Francisci Robortelli Vtinensis in librum Aristotelis De arte poetica explicationes. Qui ab eodem authore ex manuscriptis libris, multis in locis emendatus fuit, ut iam difficillimus, ac obscurissimus liber à nullo ante declaratus facilè ab omnibus po

221쪽

Paulo possi hi sunt versus, in quibus ostendentem cicatricem facit subulcis.

Sed consideremus,cur Aristoteles deteriorem hane agnitionem illa esse dixerit. Deterior haec est agnitio,quia Vlvsses sponte ulcus ostedit subulcis,ut se agnos cerent;cum illi ne sisipi carentur quidem Vlysem eu esse; sed omnia alia cogitarent. quotieseun-que igitur aliquis signum aliquod ostendit alteri sui detegendi gratia; hoc est ut ab altero, cui tunc erat ignotiis, agnoscaturriminus artisciose est, deteriori, quia nullam

in se perii etiam habet;sed tantum e α--, hoc eli confirmandae fidei causa; atque vi persuasissimum sit illi,a quo agnosci volumus, nos illos este quos darimus. Ulystes enim cu subulcis dixisset se Vlyssem esse,ambigere adhuc potuisse ni neque satis crodere illius dicto sed statim ostensia cicatrice, simul sui diisti veritatem illorumque opinionem confirmauit;euecitque omnino;ut aperte cognoscerent se Vlyssem est e. Altera agnitio,cuius exemplum protulimus superius,in Euryclee nutricis persona ex Homero,multo est prestantior; nam habet in se peripetiam. quotiescunque igitur agnitio fit praeter spem inter duos, quorum neuter alterum cognoscebat; habito inter se se mone de eo, quem postea alter agnoscit, ex eo ipsse sermone, praeter omnem inquam spem haec vatae probari; percellit enim mirifice animos eorum,qui agnoscunt,et ill

rum qui agnoscuntur,cum ipsi paulo post in agnitionem quoque alteram producantur. Vlysses enim se sponte non praebuit agnos cendum Eurycleari,Sed siemper sie occultare conatus est at illa praeter omnem spem, cum illum absentem defleret, dum pedes ablueret, ex eicatrice Vlyssem agnouit. Verba illa Aristotelis , e. in αν hoc est,in lauacris ,respiciunt locum Homericum, quem paulo ante attulimus in medium. Veteres enim in Homerico poemate, singulis Episodiis sita imponere consueuerant nomina;ut superius arta λsis, nunc me': paulo post Ara videbimus ab Aristotele voca

ordine huic proxima sunt, quae quoniam 2 poctis confinguntur,. artificio non carent: qualis in Iphigenia Orestes: qui & sororem agnouit, & agnitus ab ea est. agnouit quidem ex epistola: agnitus autem ex indiciis.

Vertit Paccius.Ordine huic proxima sunt,neque satis cognoscas referre ne volu rit ad signa, an ad agnitione. ad hanc enim reserantur oportet, cu enim genera ipsius sex enumeretillioc loco statuit secundum genus. Dicendum igitur, ut apertior sit diuiso. Secunda autem species agnitionum est; Declarat igitur Aristoteles secundam agnitionis speciem.Signa ex quibus secunda agnitio sit disserunt a prioribus siqnis, ex quibus ut prima agnitio;quia illa carent artificio I suppetunt enim per se ex rebus ipsiis; heque si pollunt, praeter illa, excogitari, ex quibus commode duci possit, agnitio: baec autem signa ex quibus conficitur secunda: agnitio,non carent arti scio. quia; confinguntur a poetis secundum verisimile;& alia atque alia post uni excogit ri, ex quibus nihilominus a nitio conficiatur quam ex illis. Patet vero Aristotelem etiam noc loco ita proferre lias dictiones, i cis, Mua τ χ ra, sicuti protulit;& explicauit quoque libro primo Rhetoriad Theodecten. Exemplum secundς agnitionis sumptum est ex Iphigenia Euripidis,in qua Orestes Iehigeniam agnouit ex Epitiola. Iphigenia autem Oresten ta e Eu diu τιν idest ex textilibus vestimentis. Nos locum hunc totum superius retulimu Diquo versus Euripidis apposuimus, non est igitur opus,ut

iii O ruisus

222쪽

rursus apponantur.Sciendum vero, hic vulgato; libros habe re hiatum; essiqile inte ruptos. Duo libri, qui in Medicaea sunt bibliotheca, alter manu Politiani descriptus,m alter uetustior ita habet, κειν. μ. R η, σεπtς ἀσ,ἰκειαν in απιτωα M.' εχ ό μ εα cluae tamen verba adhuc interrupta sunt, ni fallor, scuti vulgata. Alius liber manu seriptus, qui apud me est, peruetustus, habet & ipse locum interruptum, is sed manu docti cuiusdam viri interposita est dictio Laec. , Mis riti τίνα tuam lectionem, etiam si coniectura potius quadam video ita conglutinatam,tibenter sequori,donec verior ex probabiliore aliquo libro proferatur, totu igitur locum ita legendum .

