장음표시 사용
91쪽
huius,de qua hoc loco lo uitur Aristoteles . ait enim. αλλοὶ γmssu V vG M
dumvidetur, est in illis verbis postum. e. cir sκ Aὶ δ λγ. nam inter hominum actiones aliae ita honellae,turpes ue sunt; utiles, inutiles ue, ut de iis ambigere nullus possit. v pote si dicas. Patrem alere.patrem perimere.propagare snes imperii. amicos habere.& quae his contraria sunt. Aliae sunt eiusmoai, ut vel ratione sui, vel ratione alterius ambiguitatem afferant;an sint eligendae, vel fiigiendae.an hae magis,quam illae eligendae,aut fiagiendae. vinoppetere morte pro patria.diuitem esse satius sit;an doctu. Hinc apud Aristitelem lib.I.Rhetor.dantur praeceptiones αἰ Ιων, καὶ MATerr ' . H de igitur respiciens Aristo. ait hoc in loco. In quibus no satis liquet, an quispiam aliquid fugiat, ut sequatur.Verum,ut propius iam accedamus ad rem;breuiter colligo Arist. sententiam. I'acultas poetica, quatenus versatur in tragoedia s nam de ea in praesentia loquimur arripit mores, & efficit orationem moratam,attribuitqtie diuersis pers
nis,quae dum illam proserunt, hoc significant,se vel aliquid sequi, vel aliquid sugere; sicuti patere potest per exempla ex tragicis poeris, quae ego, quoniam in promptu omnibus esse pollunt,ne lon3ior sim, praetermitto, ALIMI ENIM sERMONEs m rati non sunt; hoc quale sit, quomodoque debeat intelligi, tum ex Arist. lib. i ii. Rhetatum ex Dionys H ilicar. copios E superius declaratum est. Διαίοix Ans ei: α 'Abn Gai τιως ε Πν,κ ύς ουκ ε ,- steti ocum πινο α
Sententia in his versatur, quae quomodo aliquid est, vel no est, osten
dunt, vel uniuerse en unciant.
H i Haec ita vertit Paceias; sed omnino ita debebant verti. intentia est in iis, in qui bus homines demostrant aliquid esse, aut non esse; vel generaliter aliquid declarant, ut docet Aristoti quantum differret λχ a moribus, has attulit explicationes amborum,nequis sertasse putaret eandem esse AH in ta moribus. Verbii illud αποδὶ, i non temere profertur ab Aristotele,nam innuit sermonem ab ipso vocatum α' ἰάθ- νον quo utuntur Demonstratores, eum ex veris,&necessariis conscientes, scuti ipse docet in libris refoubtili ibi is. Sciend um vero omnem sem onem,quo homines utuntur,vel necessarius si,vel probabilis oriri ἀπὸ τὸν Ano xr, quatenus animae vis est quae tam, & ideo ita orditur lil rum suum Aristo. ras hi σκαλία, - τῆς μx Eris glacie L cum verὁ dixit in contextu Aristo. . καθολαυξιαπαναίνον , significauit aliud quodvis
a genus sermonis qualis est probabilis, quo utuntur dialectici & Rhetores; qui cum sit falsus, tamen videtur esse verus; de qui sibulosus est, quo utuntur sophistae & poetae. hi enim omnes non α - ουn quidem, sed proserunt sermonem x is, & φαινουί. . sicuti alibi copiose declarat Arist. Verum de hac re satis et i a superius dictum suit. lula redeo ad explicationem Ami quam hoc loco profert Arist.sciendum non. dissimili
92쪽
disii mili quoque ratione eandem proferri ab eo libro sexto Ethicorum, his verbis,
colligimus verum, aut salsium; tum ipsum sensium,ac sententiam, litam proferimus in oratione.Sed haec si ni scatio ab illa ducitur, itaque Rhetores , ct poetae surparunt. Sciendum vero Artitotelem hoc loco Amin ita definiiste , ut simplex tantum ipsius ossicium demonstrarit, quod est amrmare,vel negare, aliquid este, non quidem, quod ornatior non sit, etiam apud poetas, s d ut ea ratione distingueret a moribus , altera palle tragoediae Rhetores vero non sinplici sub hac tantum serina proserunt δαι , sed ut ipli vocant m σμ' . hinc apud illos circuseruntur xvixrx δανο Holo enim sitis est in Rhetorica facultate docere, quomodo aliquid vel negamus,vel assii mamus; sed alia multa quo' qua ratioe ornatius proferri postini tradi necesse est.hinc Alexanis der Rhetor Gi scias in lib.