장음표시 사용
211쪽
& pietatem Tecmessae verum de his hactenus. puto enim iam satis patefactiim hune
Aristotelis locum alioqui obscurissimi im.Sed miretur sertas te aliquis hoc. Cur,cum dicat hoc loco Aristoteles,in moribus requiri eundem ordinem,& simem,quae requirebatur in constitutione actionum, seu LDula,ex necessario,et verisimili; illic dedeiat
praeceptionem, oportere non H AEC POIT HAEC, s ED HAEC PER HAEC. tan-
quim ex eausa dependentia mutuo constitui; non autem consequentia tempore, suculi illic copiose aeclarauimus; nunc de moribus loquens det praeceptionem oportere exprimi,tanquam Haec post Haec . Respondeo tamen, cum, Hoc post Hoc,nihilominus etia caiisam, cficciumque sgniscet,quam tempus nam ei foetum est post causam,recte de moribus cum loqueretur,dixiste HOC POsT HOC. cum praesertim in moribus no solum causa,effectumque, sed etiam interuallum temporis considereturinam prius hie irritat,mox ille irascitur. hic prius in calamitatem labitur;mox ille os. sciolus est erga lapsum in calamitatem. Sed in fabula,actionumque constitutione,cuinteruallum, seriesque temporis nulla prorsus ratione deberet considerari sed causis tantum mutuo ex se pendentes,alia ex alia;suit necesse dicere. HAEC PER H AE talite enim modus loquendi, causas tantu fgnificat.re alter modus H AEC Pos T HAEC ct causas, S tempus prius,ac posterius denotet. Neque vero illud praetermittendum puto Hoc ipsum,quod requirit in moribus Aristoteles,artificium, no multum discrepare ab eo,quod requirit Hermogenes, aliique Rhetores,qui eandem rationem stri Dendi de arte secuti si int. na sicuti ille lib. t i. π γοωτστω, ubi docet quomodo consciatur forensis, de oratorius sermo, quem ipse et ara ν vocat, requirit aprὸ misce- ,, ri suas illas species & sormas orationis inter se, alias minus,alias magis. Sic. cita τραυ
ri δ' r. π I lao uru lus: O ,ἀκ i. Araia mi r xx'M, Ii tipli λ πότο in vis,, ομιλει , οὐ μι ρυ- οὐκ Ri τοίύτον, iis an au meoi εύ- IJ - . Non diuerso planEmodo in tragoediis.commisceri mores oportet per narum.ut alii grauitatem,et sanctitatem alii iracundiam. alii pietatem, & olscium.alii improbitatem, plus minus uepr ae seserant. Verum haec longiore egent disputatione, dabimus igitur operam, ut de tali mistione morum alio loco copiosius disseramus; qualisque in tragoedia,& comoedia, aliisque poematum generibus requiratur,ostendamus.
Quare manifestum est, fabularum solutiones ex ipsis et potissu, m una fabulis proficisci debere, non autem ab aliquo arti licioso: ut in
,, Medea, ct in Iliade illa per nauigationem.
Paccius locum hunc non intellexit,quod Lortasse mireris,sed ita plane est dormitane aliquado homines,& liallucinatur in re etiam perspicua. per ea enim Verba Finc is cum Machinam scenicam. qua inducebantur repente loquentes Dii, Aristoteles is intellexerit, vertit Paccius. Artificioso aliquo, quod perridiculum videri potest; scilredeo ad declarandum Aristotelis contextum;ex superius ductis deducitur pulcherrima praeceptio,quae spectat ad artificium sbluendarum fabularum . Qui mores optime in personis exprimere scierit;alios ille post alios pro eorum natura, ex verisimili effingere,facile inueniet solutionem fabulae,tota enim pendet ex personarum moribus;vitabitque erratum, in quod saepe veteres poetae inciderunt, qui per machina induce tes Deos, Deas ue.sbluunt fabulam,atque exodum,quae ultima est tragoediae pars, casciunt.nam solutio fabulae,est ipsa exodus, seu exitus fibulae.exitus vero debet dedit ci ex praecedentibus moribus,non quibusvis, sed qui magis accommodati ad soluendam fabulam videbunturiquod si videatur non posse deduci ex praecedentibus,ing
niosus,peritusque poeta debebit excogitare aliquid verismile, quod cum iis,quq ante duia sunt, sit coniunctum,quasi pars, ex quo deducat exodum eu selutionem fa
212쪽
bulae. id vero si multis modis, sed aliquando etiam, inducendo in scenam personam aliquam, quae ante non fuerit indiicia. modo si eiusmodi, ut eius sermo,propter aliquam probabilem causam, coniungi cum aliis ante dictis possit. Exemplum huius rei peti potest ex Aiace Sophoclis nam cum Aiax sibi mortem consciuisset, esset solutio fabulae constituenda;neque deduci postet a persona Tecmesiae,quae captiua erat mulieri,neque a persona stioli, tum propter aetatem, quae omni sensu ratiocinatio eque
caret earum rerum, quae aut voluptatem, aut dolorem aliarunnium quia ex captiua natus erat.neque itidem ex persona Teucri statris; cui, quod vir erat, lugere non satis erat decorum,tum propter alias causas nam quatenus conuenit,lugentem satis dolentemque facit Teucrum Sophocles; neces le fuit captare exodum fas ulae a persona Menelai δε Agamemnonis,quorum uterque inimicissimus cum fuisset Aiaci, prohibere conatus est, ne humaretur Aiax; quamuis postea exorante Vlysse concesserint. Exodus haec tota ex moribus ducta est secundum verisimile.Quamobrem cum solutio,exitusque fabule,semper ab ingeniosis poeta,si modo naturam, conuenientiam l. morum sngularum personarum cosiderare diligenter voluerit.ex verisimili, aut necessario deduci possit, improbat Aristoteles morem soluendi fabulas, quo saepe vel
res us fuerunt ex machina;inducentes Deum, Deansue aliquam loquentem. Horatius quoque ad Pisones scribens monuit hoc raro este faciendum. cum ait. m, Nec Deus intersit,nisi dignus vindice nodus.