Aristotelis sententiam spectat; sciendum cum duas habeat Euripidis Iphigenia agnitiones,alteram Orestae erga Iphigeniam per epistolam. Alteram Iphigeniae erga Orestem,pur textam Vestem;priorem illam es le e. τέ cis,qualem explicat Aristoteles in secunda specie collocandam. Posteriorem autem ellexr qualem in prima specie diximus reponi debere: nam si posterior haec ab Oreste, eri & peripetiam non habet, sicuti prior illa, euidentem,& fortuitam. Est apud Sophoclem quoque in Electra agnitio; in qua se Orestes serori agnostendum praebet, κ aes r. haec vero st ' vi , t et talar cum enim adduci non posset ad credendum Electra Orestem vivere, il- lumque esse,quo cum loquebatur,eo modo fidem iacit .Vetius tu sunt. M D t. ἰσου μή cvsγῶ.

Haec itaque pro arbitrio poeta proseri, non ipsa fabula. ideoque in peccatum supradicium facile lapium habent. quippe nonnulla afferreis permissum est ut in Sophoclis Thereo radii vox.

Huiusmodi fgna ex quibus secunda haec agnitio constat;excogitantur,confingunturque ab ipso poeta,pro suo arbitratu; Sed magnu periculum impendet,ne iudicio

labatur in iis excogitandis, & confingendas, nam non omnia conueniunt tragoediae;

nihilque cosngenaum est praeter verisimile, et probabile sicuti antea sepe docuimus, omniaque sunt accommodanda ad sensius, qui poeticae facultati inseruixit. Periculum vero ideo inest in hac re,quia parum absiliit a vitio; ac plane in huiusmodi facile decipiuntur homines; Sunt igitur diligenter consideranda; quae liceat, quae ue non liceat confingere. nam quamuis dicat aliquis,nihil quod animae expers sensiusque sit,ioques aut vocem emittens ullam in stenam posse induci,quia id non patitur natura, & similitudo veri;tamen sepe videas nonulla eiusnodi concedi posse, quale est illud Catulli

carmen in quo Ianuam loquentem facit ,nam aut proxima quadam assnitate rerum, aut ipsorum poetarum auisoritate,aut ratione aliqua diuina quae subsit, si apra captu mortalium,vitiosa videri non debent,quamuis praeter verisimile proserantur. Huius vero rei probandae causa exemplum asteri ex Sophoclis tragoedia, quae inscribebatur Tereus;his verbis, ratio. sp λ- τηρῶ. manusiripti libri duo habent O ta V xuo τὸ ti,nam illa dictio κἀ,cum suo non sunseretur coniungendi munere,obrepsis ' se in alienum locum importune videbatur.Sophocles induxerat in eam fabulam Te

rei,vocem emissam e radio,nam κε tala vocamus radium quo texentes utuntur, facile

suspicari positi aliquis,agnitionem aliquam confictam fuisse a Sophocle,quae ducebatur ex radii voce, pr qter verisimile quidem; sed adeo apte excogitatam, ut reprehendino posiet.Citat Athenaeus libro tertio Canthari poetae Tereum ubi loquitur de Cydoniis malis.Philomela narratur a Tereo vitiata;cui praeterea linguam exectam aiunt

223쪽

tib eogeni, ne siti pruna panderet; sed illam acu pinxisterem totam, quasi scripssset;

apte descriptis literis. Huius igitur sabulae adtionem tragicae cum constituisset Sophocles, fortasse agnitione aliqua cum opus esset in tragoedia,eam a radii, quod texentium mulierum instrii mentu esse costat,Voce deduxit: plane mihi videor rem ipsam, et si non extat tragoedia,intueri.Sunt in Epigrammati 1 GK corum libro primo versus hi,quibus poeta quidam eleganter exprimit sermones Pnilomelae acu pingentis, de stetus Terei pandentis sorori Procnae. ,, χαιρ α - παρὰ octo Hrri r ei λη .λis

,, κράα a χμῆ. Solebat Anaxandrides quod lepidum est,& dignum cognitu Fabulas,quae populo non placuissent,scindere, aritie ad pharmacopolas mittere, ut inuoluerentinus , & scombros. Sicuti etiam Catullus ait ridons ineptos versus cuiusdam. ,, Pleni thuris & mficitiarum, & H γratius nan semel, aliique poetae. Verba ,, At lienaei ex Chamaeleonte nint haec. r A di m M . 'roia Gotarct m 9 44 κυμ- ,

, , Tertio per reminiscentiam sit, dum spectando aliquid , in animum se quid reuocamus, quemadmodum in Dicaeogenis Cypriis, picturari, quidem ille inspiciens ingemuit: ct in sermone apud Alcinoum au- ,, diens citharoedum Vlyiles, ex recordatione sevit, vel agnitus est.