-ὶ k- ait,nihil aliud esse c. ut σοασ,quam in πλασο D ῖαν 'ματω ἐκ - να σύσπ πλα υνο ποσ εχρ μωτ ρον et is ανοκαπι um. Appellat necessaria Rhetor hic doctisiimus, que tatii ssensa animi effert,sne ullo Oi natu quqq. tantum assii mat, aut negat,quo prorsus modo hoc loco descripta sitit ab Aristo. Hinc frauis extitit olim inter Rhetores questio. artificio ne ipsis ii cotineretur τα ληματα νο Ar an potius ab ipsa natura proficisceretur omnis sermo 'λε- μοῦνοι ,quaesti nem hanc tota apte,breuiterq. soluit ide Alexander libetor, his verbis. 6 μὴ κν νουμ- πρί. Irrum AP& imbrιμόν, οὐκ αν Mina Gei Arvo δἰ pn ,ου τ'α M . Ais απλαδερον, κα ἔν si νοσμου ἶ- μὴ λόχει cinnamae , s A GYη ρον, M σὐ μ τάκοσμ-. διλον Mo ob mi is του ο FTM G, υσ μί. ouis xi Aa Pr eam A Ir ω, 3 νατα in ea Tob χη- ,, Fm χρ cta. Ex his verbis quis facile cognoscere potest duplicem est e. ιδεο , alteram ut verbis ipsius utar νατα ς ,quam paulo ante vocarat α' Mun; alteram ἰλUHi r. D. Aristoteles igitur hoc loco de priore locutus est, non quidem quod non maxi-,ne egeat altera etiam poetica ipsa facultas . ut postea suo loco commodius dicemus; sed quia aptius ea ratione visus est sibi posse ostendere,qunum inter mores,& Axtam
,, Quarto sermonum dictio, appello autem quemadmodum diximus k principio, Dictionem, per verba sensus explicationem, id quod
in metris aeque ac in soluta oratione eandem vim habet.
Haec ita vertit Paccius. Sed commodius,& apertius ita verti possunt, nam non satis expressit illa verba. ει τῖο ιν ασι . Quartum,quod attribuitur sermoni, diistio est; appello autem dictionem, explicationem,seu interpretatiouem eam, quae sit per pro- latione nominis alicuius, seu appellationem rei per nomen. Conii inguntur haec cu superioribus sic. Postquam Armo.tres explicauit partes tragoediae, seu totius poetice ex quibus ipsa suum opus conficit.F ΑBULAM MORES, IENTENTlΑM, quarto l co enumerat ductionem;explicatque qualis sit,qualeque sit ipsus ossicium. Sic. Diactio est quarto loco statuenda, quoniam,per eam explicantur priores tres partes, d finitur autem hoc loco ab Aristotele dici io pulcherrime, ac doctisiime, cum ait esse M ityre in Tar miratam Haec quae vocatur pama duplex est;aut enim sit per simplicia D ac dii iuncta versa, in quibus neque Alsum,neque verum inest.Aut per coniuncta,in . quibus est illa,quam vocat Aristoteles in Lib. -ὶ ἰρι- ,ἀπρ γ , idest Enunci tione, seu pronunciarum,& Proloquium,in quo inest aut verum,aut salsum. Neque alia ratione librum seum inicripsit-ἰ indiar. Ideo vero dixit in contextu ere a cistiqvia dictio est Por quam statuitiir appellatio uniuscuiusque rei propriae, tunc lib. . .
93쪽
se Ait Aristoteles noluiste se nouam confinsere appellationem, hoc enim estraria,,reliqua patent.Aristides Rhetor in suis Libris λόγου τολίειθῆ dictionem vocat e rαγγιλ αν, te qua re etiam superius diximus,quia bl orta; et rix ,γλ' Iu ματα. Cum vero Aristoteles in contextu ait, eandem esse vim dicitionis in metro, resoluta oratione, ita intelligi debet; tantundem significare dictionem in metro, ac in sermone s luto; nec minus vim suam hic, quam illic exercere, nam in reliquis pallibus dissimilem esse distionem poeticam, ei, qua utimur in pedestri oratione, nemo dubitat, & Aristoteles ipse lib. tertio Rhetoricorum declarat, cum ait. ποal x. προύτε irri e Nἱπ , eo . γ nori κἀ ν ζο οἱ τολλοὶ es Araia Aris Q -το Robi a ' καλλι-, ου AD a,α- τέρα λίθου, xau reari r λ, σἰsι. Idem eodem libro . . A, mr V m quintrins Maera reus ἀλόγ*, idest solutae orationi. Idem paulo post; pr V pritim dictionis esse significare rem aliquam,his verbis declarat . Gu ο - ω λί - α -ο, τευ σῆπν,ο λογ έοῦν με δελῶ, ά stat re γον. se των AM - --, ἡ μελοποι α μεγ ν τ ν ό,ο α - ἡ Α Ξος, ψυγα- γ ν Leo,
,, Reliquarum vero quinque partium sic Melodia suauissima est, ve, spectaculum gratissimum. luod tamen nec artificiosum est, nec ipsius se Poeticae proprium, squsdem Tragoediae virtus extra quoque scena in se ac sine histrionibus consistit. Ad haec ars struendorum apparatuum
M propria magis chorago, quam poetis est.