Cicero libro de Nat.Deorum.i .innuit hoc ipsium olim poetis tragicis si hum,ut ndi, bulam soluerent..his verbis.ut tragici poetae,cum explicare argumenti exitum no pom testis,ad Deum confugitis. Plato quoque m Cratylo λωρ οἰ φα is rota, cinis 2 a πο- ,, λοπιωρον rari,quem locum no putat Erasmus cognitu
,, suisse Ficino interpreti, qui ita vertit:quibusdam machinametis ad Deos confugitis. Haec Erasmus in Agadiis;sed nimirum non video, quare reprehendi possit Ficinus,cu satis aperte Machinam scenicam expresserinex qua loquebanturDii. sed illo omisse assero ego locum Polybii aptissimum ad rem hanc intelligendam. nam ubi de traiectione alpiumAnnibalis loquitur,nonnullos reprehendit historicos, qui quasi rem supra omnem sdem narraturi essent, tragicos viaentur imitati, qui ad Macninam saepe
νγ RHEsaba fi λ , in Aia viret rarito lis Βορυστα πάγα . Exempla Machinae affert Aristoteles, ex tragoedia, quae inscribitur Medea; extat quidem nunc Euripidis Medea, in qua tamen nullus Deus de alia igitur Medea locutus est Aristoteles ab alio poeta edita nam idem lib. r i. Rhetoricorum Carcini Medeam citat, de qua re si perius satis. Altera exemplum sumitur ex Homeri Iliade; ubi explicantur U π λαπσπλουν. Verba haec, propter ignorationem loci Homeriaci, quod latis mirari non possum, non intellexit,neque apte vertit Paccius . ait enim M vi illa per nauigationem nam ita debent verti, ut ea, quae pertinent ad enauigatione; is seu discessum,quem parabant,Classis Graecorum.Innuit Aristoteles ea,quae narrantur ab Homero lilat i .siados. Cum GKci,desperata Ilii expugnatione,cogitarent dediscessu,& multa inter se consultarent,Homerus secit Iunonem alloquentem Min
neruam,ut e coelo descedens recta pergat ad Vlystem; iubeatque dii suadere, ne re i secta distedant. Versus ibi fiant. γ' Nax er irruiti se Es s. Paulo post.
Rursus Priamum eodem modo Iris alloquitur, in his versibus. γ πόρδ is πιγοχ oo ma Qui dii . Paulo post. D άγχου δ προσεδε τί iur a ca vier. Et qui sequuntur.
213쪽
Locum igitur priorem,sortasse& hunc reprehendit Aristoteles quia inducit Deum Minerua,at ue Iridem veluti κ μ .Hr poterat enim Homerus alia uti solutione d ducta ex is lis rebus,& facere aliquem ex Graecis ducibus, suo consilio,ac prudentia, potius quam monitu Deorum ex machina loquentem, vehementius discessiam diciuadentem,ae post longam orationem demum periuadentem.
Quo sane artificioso utendum in iis, quae extra Tragoediam sunt: , , quaecunque videlicet vel prius fuere, quae neutio uam fieri potest, ut ,, alio pacto ad humanam peruenerint notitiam: vel quae fututa denun- ciatione,diuinatione ue indigeant, quandoquidem deos cuncta insipi- ,, cere satis quidem apud nos constat.
