장음표시 사용
311쪽
tantem exprimit Vlyssem;vndisque iactatum; Uberrima illa est, ct longissima narra . tio nam quaecunque naufrago homini in natatione accidere pos Iunt,ea omnia exprimere in Vlysse eo loco voluit Homerus;neque quidquam praetermisit;aut in peritia& sortitudine Ulyssis exponenda,aut vi unaarum,aut iactatione, & motione natantis explicanda.non apertius, clariusque oculis cernere naufragum hominem ad littus incolumem enatantum possis; quam in illis versibus legens cuncta intueri, quasi praesens adsis. Sed obiiciat se mihi fortasse hoc loco aliquis,dicatque;si vera est Aristot lis praeceptio paulo ante tradita;Poetam,tunc minime videri poetam in epico poemate,cum narrat aliquid ipsi: quia non imitatur sicuti in primis debet neque exprimit diuersarum personarum mores, & sermonem; cur nunc a te dictum est , ibi maxime vires sitas,& artificiu ostentare poetam, admirabilem'. & amplam facere orationem, ubi ipse narrat aliqiud ' respondeo; Cum epica poesis sit .sti vallo ,neque agentes homines exprimat, ac imitetur; sed quomodo seuerint narret; reseratque diuersat umpersonam sermones, duplicem veluti eampum alissime patentem habere, per quem expatietur;viresque suas in dicendo ostentet; Alterum quidem; cum moratos exprimit sermones diuerserum hominum; nam maximo opus est artificio in oratione morata conscienda ; neque quiuis hoc efficere potest; nam sere omnes satis esse putant, si rem narrent,uti gesta suerit'; inorumque exprimendorum nullam curam suscipi ut, de qua re Halicarnasseus in suis Rhetoricis hoc hominum genus reprehendens ait, D c siti ἐθῶν ἀμ ρο-- λον- παλλ acutian Κ Πν ἀγῶνα, ut A. - ώ τῖς- sitici; & quamuis ad oratores hoc ipse reserat, potest tamen etiam ad poetas reserti; Alterum campum,per quem excurrit,poeta epicus habet,in quo descr iptiones locorum, estium,temporum, motionum, gesticulationum,atque aliarum nullismodi rerum quamplurimarum descriptiones facit; potestque pro suo arbitratu exprimerem εο Dσον illud,de quo paulo ante loquebamur; Et quamuis,quo loco has facit descri , ptiones, ac narrationes sub sua persona; non unitatum,quia tamen necesse est multa in iis explicari, quae in sermone personaru commode exprimi ac declarari non possunt; licet poetae epico tali uti narratione aliqua,quam ipse proserat; nullius personae imitans mores,& sermonem. Locus in quo hoc obseruari potest, eli apud Homerum li-
bro quinto Odysi. ubi hi sunt versus,in quibus habitum Mercurii iussu Iouis ad Calypsis ituri exacte describiti
Et paulo post alit,in quibus insulam Calypsus, eiusque situm,& summa amoenitatem
α, κίων τί ταα dc qui sequuntur. Rursus eodem libro ubi arbores securi caedentem iacit Tyssem, ut ratem, quam diascessurus conscenderet,aedificaret; ,, δῖα sici πέψαν μεγαν. & qui sequuntur. Plurimi enim versus sunt in quibus Poeta narrans ipse mirifice studet ea exprimere, quae dixi;vi nominor voluptas ex tali descriptione propter illud, quod Graeci vocat
ανγ .percipiatur,quam in reliqua poesi; ubi personas loquentes facit,eorumq. mores imitatur . Vergilius quoque libro primo Mneid. ubi Veneris habitu que gerebat tunc collocutura cum Mnea,deserunt, ait.
x, Virginu os,habitumque gerens,& virginis arma ν, Spartanae. & quae sequuntur. paulo post.
Ubi picturam explicat, ct aduentum Didonis in templum, multa quide m sine imit tione sub sua persona refert; d planὸ artificiose,& apte; quia secus si seci fiat nutila, ac languens totum fuisset poema; necesse est igitur aliquando longas inserere in Epica poest narrationca mutatione carentes;qua: mirificὰ oblectam legentium animos et
312쪽
,, Caeterum mirandum ipsum per se esse gratum, argumeto st: qubdis omnes huiusmodi aliquod, dum nunciant, veluti dicturi in gratiam, is id semper exaggerant.
Rationem affert Aristoteles, cur narratio admirabilis debet esse tum in Tragoedias . tum in Epica Poes est autem hare. Quia inquit omne admirabile,iucundum est.si igitur poeta aliquid narret simplici quadam ratione, neque amplificet, aut exornet,
frigida erit, ac penitus elanguet cet omnis narratio.lib. Rhetoricorum.1 i. Aristoteles D Μ το θω- ειν. s. nTentara ,e. I. ri ετ sis δει, οῦς - λυ samor ἰτ ντα. V enlim de hac re superius locuti satis suimus.Hinc Vergilius.lib.I. Mneidos. ait. is Miratur molem AEneas.