Tertia agnitionis species declarat ut ab Aristotele,quae si per memoriLVertit Pascius,per reminiscentiam. Ac sanὸ miror virum alioqui docti stagnoraste,quid esset diserepantiae inter memoriam,& reminiscentiam .praesertim apud Aristotelem. na is r miniscentiam vocat. αν; trans . rem misci autem appellat uis Ais. sic enim librum itulum situm inscribit: sed allatis definitionibus ex Aristotelis libro, et M sit mr, καὶμ, is si eis ostendanitis,qualis utraque sit; & utra huic loco tonueniat. Memoriam ait esse Aristoteles,rei absentis quidem maxime proprie.pisssentis quoque, no tamen rei, sed imaginis rei ipsius. Reminiscentiam verb, esse reparatione lapsae memoriae ex quibusdam vestigiis,quae adhuc reliqua erat in cogitatione.& ideo dictum est ante a n bis hanc fieri semper,intercedente obliuione. Hinc Aristoteles, locet in libro de reminiscentia,eam ab his locis repararia simili, a contrario,a proximo,&huiusmodi.quetvat volet noterit illic copiosius legere. Exemplum huius agnitionis,quae per memo-Yiam si assert Aristoteles ex Deceogene in Cypriis.altem quoque ex Homeri Odvssia in sermone, qui habetur apud Alcinoum Regem Phaeacum in conuiuio. Versiis Homeri hi sunt libro octavo. . ς οἰόμ

224쪽

Θωψῆα προί- ωφό . Et quae sequuntur. Paulo post.

atque illius Herois non sine lacrymis;suique ipsius. dis . Sic ait,atque animum pictura pascit inani, ,, Multa gemens,largὁque humec tat flumine vultum. M Nanque videbat uti bellantes Pergama circum Et quae sequuntur. ,, Nec procul hinc Rhoesi nives tentoria velis.,, Agnoscit lacrymans. Talem picturam in suo poemate expressit vetustisiimus poeta Dicae genes; ex qua

oriretur recordatio praeteritoriim malorum, magno cum luctu.nam sicuti recordatio praeteritae felicitatis, ct voluptatis iucsida est; sc infelicitatis recordati o dolorem affert; ac sane de hac re copiosus aliquanto loqui non grauarer, qu ia locus postulat, nis sperarem me propediem editurum Philosophica problemata ex poetarum versi- ,, bus excerpta . Verba in contextu Aristotelis illa, GH. o. Aλ- raλογω, quae vertit Paccius. Et in sermone apud Alcinoum, mendum habet,quod tollo adiutus ope manuscriptorum trium librorum, quorum unus apud me est;alii duo in Medicaea bibliotheca. in omnibus enim scriptum est . . : AλMνοους λαγυ. Sensius est pulcherrimus horum verborum nam cum dixisset agnitionem seri ex recordatione; seu memoria; memoriam significare voluit Aristoteles excitari in nobis aut inspectione imaginu, quae reserunt, representantque nobis, ea, quorum tunc Vehementius recordamur , aut recitatione sermonis alicia ius, in quo audiamus illarum rerum mentionem fieri; quarum memoria statim excitatur. duplici igitur modo talem memoriam in nobis

gigni docuit Aristoteles: Sed Paccius, quod non intellexit, perperamque vertit haec erba non distinxit;quo stivi perspici satis no positi in illius versone duplex hic memoriae,agnitionis l. modus; de quo loquitur Aristoteles, nam apud Homerum alter horum si λόγου. idest a sermone, luem audiens Vlysses apud Alcinoum; statim recordatus est illorum omnium, quae in eo sermone proserebantur. Sunt vero in contextu et illa verba perpendenda τὸ meAIta G I. idest conspicatum aliquid sentire. vel cum aliquid aliquis viderit rursus id sensa percipiat. exempli causa. Conspicatus ego sui Athenis Socratem,eundem postea in Gallia pictum videns .illius recordor statim. Sed Aristoteles ait, αδε uis. quia non semper memoria sit,ex sensu videndi; nam tantundem set,si audiero aliquem loquentem;ex sermone,in quo illius mentio facta sit Colligo igitur summatim ea, tuae diusta sunt.14emoriast,quotiescunque aliquem

conspicati prius, & allocuti,rursus eundem intuemur,aut alloquimur.Nee tamen re in intuearis rursus ipsum met, aut imaginem ipsius expressam. tantundem enim memoria ex pictura renovabitur.atque hic primus est modus, qui fit per sensum oculorum. Memoria eadem sit etiam, quotiescunq. aliquem prius conspicati suimus, aut'

225쪽

aliquid gessimus rursus audimus aliquem de iis loquentem .sermo enim ille memoria affert; atque alter hie ela modus, qui ad sensum aurium pertinet; sitque audiendo,

utrunque isitur volens complecti, atque exprimere Aristoteles est,ri, ἰύω generali vocabulo,senti edi, usus. quia per utrunque sensum memoria sit.

Quartum per syllogismum: vi in Cloephoris,quod similis quidam

, accessit: similis autem praeter Orestem nemo: Orestes ergo accessit.