Reliquae duae partes tragoediae sunt hae; M E L o D I A. A P p A R A T v n, quamuis Pa xius hoc loco,nescio qua adductus ratione M. vertat, s PBCτAcv xv M. sed aptius est, uti etiam superius semper, apparatum vocare. Cum isitur de his duabus nunc loquatur partibus Aristoteles, a fieri, sicuti mihi videtur , quatuor conclusa. seii d ο, creta. Primum est,quod si Iarastili ex sit in Noe e E Vertit Paccius, quod Melodia suauiss. est. Sed notandum est,Aristotelem hic proferre με isto non ει λψ, resperit enim ut opinor ad ipsim artem; nam ει λα-α est, quae conscii μ - , seu inλωδίαν. Ea isitur est maxima α , μ' idest caetera omnia oblectamenta poetica superat; resipicit vero ad id, quod si irerius in definitione tragoediae dicit si est, λογον Aelia r. Plato lib. i i i. de rep. ait.esia ciri, ζιρ, ἰ et γε latici λδγου , ct ahi alas , - M.& idem eodem libro rursus αλοσι,' λογοer ααla r. Secundum conclusum est. quod Mar, seudia apparatus est quiddam 4 αγαπαM: nam 4 σπωγῶν est animos allicere, & oblectare; apparatus igitur eis valde oblectat, non tamen est valde artificiosum quiddam dicendum in tragoedia,sed prorsus ατ χνοῶτον; nam sensus est eorum verborum; prorsus hanc partem arti scio poetae non concludi; partimque egere arte, nec spectare fere ad ossicium poetae,minimeque omnium, poeticae facultatis esse proprium.Paccii couersones non admodum placent. Poetica igitur facultas,etiam si requirit o a seu apparatum minimum tamen artiu ponit in hoc estῖciendo.Aristoteles lib. iii. Rhetoricoru- ,, Guἰά cit is inris, ta ον ειν , καὶ ac τε cur με; nam sicuti in poetice sacultate appar tus minime eget artificio;ita in Rhetorica,pronunciatio,& actio, quae a natura pr sciscitur,nec tradi vilis praeceptionibus potest. No dissimili ratione Aristoteles liba Rhet. Argumenta quaeda, uibus utitur Orator,vocat ex χναatque sc explicat. γ A λίγους si ou huci προς Ma et taphrati eua evnpo . I prsus
94쪽
, , plicationes siquis reserat ad partes tragoediae artificiales;& ad apparatii. iii est in artis cisis, perbelle cum iis videbit couenire. Tereium collusum est positum in ratione,
αο περ, a sim bur γλπικα ν ο ιαρκα , αὶ κα ὶ is r fluis oro: - δ ὲ ἀῖ u QSN rotri M. Ex quibus patet, poetas ipsos sua poemata recitates inter se certasse de laudescribedi poematis .mox a ibitos qui histriones recitarent, qui multu sua peritia ess-cere poterat, ut laudabile videretur aliquod poema. Hinc Demosthenes in oratione, in Midiam coqueritur a se calliditate Midiae abductum Tibicinem, & inagistrum sal tationis,cuius peritia plurimum nitebatur spes vincendi. his verbis.καὶ τω δεδυκαλον,, Δ et Q μου τοῦ χορου , κὶ si μή ro ταω ο αόλ. claros , falsis et sa uia τοτ ΘΔ το , καὶ τὸ si Met ut rar fir αν ama ἀπ astar mr συγκροτειν, ' biob ωι το μῆν χορον, ου. αν D ω α δεῖ Aιμέα τω αν εἰ λθαν a χορ σ, et eis ire 9 αλπαὰν DE 'Cum igitur ita res sese habeat, utitur tali probatione Aristoteles. Ea, sine quibus tragoediae vis, ac praestantia qualis,quantaque sit perspicitur, inartificialia sunt. Eiu smodi vero si in t apparatus scenici,& melodia. Nec sane hoc secus est in Rhetorica facultate,nam oratio scripta oratorum satis vim suam praesesere, etiam si non recitetur insom,ex quo patet artificiales non esse Rhetorices partes,memoria, & pronunciati nem. Quartum conclusium est. Quod apparatus omnis potius spectat ad artem ras amou idest eius, qui apparatum scenicum coficit,utpote vestes, aut ea, cothurnos,et reliqua eiusmodi. Paccius no videtur satis apte vertisse illam dictionem O vim ν, cum ait Choragum, nam Choragus. idest χορογα appellabatur a Graecis is, qui sumptum saciebat in ludos. Domosthenes in oratione in Mi diam . . Da α κ χορουγος ri 'ingre A φυλοῦ rra , τοτ τψa , παρά : A Geroin, o, e. πον λ μ α serio mur ο νομ