Quὁd cum voluptate quadam animi maxima, innuit illum talia spectasscinam admiratio huiusmodi voluptatem affert, Sicuti igitur cum picturam intuemur preclaram; admiramur simul pictoris,a quo fuerit expressa,artisci um,& voluptatem capimus incredibilem. quemadmodum in suo AEnea Vergilius innuit. M Artificumque manus inter se operumque laborem. D Miratur. Paulo post. Haec dum Dardanio ABneae miranda videntur, ,, Dum stupet obtutuque haeret defixus in uno. Sic in P si, cu aptE, omateque aliquid expressium audim ut 1 perito & docto Pocta; admiramur illius artificium,magnamque voluptatem percipimus. Quod vero ornatus & amplificatio sermonis delectet signo huiusmodi demostrat. omnes, qui aliquid
nunciat, rem conantur augere,et ornacius exponere, ut gratior, suaviorque ipsorum sit narratio.
δε Homerus vero praecipue alios docuit, quo pacto mendaci ii ipsum D dici oporteret: quod prosectb paralogismus est. Existimant enim ho- ,, mines cum hoc ipso existete,nue facto, hoc ipsum fiat, si posterius stir, etiam prius esse, vel fieri: quod quidem mendacium est. sed ob id sanes, mendacium primum est, quod alio quopiam existete, hoc idem esse, ,, vel fieri necesse sit. siquidem cum hoc esse verum sciat, anima nostra ,, paralogismo colligit, etiam primum esse verum.
Aliud est etiam,in quo magnopere laudadus est Homerus,nam docuit primus; quomodo in poesi sit conlin sedum mendacium; docuisse illum at quia primus apte confinxit mendacia;vtqui sequi ipsius vestigia voluerit facile possit artem mentiendi perspicere.Summatim.vero exponit Homeri mendacia Paralogismo contineri; Et quoniam παρολ. - in libro das ira tis enumerat Aristoteles septem modos, sciendum
hoc loco intelligi debere quartum,qui appellatura consequentibus.Aristoteles enim
313쪽
18. FRANC. R O B o R τ. EXPLICAT. Vocat et, παροῦ ἀλόα-αγχω. autem captionis genus hoc, quotiescunque rotrb vicissim consequens commeare existimatu nec tamen verum est,ut si mel est ,dulce est;si dulce est,mel est;quod nequaquam verum est non enim retro commeat, aut couertiturnalia enim dulcia etiam sunt,praeter mel.Alteru exemplum emis pluit,terra madidi est:si terra madida est,pluinpotest enim rore, pruina, mue,alusque mUdis ma . descere.Huius generis illud quoque est argumentum,quo utuntur Rhetores, ad probandum enim alique adulterum,id quod consequens insumunti, eum coptum esse, aut unguento delibutum ,noctuque errantem Videri, quq in multis Vera reperiuntur, at non in omnibus.Verba Aristotelis ex libro F ἰλιγχα si impia apponam, quia similli
se ma his sint,quae profert hoc loco. . A παρῶ τὸ λόει -- ηυν ο λο
V logismi mentionem facit etiam Aristot.lib.Rhet. cundo,ubi de apparentibus Enthymem .locis loquitur; docetque, quomodo captiosae argumentationes sint siluendae. Iam vero si diligenter consideres;nihil aliud est,confingere mendacia poetica, quam probabiliter loqui; ex quo patet poeticen facultatem, quod alibi copiosus exposui- mus,reiicere ea,quae prorsus sunt salsia conuenireque cum Rhetorice, tuae ex probabilibus ducit argumentationes,sicuti docet Aristoteles copiose libro Rhetor .primo, ubi loquitur etsi, τέκμηἰd ,κια σε uclis; maximam enim partem suarum probationum elicit ex signis probabilibus, quae etiam ad alia possunt reserri; na necessaria quq sunt, istis , λ. Ideo Aristoteles in libro P ὁ ἰώ significare volens hoc genus proba- tionum pertinere ad Rhetoricen . ait α. A τῶν μυρο ασπι κα ὶ το Mi o . -- e di sis εἰσi'. haec omnia igitur etiam ad poeticen sunt reserenda, luia ex his sua mendacia confingit;hoc est ut ego interpretandum puto verisimilian probabilia loqui' xur. Hermog. lib. I i. Σεῖ γε , raror, ubi a3irem μυθα, emici enumerat singillatim mnia genera mentiendi,ouib. utuntur poets. Atq- nis salior Quatuor genera statuit, Primum quod continet fabulas antiquom , de Saturno,deTitanum, Gigantumque sebole, de Iouis, Martis, aliorum Deorum rapinis, ac surtis, quae omnia ait est eum .m λων α antem A Hγμῖνα.& propterea dicere possumus probabilia videri quamuis non temere huiusmodi fabularum genus ab antiquis Philosophis fuerit excogitatu, ut superius docuimus; Alterum genus est,quod continet transnutationes hominum in alias animalium G as,ut Cadmi in dracone. Halcyonis, Pliilomelae,& Procnes in aues,&marium mutationes in sceminas;vt Tiresiae : vel f innarum in mares ivt Caenei:vel in diuersa s diuersorum animantium figuras, ut Centaurorum. Sirenum, Gorgonum Tritonum, Pegaserum Cyclopum,m relictuorum huiusinodi.Tertium genus est,quod plurimum in se habet τιροπολογ&r. ut si dicas bouemlocutum; equum