Docet Aristoteles,qua ratione aliquando veteres poetae in tragoediis usi fuerint machina; v t ollendat inutilem omnino est e,posleque solui fabulam' facile absque machi na. Si Machina adhibenda est; semper in iis rebus ea uti debemus, quae extra tragoedia sunt; Ea solutio dicitur esse po sita extra tragoediam, uae no deducitur ex ipsis rebus, quae tragoediae actione,fabulique continentur. Duobus igitur de causis machina usi sunt veteres poetae tragici in tragoediis.aut ut declararent res praeteritas,& factas.autu; declararent res suturas quaeque mox essent faciendae. In declarandis prsteritis hoc requiritur,ut alio modo no possint a nobis cognoscit In declarandis aute futuris hoc requiritur,ut egeant praedictione,& diuinatione Mu praeceptione,& madato. Ex plum prioris modi, sumi potuit ex Euripide in tragoedia,quae inscribitur Orestes. in sua de raptu Helenes loquens inducitur Apollo, Ommaque palcfaciens, quae ante ignorabantur. Versiis hi sunt. I
., t in 'i' I cii Et quae sequuntur. Ἀ
214쪽
sermo igitur hic Apollinis ex machina tria illa omnia, quae requirebat Aristoteles, continet. Non dissimile quoque exemplum posterioris modi, cum scilicet ex Machina Dii praedicunt sutura,sumi potest ex Euripidis Electra,& Helene eiusdem inquam machina δἰ ου vi Castor & Pollux loquutur, patefaciuntque Theoclymem, quae fato euentura erant ipsi, Helenae,& Menelao. hoc vero dii seri exemplum Iprio re quod prius illud tria simul omnia continet hoc vero unum separatim, hoc est, suturarum praedictionem. Exemplum quoque prioris, quatenus & facta narrantur, & Ω- tura praedicuntur,peti potest ex Ipsi genia in Tauris. Ego, ne longior sim, versus non appono;eiusdem modi exemplum legi potest in Hippolyto, ubi loquitur Diana; et in Andromache,ubi loquitur Thetis.nec no & in Rheto, ubi Minerua loquitur. Est v xo obseruatione dignam, Deos etiam in Prologo tragoediarum induci loquontes, de si non semper ex Machina; sed in ipsa scena, ut apua Euripidem Bacchus in Bac
Non ex machina quidem haec profert Bacclitis,sed in scena versans inter mortales. apud eundem Euripidem eodem modo in Troadibus Neptunus, cum est. Rursus apud eundem eodem modo in Ione Mercurius, ubi inquit;
& quae sequuntur. Omnes Dii in prologis loquentes, aiunt se venisse in ea loca, ubi eos stunt locuturi. sicuti patet in exemplis allatis, tollende admirationis gratia. Apud Sophoclem quo in Aiace Minerua in prologo alloquitur Vlynem. Sed in eadem tragoedia aliquando videas,& in prologo,uti dixtinus, in scenam aduentantes .loquentesque Deos; & rursis ex Machina alios loquetes in solutione, & exodo fabulae.exemplum huius rei peti potest ex Euripide in Ione.na Minerua ex Machina loques, seluit fabulam;sedatque omnes turbas.Origo autem inducendi Deos in scena per Machinam luxit ex ea opi-άbne,quae omnium mortalium sere animis insita est Deos hominum negocia procurare, cunctaque veluti ex alto despicere: quae quidem opinio ab omnibus philos phis,uno excepto Epicuro,probata fuit;multisque rationibus cosmata. Hanc vero is vigilantiam et Avim veteres m Diis vocarunt. Cic.lib.de Diuinatari. Deos esse,& eo- ω, rum prouidentia mandum adminis rari eosdemque consulere rebus humanis, nec sta,, tum uniuersis,sed etiam singulis. Idem lib.i i I. de natura Deoru. Sit igitur persuasum se omnibus,d 3minos esse omnium rerum,ac moderatores Deos, eaque, quae gerantur eorum geri ditione,et numine, eosdemque optime de genere hominu mereri,et quali, quisque sit,quid agat, quid in se admittat, scire. Xenophon.lib.primo οἱ AEUO itioris.iuti si oi r Mollem de Socrate loquitur αν πων,ου, M. πον ei πο ἰ rar kedim,s lita δεαι Iu 'A Mi r G μGNAras e suxtima Arar Am siti r cra λουσπι λιγ vae rare G σ 3 βουλουρὶμερόπαν χοἰ A Ira M' - σημα νυν et λανθ ρω-- λὰ ira m in rae in.
ρο Quodcunque vero rationi consentaneum minus st,explodendum
V ouidem ab ipsi j actionibus, si non prorsus, at a Tragoedia: ut est in So-V phoclis Oedipode.