is παππιγ,ου Acidia . . His declaratis in hunc modum,hoc loco libet mihi apponere quadam explicationem excerpta ex cometario , seu paraphrasi Auerrois,quae spectat ad si periorem locum, quem exposuimus, ubi Aristoteles Mores,& Sententiam detaniebat,ac declarabat; posset enim iniicere scrupulum alicui Aristoteles, quod bis e si plicet MOREs, de s ENTENTIAM. referam aut ipsius Averrois verba qualiacuque, sunt,aut paulo secius,hoc est minus barbare quam leguntur in paraphras, quam h bemus, in Latinam linguam conuersam. Postea elicia sensum .p A Rs tertia tragoediae ,, est diancea,&haec est potentia representandi rem sic esse, aut no se esse; hoc vero est simile ei, quod conatur eis cere Rhetorice per sermonem si asorium; nam idem istudet efficere poetice per sermonem repraesentantem ,& imitantem. Et haec repraesentatio reperitur etiam inseri rubus politicis i na veteres contenti fuerunt ad firma-
95쪽
M das suas rationes,& inducendas in animos auditora, sermonibus politicis, quous litob, posteriores coeperunt inuenire vias Rhetoricas. Ac d: Terentia inter sermonem po ,, ticum incitantem ad credendum, & sermonem poeticum incitantem ad inores. idest ,, moratum,haec est; nam ille qui moratus est, incitat ad agendum aliquid,aut ad vitari- ,, dum,aut ad fugiendum. Sermo vero qui incitat ad fidem,& pessiuatione, incitat tam , , iamodo ad credendum,aliquid esse,vel non ellei non autem ad sequendu ipsum,aiat ,, fugiendum, & respuendum. Haec ille totidem fere verbis.Videtur autem posterioris Verborum,nam priora ad ea, quae superius dicta fiunt, spectant, sensus hic esse; tati iridi, dem inter se disterre V . ., & Mam, ut ex Mo Ri Bus nat sermo moratus, in quo exprimitur aliquis vel sequens, vel fugiens aliquid; ex dianoea autem stat sermo, vel auis
si His abselutis, deinceps dicendum, qualem omnino esse deceat re
di, rum contextum. Hoc enim primum, maximumque in Tragoedia est
di, Vel sic, & sertasse aptius, & apertius. His declaratis, dicamus, qualem oportet essem constitutionem rerum, idest fabulam.idem enim est dicere e Dino ad et O ut ar των : nam,sicuti dictum est ante. - est σύς-σHi et mi oris, & sic ponit hoc loco Aristoteles ipsam definitionem pro eo,quod definitur. Cum hactenus dictum suerit ab Aristotele,quid sit tragoedia,& quot sint ipsius partes,ex quibus conficitur; &quae illae sint,& quo ordine collocandae,cumque declaratum, primo loco debere colia locari fabulam,ab ea primum exorditur,tanquam a primaria, ct maxima parte. Has partes omnes ait Averroes appellari principia utar enim ipsius verbo existendi quod videlicet ex iis tanquam principiis existant tragoediae, libuit apponere verbum hoc, quia frequens est apud recentiores nostros plutosophos,qui barbare , Averro s
cuti,aut eius interpretes potius,loquuntur.
, Propositumque semel nobis, Tragoediam imitationem esse actio-- nis perfectae, totiusque, magnitudinem quidem aliquam habentis, si
quidem & totum datur magnitudine carens, totum vero est, quod
. principium, medium, atque finem habet . Principium illud esse dici mus, quod non necessario post aliud est: contrS posterius aliquod se esse, vel fieri natum est, Finem, huic c5trarium, illud ipsum . quod postis aliud natum est esse necessario, vel plerunque; Medium, quod aliquo posterius, aliquo prius est.
Disputaturus Aristoteles de constitutione rerum,idest de fabula,repetit quaedam aute declarata in desinitione ipsius tragoediae quibus innititur,tanquam si indamentis;Sunt a utem haec: primum quidem,tragoediam actionis esse imitationem. Alterum ,, Vcro. Actionem illam, quina imitatur tragoedia debere esse integram, & ab lutam. Notandum hoc loco apponi dictionem hanc o , quae in siperiore definitione nonsuerat appo sita; nam ibi tantummodo erat di tum τιλε msed Dic altera ponitur, tum Vica,quae prior est,magis exponatur; thim etiam, ut quae dicenda postea sint,sacilius
intelligantur.Totum illud,quod requiritur in tragoedia debet habere magnitudine.