cinissu, qias huiusinodi sunt; Quartum geniis est xx iraqcbub. ualia sunt illa Ho
ἰ P. Hoc quartum genus usitatissimum est apud poetas ;& Homerum in pri- , mis,nam quamuis snt ut Hermog.ait ira fatu regi mi pira, i υπIM; αστψα λογου .r; videntur tamen est e sat γ,3 9, Μ πσιυ hoc Terti si genus haud stlo,an apud ullum poetam de Epicis loquor sit usitatum, aut probari debeat; alienissimum enim ςst non modo a veritate,sed etiam a probabili,&verisimili, eum prorsus salsissimum sit;ae sabulosum,praeter ue naturam sicium. Reliqua duo senera recepta sitiat ex usterum Pythagoreorum,st aliorum philosephorum distis lina;qui sab elusinodi fi
mentis de natura rerum,hominumque moribus,ac vita loquebantur. Haec igitur ita
sese habenused Aristoteles hoc loco, cum dixit Homerum docuisse, quomodo aptὸ per paralogismum mendacia confingi possent,intelligit tantum illud sermonis genus, quo poetae utuntur,amplificationis gratia, Vt rem magis augeant, admirabilioremq. saeiant;dis edentes enim a vero,verat milia captant,& probabilia,sed operae precium suerit exa: tias contςxtum declarare;appositis ad Aristotelis verba exemplis, ut locustari L alioqui
314쪽
alioqui disiicillimus apertissime intelligatur: Consequentia alia simi sacti, alia sit nitemporis, utrumque genus complexus est Aristoteles illis verbis. τουδί orrodi; ob: a tam . Pallet, ergo amat. Vnguentatus est
ergo adulter. haec sunt consequentia fieti. Nudauit ensem, ergo peremit. sedebat in templo Ves erso violauit Vestalem ; haec fiant consequentia temporis ; Ioii 4 ον- τω, id est,s exemplum asseras; cum noctu ambulet, ς του Λοι μίου. vi pote, si dicaseum cruentatus sit: ct exierit e si tua, τοδί ni. est adulter; ἔ ταέ -gri, peremit Aiacem. ει Id ibi ei na, ut pote si dicas, pallet; viti ut mergo amat; sed inquit Aristoteles, meta is His, quia pallor etiam ex aegritudine corporis proficiscitur; &aliis causis; Iam vero adnotanda verba, quae sequuntur; m εἰ Q au κατο οἰ ιν ι παραλοq. . o. in . . Non enim ab insciis hominibus sunt paralogisnu ; sed prudentibus,ac scientibus;sciunt enim non esse necessario verum,amare eum,qui pallet; proserunt tamenin uia probabile est; & cupiunt persuadere audientibus. Hinc A ra nostoteles libro I laetoricorum primo, mi Sopnissam captiosis araumentationibus uti; non ex facultate ipsi insta; sed ex electione;quasi innuat Sophistam scientem p b, ralogismis uti. Verba Aristotelis sunt haec; ο-ία aer h. vi; . - , ara' ia τε et dis . 'tus is Rhetore loquitur)-- παύνγ ρ --, i. si opis r μ. ναῶ - προυρέ , Minis σ A G κοα, eum , αMα κα ID m. Poetae igitur etiam, non secus ac Sopiustae parialogismis utuntur να, τάλπα- σν,qtita sciunt hoc veru esse,illiid probabile ac probabili uti malui,quam vero. illa dictio Mab in manuscriptis libris secus se habet. α .sic. αMO K,τουτου ον rin, αναγνη- ,.s θω. quae lectio multo est probatior. Rursus illa verba ταρα l μαδὶ τουτουοῦν ES
A M. in nonullis desiderantur, sed Medicaeus liber habet; & agnoscit Georg.Val. in sua tralatione;& Paccius. puto igitur esse sensum,in Lauacris,apud Hom. in Odyssubi Euryclea facit agnoscentem Vlystem ex cicatrice, dii pedes lauaret uatis apparet; ex probabili signo ductam agnitionem; ac ingeniose ab Homero suille confictam.
Nec vero sine cause ait παρ- ιζ ληιμ δεχη, nam omnes ratiocinationes tam v rae,quam probabiles,& saliae, , τ ι --,quae vas est,& facultas in anima nostra, per quam ratiocinamur, proficiscuntur.
