장음표시 사용
411쪽
natura, unde habetur ratio principii : perib e enim spirantes dicuntur ad invicem connotative, et opposite, n m quia fiant 1 pirantes, Ied quia una eli generans , alia genita , et
inter perionas Dirantes , et 1pirandi principium , nulla est oppositio ; ergo, sicut Pater et Filius iunt unum natura, ita sunt unum 1pirandi principium: & in hac propolitione, Pater et Fi ius 1piratu per voluntatem, lenius teneri debet incomplexus ut dictum est.
CAPUT III. Sola processo Verbi est generatio, sed huius rei certa
GEnerationem esse Verbi processionem , l. 7 dictum est
Et Spiritum S. non esse Filium , colligitur ex I Io. , uni dicitur, Filium Dei esse ungenitum. Et S. P. 3 de Trio ait, Spiritum S. non esse Filium, nec genitum; & in 1,mbolo Athanasii dicitur : Non 1actus, nec genitus sed proc deus. Cur autem ibi a Verbi processio sit generatio, non unaeit Theologorum opinio . Sunt qui cum Augustino docent , Filium esse genitum , quia procedit ab uno ; nemo quippe duos Patres habere potest. Alii cum eodem aiunt, non esse Filium, quia eii a Patre, non ut natus, ted ut Th mitte aiunt, Verbum esse genitum , quia procedit per intellectum, cuius operatio eit imaginis produttiva . VasqueZait, Verbum esse seni tum , quia per intellectum procedens peri te Patrem exhibet, adeoque cit ejus imago. Hinc Aug. Irast. 8 in Io. ait: Guia Verbum, ideo Filius. Arimine n. sis ait , spirationem et sonerationem 16onaliter dili ingui le- ipsis , sed certam distinctionis caullam proferri non polle Sit ergDPRoposiTro. Cur ibius Filius dicatur genitus, evidens ,
ratio reddi nequit, Prob. I. ex Nariangeno Or. I. suomodo Ren tus est Dei generatio houoretur stem o . Ambrotius i. 6 in Luta ait, non licet discutere , quomodo natus sit , Basilius c. I 8. de Spiritu S. Quid ἱnter nasci procedere intersit, explἰcire quis potest i S. P. Aug. l. '. contra Max. I 4 : Distinguere inter illam generationem , fom hanc procelsonem nescio , non Ualeo sta Prob. II. ratione . .iodcumque statuas inter generationem, & procellionem dii crimen , incertum e l, cum cl. Theologi praefatas opinationes reiiciant , alii un amylectantur , quam caeteri improbant . Vide auctorem singulas
412쪽
: a DE THEOLOGICIs DisOIPLIMAE Scholarum opiniones refellentem, ut cum Ariminens statuat. certam rationem proferri non posse de re , quam ΡP. inexplicabilem appellant, et Scholastici incertis , variisque principiis conantur exponere.
PROPosia io ΙΙ. Laudandi sunt Scholastici , qui divinas processiones illustrarunt, et singulorum sententia aliquo sensu
Prob. I. parq. Scholastici illi Ecςlesiae Patres imitantur, qui, licet curiosos terreant , ne divinitatis arcana indagare praesumant , ad eas tamen illustrandas plures afferunt comparationes, quas a PP. Scholastici mutuantur; ergo &c. II. Cum haeretici stepe nos provocent sophismatibus , nec scripturis, & traditioni acquiescant , eorum fallaciae probabilibus conjecturta sunt refellendae; ergo &c. Prob. II. pars. Constat enim ex sacris literis , FilIum a Patre , & Spiritum S. ab utroque procedere ; sed expe-xientia constat, unius Filii unum Patrem esse, ut aiunt Scotistae; ergo Z c. II. Uerbum Dei esse intelligentis seipsum imaginem, &. amorem esse inter duo : a Voluntate autem proficisci , ut docent Τhom istae , nemo ambigit . Idem de aliis sententiis supra citatis dicendum est; ergo Scholasticorum sententiae aliquo sensu verae sunt. A pluribus tamen in eo tantum dii sentimur, quia rejiciendum putamus illud principium quo a personali proprietate distinctum . Caetaturi
omnes summo nonore prosequimur. i
An Spiritus L esset Mia' persona a Filim, s ab sonon procederet NOt. I. Confert haec quaestio ad percipiendam rationem, cur divinae personae realiter inter se distinguantur .ia tiod fieri docent Theologi per processionem unius ab alia Quid autem foret absque originis relatione . controvertitur. Anirmativam sententiam propugnant Scotistae , aegativam alii communiter : putant enim in ea hypothesi utramque
personam in una coalescere . ,
Not. ΙΙ. Censet Ariminensis, hanc hypotlaesim non esse admittendam. Si enim Spiritus S. a Filio non procede-rct, omnino non esset: nec donum Filii esset, nec amor , & proinde nihil esset. Ne tamen videamur dissicultatem declinare , admittatur hypothesis, tametsi impossibilis.
