장음표시 사용
291쪽
nominumque immutationes. qnandoquidem id , quod praeter usi in ' Communem fit, quatenus a proprio diuersum est, illud minime ple-
N beium efficit: quatenus vero cum usu communi conuenit, claritate.
Potitisset quispiam mirari;Cur Aristoteles ex octo qualitatibus praedictis metapho ram in primis ottendisset magna vim habere in oratione poetica, si misceatur propriis nominibus;reliquas vero qualitates quasi inusitatas,& partim aptas praetermisisset. . . statuit igitur Arist. aliqua quoq. vim in illis esse, nam si verbum aliquod proferatur;
tiliamis libro primo Capite quinto. Necesse plane fuerit his figuris distinctam orationem ornatiorem videri;nec humilem, sed adnotandum has qualitates nonnullas posse esse,aut in aliis distionibus,aut in iisdem,in quibus etiam inst proprietas.Si in diuersis, patet talem esse mistionem, ut propria perspicuitatem afferant,qualitates autem aliae,aut additio,aut detractio,& reliquae exornent sermonem,esticiantque,ne humilis, & plebeius sit; si in iisdem, separatim haec in una dictione consideranda sunt, vi illud Homeri libro primo Iliados.
Quapropter errant non parum qui huiusmodi dictionis genus a culant,quique Poctam ipsum incessere audent. id q uod priscus Eucli des secit. quas facile quis confingat, si ei, dum iambos conscribat, in ' ipsa dictione nomina quantumlibet extendere liceat: quemadmodii. ' Α-: & Ουκαν γειν id e Gεκε νον Φελεχον. itaque ' ridiculus esse apparet qui hoc dicendi modo usus est.
Cum igitur talis mistio sermone poeticu ornatiore reddat; illi temerὸ videntur secis
las varias,quas apte diximus fieri in dictionibper additione,ablatione,intertositione, ct reliquas qualitates.Quibus Home.in primis usis est in suo poemate: Euclides olim poeta in seis iambis ob hoe ipsum acriter in Homeru inuestris suit; tali .vsus in ra- Mane, Atqui inquat sacile suerit c uiuis stlabere poema, si liceat dictioni addere, de- . .: c trahere,
292쪽
trahere,&interserere aliquid pro arbitratu; Hunc sensum peruertit Paccius in sua versione,quia que reserri ad dictum Euclidae oportebat, retulit ad Aristotelem , sed facile est totum illius erratum perspicere, di aptius vertere, scuti nos declarauimus Sed redeo ad Euclidem:vide quaeso hominis huius imprudenti et stoliditatem: in eo ipso,in quo Homerum represendit, lapsus est, nam eodem genere orationis usus est in suis Iambis in quo varietates eiusmodi essent, quod eo minus decet, quo Iambimagis smiles orationi solutae esse debent,quam Heroici versus, quibus usus est Homerus, profert autem Aristoteles Euclidae Iambicos versiis duos, ut rem totam perspiciamus. γγ ἔ2χα σμαραεῖα laclata Alter versus est
Ita in vulgatis libris corrupte scributur versis hi , ut vix elicias sensum. Manu scripti
diuersa nonnulla habet, a risisA; in qua dictione tota vis reprehensionis esse vi detur, nam additio est, ut ονδε .&similia, quae ad locum reseruntur , qua saepe uti tur Homerus,sed Iambis sertasse non conueniat,quia proxime scribuntur formae s lutae orationis. Habet alius manuscriptus liber . sed non probo . nam legendum estim , ut reseratur ad ια H idest Marathonem quae urbis est appellatio) proficiscentem vidi Charen. nam habet alius liber, quod valde p robo, ut virum quendam ita vocatu denotet. In altero versu varietas est primum in illa dictione γπιμί--: nam manu scripti libri habent ψόρί - . itidem in illam, . scribitur enim ηα. praeterea in illa H , - , nam scribitur sic. si vita . . in qua ductione putarim totam vim reprehensionis esse,nam quid erat,quod in iambis tam liorrida,& inusitata dictionis figura uteretur Euclides .l Vicv is dicunt Graeci veratro purgare, quod ad infamam refertur,ut Horatius quoque saepe dicere solitus est. Α, ΤΟ Α μετορν κρινον ἀτα ν Aa τ μκωD Y plo. ρορπις, νου ρας, tu τοῖς α
,, Atqui mensura aeque omnibus partibus regula est, nana quisa, transsationibus, linguis caeterisque huius generis vel indecenter, vel 3 assectate usus fuerit, pari ratione ridicula struxerit.