96쪽
Nam,sicuti declarat in contextu Aristoteles,totum quoddam est, quod magnitudinem non trabet; declarauimus ante hoc quale sit, sicut spulex, serinica,& eius inodi, ut igitur differat ab illo, additur rursus hoc loco. M AGN i T v D i N EM Habentis. d es arat totu hunc locu apte,&ingeniose Auer. in sua paraph. Verba illius, qualia resert interpres, haec ferme sunt. Oportet ut tragoedia in assinulatione& repraetentatio e pertingat ad finem, ad quem potest pertingere fecundu suam naturam ct hoc ei it per ali qua, quorum unum est, ut sit ei, quod habeat magnitudinem quandam determinata, per quam sit totum,& completum: totum autem, comi letum uti id, quod habet principium,medium, atque ultimum Haec ille Desinit vero in contextu quid sit principium. sic; A nc is νῖο ἡμίαν. γ σε g λὶφ τ-c A. t. omiclis, a '. Haec ita vertit Paccius. Principium illud esse dicimus,quod non necessario post aliud est ;contra posternis aliquod esse, vel fieri natum est. Sed aptius sic,&apertius verti po- ,, tuissent . Principium est, quod ipsum neccilario non est post aliud; poli illud autem aliud esse contingit Averroes haec ita retulit in sua paraphrasi . Principium est, quod ante rem est,nec oportet; ut sit cum iis, quibus cst principium. Ultimum est cum eis, ,, quibus est ultimu neque est ante. Mediu aute est ante ea,& cu illis. Ipsum ergo media inest utrique extremo, cu sit mediu i n loco, qui est inter id,quod est ante, & id quod est post omnia haec Averrois verba volui adscribere, tum quia ingenios. uidentur prolata,& valde exprimat Aristoteles sententiam, tum quia mihi propositum est velle omnia,quae in mutila,ac deprauata conuersione eius paraphrasis intelligi possint colligere,atque huic nostrae interpretationi inserere , ut videant homines cui usui,&acliumento inseruire illa possint,nec prorsus reiiciant. Verba Aristotelis, per quae desinit. v LT i M v M, siue Pi NE M, sunt haec. T. o. A τουὶ ν, ίαλεμ re grim i ,. I, , ;sotrox r,. cetri ro in Haec ita vertit Paccius . si NEM huic contrarium illud ipsum, quod post aliud natum est esse, vel neces Iario, vel ut plurimum. Notanda illara verba, ἔ- σε rno roi . Duplex enim est sinis; aut in re, aut in mente & cogi tatione nostra, si in re fuerit, semper necessario ultimus; si an cogitatione nostra, antequam aliquid agamus, non vltimus quidem est , sed primus, qui appellatur M oriri, α idest cuius gratia,& quoniam plures si in t res naturales, in quibus finis ultimum i cum obtinet, uam eAin quibus ponitur primo loco in cogitatione scilicet agetium hominiam, ideo di bim est ab Aristotele ἰ-οπολυ. Verba Aristotelis, per quae explicat,i x o i v M, sunt haec ri A Mum; μετα , M PT Mira cr ρον. quae ita vertit Paccius, di, Medium est, quod aliquo posterius, liquo prius est. Possent etiam sic apte verti; Me-M dium est, quod est post aliud, & post ipsam aliud Aristoteles libro primo Priorum
,, ontra ιν et,non disii mili ratione dixit. A lύν- ἔλλω Mu amae. τοὐ ruili, di, o Gu τῆ ciri ποτέον I9. Nam medium est inter duo extrema,& ipsa utrinque medii, alterum hinc, inerum illinc partem sibi vendicant. His ita expositis, duo tradit praecepta Aristoteles, quorum alterum ad ordinem,alterum ad magnitudinem Fabulae spoetat.Vt enim optima sit rerum constitutio in Tragoedia, duo haec requiruntur, primum ut ordinate omnia collocentur. Deinde, ut magnitudinem habeant decentem.
Primum praeceptum inest in vi dictionis illius τήλει- κἀ ολψ positum, sicuti patet;
alterum in illis dictionibus. ., Mix olim . Aristoteles libro Rhetoricorum tertio,via loquitur de periodo in oratione, habet 'uiddam, quod simillimu est his verbis, quis, bus utitur nunc in declarando, quid sit eλον. ait enim λ 2Aλγα 'χμων,, τ υ τυῖ xx i iatis,4 lar -ον. De principio autem loquitur Aristo
teles, quod magnitudinis principium vocatur,de quo libro secundo de Coelo; na dic simile est principio, quod appellatur temporis. Praeterea principhim boc,qiiod quaerimus in tabula est,quod θοον ab eo alibi vocatur; nam omne principium est terminus, quamuis non omnis terminus sit principium, haec & alia multa aiserri in medium possent,sed iam satis patet locus Aristotelis.