Nol. III. Non datur in Filio, cum sit smplicissima &
413쪽
L r n. IX. C A P. IV. summa res, proprietas aliqua intrinseca a Filiatione diffinita, adeoque spiratio est eadem pessina Filii , quia in eo pulla proprietas esse potest, quae non sit Filiatio. Ea enim spiratio a Filiatione dii tincta, vel extrinsecus advenit , Vel intrinsecus : si primum, Filius inhaerentibus qualitatibus su jicitur: si secundum ; ergo non est simplex Filii perlona , .
quae, praeter Filiationem, habet etiam intrinsecam eroprietatem ; est ergo eadem Filii proprietas Filiatio, & ipiratio:
illa, prout connotat primam per nam generantem, naee, si comparetur ad tertiam. Sit itaquePRopos ITIO. Si Spiritus S. a Filia non procederet, esset una cademque periona
Prob. I. ex Theologico axiomate : Ιου divinis ometia sunt unum , ubi n*n ob at relationis oppositio. Id ipsum traditur etiam ab Augustino tr. 39 in Io. , ubi ait : Hoc solum numerum ius uuat , quod ad in incem funt , a Concilio Toletano XI. iisdem verbis, et a Florentino Sess. 8: Sola relatio miutiptiicat personas ; tandem ab Anselmo de Process Spiritus s. c. II : Relationis oppositio prohibet Patrem Filium , s Spiritum S. de inυicem dici. Ex quibus sic arguitur. Si Spiritus S. a Filio non procedat, non est inter eos
relationis oppositio ; sed hac sublata nulla est personalis distinctio; ergo & Scotistae , in eorum hypothesi sat esse relationem di- paratam : Patres vero , & Concilia loqui de facto opinatur Brancatius, quia de facto Spiritus S. originem habet a Fiatio . Sed hoc est merum effugium t PP. enim et Concilia non qualemcumque, sed relationem oppositionis , sive originis alserunt in Deo esse. Secundo relationes dissiparatae, si a processione segregentur, nou sunt ad invicem , et in eadem persona consistunt , ut paternitas et spiratio in Patre , spiratio et filiatio in Filio r sicut ergo stant duae relationes di, paratae in eodem principio, quia non oppouuntur ad invicem , ita in hypothes starent in uno termino , eademque Persona esset genita et spirata, sicuti eadem periona est spi
Prob. II. ratione. Realis distinctio vel oritur ab origine unius ab alio, vel a limitatione ; sed hare in Deo locum non habet; ergo illa. Scotistae , desumi distinctionem a terminorum incompossibilitate. Atqui personae infinitae nihil est incompossibile, nisi quod illi opponitur relative; Omnia enim Pater dedit Filio excepta Paternitate i ergo. nulla
414쪽
Spiritus L per hoc DIum edent divis , quia alter na-ycenno , alter existit procedendo. Et S. Aug. l. 3 de Triri. 14 docet, Spiritum S. non esse Filium, quia exit non gus- modo natus , sed quomodo datus ; ted haec est sussiciens ratio distinctionis ; ergo dcc. dis . min. Ea iussiciens ratio , si datus sit, et procedat a Patre et Filio, conc., si a Ρatre tantum , ne g. Tunc enim inter te non differrent Filius et Spiritus S. Anielmus antem loc. cit. Graecog impiis' nat, qui negant Spiritum S. a Filio procedere , licet Filium muci , et Spiritum Sanctum procedere fateantur. Ait itaque Anielmus :)ι per aliud non essent plι res tam Filius ti Spiritus S., essent tamen diversi, quia unus est a Patre nascendo, alter procedendo; sed non esset haec diversita; nrt Ditatis procrisiouis , nis Spiritus S. esset a Filio; ergo Spiritus S. eit a Filio . Anselmus ergo diversitatem illam nativitatis & procellionis a ibi a relationis oppositione repetit,&. Scoti opinionem aperte rejicit. Aug. autem l . I de Trin. I 4 , ex quo Filius sit natus , &Spiritus S. datus, infert, Filium esse cum Patre unum Spiritus S. principium, quomodo ergo Filius tantum natus erit, si Spiritus S. ab eo non procediti Addit, quod natum e se , ad joIum Patrem referri ; ergo Spiritus sanetus Filius erit , si ad Patrem solum referatur. Ob. II. In hac hypotheli Filius haberet proprium constitutivum, id est filiailonem, quae a spiratione per se etiam in sententia nostra distinguitur; ergo ellent duae personae di-ii initae. dist. ant. haberet constitutivum relative oppositum Patri , conc., Spiritui S., neg. , et dist. cons. Elient periti nardis in Elae Filius , & Pater , conc. , Filiuῖ, dc SpirituS S. , neg. Filiatio ergo a spiratione distin ta nec eli in Filio, nec illum constituit, nec cum limplicissima Filii natura stare potest. Non enim Dei Filium lota filiatio con timiit , sed filiatio Dei, qua est quidquid est , dc jd tantum non est ,
quod cum ea opponitur relative.