Praeceptionem dat Aristoteles,quae ad mistionem earum qualitatum in oratione spectat,videndu est inquit ut in omnibus modus adhibeatur, ac ne qua ex illis superet reliquas, praeter ' πον. si enim propria superent, humilis erit oratio; si transsata, oratio fiet obscura, & aenigmatica. apte igitur haec illis miscenda. si Ar his est invetere Graecorum dicto.N Est v in Nixi Is inquit Terentius apud Latinos. Rursus
di illud notissimum i ios e. πῆ seo. Quintilianus libro decimo poetae alligati ad certam Pedum necessitatem non semper propriis uti possunt, sed depulsi I rectavia necessario ad eloquenda quaedam confugiunt, necnautare modo quaedam Verba, extendere, corripere, conuertere, diuidere coguntur. Haec ille,in quibus satis patet quomodo qualitates,sigurasque illas orationis inter se misceant poetae. Sed omnino antra modii omnia sunt facienda.
si Quantum vero concinnitas in carmine polleat, vel ex eo consid si retur, quod loco nominum ad mensuram in oratione comparatorum
293쪽
X varietate linguarum,transationum, caeterorum q. generis huiusmo-
'' di. si quis proprias appellationes posuerit, veram nos attulisse rationem inficias non tuerit,id quod Aeschyli, atque Euripidis in eodem
faciendo iambo pariter versantium exemplo apparet: nam cum hic unum duntaxat nomen lingua non trita loco proprii immutauerit,
' tam pulcher apparuit,quam ille abiectus est visus. etenim in Philocteis te Aeschylus hic locutus est: Mei pedis carnem exedit Phagedama: is ipse vero Euripides,loco exedit,epulatur apposuit.
Preceptum dat hoc loco Aristoteles,quo docet, qua ratione aliquis cognoscere pors quantam venu statem eserem, ac dignitate in sermone poetico;& praesertim Hemicorum seu Epicorum poetarum hi enim plurimum translationi b. & aliis muta tionibus ututur habeat metaphora,varietas nominum,mutatio, additio, & reliquae id genus qualitates;est autem huiusmodi: ponderandae sunt qua lance nomina & conandum in metrum intrudere alia nomina, ubi prius alia erant collocata, tunc facile perspiciet quiuis quanti momenti sit hoc potius,quam illo uti nomine, Paccius ver-ha illa ia uίων F δεο μεταπειν τι ita vertit,loco nominum ad mens iram in oratione comparatorum.Sed, τὸ μί π,debet verti aliter,hoc est. I N ME sev M, loquitur enim de metro Epicorum poetarum Aristoteles. Manu scriptus liber Medicsus habet istitiis, quae multo aptior lectio est . iubet enim Aristoteles loco priorum nominum alia reponi in metris, ita ut metra non dissoluantur. Sed adhuc apertius rem t tam declarat.sic. loco peregrinorum nominum, inquit & trassatorum, & aliarum dictionum, que varietatem,ac mutationem propter aliquam ex illis octo qualitatibus praeseserant, ponantur vocabula,& nomina propria & tunc licebit cognoscere veri csimum esse,quod a nobis dictum fuit. Affert vero exemplum eiusdem versus de eadere prolsi a duobus summis poetis Aeschylo,& Euripide: uterque enim in Philoctete exprimere volui quomodo ulceribus paulatim carnes ipsius pedis absumerentur, &Alchylus quidem ita inquit.
Translate quidem nam totis est edere seu vorare. Sicuti etiam apud Latinos Vergilius locutus est in eadem re lib. I D.Georg. Artus sacer ignis edebat. Euripides autem eundem versum protulit una tantum mutata dictione, nam ait.
Translate quoque & ipse,sicuti Aschylus. Sed aliquanto etiam magis . nam D ναθω quod est conuinari,& epulari dixit, pro ridi in sicuti Uergilius quoque lib.i i. AEneidos,quamuis de serpentibus loquatur,ait. is Miseros depascitur artus. Homerus lib.x i.Odysse.de Polyphemo vorante loquens ait.