Itemque fieri quae neutiquam possunt, modo verisimilia sint, po-V tius quidem eligenda esse, quam quae minime verisimilia: licet fieri' possint. Sermones quoque ipsos adeo non ex parte rationis experis tium constitui debere,ut etiam nihil, quod non summa ratione praediis tum sit,contineant. si vero secus fiat,extra ipsam fabula tionem saltem se sit: exempli gratia: ignoratio Oedipodis, Quo pacto Laius occubuerit: ,, ii 5 autem in actibus: sicut in Electra Pythicorun unciatio: itemque inis Mysis, ex Tegea mutus ut loqueretur,prosectus in Mysiam est.
In manuscriptis libris est dictio interposita haec. est Λ.&patalo post non est altera.xa Sic enim legitur totus locus hic. et te αἱ ri δεια xs εικοῖν μῆλλως . G sit em, nam etiam in posterioribus verbis,non est illa dictio. καὶ . Si optio detur poetae, utrum malit in oratione ponere,an id quod impossibile,verisimile tamen est;an possibile. noverisimile tamen,nec credibile;debet potius impossibile,sed verismile eligere, qtiam possibile,non credibile. Exempli gratia.Narrat Homerus Aiacein vastae magnitudinis ac immensi ponderis lapidem comedisicii si vii es hominis consideres,est impos.
315쪽
sbile,verisimile tamen,quia sicimus hominem altero homine longe esse robustiorem;& iactus ille lapidis, quanatum uis vasti,quatenus iactus, non est prςter natura,quod zsdem arrogat alteri quod impossibile videtur. Iam vero si dicas: Daedalum confectis ex cera alis euolasse aut Pegasum alatum,pennatumque equum volare solitum. hoc, quatenus dicis pennatu aliquod animal volare,verisiimu est,ne tu verisimile;sed quatenus homo dicitur pennatus,& Pegasius alatus hoc priter naturam est,& impossibile tantamque habet vim;ut alteri deroget fidem,& cum postibile sit pennatum hominem volare;non tamen credibile est homine esse pennatum. Aliud exemplum quod ad superius pertinet;esto. Ex eodem Homero cognoscimus, velocitatem tantam in Achille suis le;vt incredibilis sit dictu impossibile est hominem adeo velocem esse; sed quia homo velocitatem,& facultatem ad currendum a natura recipit,credibile fit,ite quod de cursore Lada sic enim vocat Catullus que alii Talum dixerunt narratur, qui sp alio unius diei omnia littora Cretae currens perlustrabat,eli quide impossibile; sed tu ia ad cursum aptus homo natus est, credibile videtur,atque ex hoc genere illud est. quod refert Lucianus in libro 'ruer HA vehementi clamore in praelio quidam vociferatus est,ut uno clamore decem simul peremerit;& attonitos primum, tmox emortuos prostrauerit,hoc impossibile est;Sed quia natura insitus est homini clamor,ae vociferatio .credibile fit,Ac sane si consideres;non aliunde ducuntur poetarum i fovi, quibus illi pasiim utuntur, ut illa apud Vergilium. ,, It clamor c xlo. Non disiimile illud Homeri. iati ουρ- ώρα, ixari. Plutarchus hoc animaduertens ait.ri χρὴλ ui in ,, ζο ,διο Nέρου6 bis etra rowὼ ἰώ - , a d. ἀαν λόbrimen χ-r, iam Ea , te si οἰοι. Verum de his hactenus;nunc reliqua persequor. In poesi Erica, sicuti etiam allic illud in primis videndum,ne sermones habiti absenum ali'uid habeat, aut repusnas Sed ab omni parte consentiant inter se,& quadrent; Quotiescunque enim aut sipatiutemporis,quo res gesta fuit aut locus,aut persona,aut modus,non constat; non quadrant rationi,neque cum legentium, aut audientium mente conueniunt; Si seri igitur possit,danda opera,vi nequid repugnans si aut absonum; quod si non possit; sal tem essciendum, ut extra narrationem & actionem repugnantia illa posita videaturi Hoc vero qualest declaratur exemplo ex Oedipode Sophoclis allato . his verbis, vos, μὴ cl. Ἀνα σόα ποῦ - . nam se is legendum est non ιολα , ut multi habent vultago impressi libri; Inducitur a Sophocle Oedipus ignorans a quo, quomodo, ubique
peremptus fuerit Laius Rex. Atque multa absona sunt in hac actione; Nam qui .gnorare potuitOedipus illum Regem este Verum esto. ignorauit. An consentaneum irationi est, illud postea non rescisse. non percunctatum sui siel Fac non rogasse, sac- neminem superstitem in caede tasse;i umor ipse non potuit haec significare Thebanorum Regem Laium peremptum fuisse virum insgnem, ac caedem illius ignotam Hirse Corinthiis, ubi commorabatur OEdipus apud Polybum Regem, cuius se putabat esse situm; seri quὶ potest Thebas paulo poli venisse Oεdipodem, aenigma solvisse, Regno Thebanae regionis potitiam esse, Iocastem uxore duxisse ciuis creant An adeo