Ob. III. Si Spiritus S. non procederet a Patre, distingueretur a Patrei ergo a pari. neg. ant. Ait enim An-1elmus de Process. Spiritus S. Non pote se intelligi Spiritus S a Patre alius , si de illo non habet esse: sicut Filius per hises alius a Patre , per quod est Filius ejus , ergo &e. Ob. IV. Si Spiritus S. a solo Filio procederet , distingueretur a Patre; ergo si a solo Patre procedat, a Filio di
415쪽
stinguitur . neg. cons. Filius enim nequit esse principiu nPatris; & reste arguitur, si dicatur : nequit Pater a Filio procedere ergo non est Pater, qui a Filio procedit. Aliunde in hypothesi Glus Pater esset Filii, & Spiritus S. principium. Nec resto arguitur, si dicatur: a Patre nequit Filius procedere; ergo non eit Filius. qui a Patre procedit. Ub. V. Spiratio a stiva n paternitas sunt duae persectiones in suo senere persessissimae ; ergo habent d licent terminum rei pla dis in tum.
I t. diit. ant. Sunt duo persectiones per mentem, cone. reipsa , neg. Et retorqueo argumentum . Paternitas & spiratio , cum relatiVe non opponantur, 1unt una res indistincta; ergo hi duo termini, Verbum &Amor, essent reapse unus, nisi opponerentur relatiVe. CAp UT V De exturiatia , numero , ac parsemione divinarum
RElatio est ordo unius ad alium, ut Patris ad Filium .
Hujus ordinis si damentum modo ponitur in tota natu Ia rerum, quae dicuntur ad invicem , modo in accidente, quantitate, vel qualitate. Nomina etiam alia iunt concreta, quae rem significant una cum sorma, alia abi tracta, qua
formam, non subjebium significant. Sit ergo PROPOSIT io I. Si relationes concrete sumantur, sunt in Deo realiter ; si pro forma, per quam constituuntur relatiVa, non sunt res aliqua complexe significabilis, ted res extra animam incomplexe significabilis. , Prob. I. pars. Nemine cogitante est Deus Pater, Deus
Titius, Deus Spiritus S., A Pater gignit Filium , hic gi-fnitur, Spiritus S. ab utroque procedit; ergo si divinae reationes concrete sumantur, id est pro personis, quae ad invicem reseruntur, sunt in Deo nemine cogitante . ΙΙ. Datur reapse in Deo divinitas & substantia , quae exprimitur per
hoc nomen Deus; ergo datur etiam relatio, ex. g. PaterΠitas , quae exprimitur per hoc nomen Pater: nam utrumquerem Veram significat.