97쪽
D Decet autem rite contextas fabulas minime temere undelibet ini- D tium sumere: nec item temere ubi libet terminari: uti vero semper,
,, Haec ita vertit Paccius;sed aptius sertasse. sic.Decet igitur nam ita debet verti l ,, cus hic,quia Aristo. habet in contextu ἄρα, deducitque conclusionem ex prius dictis, ,, huiusmodi) bene constitutas sabulas; minime unde sors tulerit, incipere, neque ubί- ,, libet finire, uti vero semper praedictis figuris. his verbis continetur pilor illa, de sis a paulo ante diximus,priceptio,quae spectat ad ordinem.Sic autem sese habet. ruoni αoportet tragoediam esse absolutam, Ic totam, sieta integram,totum aute constat principio,medio,& fine, portet ipsam ita esse constitutam, ut tria illa suis locis disposita ac collocata apte appareant, ex quo cose' aitur, neque undelibet exordicdum, neque ubi libet finiendum. ne media primis, ultima mediis anteponanturi,quare maxime conuenit seruare praedictas i sic enim vocat idest formas, seu malis dicere partes; principium, scilicet;medium,&finem .Habet Averroes in sua paraphrasi verba quaedam ingeniose excogitata,& apte prolata ad locum hunc explicandum. Medium est, quod componitur ex extremis,& ex quo non componuntur extrema; ex quo colligi potest necessario talem in fabulis esse seruandum ordinem, qualem diximus; nanasi ' princi pium componeretur ex medio, liceret principio anteponere mediii.& sic, opi- nor,iam pate tota ratio,& praeceptio Aristotelis de ordine.de quo mi alta etia praec pta dat Horatius in sua de Poetice & poetis epistola ad Pisones, sic enim potius v canda, quam Ars poetica. - Ελπε ae καλον ν MNον, ηα init et eo su α , o FU κκγ εκ min, G ρο- - α
is Ad haec pulchrum siue animal, siue quodcunque ex aliquibus co-
,, positum, non ordine tantum, Verum etiam congruenti magnitudine, is constare debet, siquidem ex, magnitudineordineq. pul clarum oritur. Altera prae ceptio de qua superius loquebamur haec est, quae explicatur ab Aristotele,& spectat ad magnitud in ;ita autem sese habet. Pulchrum duobus constat, ordinen magnitudine; oportet igitur fabulam praeter ordinem, habere etiam conue nientem magnitudinem , probatur hoc similitudine ducta a pulchritudine animaliu;& omnium rerum, quae corpore aliq uo constant sic. Sicuti m ammantibus decoram, conuenientemque inesse oportet magnitudinem, ut pulchra sint; ita quoque in po male;nam omnis pulchritudo eli non solii in o. Ut i,sed etiam d. . Aristoteles libro tertio Rhetialiis quidem,ac diuersis verbis,sed idem significantibus pulchritudi-
que in Symposio multis in locis corroris pulchritudinem ait esse quandam eN M oconiunctam cum quadam colorum silauitate.symmetria autem utrumque habet &
'Idem Plato in Sympo sio, ubi loquitur,de pulchritudine Cupidinis,st ,
Illum esse apte compositum,& nitidum quatenus enim apte compositum dixit, siqnificauit ordinem,& magnitudinem; luatenus vero nitidum dixit, splendorem,&c lorem corporis significauit.Quia autem a pulchritudine corporum ad pulci ritudinem poematum ducaturapte lintilitudo, eiusdem Platonis exemplo demonstrari potest,ubi ait in Pliaedro,oportere orationem omnem, tanquam animal quoddam constitui,ut semam,&collocationem partium talem habeat; ualem corpus, quod neque capite, neque pedibus careat; quodque habeat memora sibimet ipsis, toti a uecorpori conuenientia, ct sit disii mulis ei epigrammati, quod de Mida scriptum olim αγ suit.Verba Platonis sunt haec οἰνα τώδε γε sit 'ec o, ων πινο Mis Iaris Ma σια -
98쪽
,, καλον λογον.Ac plane instar regi ae pulchritudinis,ac serinae debet esse poema ; qualem exprimit Porphyrius in libro de Quinque generalibus vocibus, ubi loquitur de spe
libentius adnotadum putaui, quia versus ille a Porphyrio sumptus est ex Euripide. quod multi ignorantes,immutare, ac deprauare conati sunt, ut satis omnes sciunt. ,, rem totam explicat Athenaeus lib. decimoteletio his verbis. ἡραὰλ Aj I O b.
is dia λ. sύMr r ri aes 3 lias Agis αἱ TQ AMIn quibus verbis,praeter lepidam consuetustinis Spartanorum recitationem, licet etiam perspicere iocum suauissimii, atque ingeniose prolatum,qui est in illis dictionibus. ruri finiris i Mων. Ambigi enim potest,dicat ne reges paruos,an basiliscos,qui inter serpentes connumerantur.