, , tum quod Polyidis de Iphigenia est.verisimile est enim ratiocinatum se fuisse Orestem: qubd,cum immolata soror fuerit, sibi quoque, ut im-

m moletur, contingere. Nunc declarat Aristoteles,quartam speciem agnitionis. quae fit per rationem ,hanc vocat Aristoteles συλλογωμον,quia collisitur ex eo quid erat ante notum neque discrepat a serma syllogismorum,qu.imuis sertasse simpliciore quoda modo,& latius hine accipitur, nectue adeo exacte. Ducitur vero huiusmodi ratiocinatio ex qua oritur agnitio a similitudine aut morum,aut staturae corporis;exemplum est ex Cloephoris, huiusmodi. Accessit quida similis;Nemo similis praeter Oreste,ergo accesiit Orestes. Satis patet,qua elegans,artificiosaq. agnitio ducatur ex ratiocinatione in hoc exeplo, erat enim illud notum,ac probatu;nemine simile illi esse praeter Orestem,ex qua altera simul propositione,conclusio ducitur.Videtur aliquis poeta loquens de Iphisenia tali usus ratiocinatione, seu de Electra;nam Sophocles in hac, Euripides in illa indi cit agnitionem erga Oresten,alio tamen modo,sicuti patet;nam diuersae sent fabularum constitutiones,diuersa episodia diuersae solutiones quoque, etiam si circa eamdem persenam,& actionem versentur;quod stiperius copiose docuimus, unum hoc in praesentia de Cloephoris dicam; lorem fuisse apud Athenienses sacra Cereris eslebrari;quo tempore virerent segetes nam χλοπ gramen virentemque herbam vocabant. Sacerdotes vero dicti a reipsa χλο σοροι, scuti in aliis eiusdem sacris dictae vide quibus quia passim apud Graecos;& Latinos multa legi possunt; ideo a me praetermittuntur. Alterum Exemplum affert Aristoteles,ex Polyide Sophista,qui pollea tragoedias scripsit,est autem huiusinodi;Orestes eum audisset mactatam Iphigeniam sororem iussu patris, facile ratiocinari potuit se quoque mactatum iri, quod esset eius frater,atque haec sane est illa ratiocinatio, qua utimur, quotiescunque timemus aut comiseramuri, nam cum videmus, hominem similem nobis malum aliquod,& incommodii suisse perpesiu;timemus statim, ne aliquando ide nobis accidat,ac omnis planὸ timor ille,& comiseratio fit per ratiocinatione.licet vero suspicari ex hoc exeplo, variis modis a veteribus in tragoediis conficta episidia;plurimi enim refert, qualia sint, quamque cohaerentia cum actione;nam uti toties dictum est in hoc omnis versatur poetarum industria;possuntque pro suo iure Episedia varia excogitare; modo acti nem ipsam non mutent. Exemplum si quaeras praeter ea quae dicta sunt ante, poterithoe cognosci, ex Macareo,qui imprudens,latensque se ipsiim,concubuit cum Grore; mox tamen agnouit, sed antequam agnosteret, indueebatur ab Euripide suadens

Atolo patri,ut serores fratribus despἴderet; coiungitque vinculo iungeret,rem quippe seam Macareus agebat,at instius, imprudensque, uti diximus. Actio igitur hee est: ut dicatur Macareus imprudens cum imprudente,ignorant ue id ipsem serore coivis ad quem vero modii reserenda sit,satis patet ex iis,quq superius declarata sunt. reliqua, ut magis artificiosa esset sabulae peripetia excogitata sent ab Euripide, atque Epis odiis inclusa. de hac re meminit Dionysus Halicarnasseus libro secundo,

ἰλυῶσμίνδε λογίη,ubi ait ab oratore multa eo artificio proserri,ut disiimulanter,atq

inconsulto dicta videantur , quae tamen postea consulto dicta videri possint. exem-

226쪽

di, ploqtie id probat Demosthenis, mox ex Arolo Eurii':dis haec prosert. α u rbs L

dia seu ο λογοσνοῶ ν 1, κἀ τηι υλὴ Haec , atque alia multa si nonnulli noli rotatis homines alioqui doctissimi,qui tragoedias scribunt; diligenter considerassent in hac ea-Hem Macaret actione conitituenda; non tam procul aerrassent a veterum norma. &artiscio. Uerum redeo ad Polyidem : de eo qui volet, legere nonnulla poterit apud Suidam. Exemplum simile illi elle poterat, si dicas Athenis exularunt multi plutos b-phi,probabile est igitur ratiocinatum fuisse aliquando Aristotelem,sse quoque exula- urum.1, Trai sis τῶ/ns Θεοῖ- αιτυμ, οτελων, ως cρκαν κονα ,α 'unx Μὴ ταῖς di, Pa - . ιασαι γαγγ πέτρηον μελογε ὶ ο Aμ μίαν , οτ ά τούτω α --,, θαφν αι P. Y γαργ o MM G -racbξα

,, Tale est illud in Theodectae Tydeo veniens ille, quasi natum in-

,, uenturus extinguitur: & in Phoenissis,quae locum conspicatae instare,, sibi fatum propterea commentae sunt: quoniam in fatis haberent, ibim debere mori: etenim in eo fuerunt expositae.