Prob. secunda pars. si relatio esset forma quaedam com plexe significabilis, Pater non diceretur ad Filium substantia sua, sed per aliquod substantiae stiperadditum ; sed hoc dici nequit; ergo relatio Patris ad Filiuita non est aliqua forma complexe significabilis. II. Nil est in Deo , quod non sit Deusi
416쪽
396 DE Tugotoosors DIsCIΡLIins Deus, ut contra Gilbertum definit Concit. Rhemenis , &Lateranense IV. contra Ab. Ioachimum s ergo lim forma relationis est fictilia. Prob. tertia pars. Id, quo una persona divina ad aliam refertur , est cum ea una res simplex & indistincta,& quae est quidquid eli; ergo relatio , qua divinae perlbnae referuntur ad invicem , est quaedam res extra animam is omplexe
PROPOs1Tro II. Si relationes sumantur concrete , sunt tantum tres; si pro ordine et respectu, sunt etiam 9uatuor sed tertia est solum cum duabus praecedentibus significabilis
Prob. prima pars. Tres sunt in Deo personat ; ergo si relationes concrete pro personis sumantur, sunt tres. Prob. secunda pars. In Patre est ordo generantis ad genitum , in Filio ordo geniti ad generantem: in Patre et Filio ordo 1pirantis ad spiratum . prob. III. pars . Nam relatio spirantis relative non opponitur neque cum relatione generantiS, nec geniti, unde a neutra distinguiti 1r . Nec est cum his simul complexe significabilis, sicut nulla relatio complexe significabilis est cum natura, ut supra dictum est. Ex his constat,
relationes oppositas tres tantum esse, non quatuor. PROPOSiΤio III. . t amodocumque sumantur in Deo relationes, sunt infinita quaedam perfectio, incomplexe tamen cum divina essentia significabilis. Prob. Tima pars. Divinae relationes sunt ipse Deus Pater, Deus Filius. Deus Spiritus S., prout dicuntur ad invicem, vel prout sunt unus Deus; sed utrumque summa perfectio est; ergo &c. Prob. II. pars. Si enim perfectio relationis esset complexe significabilis , alia esset a perfectione substantiae, nec Trinitas esset res una summa et incomprehensibilis, nee inter divinas personas salvaretur aequalitas sergo &c. Sequitur ex dictis , I. essentiam et personam unam rem summam in Deo esse; nomina autem, ex. gr. subia μriae , patris , eandem rem incommutabilem exprimere , sed illud rem designare prout absolute subsistit , hoc Vero prout dicitur relative; nulloque vocabulo Dei naturam pem recte exprimi , quidquid effutierit Eunomius . Sequitur se- acundo, esse inter personas persectissimam aequalitatem, licet in qualibet non sit eadem relatio , quae perfodito quidem
est, sed eadem cum natura. Sequitur tertio, PersonaS COnstitui seipsis, cum non fiant peribnae per aliquam formam , sive
417쪽
L R. IX. A P. VL . 3 sive intrinsecam, sive extrinsecam, quae Dei simplicitati re-
Pu gnant. Constituuntur etiam proprietatibus personalibus stagnificabilibus , id est relationibus, quae lola cogit tione , et respectu con notatorum ab illa iumma re distin- , guuntur; quae est Pater generans, Filius genitus, Spiritus S.
CAPUT UΙ. uotnam sint in Deo uno irinoque Sub enisae SVbsistentiae et hypostaseos nomine non Dei naturam si
gnificari, sed proprietatem peribnalem , Omnes conveniunt . Est autem hypol fasis proprius existendi modus , quo redditur persona planarie individua, nec aliud addit naturae divinae, praeter ordinem relationis , alias esset in Deo quaternitas, id est tres perlonae et natura communis a singulis distin fa, nullaque ex tribus personis esset summus et Uerus
Deus 3 essent enim singulae a divinitatis natura distinctae ,
aut unaqtiarque persona ex duabus congesta. Si quaeras, qu modo perlonae in eadem natura multiplicentur . et iraec sit Communis, non autem personalis propristasὶ , eandem summam rem communem esse, prout dicitur ad se, individuam, peculiarem, et distinitam, prout refertur ad terminum oppositum relativa . Vide l. 7 diis. I c. 7. aci ulta Cum autem subsstentia duo praestet, unum reddere naturam
Per se et complexe existentem , aliud vero illam in aliquo existendi modo individuam , qui subsistentiam absolutam pro- Pugnant , praeter res relativas spectant primum subsistentiae
munus, et grammaticalem nominis sensum, et qui tres tantum asserunt subsistentias , hi spectant alterum subsistentiae munus, et Theologicam nominis significationem . Sit ergo PRopost Tio Ι. Sumpta subsistentia pro peculiari existe di modo, tres sunt in Deo subsistentiae. Prob. ex conciliis Nicaeno Ι. Constantinopqlitano I. , Lateranensi II., quae statuunt , de fide esse Trinitatem in tribus iubsistentiis . Prob. II. ex PP. Cyrillus i. 'de Trin.