Tum longe aberr uit a sententia Aristotelis Paccius in hoc loco vertendo, ut plane mirari satis no positan; illum verba Aristotelis alioqui aperta et perspicua non intellexisse.Debent igitur ita verv.Absurdu enim fuerit,si quis dicat, credatae,nihil in ipsis
215쪽
rebus inesse, aut saltem extra Tragoediam aliquid esse ebulae,qualia sunt illa apud Sophoclem in Oedipode; Vicalicuius aduersari qui fortasse dicat.Necesse esse aliquan, ex quo deducatur Glutio so: Videtur Aristoteles obiectioiii , qui tortalle Uicat.Necesse este aliquando sabulas ex macluna soluexe, quia Glutio,seu exodus non sempera rebus,quae insint in tragoedia duci potest. Sed respondet Aristoteles stulti esse,parumque periti hominis hoc putare,nam in rebus semper inest aliquid,unde lutio fabulae apte deducatur, sine machina. Q od si aliquando contingat , ut in rebus nihil insit; U. tamen multa extra tragoediam quae idem poterunt praestare.Sicuti patet in Oedipode Sophoclis. Locus vero lue diligenter adnotandus;quia dissicilis videtur,et obscuius,sed ego breuiter aperteque omnia declarare conabor. Ea dicuntur ineste in rebus, quae maxime pertinent ad fabulam αsine quibus actio non constituitur tragica,adtionem voco eam,quam in primis imitari conatur poeta. Exempli causa.Actio in Aiace est luxe,Aiax poliquam resciuit, quae fecit per insaniam gladio incubuit. ruri is in Oedipode Turanno.Oedipus, postquaagnouit se patrem peremisse,&cum Iocaste matre concubuisse, oculis se ipsum priuauit; regnoque deiectus est. In Electra quoque. Orestes cum iam in adultam venisset aetatem,clam Argos veniens Aegistbum Clytemnestramque perimit.Atque se patet in omnibus tragoediis; actionem unam esse,quae si per se consideretur, remotis Prologo, Epimiis,& Exodo nudata apparebit magis,& una tantu per na, aut duas ad summu continebit; Ea itaq.dicuntur inesse in rebus ab Aristot. quae in i unt in ipsa actione nec estario, spectant ad eas personas que necessario ad conititiatione actionis requiruntur. Exitus igitur, solutim.fabulae ab iis, si possit, peti debet .na hoc maxime artificiosum est , scuti Sophocles in Electra videtur secis te, nam solutio ducitur exi amet actione; in qua Oreste Aegisthum, &Clytemnestram perimit. In Trachi- .mis quoque eodem modo,nam exodus sumitur abiris Hercule eunte in Pyram; veconcremaretur. Atque haec quidem ita sese habent . Ea vero dicuntur esse extra rem, quae adiuncta quidem sunt,& cohaerentia, sed non constituunt ipsam actionem perse,vel potius sine quibus actio integra permanet,atque haec sitiit ea,ex quibus Epis dia ducuntur,nam Episodia continent personas etiam, quarum non est actio ipsased adi unctas ad ipsam,ut ornatior,amplioique sat . Ex his igitur ait Aristoteles saltem petendam esse selutionem fabulae, atque exemplum affert Oedipodis Tyrram S phoclei.Cum enim in ea tragoedia post agnitionem ficta suisset peripetia; Soluend que esset fabula, neque pollet solui ex actione ipsa,quia tota collocata fuerat in Epi-lodio, quo continetur peripetia, necesse suit,ut lutionem duceret ab iis .qtiae extra actionem erant;sed adi uncta tamen ipsi actioni, duxit igitur eam Sophocles a persona Creontis,qui Oedipodi iam perpello grauem illam calamitatem,superuenit. Versus hi sunt. Σο. Doc ali in πω, ισαντο ιαμ οδεν Μ, ri b, rati H D sis .nia
Solutio autem sabulae est in illis verbis aperta
Atq; e yidetur quidem Solstocles magnopere laudandus,qui omnia fecit, quare non
cogeretur ad Machinam confug)re at ille ex ea solutionem fabulae ducere, non enim ea usus est Sophocles unquam, aut semel tantum loquor de tragoediis quae extant in Philoctete , sed pl. ine, si consideres tragoediae cursum,coactus fuit ex Machina inducere Herculem, qui sutura eventa pandens Philoctete solueret fabulam. In Aiace autem Sit aput te videri potest, quomodo selutio ducatur ab iis, quae extra rem sunt, de
216쪽
actionem nam postquam Aiax sibi morte consciuisset; atque tota actio iam esset tras nediae confecta ,siblata persona,circa quam versabatur,sacit Sophocles superuenientem Menelaum, & Agamemnonem,concertantemque cum Teucro de Aiacis sepultura nox litem diremptam ab Vlysse,ex quibus omnibus extra rem,aetionemq. potatis,adiunctis tamen & cohaerentibus cum adtione,ducitur fabulae solutio. Eodem modo soluit tir tragoedia eiusdem Sophoclis, quq inscribitur Oedipus iπὶ κολοα nam post obitum Oedipodis, cum solutio non posset deduci ab illius pei sona, quae actionem c5stituebat deducitura persena Thes ei superuenientis,& colloquentis cum Antigone Iam nisi salior satis illustratus est Aristotelis locus obscurus,tum explicatione verborum,tum exemplis allatis.
se Cum vero Tragoedia praestatiorum imitatio sit, par fuerit quoque se nos ab excellentium pictorum more no discedere: qui dum proprias, is verisque simillimas imagines referre student, pulchriores sane depin
gunt. ita etiam pocta, iracundos videlicet, desii desque dum imitatur, se lauiusmodi que alia circa mores habentes, probitatis quidebatque ira- se cundiae sibi exemplum proponere debet, velut sortem Achillem: ut is ipse Homerus.