vecors,adeo ignarus,securus remm Omnium, Ut quae Vulgo notisiama erant,ignoraret ipse unus ne peremptum quide Laium esse sciret. Atqui probabilia sunt, quae si ctatur Sophocles,a citcunstantia loci, & personarum ducta, in Triuio caesum .dum veheretur quadrigis una ςum comitibus a latronibus. quo uno excepto, caetera belle
uadratiant; unde postea iniectus Oεdipodi scrupulus. sed quorsum haec qu tandiu ui oblitus Rit Ordipus,ut nollet pervestigare, stim ille esset, quem peremisset aut tsi item in sermone hominum tacitus perspicere ' Absenum plane hoc est, ct minime
ςonsentaneum rationi, atque, ut ait Aristoteles, prorsus αλογω . Vna haec ratio excusandi Sophoclis videtur reliqua quia tota haec isnoratio, caedesque Laii extra fabulam,&actionem posita est; nam si in Dramate sitisset; adhibenda erat ratiocinatio diligens,quae aperte repugnatia ostendisset. Multὁ igitur artificiosius,& cautius in Ot dipode egit Sophocles, quam in Electra;ubi in eundem errorem lapsus est, qui tamenullo praetextu Potest defendi.ne ito quidem quo priori, nam tota discrepantia in re-
316쪽
λα- γ Wrm. Facit Sophocles rα-γωγον in ea Tragoedia narratem Electrae, quomodo quadrigis certans Orestes, in si imma celebritate Pytbiorum ludorum, fracto curru,cutia metae illississet, miserrimὸ attritum intertiae. M νε- p. 32σει, κλωον ἰλλαμ μὼθ τάνδροσομ ορχια , D δρομ to rin. &quae sequuntur. Totaliaee narratio absona est,& minime consentanea quis enim credat rumore ipso, aut nuncio aliquo ante non prolatam ad Eleetram fratris mortem Quod si dicas. hoe probabile esse, quia mulier, semotaque a soro. non tam facile intelligere poterat ea,
quae in Pythiis accidissent. At Clytenestrae salte,& Argistho ea nota esse debuissent, ct explorata.qui urbis Argius imperio fuerat potitus; nec aliunde sibi, quam ab Oreste imminens periculum timebat. sed fac eos primos aduenisse; qui nunciarent: Ancredibile est nullum Argiuum hominem ludis intersitisse,qui spectare Orestae exitiuposset; cum ex uniuersi Graecia eo fieret concursus Vertas te licet,in quamcunque volueris partem,neque ullus fuerit excusandi Poctae modus; Etiam igitur,atque etiadiligenter videndum; ut in sermonibus nihil discrepet; nihil repugnetii sea omnia ab omni parte quadrent,ratiocinationique auditorum qui in actione perpendenda euigilant,sint consentanea, Alterum exemplum sumitur ex tragoedia eiusde Sophoclis , que inscribebatur si . de qua mentionem sicit Athenaeus lib. v. ubi de trigono, quo instrumento Musici utuntur,loquitur. his verbis i mossici A ri ιγγλυ τουτου - α
tragoedia non extati, Sed et iam in ea icuti in aliis obseruat quihiam,quod repugnat
Quapropter locutum fuisse dicere, sebula quidem ridicula esset.
se Etenim a principio eiusmodi constituendae non sunt. at si semel con- si stitutae fuerint,& ita sint receptae,eas admitti quamuis absurdas, pr ,, babilius erit.
Tantum tribuendum putat veterum poetarum authoritati Aristote les, ut receptas semel sabulas,quamuis in iis aliquid repugnans sit, ac minime cosent aneum rationi. nolit ne immutari quidem ab ulla parte,ne dum tolli, ac prorsus reiici. Si enim tollerentur abrogaretur fides actionibus,quas creduntur poetae ex vero ducere euetu aut ex verisimili confingere.Si immutarentur; iam sibi actiones non constarent, ac dissimiles essent: Sed dictum est ante actiones semel receptas accostatutas non esse immatandas; quod siquid noui eonfingere aliquis voluerit, id in prologo, & Epis odiis, &sblutione sabulae efficere poterit pro suo arbitratu; modo actionis constitutio eadem permaneat; Ab initio notius,cum constituitur actio, diligenter est considerandum; ne ulla ex parte inter se dissentiati Quod si accideri ut dissentiat,repugnatiaque habeat; satius est ita repugnantem sibi, de non consentaneam fabulam seruare, quam immutare. Illae dictiones αν, A, L. in manuscripto meo leguntur is A πιθοῦ. Georg. Valla videtur in suo te isie ait enim,si sat . Paccius in sua versione omisi verba haee x τε λίγειν. b. Iinoro ἄν όμAM .nisi sortὁ,quod magis crediderim id librariorum impressorumque culpa accidati
317쪽
Quandoquidem illa etiam in Odyssea circa Ulysiis expositionem
D rationis expertia sunt, quae quidem nullo pacto toleranda appareret, is si liaec eadem non bonus aliquis pocta confinxisset. nunc vero diuer- , , sis bonis absurdum illustranssuaue ipsum pocla reddit.