Affert aliud exemplum Aristoteles ex tragoedia Theodectae, quae inscribebatur Tydeus: non extat fabula haec, ideo dissicile est rem totam exacte intellisere,de Tydeo quidem te itur apud Euripidem in Phoenissis quiddam, quod ad illius calantitatem demonstrandam pertinet, exulasse enim eum refert Euripides, & patria pulsum,sicuti Eteocles quoque qui ambo Adrasti erant generi facti, spe reuertendi in pa,, triam, illius ope nixi. Verba Aristotelis in contextu haec sunt. Pu έλθων ωα si μν κἰν se Metis μοm, . Sed aliter se habet in manuscriptis libris,idni illis duobus, qui stant in se Medicea bibliotheca; thim in eo, hii est apud me, nasic legutur, Ob λθὼνωσάρήπωνιῆν, is a Bisistia Res . quae verba multo iunt apertiora, & magis pertinere videntur ad rem,

nam peripetia quandam habent in se:& si agnitionis nullum vestigiu apparet. De Tydeo multa legi possunt apud Statium,ideo nihil est necesse, ut ego plura proferam. Aliud exemplum affert Aristoteles ex eodem,ut opinor,Theodecte,Grqcus conte γγ tus habet. καὶ . 'iapo . quae verba plane nitul signiscant. Paccius vertit Phoenissis , sed ego pro certo assirmo,cum Euripidis Phoeni illa extent;non elle quidpiam simile in ea tragoedia, manuscripti libri omnes habente. τασς mari , quam lectionem non prorsus reiicio , nam Phineu fortasse,aut Phinei filios aliquis tragica imitatione expressit;atque Theodectes ipse, ut opinor α α & si Suidas scribat σαίω, it hue po- ,, stulat ratio. Nisi sorte legas M a. nam Athenaeus sabulam Sophoclis citat libro xi.

ubi loquitur de Cinara. Idem quoque Ionis Chii ωανα sepe nominat diuerss i ei,δε Eubuli. Diiudicent docti,quid sit hoc loco reponendum potius,ego magnopere sequor manuscriptorum librorum authoritatem, qu i de Phineo, aut Phinei filiis quidpiam praeseseruirimam Phineus uxoris suasu filios excecauit, ira Deorum postea& i pie luminibus priuatus fuit;iniuriamque diu passus est Harpyiarum postremo ab Hercule peremptus, qui in sylva deprehendit errantes silios Phinei excaecatos ;&abiis cum audisset scelus patris, vehementer indignatus hominem peremit; Hinc tragoediae argumentu extitit de Phinei,& eius filioru calamitate. inducebantur autem in ea tragoediam mulieres, quae conspicatae locum, in quo ante audierant se morituras, statim secum sipputantes locum illum ita vocari; agnouerunt sibi impendere exiti a.

Atque haec quidem agnitio est ex ratiocinatione. Non dissimilis agnitio est illa Oedipodis Ses νολυνω apud Sophoclem, quam superius retulimus.

227쪽

, Huic& adiungitur illud, quod in theatro per paralogismum fit: exempli gratia, in Ulysse falso nuncio, hic quide arcum cogniturumis se dixit,ille vero tanquam arcu cognoscendo ab eo,propterea parato- , , gismum facit.

Postquam sitis multis exemplis declarauit Aristoteles, qualis sit agnitio, quae sit per ratiocinationem exponit quintam Agnitionis speciem; quam ait compositam esse ex paralogisino theatri;qui paralogismus speciem quandam liabet syllogi sint. nillil enim aliud est paralogismus,quam Usa ratiocinatio, quae reprehendi potest,quod in ea ex