Sed afferam ego ex Vergilio quoque unum exemplum ex quo cognosci possit,quantam in poesi vim,& venustatem habeat metaphora; nam si loco trafati verbi eropria ponas; animaduertes orationem languere,humilemque fieri. Versus hic est lib.i ii LArneidos.., Vulnus alit venis,& coeco carpitur igni; Si translata verba mutes; locoque ipsorum proseras propria;hoc modo. A ffectionem pmoris interiorem paulatim auget.& occulto consi imitur amore. Hinc Cicuibro deos.I I I non sine caμsa improbat eorum exercitationem, qui Ennii narrationem aliquam sibi proponentes, conabantur aliis verbis exprimere easde res; cum enim poetaoς optima quaeq; vos abula tu propria,tu tractata occupas letinuit Mysus erat eius exercitationis
294쪽
M Ad haec. Nunc autem paruus me existens turpis ineptus: verbi gra- tia: si quis asserens magis propria, id ineptus immutauerit: hoc pacto: Μ Debilis insormis me existens, exiguusque: itemque, Indignum cur- ,, rum,& exiguas dapes: dicatque currum prauum,& prauas dapes: rurri susque pro Iones vociferantur, Iones clamant.
Aliud affert ex Homero exemplum unius versus, in quo si transsata verba mntes in propria;animaduertas humilem,ac Brdidam sere oratione fieri.Versius hic est lib. t x. Odyssee. ubi Polyphemum facit conquerentem ac simul indignantem, quod Vlysses tam pusillo corpore sibi vim intulisset.
Legitur in hoc cotextu Poet. αε anilite aute scribitur aevixin . Verba transsata in hoe Homeri versii sunt ιλιγαν.& ἱ-raesi& αι , σ.quae si per propria vocabula reseras, dicas paruus, imbecillus .alia sunt in contextu exempla notissima. ex Homeri versibus ιυνυμ m. habent vulgati libri atqu e ita vertit Paccius, Iones vociferantur.Sed manuscriptus habet μό-. ad litora enim clamor metaphorice a poeta resertur. reli
qua patent, neque egent mea Interpretationem.
se Ariphrades praeterea, carpebat tragoedos,perinde ac in tragoediis si suis his uterentur, quae in communi sermone diceret nemo : ut Au ,, α ,pro αγμιπιων, id est domibus ab , pro ab domibus: & σέθεν pro reis,
,, id est sui:& νιν pro ουοῖν id est ipsum :& ἀχλλε- - ει pro si id est Achille de pro de Achille,caeteraq huiusmodi: prorsus ignoras, se quod haec omnia dum proprium vitant, plebeiam interim dictionem is effugiunt.
Ariphrades quoque tragicos poetas reprehendere solitus erant quod in sitis versiabus nonnullarum dictionum ordinem subuerterent in collocatione , prser consuetuginem loquendi communem,quae est inter homines, dum familiariter colloquuntur hanc enim imitari debent pro viribus non modo Comica poete sed etiam tragici, qui ideo iambis ut saepe dictu est usi sunt,quia proxime accedunt ad vulgata forma loque di.Uetlim tam longὶ eos ab hac recedere dicebat Ariphrades, ut auaerent aliquando ea proferre, quae ne in varietate quidem, & mutatione figurarum diationis solent concedi hoc enim intelligit per Axλεκτ' Vel quod magis crediderim communem,ae quotidaanu sermonem, quem inter se in comuni conuictu homines habent:qualia sunt haec δεμα--πἰμ, ἀω.is.cia potius dicendum sit - δ α ras ex formula quotidiani sermonis,& octo αλ, haec ubique Tragoedias Euripidis,et Sophoclis
295쪽
dispares . Verum de his hactenus, non enim hoc ad institutiim melim in prauentia pertinet, redeo igitur ad Aristotelis contextum. μ, γγ ἰν es, inquit hoc loco, sicuti libro Rhetor. primo. m. lioc est eo esse habitu animi, ut facile. quando opus suerit,enthymemata proferas.& excogites,vel potius iis abundes. M. Ciceri libro de Oti tertio,in translatione dici non vult Ingentes coeli semices quia dissimile est ; nec Chalybdim bonorum, quia longe repetitum. Nec Stercus curiae Glauciam, quia de mer,nec Tempestatem comes lationis,quia maius,neque Pupillum senatum mortuo Catone, quia durius.Verecisidam enim in primis este decet transsatione,quia irrepit in alienum locum Maxime igitur,accutissimique ingenii est translationes apte reconsngere, qui intueri Oportet similia, quae qui dignostit, facile metaphoram inde ducit.