Quantum sit authoritati antiquorum poetarum, praesertim in mum, tribuendii, exemplo Homeri demonstrat sunt nonnulla apud Homeriam minus rationi kon ranea quae tamen tanto viro sunt condonanda,neque enim fieri potest,ut aliquo in loco non dormitas te videatur . Verum age quaeso.An continuo irruas contra'dignitate
grauissimi, doctissimique poetae Temerarii quidem id eli hominis;& nimium furent s. Homerus in Odysse ae libro decimotertio narrat Tyssem cum eiectus naufragio apud Alcinoum Regem diuertisset; post aliquot dies magnis cum muneribus dimicsum. Phaeaces igitur iussu Regis Vlyssem naui vectum aὸ Ithacensum litora, ab ii, expositus suit, dum altisiimo somno esset oppressus, uni cum donariis, ouae secumferebat;mox expergefactus solum se in litore vidit; stuporis plenissimus, Verius Id meri hi sunt,quos adscribam, ut sicilius res tota perspiciatur.
Philostrati in Heroicis in IProtesilao,bi Hom errata ridetur absurda,ait de hac re in
,, i at 9. 1M .Haec inquit Aristoteles adeo absurda sunt,ut si serte ab imperito poeta, minimeque insigni fuissent prolata,male cu eo esset actum;nam se deridendum omnibus praebuisset;incurrissetque in reprehensionem doctorum virorum. Versim Homero insigni poetae haec danda venia ei triuia aliis multis rebus hoc, quantulumclinque est ab Hi, delet;ac mItigat iucundissimis narrationibus. Manustripti Medicaei libri; meus quoque; non habent ψ petro, sed αφα . sicque omnino tependum. Sensus enim est,aliis multis praeclaris, artiseiosisque sermonibus; ac virtutibus totius poematis; emolliri delerique pro sus,ac tolli quicquid abirdi in eo uno errato esse pollet ; nec lum deleri; sed etiam ea re suaviorem reddi narrationem poematis,ut iam non vitiused Gnima virtus sit appellanda. ,, τι AMD δεῖ λα νειν eo: τίς α γγὶς si ρεσι κῶ εώ τε ἰθ:κῶς piam δρωὴῖκας . απο- i Unga γόν, - ή Nυλαριο, λεἴς τα κρο,3ΗΞχ δανοἱM.
Caeterum in dictione,otiosis in partibus maxime elaborandum: se-
318쪽
ri cus autem in his,quae moribus, quaeque sententia polleant. quando. M quidem ipsa valde luminosa dictio. tum mores, tum sententiam, quae is quidem per se citis conspicua sunt,obumbrare solet.
Pulcherrimum, utilissimumque dat praeceptum Aristoteles . Epici poetae in longa poesi non semper narrare pollunt res,quae sua vi auditoris animum oblectare possint; ecesse est igitur.tunc in prunis ornata verba elaboratasque sententias afferre in mellium,ne elanguescat oratio Nullus est, vel mediocriter oratoriis praeceptionibus inbutus, qui nesciat orationem vim suam aut a rebus, aut verbis habere, idque hpe declarat Hermogenes, praesertim libro primo ad ἰδεῖν, ubi loquitur πρὶ ι γό τε- τω; si res fuerint graues, magnae, nouae, quae varium praeseserant exitum; laetitiam, spem,misericordiam;& reserta sint moribus diuersis ac perturbationibus; fer se satis ornatam reddunt orationem, etiam si simplici quodam verborum cultu te tae pro Grantur.Quod si tenues exilesque fuerint res,tune aliunde assii unendus ornatus, verbaque eligenda quam ornatissima;& splendidissima. Id videtur summo attificio libro quarto Geors.secisse Verg.ubi de apibus loquitur,nam translatis verbis fere sempee utitur, quae ducuntur a castris, a Regibus, ab exercitu; ut grandior fiat & omatior sermo;satis enim patet,si simplici quadam ratione rem tenuem volui siet exponere;nimis humilem fuisse fiaturam ipsius poeta. Hermogenes, ubi agit ναμ r,ait parcEadbibendum esse ornatum in contimatione; quia per se fatis magnam habent vim, ac pondus argumentationes,quibus causa probatum,neque infuscandae sunt ornamentis verborum.Aristoteles quoque libro Rhetorie. tertio sicuti etiam hoc loco inquit,ubi sunt Enthrmemata crebra; ibi non es le affectus, aut mores ponedos in oratione;nec contra,quia alterum ab altero truditur, ac tollitur. Idem paulo post eodem' libro monet,ubi oratori Enthymemata non succurrunt, morate esse dicendum. Idem igitur
seruare diligenter oportet poetam;quod in primis Homerus videtur secisse in iis,qua ipse narrat; ut libro decimoterito in descriptione Ithacensis portus,& aliis multis in locis.Vergilius quoque apud nos libro quarto Arneidos,ubi venationem describit; Μ Postquain altos ventum in montes,atque invia lustra, D Ecce serae saxi. & quae sequuntur. Et paulo post ubi de rumore,qui iam peruaserat omnes gentes de amore Didus,& AEnee quanto, Dii boni, artificio uam exornauit poesin descriptione famaet si enim simplici quadaxatione dixisset: rumorem permanas te,nihil frigidius, aut humilius, aut masis examisue suisset ea oratione. Praeclare igitur monet Aristoteles; Epico poetae tuc imprimis ornatae, fucataeque orationis curam esse suscipiendam; cum res lansuentes viderit,&exiles sibi esse propositas,ὐnx ipse vocaninam desidet quodam moao,& otiosa est oratio;s non redundet, aut moribus, aut affectione aliqua;excitanda igitur ornatu verborum; ut sei ueat, grandiorque fiat. Ποὶ A se, vin αν, κρα λυσεων ta πο ν m ista πο- ας ab ουν ciη, ωδε λωρο- γ
Caeterum dubitationes, ac solutiones, ex quot videlicet, quibus uet' generibus constent, ita considerantibus manifestae fient.