Dat Aristoteles aliud praeceptum, quod spectat ad artificium morum essngendorum;ducitur autem ex quibusidam proloquiis ante probatis. Proloquia enim appello decreta Psam coclusa,atque cos aca prius multis rationibus quorum vn um hoe suit. Comoediam esse imitationem ea φω λιποῦ' . idest viliorum;Αlterum vero,hoc. Tragoediam esse imitationem praestantiorum. Hoc igitur repetens conclusum Aristoteles, ex eo elicit praeceptum maxime necessarium,quod esthuiusmodi. In describendis moribus, cum tragoedia sit imitatio 2λ- , videndum est ut poeta estingat eos quam aptissime,&politissime fieri potest. Id autem set,s non resipiciat singillatim ad eius mores,quem essngit, imitaturi, sed ad naturam ipsam, & perfectum exemplarinorum,quorum descriptio est facienda; visi iracundum aliquem velit imitari, non ad illum,quem imitaturus est,sed ad naturam ,exemplarque absolutum iracundiae rospiciat:Si sortem; si iustum;ad sertitudinis,lustitiaeque serinam sim animii aduertat, id quod exacte seruatum est ab Homel o; in Agamemnone,Vlysse,Nestore, & Achille in primis; nam ut scribit Plutarchus voluit in Iliade,in persona Achillis is o i sim ab omni parte absolutam desicribere. Huiusnodi rationem scribendi vi alibi diximus siecutus est Xenophon in Cyro; tandem Plato in ret.describenda.Hinc Cice in oratore ad Brutum ait, Has rerum sermM appellat ideas ille , non intelligendi sol im, M sed etiam dicendi grauissimus author, & magister Plato, easque gigni negat; & ait ' semper esse, ac ratione, et intelligentia contineri,c tera nasci, occidere luere,labi,nec ' diutius esse uno,& eodem statu.Quicquid est igitur,de ouo ratione, & via disput V tur id est ad ultimam sui generis se am speciemque redigendum. Ridetur ob hoc ' ipsum Plito apud Athenaeum libro duodecimo sub finem his verbis. litiis εν ορο - ii mr οῦσσα se se in Ou--λ resisti . Ibidem ex V Theopompo explicatur , quam irrita fuerit omnis illius de rep. sermo, & institutio, duod sepra hominum captum,at3ue naturam eam deseripserat,narrantuique omnes illius auditores sere,qui tam praeclaram reip.institutionem ab eo didicerunt, Tyran-
cupidos fuisse, ubi postremo de Xenocratis exitio hae proferuntur nidis potiundae
217쪽
F R A N C. ROBOR. T. EXPLICA. T.
vero in contextu praeceptum hoc quale sit, similitudine ducta a pictoribus;sicuti enim pictores imaginem aliquam expressuri,coiiant ar multo pulchriorem eiungere,quam est; non enim ad ipsam respiciunt, sed ad exemplar quoddam generale eius figurae ; siepoetae hqc eadem ratio debet esse proposita in mori sus persenarum essingenais Hinc Hora. ad Pi Enes scribens, ait. II Respicere exemplar vitae,morumque iubebo,, Doctum imitatorem. Cicero vero in Oratore ad Brutum politissime omnium de hac similitudine loquitur his verbis .sed ego sic statuo nihil esse in ullo genere iam pulchria,quo non pulchrius id sit,unde illud,ut ex ore aliquo,quas imago exprimatur,quod neque oculis, neque auribus,neque ullo sensu percipi potest,cogitatione tant sim, et mente complectimur. Itaque & Pnidiae simulacris,quibus nihil in illo genere persectius videmus,& his picturis, quas nominaui;cogitare tamen possumus pulchiora.Nec vero ille arti sex cum faceret Iouis sermam, aut Mineruae,contemplabatur aliquem, equo smilitudinem duceret, sed ipsius in mente insidebat species pulchritudinis eximia quaedam, quam intuens in eaque defixus ad illius similitudinem artem,& manum dirigebat. Huc spectat de illa Ciceronis narratio de Zeuxide pictore, apud Crotoniatas libro secundo de Inuentione,quae illic commode ab omnibus legi potest;Sedoritur quaestio hoc loco non leuis.Si enim exemplar iracundie,non illum ipsum hominem quem descripturus est aliquis poeta;intueri oportet in moribus exprimendis,neque exprimere, qualis ille sit, sed qualis esse debuiti consequitur quiddam maxime absurdum; nam non exprimet mores in τὸ Ομam. quod in primis seruandum esse superius diximus. Respon-cet Aristoteles, poetas, etiam si intueantur persectam morum sermam,non tamen impediri, quo minus exprimant in iis metuis, nam illud ipsum exprimunt si ab excellentiore quadam figura in eo genere, quod sibi proposuerint, na si ad aliud genus transigrederetur ,id sertasse no encerent, essentque reprehendendi sed