se Duplicia vero nomina vi maximu in modum Dithyrambis quasi drant, sic Heroicis linguarii varietas, Iambicisque translationes, quanis quam Heroicis quidem supradicta omnia valde usui sunt. Iambicis,, vero quod maxime colloquia aemulentur, cuncta illa conueniunt no- is mina, quibus rite quis in ipso sermone utatur. siunt aute haec propria:
D metaphorica, ornata. Postquam satis Aristoteles de octo qualitatibus nominum ae de illarum apta mistione disseruit,diiudica quae ad quos poetas potissimii in spectent,ut quid huius quid
illius magis si proprium cognostaimis;quidque alter ab altero, cum opus suerit,mutuetur.Duplicia,compositaque nomina Dithyrambicis spestis conueniunt,sicuti etia Aristoteles libro tertio Rhetoric. locet,& nos alibi locum explicauimus non quidem edd his nominibus aliis poetis sit interdictum, sed quia ad illos maxime pertinent. Orationi quippe solitiae quam minimum conueniunt idque docet Aristoteles libros, tertio Rhetoric. via de primo Fenere 4 ρυν agit,his verbis. v 4 tris: τί tarn γανω
sed quod vitium in oratione seluta est, mina est laus in versi praesertim di tityram- bica;huiusimodi enim poetis cantilenis,harmonia numeri'.& saltationibus erat re- serta:de qua re copiose Dionys Halieam.in libro ruri riti ubi ait, dii A τἰ - D -ι καὶ - in ρατοῦ 'λον aetamur T., 2 τρογειν, νω M tar α δ τσπo mo Tro ' λαοῦ ω io Arirci, ita το r. 1 g. e. 1u is το πο, ταπι ili , τιτι δἰ in πο- Mib G ra , --δο,οw.Reliqua illi elegi possunt. γλῆ λ na sul, his quq cotineantur Juperius exposuimus Heroicis poetis, seu Epicos malis te appellare,coueniunt,de qua re postea uberius suo loco agemus. Transsationis autem tem Iambicis, Arist. lib. Rhet tertio idem refert. αἰ γ γλω DI Teo ἰIra remoti m iis M MM- Vt,μ, Dροῦ , τραὼ pistin D - ναῖ μαψ-Versim tamen, & si haec ita sunt distinguenda,siridulisque singula alii nanda; sciendum tamen Heroico carmini non γλωμr tantum adaptari, sed etiam translationes,et duplicia, compositaq.omnia. Et riirsiis Iambico competere transsationes,quia etiam in communi quotidianoque sermone transsationibus utimur;& s non admodum elatis,& turgidis .iambicus autupoeta sectatur quotidianum loquendi genus; hoc enim significauit Aristoteles cum ait 33 τὸ μ λις risia μὴ εἰ v ti iam saepe diximus, non tamen recipiet,eade de cau se,iambicum poema composta nomina,sicuti paulb ante demonstrati imus,ubi Eucli tu poetam reprehendebat. Sed Iambicus etiam Me in , quae una inter octo qualit tes enumerata suit,recipiet; nam Ornari plurimu vult nuntiat poeta. Quare summa
296쪽
tim ut eollietam,tres hae qualitates comunes omnibus sunt.Translatio. Ornatus.Proprietas.Eaequalitates quae continentur τασγλα - , Epicorum propriae sunt, aliquae etiam tragicorum. Duplicia nomina,tragicis, Epicis, Dithyrambicisque coueniunt,
sed Dithyrambicis in primis. Possit sertasse mirari aliquis cur hoc loco de Comicis nullam mentionem secerit;sed putarim ideo factum, quia altero libro, tui periit, aedesideratur a nobis,copiose,quicquid ad eos spectabat, persectitus fuit.,, Π0ὶ μῶ P - EAM κου e. vi meαφε ευμ, κ μ ημν ἰημνα - ει, α.
De Tragoedia igitur, deque ad actionem accommodata imitatio-Μ ne, satis hactenus a nobis liaec dicta sint.