Quoniam semper parati adsunt , qui poetas reprehendere conantundentesque in illorum poemata exacuunt; inuidia adducti;& odio impuls,Methodum tradit hoc loco Aristoteles,qua diiudicare possimus illorum reprehensiones, vere sint,nec ne;quaque ratione refelli possint,smul docet. et avocat quaestiones, quae afferri s lent ab obtrediatoribus; ambigunt enim recte dictum sit,an no; more eorum,qui problemata ponunt,es .n.problema dubitatio, de aliqua re ad quam contrariae probati nes referri possunt quia ignoratur, hocte, an illo modo res sese habeat. si πρια -- iis, inquit Aristoteles in Top. --α mi εἰῶν et συλα ουμά, ει ροπ , ποπιν is ατ r. ιχ δε- ω Tibali mirari λογω n D.&quae sequuntur.Fonna
319쪽
autem problematis haec est. ποτερρο ο κοσ1μαν αἰδis Hinc vero facile cognosci potest, cur multi veterum scripserint Graii H t. de quibus alio loco comodius loquemur in libris nostrorum Problematum poeticorum,quem edere cost.imus. -ir statutiones sunt, quibus problemata allata refellimus.de Problemat si igitur, & Solliti num generibus in praesentia locuturus est Aristoteles, declaraturusque, ex quibus rebus aut locis sumantur,quotque sint.
,, Etenim cum imitator pocta sit, sicuti quoque pictor, vel alius ima-M ginum designator. eoru semper unu aliquod, quae tria numero sunt. M imitetur necesse est: qualia videlicet suerunt, sue sunt: vel qualia dicuti tur,videnturue: vel qualia esse oporteret.
Explicat Aristoteles locos,ex quibus problemata,& solutiones ducunturniacit auteprius sundamenta firmissima notissimarum quarundam conclusionum,ex quibus facile colligi poterit,quae sint,& quot. Constat inter omnes iam poeticam facultatem,
artemque esse unam ex imitatricibris,quoniam imitatur altiones,mores, sermonem'.