uminaquodque genus perse supremos quositam habet decoris gradus, & abGlutissimam recipit se a non tamen degeneras a sua natura,& essigie pristina . haec omnia fgnificauit Aristodi, teles de pictoribus loquens,liis verbis ; κἀπι- ι αποδδ πιυ ettio ob εια - ω D miri κα - D: Mum hoc est pictores propriam emgiem uniustulusque essingentes, similem exprimere quidem conantum sed sermosiorem ;&venustiorem multo. exemplum vero affert Aristoteles ex Homero, Achillis, in quo eiungendo omnem operam posuit suam egregius ille poeta. Non dissimili ratione Dionysus Halica nasseus in si is Rhetorieis,ubi loquitur et i cx-utiis λόγo,conatur exemplis Ho 'mericis probare omne sermonis genus; nam Homerus in Aiace,in Vlyst e,in Nestore, in Phoenice i& reliquis, exacte omnia expressit,exemplar ipsum talium persenarum, potius,quam illas persenas intuens; quod optimus quisque poeta etiam essicere de
is Haec profecto seruare oportet, insuperque sensus ipsos, qui Poet Lis cana consequuntur,praeter illa, quae necessaria sunt. Etenim in his falliri mur saepenumeroaed in sermonibus iam editis satis dictum de his.
218쪽
Praee tum aliud dat Aristoteles; quod late patet prioraque illa omnia complectitur,eli autem huiusnodi. Poetam in emngendis moribus personarum ,respicere oportet eos sensius omnes, qui neces larib poeticen sequuntur. Poemata recitantur,ergo audiutur; Ab Histrionibus in scena, ubi Apparatus est, ergo spectantur. Duo igitur sensis poeticae sicultati inseruiunt.Visus,oc auditus,nam oculis scenam , & apparatum, habitumque omnem histrionum,auribus autem sermonem ipsorum homines percipiunt. Preterea poemata scenica conliam sermone,rhythmo, narmonia. Sermo et harmonia auribus; rhythmus oculis percipitur. His igitur sensibus accomodanda omnis
poesis. Sensiis hi duo auditus de visus ut inquit Aristoteles in libro de Sensu multas di, percipiunt rerum dissimilitudines, & discrepantiam singularum rerum cognoscuntis, tantamque habent vim in hominibus,ut per nos tam earu rerum,quae mente, cogita-
1 tioneque comprehenduntur,quim illarum,quae sal, sensuin actionemque cadunt,pelli ritia compareturi,in iis quidem quae ad vitae usiim pertinent;magis homines visu iuuantur, quam auditu; ad disciplinam autem & institutionem, Cultumque omnem dii animi cape flendum,magis conducit auditus.Nam visius quam plurimas variasque dis v. serentias discemit, quia omnes res,quae corpore constant aliquo, colore praedite fiant, di, Quid multis visus percipit ea,quae maxime communia sunt, utpote ssuram,magnitudinem,motum,statum,numerum.Auditus vero senos percipit tantum eorumque; differentiam omnem diiudicat; &quamuis ad parandam sapientiam, & scientiami magnum hominibus pr bet usum,non tamen per semam sermo, qui percipitur auditi
tu,non est per se causa disciplinae,constat enim ex nominibus,seὸ per accidens;nomi- na enim signa quaedam tantum simi quartindam notionum. M. Cice. libro de Natura Deorum primo ait. Epicurum vocare selitum senses veritatis nucios,et Idem libro , de Legibus primo,profert haec verba. Homini sensus,tanquam satellites quosdam naes tura attribuit,& rerum plurimarum obscuras,& necessarias intelligentias enodauit, is quasi sundamenta quaedam scientiae.Idem Cice in libro qui Orator inscribitur, ait deis auditu loquens. Aures,vel animus aurium nuncio naturalem quandam in se conti-Mnet vocum omnium mensionem;Themistius quoque Aristotelis interpres. libro secundo de Anima,ait quinque senses homini datos a natura tanquam nuncios, & e ploratores rerum omnium. Cum igitur senses hi duo tantam habeant vim in rebus omnibus percipiendis, Sc internoscendis; poeticaque facultas ad hos omnia reserat; his inseruiat poeta oportet,sic enim omnia consentanea scribet, nihil repugnans; se uabitque in moribus τὸ Ῥοαν ἡ τὸ aburris, 3 το ομοιλον. haec enim sensibus potissimum; imo nulla alia via; nisi sensibus,diiudicantur. Euripides, qui,ut ante diximus, in ch ro sceminas tanquam mares fecit loquentes,non inseruiuit sensui oculorii,neque aurium, Histrio aliquis,qui tragicos sermones recitaturus,hilarem praeseserret vultum,