Venim ut redeam ad rem pulchritudo elusinodi debet messe in poemate, cuius. modi est ante declarata.Nam alioqui existeret,quale declarat Horatius, monstro tantile,cum ait.,, Humano capiti ceruicem pictor equinam ,, QIungere si velit & varias inducere plumas Paulo post. 4Vt nec pes, nec caput uni,, Reddatur formae. Nec vero praetermittendus est Aristotelis locus, qui est libro
is Nam sicuti fieri non potest, ut perexiguum omnino animal, pulti,, chru appareat, quandoquidem quae insenubili tempore speculatio fit. A cofunditur: pari ratione nec illud, quod omnino sit permagnum. ipsa. si enim speculatio simul fieri non potest: illi;dque totu, & unum e conia is templantium consideratione potius Elabitur: ceu, si decem millium is stadiorum esset animal.
99쪽
probationem ductam ex similitudine eadem, quae spectat ad animantum corpora. Ac nequis immensam magnitudinem rurius putaret a se requiri; altera similitudine modum statuere conatur. Deducitur igitur ex liis duplex conclusium. seu praecepto, quod ad artiscium tragoediae spectat. Primum est huiusinodi. Rei valde exiguae, utpote animalis nullam esse pulchritudinem posse, quia inspectio eius momento tem poris breuissimo suac statim confunditur. Confunditur autem, thim quia nulla interi onitur mora in spectando, tum quia res exiguae non habent proportionem ulla, is aut ση sic io, quae spectantibus contemplandi occasionem & singula cum sinsulis cose serendi praebeat. An Θμνου se cum ait,id elle videtur,quod ita prosert Aristopha- nes in Pluto. ω ακαρει Alterum iraeceptum est. Neque valde magnas res, aut animalia, quae nimis vallo, ac immenso sint corpore; pul clara esse existimanda. quia simul insipeetio eorum fieri non potest, ct smul arripi oculis intuentium res magnae nequeunt. luia illud πο ολιν, & siibterlabitur intuentium oculos, ac mentem; dum singulis partibus, quae per se valde magnae sitnt, insipiciendis sunt intenti.Ex his omnibus facile colligere possumus ea pulchritudinem praeseserre, in quibus intueri simul licet omnia. hoc est magnitudinem totius corporis, & symmetriani singulorumembrorum,ex quibus corpus est compactu. Haec scuti alia suis apte explicat Auermes in sita paraphras. Videat, qiii cupit; ne ego cogar tam multa interserere,cu praeserturi barbare in Latinum conuersa sint;quod si aliquando interseram,id plane coactus faciam;vel aptioribus verbis proferre conabor doctissimi illius viri sententiam. Dionysus Halicar.in suis Rhetoricis.vbi dat praecepta τῆν αὐM ,r in oratione se
b, μοῦ ἀλλήλω τε πονῶ, - πολυας ι Σῶσί ιο reor. Idem paulo pos L-, πτω A Wν si ii. ἰ ine: τίω αν ratio ita Gisia: M iamr Verba haec esto apposui, tum quia mirifice explicant locum Aristotelis; tum quia ex Platonis Pliaedro uti nos superius diximus videntur este desiimpia. Consideranda illa ve ,, ba,quibus Aristoteles vastum corpus signi fica re voluit. O s εἰ ei. ἰώ, respexit enim ad campum, seu planitiem, quam iacentia vasta corpora solent occupa 1 e . sicu ti veteres in fabulis de Tityo narrarunt. ea vero dicito pupax apte posita ex
usu veterum.Demosthenes in orat in Midiam. 1 ν νυ πιωνα; bo . Homerus quoque se ου. s ci par δο,.Demosthenes quoque in Oratione F - πυ.ait. τρυγε - των Fili θω, ο lici imp σμυρίου πι ραλ- Verum ipse Aristoteles paulo post de hac loquendi tarma loquitur, qualis igitur sit, suo loco copiose dicemus. sed Pa cius omisit ea verba, quod miror, debent igitur verti,ut si animal sit,quod innum rabilium stadiorum planitiem occupeti
is Quapropter sicut tum in corporibus, tum animantibus magnitum dinem inesse decet, eam dico, quam pro bE oculis usurpemus: ita ct in ,, fabulis longitudo inerit, quam qui dij memoria facile complectamur.