iis, quae silmpta sunt, non conceditur unum, plura ue. sic enim Cicero ait lib. primo de Inuentione.capite de reprehensione quod recetiores vocant peccare in materie. Sed consideremus hunc locum aliquanto diligentius , est enim perquam difficilis, &obscurus. Paralogisinus non ita exacte debet accipi hoc loco di itum, ut solet apud Dialecticos, in una tantum conclusone.sed reserri ad totam fabulam, Ceu partem rubulae, in qua agnitio fit; recensenIurque ea, quae consequuntur agnitionem, nam in tragoedia agnitio per paralogismum vocatur ex similitudine eius paralogi sini; de quo loquuntur Dialectici. Sicuti enim omnis argumentatio, quae Propter aliquam ex iis causis, quas enumerat Aristoteles in libro-oc rasis, ubi agit de Paralogi mo, minus co igit, atque concludit, eo nomine vocatur; Sic apud tragicos agnitio per paralogi simum dicitur,quae minus firma est, quia priora,ex quibus deducitur auesilia sunt; aut parum selida. praeterea scuti saepe contingit, ut patalogi sino sepe decipiantur ii,quibus cum suscepta est di sputatio, si parum perspicaces fuerint in vitio arsumentationis perspiciendo,antequam cocludatumsic saepe st: ut poetae tragici agnitionem faciant inter aliquos, parum veram.st autem huiusmodi quotiescunque ex rebus ignoratis,veluti cognitis deduci tunerrore illius,qui antecedentia agnitione non videt repugnare agnitioni ipsi, & iis quae consequuntur agnitionem. Atque,ut exemplis omnia patenciamus,res ita sese habet. Socrates Romae non fuit unquam.aitque se non sui sib, verum aetnoscere se pictam in tabella urbem, singulasque regiones urbis, Theatra, Turres, Templa,& domos. Repusnantia haec sunt; aliquid non vidissse unquam;& dicere se agnoscere postea.nam nihil recognoscimus, nisi ante prius conspeximus.Vercim esto; aliquis no animaduertens illa repugnantia esse; cum eo loquitur, de rebus, quae Romae sactae sunt; deque singulis hominibus,templis, aedibusque, ac si Romae ille diutius esset commoratus, possetque agnoscere ipsam. Sermo hic quia habetur cum eo, videtur fieri per paratost sinum. Exemplum,quod aisertur ab Aristotele, huiusmodi est . in tragoedia quae inscribebatiir. Divicis 4 lienim' quidam di- ν' xit se arcum esse cogniturum, quem antea nunquam viderat; haec sibi repugnant, ut patet; Alter vero tanquam si ille agniturus suisset arcum; ita locutus est cum eo dei cep is in loquebatur cum eo,tanquam si agnouisse id aliquando seri ,egereque summo artificio cum aliter agnitio confici non possit,

neque solutio Abulae. Aude quod tragoedia illa vocabatur , idest falsi nuncians qui salsi nunciat:decipiat alterum oportet mentiendo. artificiose igitur poeta is confinxisse videtur salsam agnitionem per paralogismum, sic enim postulabat tabulae ratio,ne quis sertasse credat id vitio poetae factum. induxit igitur stolidum hominem poeta, quisquis ille suit deceptum repugnatibus illis duabus rebus,quae sine

arcum non viaisse, & arcum tamen se agniturum.artifex enim mendacii hoc laqueo homi nem irretivit; ut postea multa alia ab eo eliceret. Spectatorum verb gratia hic sit paralogismus;vt decipiantur, etiam ipsi,si minus obseria ent mentientis artificium; vix

enim a paucis, neque peritis hominibus paralogitai cognoscuntur. Aristoteles lib. Rhetoricorum

228쪽

Rhetoricorum Π.non longe a sin locum similem demonstrat apud oratores in causis. Solem enim sepe amplificare factum, antequam ostendunt factum. Exempli causa. Roscius parricidii accusatur.Conatur accusator miris modis amplificare scelus, eluiaque foeditatem,& atrocitatem ostendere antequam coiecturis probarit ab eo patrem peremptum,quod Roscius inficiabatur. Si iudices igitur, patiantur se transiuersos agiturbulenta illa oratione; ut damnandam censeant parricidii Roscium nec animaduerterint,sactum no fuisse probatum; fiet ab oratore callido paralogismus, quo decipiet D parum cautos iudices.Verba Aristotelis fiant. ἄν-A τλω τι δε , A ,, eri, ζω, Ma Anni a Marin επο πιαε bri aγμαται Gi ,; tiar primat Oais κεν ῶν ό πω αἴπι λ ιν se,. x Ita Min δονο κοσνγορῶν seM IO μνοιν Isi θύ separarate οὐ si sp Ο 'acia: οἶ ,παψαν, ἔμη ἰ ro lχύι Graecus Aristotelis interpres , ' recte locum hunc interpraetatur,& apte. his verbis. ιταν et ὀ mi Albia, nι αδε ἰσόν-6

,, ρουν rina αυἱ P πα- α Sic iam,opinor patet locus, qui ante obscurissimus videri poterat.

Omnium vero optima ex parte rerum agnitio est: a qua videlicet

ex verisimilibus admiratio ipsa paritur, qualis illa in Sophoclis Oedia' pode, ct in Iphigenia. Siquidem verisimile est literas hanc mittere cu-V pluisse. Huiusmodi enim sola: absque ullo vel impresso signo,aut etia' extrinsecus,ut monile, fiunt.

