Optime nosse, ac diiudicare oportet poetas, siquid aliquando confingunt; non secus ac Dialectici,quibus inseruiens Aristoteles in libro P actasin haec omnia diligenter declarauit; ut aptius postent conclusiones conscere veras, falsas ue internoscere. Sed oritur alia dubitatio hoc loco, Cum A ristoteles dicat poetam a veritate dascedere, hac tamen lege, ut nihil fingat, praeter postibile, necessarium , ct verisimile; videtur hoc Aiistotelis dictum non est
verum & ostendi potest multis rationibus,atque exemplis. Homerus,caeteri lite poetae lcribunt Deos vesci ambrosa, et potare nediar. Deos vulnerari,ut Uenerem. Deos
inter homines versari. Patere ad inseros descensum, ut apud Vergilium. Este Cyclitaras .este Sirenas. Loqui Nebulas, ut apud Aristophane.Cerberii cile tricipite, ut apud Versti hu A Circe c5uerit,mutarique homines in varias formas serarii; ut apud Homerum. Respodeo igitur duplici modo fingere,& mentiri poetas aut in rebus secunda
natur. 1,aut in rebus praeter natura. Si in rebus praeter natura,id quo l. duplici modo; aut in iis rebus quae ieceetae iam sunt in Opinione vulgi, aut in rebus no ante unquaauditis, aut narratis ab alio.Si id fiat secunda natura. hoc est in omniti qui scribui, voluntate,arbitrioque positum; modo seruetur illud Me κἰσ,& αα ναυον. Si praeter naturam sat, hoc no est cuiusuis neque lacet omnino sed ex paralogi suo tantum sismenta deducere, Ex paralogismo autem in primis deducuntur, quotiescunque silla pro veris sumuntur, quod Qeclarabimus postea copiose. Atque ut insistam superioribus exemplis . si Dii vescuntur ambrosia , potantque nectar, hoc quidem est praeter naturam, sed ex paralogismo ductum, quia ita receptum est in opinionem vulgi. Deos quoque vulnerari , ct colloqui cum hominibus; quoniam omnia humana diis suerant olim attributa :&ideo Cicero libri primo Tusc. questionum , accusat Hom hum qui humana ad Deos transtulit: Mallem inquit diuina ad nos. Reliqua quoque D eodem modo omnia sese habent .Quamuis ti agoedia, & comoedia non admittant ea, quae huiusimodi sunt, etiam si suerint opinione hominum consi mala, ideo dictum est ab Horatio in Poetic. Aut in avem Progne vertaturi,Cadmus in anguet L; ' Quodcunque ostendis mihi sc; incredulus odi; Ratio vero haec aiserri potest, quia γ' in tragoedia, & comoedia imitatio est hominum agentium aliquid secundum natu ranu, Epopoeia aliqua admittit, quale illud, quod narratur de Circe, de Sirenibus,de Cyclopibus;tragoedia haec non recipit, quia non αξτα ηελιο idest an nunciationem si scuti l popoeia, in annuciatione autem, inulta quamlibet μα , & praeter fidem hominum possunt narrari, quae alioqui agi ab agentibus coram spectantibus non possunt in scena. Eodem modo haec se hasent in comoedia , quamuis comoedia, ne ea quidem admittat,quae admittit tragoedia;quales sunt collocutiones cum Dus, vel