Postquam A ristoteles ,de sabul de moribus, de sentetia de dictione,que partes erat tragici poematis,copiose egit, epilogo utitur sicuti patet. apte autem sunt illa apposita verba Σω μιμησε is orores. nam cum varia sit imitiai ratio,vti superius de claratum sitit,apud poetas in unoquoque poematum genere tragoedia imitatur agen . tes homines,offertque eos spectatoi ibus in Theatro tanquam agentes.quod propriu . est omnium Dramaticorum poematum; sicuti comoediae,et reliquorum. Atque ob id differunt ab Epopoeia,& aliis Sed nurari possit fortas te hoc loco aliquis, & simul a cusare Aristotelem,qui,cum ab initio sibi proposivisset sex tragoediae partes, de duabus nihil dixerit ; de A p p A R AT v scilicet & M E L o D I A. Verum puto de apparatu Aristotelem non meminisse, quia ad alios artifices pertinebat, non ad poetam, quae duo superius innuit,cum ait. . A Mar , - νκNα ειον τῆσM - α σὐ 2A H M. Em -Πασίω a1 v. x κἀσκη παρῆ τε cra, T. x M τωνα is.,, Praeterea praetermisisse disputationem de MELODIA quod satis esset res tota per se cognita;vt ipsemet superius ait; 'in xyi ' ν δαλμα ἴχει ποῦλ, quodque alterius esset artis propria, sicuti satis notum est;nam quod anIe a me dictum suit,veteres poetae cum Dramata scripsissent i ea recitari vellerisinecesse era ut saltatores, et cant res adhiberent,qui ad idipsum accommodatam saltationem,& harmoniam perdiscebant; erant enim apud eos insignes, peritique incine. μαναλοι, de quibus satis multita superius locuti fuimus.Sed a)do quiddam ex Plutaretio in lib. - is,ubi est. ,, τὸ δε παλ- ν liis ἀσμιλαντο Δο τόν dA Miphacis πυπω σωc G ' 'ρὰ HSum , M τω- λ ζαέν - μMDur, rea Maxisin.: - γαι - ποάσι-, e . AUλαῖ T μυι ma τῆσδ-M -- . Verum si quis scire velit,quali melodia veteres in tragoediis uterentum, d se clarat idem Plutarchus in eodem libro his verbis. μι. stiluus σA π Pomo is Axis . Arri,Mrsi cnἰ 9πφω πει--τυυμ λυδαὶ,παρ εσῶs On uno σD μαθῶν, 2 SQ γοῆνα iso C9u D .ligori με γαλ Vari καὶ asinos ν απιδί - ,, A me νον . Gia Ahs τοί a . γωλα Plato huiusmodi genus Melodiae exa- χἡ gitat in libris de legibus; Ideo Plutarchus ibidem inquit, τουτοδὶ ed visu ἡ ρίς εἰμ
. De narrativa vero S per numeros imitatione, quod ipse quoque fabulae, non secus ac in Tragoediis actus, consistere debeant; pariter-
e circa unam, eamque intesam atque Persecta actionem versari, incipio scilicet, medio, fineque conuantem,a qua sine,velut ab in-- tegro quopiam animali, voluptas quaedam peculiaris proficiscatur, is omnino manifestum est. .
297쪽
Haec ita vertit Paccius.Sed prima illa verba ego sic verte la aptius puto,et apertius. De Narrativa autem Poesi & imitatrice per metrum,quὁd in ea sabulas,sicuti in tragoediis,constituere Dramaticas Otorici. Varris modis Epopoeiam describit Aristote-
poeiam raemio talis duabus,opinor,de causis tum,qiua Poeta ipse narrat num quia aliquis diuersas suscipiens persenas modo lituus,modi illius referens sermones inducitur.hoc vero ab Aristotcle vocatur sertaen Mat,quae propria est lautus Poematis; quamnis non in omni poesi Heroica απαχ λα est, neque enim in Iliade,s cuti patet,cuius rei declarationem afferam postea commodiore loco. En timerat etiam Aristoteles in contextu ea, quae communia sunt Epopoeiae cum tragoedia oritur hoc loco dubitatio ex verbis Aristotelis, quae sunt in cotextu. cum ait. oportere labulas in Epopoeia Dramaticas est e non enim videtur hoc verum.quia in tragoedia exprimuntur pers inae, tanquam ipsae agentes tunc eam actionem, cuius est imitatio. In Epopoeia autem Poeta interloquitur,di narrat ipses dixiste,aut egisle.adeb,ut Poeta ipse videatur induere diuersas personas, quae tamen illic non sunt in recitatione, sicuti in tragoedia. Verum respondendum putarim; quamuis haec vera sint,esse tamen fabulas Dram licas etiam in Epopoeia;siquis enim, sublata persona poetae, qui interloquitur,n narrat,voluerit in scenam producere aliquod Drama Epicum, facile quidem id positi essicere;ex quo Dramaticum apparebit poema,non secus ac tragoedia, neque aliud est impedimento,quo minus totum possit in scenam porduci recitadum,quam longum temporis interuallum,quod est in Epop ei a non unius tantum diei,& noctis, sea plurium dierum mensium, & annorum cum tragoediae imitationem necesse sit colici periodo, seu circuitu unius Solis, uti ant ' declaratu fisit.Refert Eustalli ius Homeri interpres particulam aliquam Iliados, & Odyssae olim in scena ab histrionibus recitari solitam.