hominum,non secus ac pictor,aut statuarius quamuis hi diiserunt a poeta, quia plura imitatur poeta, hi pauciora, ut ab initio dictum est huius libri. Cum igitur Poeta sit imitator hominum agentium,& loquentium,vel proborum, vel improborum, necesse est,ut imitetur tria saec tantum, aut horum unum singillatim potius. Vel enim exprimit,quales homines & actiones olim erant aut nunc litat, et quales videntur,fimaque est suisse.Vel quales esse conuenit.Sunt ut ' singula bac diligenter perpendenda.Nam res, actiones,& persone quas imitatur, poeta,aut verae sunt, aut fictae. Si verae,aut sunt aut fuerunt, vel enim vivunt; vel iamdiu interierunt.Si stant,ac vivunt duplici modo has imitatur poeta,aut quales aiunt vulgo esse aut videntur esse. Si noviuunt,neq. sunt, sed iamdiu interierunt,ipatiatur etiam has duplici modo; aut quas Ies rumor elt fuisse,aut quales videntur suisse.Si personae fctae sunt ab ipso poeta, eas imitaturi, exprimitque, quales esse conuenit,& oportet. Medea olim fuit;& fama est eam liberos necasse.Aiax olim vixit;& sibi mortem cosciuit Socrates olim apud Atheniensessuit;&sapiens habebatur ac bonus;multis tamen visus est improbus, talem igitur Aristophanes exprimit in Nebulis. Achilles iracundus suit; talis exprimitur ab Homero.Chremes persona ficta,apud Terentium, auarus exprimitur, non quali sitit: sed quales plerumque senes est e solent. Fidum ταώγωγον exprimit Soph eles in Electra non fuit ille quidem,sed essngitur . qualis esse debet . Notandum tamen, quamuis personae estingantur eorum,qui vixerunt,licere poetis ipsas imitari,no . quales suerunt; sed quales este oportuinrecedunt enim saepe a vero,& excellentiorem uuandam speciem viri essingunt,quod etiam pictores,ac tatuarii saepe faciunt, id certe Homerus in Vlyssis,&Achillis,alioruntque Heroum persona seruauitii Quatenus Aristoteles in contextu ait; αασανὶ . Horatius quoque non dissimili ratione dixissem Videtur.Aut famam sequere.Iam vero,cum haec ita sese habeant. Si quis Homerum reprehendat; qudd salsa narrauerit de Achillis sertitudine,aut de Vlyssis prudentia,facile tueri illum postis, ut dicas illum non eisngere voluisse Heroas, quales fuerunt; sed quales esse potuerunt,aut debueruntieodem modo Vergilius defendendus,in persona AEneae exprimenda.Siquis asserat rursiis Didone non incubuisse gladio; teque reprehendat, quod praeter historiae fidem id dicas in poemate, respondere poteris; rumorem eiusmodi estu, ac simam receptam.Verlim de hac re postea. Patet igitur ex triplici illo genere imitandi,in quo poetae versanturi,nobis summam dari facultatem re . sistendi obtrectatoributoc inuidis, qui saepe aliena conantur falso reprehenderc. . .
320쪽
Haec autem dictione tum per linguas, tum per translationes enun- ,, ciantur. Multae enim dictionis ipsius assectiones sunt, quas poetis in
Oratio,& imitatio poetica ex duobus necessariδ conscitur;rebus,& verbis. Res eu ιν dico,personas etiam intelligo,quas imitatur poeta.Verbis vero exprimit id, quod imitari studet;ex qua enumeratione consequitur,Problemata sere aut in rebus,& perseianis, 3 uas imitantur poetae,aut in verbas, tribus imitationem exprimunt;verba autem aut sunt translata uti diximus paulo ante aut peregrina, aut concisa,aut producta. haec igitur diligenter perspicere oportet;atque exacte habere cognita, ut, si quando opus fuerit,reprehensoribus,atque obtrectatoribus respondere possimus. Illa verba AAμυδε' iussi τῆσποι. rvi irinon satis apte vertit Paccius,ait enim. Quas poetis indulgemus,nam sententia Aristotelis est. Haec enim omnia poetis, poeticae lite facultati tanquam peculiaria,attribuimus;quia ipsius munus est in his versari,nam peregrinis, neque t ransatis omnibus,nulla vero prorsus,quae aut per additionem,aut per conciflonem figurata sit,dictione utitur orator,sed poeta tantum,ut superius diximus.
ὐ Ad haec non eadem est rectitudo ciuilis facultatis, quae poetica . ,, sed nec alterius ullius artis, praeterquam poeticae . huiuS vero pecca-ia tum omnino duplex est, alterum per se, iterum per accidens. Itaque,ia quod ad imitandam non imitabile sibi proposuerit, per se huius pec-D catum erit: proponere vero non recte, per accidens. Quemadmoduis utrunque dextrum latus equum promouentem : aut secundum una D quanaue artem peccatum: verbi gratia; secundu medicina, aliam ue,, quamlibet artem : aut etia ,si, quae fieri nequeunt, confinguntur. Qua-
D liacunque igitur haec fuerint, minime quidem per se huius a ecca - ta dicimus,
. Tertium quiddam obseruari diligenter debet; ut sciamul ea uillationes reprehendeatium poemata refellere;aut dignoscere, dis sint,an non. Poetica facultas est quaeda, que sicuti Dialectice,& Rhetorice.non habet sibi unum subiectsi genus,quemadmocum aliae arteso scientiae, sed versatur circa communia quaedam. Docet Alexander Aphrod.in librum primum Top Arist.dialectici munus esse disserere de musicis,geometricis,astronomicisque rebus, tum de iis, quae ad Pitysicum, & Medicum perti-mht.no tamen sumere principia medicς artis,nam hoc ad Medicii spectat;nee geometriae; nam hoc proprium est Geometrae; sed in quavis harum artium, & scientiarum communia sequi,& probabilia eodem modo orator probabiliter loquitur de omni bus rebus,riam,vi libro primo Rhetorie. inquit Aristoteles,Rhetorica facultas est issae in az σμ-υ vhstodiat. Non disiimili ratione Poetica facultas,seu ars,nullam habet subiectam materie propriam rerum, circa qua versatur; sed omnia complectens, Maptansque lautationem, quae ipsius propria est,de Omnibus rebus loquitur, conta