Sexta agnitionis species est. quae enascitur ex rebus ipss paulatim deducta secudum verisimile,aut necessarium;cum magna admiratione α stupore animi illius qui agno scit, thdm etiam aliorum omnium,qui audiui. Atque sane ita debet intelligi locus hie. cum in actione ipsa aliquid inest ex quo existit agnitio;quod quale sit declaratur exemplo allato ex tragoedia Soyhoclis OEdipode Tyranno. Cum enim Tiresias vates incenatum Oidipodem dixisset caede Laii; neque adduci ad id credendum po stet Oidi pus,sed existimaret potius, vatem a Creonte corruptum talia protulisse; serueretque ira, superueniens nuncius, qui illi nunclauit mortuum Polybum patrem,vocarique illum 1 Corinthiis ad resni administrationem; dumque se redire Corinthum nolle ac firmat Osdipus, metu incestandae matris, sic enim acceperat ab Oracu lo ille vero ut metu Osdipodem liberaret ait,matrem illam ipsius non esse; paulatimque dum narrat vi a pastore inuentus in sylva,ubi fuerat insans expositus , allatusque Corinthum ad Polybum Regem,& ab illo educatus suisset, agnitionem vides enasci ex ipse narration quae circa actione fabulae versatum,neque extrinsecus sitimi ab ulla re; sed ne confingi quidem sere ab ipso poeta, quia ex actione prorsius pendet. haec quippe agnitio magnam admirationem assere auditoribus; tum etia Ordipodi ipsi, mirisque quibus dam modis illius,caeterorumque animos percellit. quia praeter omnem spem contingit &miseriam affert; cum potissimum felicitas expectaretur,& solutio ab omni metu.Haec comode poterit quilibet attente tepens apud Sophoclem obseruare; animaduertereque quomodo ex actione ipsa,& rebus, quae fabula cotinetur,agnitio tota existat Ac plane si diligenter consideres,agnitio haec,cum rebus ipss tam arcte cohaereat, secudum necessarium videtur esse ducta. tali ipitur arti scio usus est Sophocles in ea tragoedia;quale nescio,an in ulla alia, vel apud ipsum,vel alios poetas perspicere quiuspiam ; sed ne excogitare quidem , posit. Alterum exemplum affert Atiliote -

229쪽

les ex Euripidis Iphigenia; in qua sicuti diximus omnis agnitio existit ex verisimili, quia confinxit secundum probabile Euripides Iphigenia epistolam scribere ad Or

stem fratrem,in Graeciam,cum nacta esset occasionem eius mittendae. Haec agnitio,si

consideres, non ita insita est in ipsis rebus,sicuti prior illa Sophoclis, neque tam arcise cohaeret. Eristola enim illa praesesert quiddam,quod extra fabulam, actionemque est; et si connectitur per Episidium miro quodam artificio. Huiusmodi igitur sunt agnitiones,quae ex rebus ipsis ducuntur,atque ex actione enascuntur non autem a fgnis, quae vel a poeta confingantur,vel sint περιδε μα, ut anuli, monilia, & huiusmodi. Vertim dicat aliquis in Iphigenia duci agnitionem. e S ehisis, & quidem hoc est ex anuli Qillo quod ostendit Orestes .Respondeo in ea tragoedia duplicem ersi agnitionem, et priorem quide esse magis artificiossem, in qua Orestes asnoscit Iplii Iema;Altera vero,in qua Iphigenia Orestem agnoscit, minus esse artificiosam, quiauciturix et i m ιδεμ o. Sed de priore loquutum Aristotelem.Verba illa,mes, rante rei. :s3 ylari rhais , rara πιρμγων. non apte verti neque intellexit Paccius,cum ait. Huius D modi enim solae absque ullo vel impresso signo , aut etiam extrinsecus, ut monile, sunt. nam evcla appellauit Aristoteles, ea, quae a poclis confinguntur ex . verisimili.

Ab his vero probantur, quae ex syllogismo.

Postquam Aristoteles omnia Renera agnitionum expositit, diiudicauitque omniupraestantissimam agnitionem esse, quae ex ipsis rebus, fabulaeque actione ducitiir; e ponit etiam,qualis secundo loco sit collocanda,eam aute ectas et sectando loco pone da,quae sit per ratiocinationem; Atque summatim ut dicam;Aristoteles praestantiores eas iudicauit esse agnitiones, quae propius accederent ad eam, quam praestantissima esse dixit: eae aute propius accedunt, quae magis ex rebus instis infibula & ipsis visceribus actionis sumi videntur. Extremo igitur loco ponendae illae, quae ex signis ducuntur;atque ex his illae minus artisciose, quae a signis extrinsecus positis in corpore,ut a monilibus,anulis, nam aliquanto praestantiores sunt,quae ducuntur ex signis a poeta conficiis. hac igitur norma agnitionum genera distinguit, ac diiudicat Aristoteles. Verba Graeca, quae sunt in contextu artius potui sient verti, sic.Secundo loco censendae sant eae agnitiones,quae per ratiocinationem fiunt. ,, Δει ABkιωθους αμι νω, Y τη λερο αμα. Z γάζερ οπιμαλ α προ ομμοί ν,, τει illa v. ος -α. e. α γες ψ ονύν, ωGro παρ αυUς γεγυιάν ς Τοῖς γ, Στρε πν,Μ κium Γλα πιπιο . Pinreti ita.

M Carteriam csistituere fabulas oportet,& ita eas elocutione construes, re, Ut quὶm maxime rem ante oculos ponant, scenim quae manifestis.,, sima fient poeta inspiciens, perinde ac rebus,dum aguntur, intersit,cu,, decorum ipsum inuenerit, tu pugnantia minime illis latere poterunt.