& Plato in Ione,ubi de Rhapsodis plurima loquitur Ob hoc igitur discrepat Epopoeia a tragoedia,quod liqc tota referri simul potest in sicena,& representari; Epopoeia autem non potest propter longitudinem fabulae, & longissimum temporis interuallum; Dramaticum tamen est et hoc poematis genus,sicuti illud.Altesii q uoque comune habet Epopoeia cu tragoedia: Est aut hoc: Epopoeia etia ipsa unam, totam,ac pei secta complectitu unione quod declarat Arish allata similitudine animalis. sic. bcam, ζωω ia ρλει ποῖ et , οικέα instar animalis alicuius quodcu ab omni parte sit integris, ichru est,& spectantibus affert Voluptatem. est autem inter fibula, ct animal aptissima analogia. Animal M. Fabula μία. Animal om.Fabula ολε . Animal τίλω. Fabula Togis. Haec vero superius inde tragi aedia loquebamur, satis a me declarata suerunt ideo non repetenda existimo. Vnu tatum addo, quod est animaduersione dignit;
hae similitudine ducta ab animali utitur etiam alibi Aristoteles, libro de Coelo.i i.vbi ait orbem esse instar animalisin a sex illas habet differentias; & notas discrepantes, sicuti homo,reliquaque animalia,quae sent Supra, ansea, ante, post extrum, sinistru . latus, quς declarans inquit Auermes:Totus enim orbis est quasi unum animal & iste motus eceli localis,est quasi motus localis in animalibus,& alii motus,qui sunt in ombibus, sunt sicuti motus particulares,qui sunt in membris animalium. Καὶ suo Loisa arbM M er laζειν. ει ρυς πια- ου e magis et iὐθαι,, μυω, α Αοἰ in , oemia τουτω υε πὰ ω ii et wς ὼεις Κωζ' UL
ώ Itemque quod historiis usitatis dissimiles esse debeant.quar quidem
,, non unius tantum actionis praebeant notitiam, necesse est: sed tempo-- ris unius, omnium sanc, quaecunque in eo tam circa unum, quam plu
si res contigere, eodem scilicet modo, quo singula quaeque inter se cutis casu euenit se habent.
298쪽
Haec ita vertit ,, Complectens quaecunque eo tempore acciderunt,quae versantur vel circa Vnu liomiis nem,uel plures,quorum singula fortuito inter se connexionem habent,quia alterum
D ex altero non pendet.Connectuntur autem cum superioribus.Sic.Quoniam dixerat
Aristoteles Epopoeiam esse pol sin blant i cxlis,nequis crederet ideo eam este smilem iii storie ostendit quomodo differat ab historia;monetque interim esse cauendum,ne Iustori; similis fiat Historia persequitur actiones,& res gestas hominum aut plurisi, aut unius. ut Periclis,Alcibiadis,Caesaris,ut Romanorum, Atheniensium; Poesis una debet persequi.Non negarim tamen historia aliquando unam tantum persequi acti onem unius; qualis est coniuratio Catilinae a Salustio descripta; velum plerunque plures actiones persequitur historia. Quatenus vero in contextu ait Aristoteles v N v MYEM pus, significauit multas actiones diuersas; necesse est enim,ut interuallo.x x.annorum,multa stant contingantque diuersa;quq gesta sint ab uno vel a pluribus; ut puta a Romanis. Quorum unumquodque debent haedicti nes verti, ut superius docuimus ; sensus enim est. Rerum,quae fiunt, & geruntur, alias fortuitum inter se ordinem habere;alias non sortuitum. Fortuitum habent ordinem ea, quae dissimilia inter se sunt, neque alterum alterius causa sit; neque alterum ex altero pendet,neque respiciunt ad eundem finem, & exitum exempli causa. Cice. P R O c o s. in Ciliciassdem Romam reuersus fauet Pompeio. Caesar in Gallia bellum gerit; Idem contra Pompeium ducit exercitum.non sortuitum ordinem,sed certum, ct connexum habent ea, quae eundem respiciunt snem;& mutuo cohaerent. Arist teles libro Rhetoric. i 1.sub finem sere, ubi de apparentibus locis enthymematu agit; satuit locum HOC PER Hoc. & alterum quem appellat HOC POsT HOC. prius illud exemplum connexionem rerum quae sunt eius aem naturae,habet; posterius ordinem tantum rerum diuersarum,& separatarum,saepe vero Oratores propter affinitate
horum locorum sucum faciunt. ut illic docet Aristoteles. Ordo igitur de quo loquimur est Hoc PER HOC: cuius exemplum hoc fuerit icero pugnat cotra Parthos Cicero triumphum petit.Vel Caesar fert legem agrariam de agro Campano. sar nodimittit exercitum.Caesar pugnat contra rem'Caesar potitur imperio. ordo hic in
V λω est sic enim superius vocabat Aristoteles exempla quatenus ad poesin propius spectat, sumi potest ex AEneide Vergiliana,in qua una actio est;& tametsi plures
esse videntur,illi tamen uni subseruiunt: talem enim natura habent Episodia de quibus ante copiose locuti suimus. Aristoteles in libro Praedicamentorum, ubi loquitur de cvvANτiTAT E,alia dicit esse,quae constant ex particulis inter se situm censi,&collocationem connexam habentibus: alia vero ex non habentibus situm inter se cohaerentem partium. Illorum exemplum est. Linea. circulu s. triangulus. nam licet in his perspicere πον ἰκαπκGIra H vrsae era δῶAet surae M. Horum vero exemplum est.