aut habitum Comicum,non inseruiret oculis spectatorum; sic situr,patet; hoc praecepto voluilia Aristotelem tria illa simul complecti;nam qui inseruit sensibus, qui ad poeticen necessario reserunturus exacte seruat tria illa, de quibus singillatim sito is eo,copiose locuti suimus.Hine Ciccinon minus vere quini docte in eo libro, qui in- seribitui orator, ait. Sed est eloquentiae, sicuti reliquarum rerum sundamentum s ,, pientia, ut enim in vita,sc in oratione,nihil est disiicilius,quam, uid deceat videre; . D me se appellant hoc Graeci;nos dicamus sane decor de quo prae lare, & mu ita perim cipiuntur,& res est cognitione dignissima. Huius ignoratione non modo in vita, sedis saepissime & in poematis,& in oratione peccatur,est autem,quid deceat, Oratori viis dendum,non in sententiis solum,sed etiam in verbis; non enim omnis fortuna, nonis omnis honos,non omnis auctoritas,non omnis aetas, nec vero locus,aut tempus. auto auditor omnis eodem aut verborum genere tractandus est, aut sententiarum; semia,, perque in omni parte orationis,ut viis,quid deceat est considerandum,qMod et in re, ,, de qua agitur, situm est,& in persenis,& eorum,qui dicunt,& eoru , qui audiunt.' Idem eodem libro paulo post. Quod si poeta fugit, ut maximum vitium,qui peccatis etiam cum probam orationem astingit improbo,stultotie sapientis, si denique pictor
ille Vidit ; cum immolanda Iphigenia tritis Calesias esset, moestior Vlysses,incirreret
219쪽
Menelaus obuoluendum caput Agamemnonis esse, quoniam summu illum luctum ad seruandum D et ires,qud respiciebat omnis Aristotelis desputatio. Ait vero Ariastoteles,le de ius rebus copiosus locutum suisse ia λόγur As,inlicitar. Nimirum enim ut inquit Cicero de eadem re loquens magnus est hic locus ,& magnum volume aliud desiderat; Paulo post. idem Cice. totam disputationem colligens,,, verba liaec profert,quae quoniam lauc spectant,apponenda putaui. Vtrum decere, an oportere dicas.Oportere enim persectionem declarat ossicii,quo & semper utendum L eii,3c omnibus. Decere,quasi aptum esse,cosentaneumque tempori ,et personae.quod cum in fictis saepissime,lum in dictis valet,in vultu denique,& gestu,& incessu; contraque item Dedecere.
Sane quid sit agnitio, superius declarauimus. nunc vero de ipsius ge ' neribus. Primit quide, ut est minime artificiosum, ita a plurimis usu V patum, aut per dubitationem fit,aut per signa.
Hactenus Artilo.de Moribus,quae secunda erat pars tragoedis,locutus est.Nune genera Agnitionum enumera explicatque singillatim. Sed miretur sortaste aliquis, cur in hunc locum dillule fit disputationem de agnitione;cum ante fabulae partem dixerit illam esse,& nonulla de ipsa tunc protulerit;Verum ego putarim hoc summo cum artificio ab Aristotele factum, nam amitionis des nitio ad sabulam spectat; cum fabulae pars sit. Sed ipsius exacta explicatio erat in hunc locum reiicienda; quo
niam melius, faciliusque intelligi potest qualis si, quomodoque sera potest, iam
declaratis moribus . Cum enim in moribus sit seruandum m istisa agnitiones quoque ex eo duci in primis videntur debere, ut conuenientes, consentaneaeque sint rebus, de quibus agitur, & perssenis accommodatae; adde quod agnitiones cu ducantur a signis iligna vero in ipsis personis sint insita; pro illorum varietate, quae non aliunde, quam ex genere persenarum existit; varias quoque agnitiones est oportet;
Praeterea morata oratio valde augetur atque exomatur,interposita aliqua agnitione: quae ex per narum natura, moribusque necessari δ enascitur. His rationibus adduia
Gum crediderim Aristotelem, ut hoc loco de agnitionum generibus loqueretur, talemque institueret suae disiputationis ordinem. nam ipse mei satis ostendit hoc a se cAsbito factum,cum ait 'P εά. Einstravis r amia et mρω hoc est. Prius quidem 'agnitionis definitio allata fuit:haee enim repetit Aristoteles, quasi velit se memorem ostendere sui artificii, quo in contexenda utitur disputati mi ac methodo libra tritius. Sex vero enumerat Aristoteles agnitionis modos; seu Decies. Prima species agniti nis non est quidem admodum artificiosa; a multis ideo poetis usurpata : necesse est autem,ut quae primum in usum,tractationemque veniunta, parum in se decoris, atque attificii haueat. rudia enim sunt. Prima igitur agnitionis huius parum artificiose species ambiguitatis tollendae causa videtur adhiberi coepisse, lucique ex signis.