Colligit Aristoteles omnia ea quae superius dicta sunt,& similitudinem ductam ab animantibus,& rebus,quae aut aliqua sint magnitudine Vasta, aut mediocri,accommodat ad magnitudinem; & pulchritudine i fabulae tragicae.ait enim, quemadmodum igitur in eorporibu antiremium non vallam ' iidem magnitudinem, sed tantam es; oportet; quanta oculis 'arrii, simul coni mode, ac comprehendi facile otest;
, quae limul eodem tenipore oculis perlu
strare possumus : Vtitur hac dictione Aristat istu: Tl ophi dis potius cetus enim
100쪽
s, esse opinor in libro ἡῖ χ' ατο . cum ait. α καλλα κτου rων Asiam elix. Idem Aristoteles libro tertio Rhetivbi loquitur de Periodo profert hec verba quae, etiam si superius quoque alia de causa a me apposita suerunt, ruinis ad cribentur;quia utitur haedictione, & loquitur de maenitudine, scuti facit etiam hoc loco in Poetice,ait igia
infinitum Aristoteles,& quod habet immensam longitudinem, sicuti igitur infinitar quae sunt longitudinis prorsus iniucunda fiunt;ita quoque valde oblectant ea, quae
mediocria sunt,haec vero magnopere explicat locum hunc in Poet. sicuti patet. V camus autem ut i sui stea, quae facile animo complecti possunt,& in memoriam reuocari.Vtitur hac eade dictione Aristo. in libro τι m. is,viri inmoest en , Vbi ait καὶ ἰν ιυμ οναν ob του θν ωὰ ci a tant', M. A φίλω - χαλ AL Ex qu ibus verbis licet etiam percipere quiddam, quod ad rem nostram spectat 1, nam s ea si int πον25,quae ordinem halbent,Vt Mathemata;nam alia ex aliis theoremata in illis deducuntur sabula quoque ea facilius inhaeret animis, quae ordinem aptum habuerit;Idem Aristoteles libro tertio Rhetoricorum , ubi recidit rationem, quare perio-m dus non admodum prolixa sacilius percipiatur. ait. ιυμ πλυτο si ἀτο δὲ,, o b αρομον ci ἰ - πιριοδοισα ότανω min. Φ τοπον, Mia,4 QE cia τί rab ianis D inlitui ter Μοναχύ do, ω. Haec verba siquis consideret, uideat aperte, luantum lucis afferant huic loco, qui est in Poetice.Sed ut redeam ad Aristotelis contextum;comparatur τοί Amra etsi vis i M, G.sic.Sicuti A σύκrfici oculis,ita a timor rura mente comprehenditur,& sicuti τὸ AIM La conuenienti oporteteste magnitudine,ut apte perspiciatur, ita AFπον Ara conuenienti longitudine, ut facilius memoria comprenendatur.5 A Liu οις ἔρος reος lacra πέα ναο, ωσ28 ου' τῆς τέχνυκε Πν- ειγο εκα τραγωδεμ α πῆερθαι , προς κλεψ λαι , ψ 2ον Iur ω rii, ποτε κρὰ,, ς οπι φασίν., Longitudinis autem praefinitio, quantum ad ipsos ludos, planeque ad sensum spectat, minime artis est. Etenim, si in ludis haberi centum V Tragoedias opus fuerit, utiquae ad Clepsydram, ut olim non semel '' factitatum dicunt, haberi poterunt.
Postquam similitudine apta in medium allata probauit Aristoteles oportere fabulam habere conueniente magnitudine, seu longitudinem consequitur iure optimo, ut inquiratur,qualis debeat esse certus quidam termin us eius longitudinis, quae rc-quiritur in sabula.Et quoniam terminus tragicae fabulae alius est artificialis, alius inartificialis ,dicendus est,qualis uterque sit;& de quo nobis in primis agendum. Te minus artificialis ille est, qui ipsius poematis naturam sequituri, ipsique poemati intatus est atque ex ipso deducitur.Inartificialis verὁ est, qui extrinsecus sumitur a consuetudine certat in theatricis recitation ibus poemat in Non alio plane modo,quamis vi rise , &H Ni dicuntur riuo ab Aristo. lib. Rhet. i. de qua re paulo ante alia de eausa locuti suimus.nam in Poetice terminus inartificialis est, qui siumitur, non quidem ex natura fabulae,sed extrin secus,ἱ concertationum, & ludorum cosuetudine, tum etiam ἱ sensu eorum,qui audiunt recitationem poematum; hic vero non cons- deratur ab Aristotele, quia ad artem non spectat. Hoc loco adnotanda primum est consiletudo, quae olim fuit apud Athenienses, ut poetae in theatro inter se de laude eertaret recitationibus tragoediarum,comoediarum,aliorumque poematum, de quare etiam si superius locuti ruimus;nonnulla tamen adiiciemus,ut res tota facilius intelligatur. AEschylum accepimus in ludis, qui celebrabantur ab Atheniensibus, quo tempore Thesei ossa receperant,recitatione tragoedia si certasse, & victum,prae pudore in Siciliam statim seces isse. usque iaco magnam laudem in ea re sibi propon . G iii