Numerus,tempus, nam particulae horum no cohaerentidicas igitur in huiusmodi Γνα UD, quam εἰσ1. nam in numero inquit Aristoteles rabia ποτιρρο- α δύο, αι Uis πιιχοι sev AG - λάβω A. Paulo post)e actionib.loquens
lumus: nam actio poetica & si ex pluribus partibus constat, quia tamen coniunctae sunt cum illa propter , dicitur habere λ- quem ego Paulo ante ordinem appellabam cerrum, connexum. Historicae autem actiones quia diuersae sunt, no halbent eco, sed ',quem ego ordinem fortuitum vocabam, seu disiunctum. Dii sertigitur historia a Poesi, quod historia ordinem illum in persequendis rerum narrati itibus gestariam sectatur, quem disiunctum dicimus ac fortuitum, seu ab Aristotele vocatum G μ.rςs enim quas narrat dissimiles sint, separatae ac diuerse. Poesis vero longe secus faciς,nam persequitur connexam seriem atque propter affinitatem actionum ex multis unam constituit: scuti perspicere licet in Iliade , α Odyssea Homeri;
299쪽
- Uerbi causa:circa idem tempus nauale bellum in Salamine, prae M liumque Carthaginiensium in Sicilia, quae minime quidem in eudemes exitum spectant. ita quoque in insequentibus temporibus, dum alte- Latum interdum post alterum fit,quibus unus non est exitus.
Parum apte non nulla vertit Paccius, nam ubi ait vix vi cAvs A, in Graeco com xtu scri situr, κωψ ioc est.Quemadmodum en minit ursias ubi vertit temporibus deinceps insequentibus,Graeca verba sunt rior ipsi di χραοa. Pr emisit Paccius ilJam dictione quae hoc loco magna habet vim,sed iam declaro contextu. Simillia tudine affert Arist.per qua vult stiperius dicta comprobare; est autem ab usde rebus
gestis ducta similitudo. ie.Res gestae in historiis duplici modo diuersae appellaturi, aut sus a di uersis hominibus,& populis in diuersis locis aguntur,& si eode tempor aut quae ab iisde hominibus, ct populis, altera post alteram sed non respiciunt eunde s-be;scuti perspici potest ex allatis exemplis. Huc duplicem ordine, & modu scribendi
secuti sitiit historici veteres. Priore quide secutus est apud Gr cos Polybius, qui,quq eadem aetate gerebantur a diuerss populis diuersis in locis , simul explicat ; Diodo rus autem Siculus.Arrianus. Q. Curtius posteriorem modum secuti sunt in scribendis rebus gestis Alexandri Magni; Liuius quoque Romanorum. Cum igitur duplex haec sit ratio diuersitatis,ac discrepantiae rerum gestarum talis profertur ab Aristotele similitudo. Quemadmodum inquit eodem tempore olim in diuersis locis pugnatum est ab Atheniensibus contra Barbaros apud Salamina, a Carthaginiensibus quoque in Sicilia;& tantum diuersa,ac discrepatula haec sunt; ita etiam contingir, Ut deinceps per idem tempus alterum post alterum ab eodem .seu ab iisdem sal; et tamen erunt diuersa.Diodorus Siculus refert eadem hora pugnatum in Italia inter Tarentinos,et Lucanos;duce Arctiidamo Rege Tarentinorum, & in Graecia a Philippo contra Athenienses,& Thebanos apud Cheronea Sed omissis exemplis redeo aci rem, de qua agitur in praesentia.Ad constituendam actionem una ex pluribus, opus est demostrare exitu, & sine eundem ad que referantur , si enim finis hic no suerit propositus nihilo minus erunt diuersae,ac si a diuerss hominibus in diuerss gerantur locis. De
- Id quod serE poetarum non pauci essicere solent. Quamobrem, is quemadmodum superius diximus, ob id etiam prae caeteris diuinusis Homerus vj deri iure debet, quod bellum quidem alioqui principio,
300쪽
se medio, fineque constans totum scribere minim best aggressus. siqui- ,, dem vel nimis magnum euasurum, atque adeo perceptu difficile exies stimauit: vel, si ad iustam magnitudinem perstrinxisset, inculcatum ni
mia varietate suturum. Nunc vero eius recte una duntaxat parte su
scepta , pluribus in ea Episodiis usus est, sicuti nauium cata lago, aliis ν, que Epii odiis: quibus poclin ipsam locupletissimam reddit.