220쪽
is Horum rursus ingenita aliqua: verbi gratia: lancea, quam Terrige- ,, nae gestare solent, ves astra, qualia in Thyeste Carcinus: aductitia alim qua, sed haec vel in corpore, ut per cicatrices: vel extrinsecus, vel per monilia per torques,&,Vt in Tyro, per scapham. Possumus autem me M lioribus his uti, itemque deterioribus: verbi gratia: ex cicatrice quidem Vlysses agnoscitur: non tamen eodem modo a nutrice, ct a subulcis: is quandoquidem thaec fidei faciendae gratia, artificii sunt expertia, caetera raque huiusmodi. Quae vero ex peripetia. qualia in Niptris, meliora.
Cum igitur prima agnitio ducatur ex signis, declarat Aristo.quot sint, qualiaque signorum genera.Signoru alia sunt. idest, nsita, seu ingenita. alia . 1 ατ. t. idest adscita,& aduentitia. marsus aduentitia in duas secantur partes; nam aut in corpore
insunt:aut extrinsecus posita. Haec singillatim sunt declaranda. Ingenita signa sunt, quae nunquam absunt a re. ut lancea quam terrigenae,seu gigantes solent geliare.Sicuti Hercules clavam,& leoninam pellem. Sicuti Pallas casitaem l .istam,&Gorgone. H e fgna,si consideres,no sunt quide proprie ingenita;na tolii pollunt a re sine i litus detrimento; sed quia adeo usitata signa liaec erant milli persenis, ut nunquam auta pictoribus,aut asciilptoribus est gerentur, sine:illis signis. ut ab omnibus agnosterentur.insita quodammodo dici possunt; et ingenita non secus ac illa, quae pro-rie hoe nomine vocantur a Philos phis. Sed plane. non in omnibus est quaere um illud ri MF:σ , scuti docet Aristoteles libro primo Ethicorum. Aliud ex ei plum affertur ex Carcino tragico,de quo,praeter Suidam, & Athenaeum, qui ipsit unominant aliquot tabulas, etiam Aristotcles in Ethicis, meminit, ut alibi ei a me dictum.is Thyesten scriptit fabulam, agnitionemque confecit ικε -ψων. hoc est; ex astris. Thyesten quidem Agathonis citat Athenaeus; sed non Carcini: de hac vero agnitione cum nihil uspiam legerim, non sicile sententiam meam possum proserre. qualis suc i it: sed satis patet locus Aristotclis. Adventitia signa, quae ab Aristotele
vocantur, ,r.9,aut inii int in corpore, Vt cicatrices:aut extrinsecus posita , ut monilia. I inquit Aristoteles; quae vox generalis est, ct ampla; neque monilia tantum complecti tunita ita libuit Paccio vertere. Aliud exemplum citat Aristote,, les,ex tragoedia,quae inscribebatur Tuto; in qua agnitio fiebat hi ex x et . de ea legere,, est in Scholiis Apollonii ; ubi haec sunt Verba. ρυγάτερ πιο δ ,,-- ν M SMολον,-- ATDt, tWae; & quae sequi intur. Fa ,, bulam Tyrus citat Athenaeus ex Sophocle lib. ii L ct lib. x I. ubi haec sunt verba. Co
,, rixei sciae υ ra ex. Vsus autem duplex est horum signorum, ad consciendama nitionem. alius χέto,hoc est minus probatus,&deterior; alius ι ἶων. idest prae stantior,& probatior.Vsus deterior est cum fit confirmandae agnitionis causa;&vt ipse ait mi ae m. M. ut in Vlyst e,ex cicatrice,qui tamen aliter agnitus su it a nutrice. &subulcis. I ociis hie legi potest apud Homerum in Odyssea lib.x v ii t. de lib. x x. nam Euryclea pedes Vlyssis lauans ex cicatrice illum agnouit. Eumaeus vero & Melanathiu no aenouerunt quide ipsit Vlyia emised ille se agnoscendum imbuit; cum eandem ostendisset cicatrieem:ideo Aristoteles in cotextu ait;aliter a bubulcis, aliter i nureice agnosci Vlystem. Versus Homeri superius apposuimus, in quibus Euryesea duntiat illius pedes, Vlyisem agnoscit. non est igitur necelse,Vt rursus apponamus.Rursiis in quibus agnoscendum sie Vlynes praebet subulcis. hi sunt lib.xx. Odysi