Hactenus Aristoteles de moribus,quae fecunda erat tragoediae pars, atque de generibus agnitionum exa te locutus est; aliud quidpiam aggreditur,quod maxime necessarium esse videbatur iis,qui tragoedias essent aliquanao scripturi. Non quivis callet tem scribendi tragoedias,nam multi confuse,temereque scribunt;nulla vientes partium dispositione,neque perspicientes satis, uid deceat,quid ue non deceati,saepeque extremas partes actionis ita es sngunt,ut discrepent a primis; aut cum illis non coli: Teant;neque rationem habent au)itorum,quorum oculis,auribusque in primis est inseruiedum; Quid multis absona quam plurima, & absurda videas in illorum scriptis. Aristoteles igitur dat hoc loco certam normam,di Methodum, tuam sequi poetae debetit in scribendis tragoediis: Et nimirum eiusmodi est, ut si exacte eam seruare voluerit nilut vhqua perperam scripturi sint quod aure reprehendi possit.Velim isitur diari ligenter

230쪽

ligenter omnes legant,observentque METHoduxi hanc praesaram Aristotelis; quq nihil utilius, nihil pulchrius excogitari potest. Primum praeceptum est, ut poeta, qui aggreditur scribendam tragoediam, abulam constituat. Conlii tuere autem fabulam nihil aliud est,quim breuiter colligere, atque explicare summatim actionem , cuius imitatio facienda est, ex hac re hoc capiet commodum, quod facile perspiciet,qualis sit fabula,quam tragica, An peripetia habeat, agnitionem,& perturbationem; An denique simplex sit,an duplex; Antota;&integra, An una, an plures . Magni enim refert hqc omnia antequam describatur tragoedia,habere cognita;Sed non fatis est smpliei quadam ratione fabulam,actionemque constituere;conari etiam debet poeta; ut opus, ornatisque, ac maxime significantibus verbis eam constituat; sibique cultiore

quadam tarma expolitam ponat ante oculos; sic enim facilius dilucidiusque perspiciet, quid deceat, quidue non deceat; quid superfluum sit; quid mutilum, non secus ac solet in Theatro spectator, auditorque ipse, qui singula optim e diiudicat; omniaque, si quae insunt, perspicit vitia fabulae ,& errata poetae, digno scitque quid tenue, quid exile, quid nimis tumidum, quid redundans fuerit. recitatio enim ipsa di actio scenac.i omnia detegit vitia,quae alioqui latent legentem,& scribentem. Poeta igitur qui actionem sabulae ornat edescriptam sibi proposuerit;quasi spectator quidam in scena intuebitur singula exape;intereritque ipse agendae fabril .maximum est

iudicium vulgi,m picturis poemat musque iudicandis; nec mirum, si Cicero accommodate ad aures vulgi saepe scribendum dicendumque oratoribus esse monet. acerrimus enim iudex hopulus est simul collectus in unum omniaque sibodoratur diligenter; Poetae dissicillimus is est propositus in scribendo labor, ut inueniat τὸ π,x. in- Dentumque dispertiatur in singula genera personarum, moratamque apte ab omni parte suam faciat orationem. Sed nulla via sicilior,apertiorque est ad inueniendum vi et M , quam ut fabulam constituat, Omateque dei criptam subiiciat sibi ante oc los, sic enim fiet ut statim decorians videat quale sit;quomodoque seruari debeat.Cic. M in Oratore ad Brutum ait Mihil dissicilius est in oratione,quam quid dec eat videre, M et rct appellant hoc Grsci. Atque sane maxima erratorum pars in scriptis oratorii,& poetarum prouenit ex huius ignoratione. summum vitium in oratione, ut sint aliqua repugnantia,neque consentanea. Vitabitur igitur ab eo, qui perspiciet m et sera. Perspicietur autem facillime eo,quo est ante dicti im,modo. Σκραῖον δcTGIv,G an ιορ tu κίνω. ογέν-η ρυα. κδ Θόρύν

is Argumento sit illud. quod Carcino vitio datur, etenim Amplaia se raus e templo exibat: id vero, cum non videret spectator, obscu-- rum suit, cecidit autem hic a scena cunctis ob id spectatoribus indi ,, gnantibus.

Exemplo probat id quod dixitAristotelesaia Carcinus in scribenda tragoedia, quae

inscribebatur Amphiaraus,cum confuse, temereque omnia proferre turpiter est lapsus .nam cum tota ipsa sabula in Amphiarao Veriaretur, omnia erant exacte exprimeda,quae ab ipso dicebantur,& agebantur,ut ne quid lateret spectatorem, ex iis praesertim,que magni sunt ponderis;in primis constituunt actionem. exemplum sumi potest ex Ogdipode Sophoclis. Circa eius personam tota versatur actio. in actione autem inprimis cosideratur peripeti atque calamitas; appareat itaque perspicueque videatur oportet,id per quod veluti meatum transi a felicitate in infelicitate; hoc si lateat spoctatorem, latet autem quotiescunque non exprimitur euidenter merito indignatur,exploditque poetam Atque ut propius rem attingam,sicuti meus est mos, iuuan

라틴어 텍스트