Postquam Aristiaeclarauit propriu pocleos esse coplccti Una tantu actione, atq.expo.
suit qualis si una,& smplex actio;reprehendit imperitos poetas quosda,qui totu hoe artifici si ignorantes,proponebant sibi describendas multiplices actiones, ac diuersas, more historicoru,qui latius sususq.omnia persequiitur,quq suerint gesta spatio muctoru anno G. Hoc vitio ni fallor,laborauit apud nos Lucanus in describendo C saris, di Pompeii ciuili bello;Sillius quo s.Italicus in Punico; & fortasse etiamValerius Plae in Argonauticis;& Apollonius apud Graecos in iisde explicandis;nam & s Dramati in
confecerunt poema, scuti decet,& unam actionem complexi sunt; ordine tamenvs fuerunt,qui magis Historico,quim Poetae conueniat;sed de hac re alibi dilisei lius,& copiosius. I lomerum igitur extollit hoc loco Aristoteles, sicuti ubique cicit, diuinumque appellat quemadmodum & Dionysius in
vel propter hoc unum,quod cum Troianum bellum esset descripturias animaduertit, quomodo hic sibi esset vitandus scopulus;ne similis historico alicui videretur;si ordianem rerum gestarum seruasset in scribendo:id enim s secisset, necessario non unam, sed multas actiones fuisset persecutus,que&s ad unum respiciunt finem, & multiplices ideo videri non possimi,tamen, quia ita intextae no sunt, ut una appareat actio primaria ;& ille, quae praeter hanc sunt consciant Episodia, longe absunt ab arti ficio poetarum , quoa requirimus; Poterat quidem, si voltusset, totum describere Troianum bellum, nam constabat principio,medio,& fine; spatioque decem anno rum fuerat consectum Sed aliam iniit rationem plenissimam artificii. Duplicem ver, affert causam Aristoteles, cur id ab Homero non si saltum; Prior est, quoniam nimis magnum fuisset opus exorsus,& ideo,si totum consecisi et,non potuisset uno intuitu comprehendi,quod in primis requirit Aristoteles,scuti etiam superius est sype dictu copiose,ducta a corporibus magnis, atque paruis similitudine; μ Min sibus res appellauit in periodo,libro tertio Rhetoricorum.Altera causa est; liod etiam si Homerus lonsissimum poema producere voluisset ad iustam magnitudinem, incidisset tamen in aliud vitium longe sertasse maius; uoniam coactus fuisset pertexere opus inculcatum nimia rerum varietate,neque apte potuisset singula explicare sicuti decet sub Dramatica serma.Sed positi fortasse admirari hoc loco aliquis,cur haec ab Aristoteledicantur,ciim ab Hii torteis res festae plurimorum annorum longe breuiore libello' concludantiam UeQm sciendum, Historicos non adhibere D ramaticum sermonem, scuti poeta;facit enim Drama,ut poema aliquod in immensam excrescat magnitudi- enem;Quamobre Homerus unam suscepit particulam belli Troiani, et ex eo unam veluti quandam consecit actionem ea suit. Ira Achillis, quae quamdiu perdurauit, mul-xa mala Grecis infligebantur.Vt primum vero restincta est ob Patrocli mortem, victoriam Graecis peperit. Hinc extitit artificium illud praeclarum,quod quaerimus in Epo poeia; actionis unius consciunde;hinc extitit ordorlane admirabilis,disiimilis ordini Historicorum.Sed quia actio illa,quam sibi proposuerat Homeriis, erat exilis,& breuis, eam amplificauit multis Di sediis.Vnum Episodium recenset Aristoteles exempli gratia. N A viv M Catalogum .Hoc Episodium sit sub snem libri secundi, an
pia nac occasione. Iuppiter Agamemnonem in somnis monuerat, utGrscos in acieme, luceret; id factum est sit adentibus Ulyste,& Nestore. educuntur; enumerat igitur Homerus duces,& naues;Tertius liber habet Episodium Paridis pugnantis singulori certamine cum Menelao,spectante Helena. Quartus liber Episodium continet,sQncionem Deorum de expugnando Ilio. Iis,atque alus multu Eris iis totam Ita . . - di