Deitatis naturam in tribus subsissentiis praedicamus . Prob. III. ratione . In Deo enim sunt tres personae ergo tres subsistentiae: quaelibet enim persona, ut sit incommunicabi lis, habere debet peculiarem existendi modum. ΡRoposiTio ΙΙ. Subsistentia grammaticaliter sumpta pro ratione existendi una tantum in Deo est.
Prob. Una est in Deo subitantia , quae existit per se ;
418쪽
3 8 DK ΥΗm Looicis DisClphivisermo una est subsistentia, prout modum denotat per se existendi, idest independenter a quovis subjecto . Hinc S. P-7 de Trin. 4 ait: Omnis res ad seipsam subfuit ; quantomasia Deus Hanc propositionem demonstrant argumenta Seotistarum, qui subsilentiam ab lutam defendunt. Utrumque subsistentiae munus complectitur Agatho Papa dicens ,risti m subissentiarum unam esse sub eotiam. Sed quia su sissentie nomen adhibent Theologi ad significandam pers nalem proprietatem , melius sentire videntur , qui tres tantum relativas subsistentias in Deo admittunt. CAPUT VII. In quo praescriptiones quaedam traduntur ad scite
sita praeter communem siqnificationem usurpent. Iam
enim treς dari hypostas & substantiam inseparabilem, &vocabulum Omoinion, & alia quae ΡΡ. tradunt , & probat Ecclesia, fatendum est. II. Nomina unitatis & trinitatis ita sunt accipienda , ut primum pro essentia , secundum pro personis sumatur . Cum autem inter essentiam & persqnas nulla sit intrinseca distinctio, haud recte dici potes , ait 'let. Syn. XI. , ut .n Deo sit Trinitas, sed unus Deus Trinitas. At symbolum
Athanasii in sensu incomplexo reste ait, quod unitas in trinitate. trinitas tu tinitate ven 'retnda sit. III. Negant Scotistae recte dici : Paternitas aut Filiatio est spiratio activa; aut intellectus vult , et1oluntas intell1git. Nog autem cum Augustino a) dicimus t scientia tua est vult incommutabis ter; in voluntas tua scit, vult. Si tam 3n haec nomina ad sua con notata comparentur, cum Paternitas ad Filium, Filiatio ad Patrem relative dicantur, aliquod in his subest discrimen , ted 1ola ratione connotatorω m. IV. Cum essentia divinitati et subitantiam , non relati nem significet, dici nequit: essentia generat , essentia siquitur , aut procedit , licet Veteres dixerint μω γενητυν, ohsaniariam genitam, sumpta nimirum ellentia , prout relative dicitur : quod quidem provenit ab inopia sermonis nostri: nam proprietas personalis ab essentia intrinsece non distinguitur . V. Cum neutrum pronomen aliud rem, non personam apud
419쪽
L 3 n. IX. C A P. VII. . 99 apud grammaticos significet, observat S. P. Aug. u. 6 in Io., alium recte dici ; aliud non recte . Alius enim es Fibus , quia non eis ipse qui Pater. Non tomen aliud , sed hoc ipsum eis Pater Filius. Iteni non recte dicitur, ipse est Pater
qui Filius, sed ipsum; non hic , sed hoc; non unus , sed
VI. Adiectiva nomina aeternus, omnipotens , immensus numero sin 'ulari, & plurali enunciantur . Nam contra Arianos, qui is tribus personis negant unam divinitatis ensentiam, catholice dicimus : aeternus Pater , aetemus Filius 'e . non tameu tres aetemi, sed unus aetemus: sed contra Samosatenos tres personas dicimus coaeternas & coaequales, &habetur utraque enunciatio in symbolo S. Athanasii. VII. Si lubet adiectiva dicere , quae rem aut qualitatem alteri adjectam significant, ut in homine mites. pater, sapiens , quae adjectiva dicuntur , suta potest esse nomo , quin sit aut miles, aut pater &c.; nullum nomen hoc sensu erit Deo adiectivum, quia Deus est substantialiter bonus, sapiens &c. Si vero adjectiva grammaticaliter sumantur , prout aliquid substantiae adjectum , aut si abstantiam ipsam significant, prout haec connotat quaedam effecta, possunt de Deo adiectiva enuntiari. VIII. Deum unum, & unicum eontra Athem promiscue dicimus. Sed absolute voces istae: Unicus, solitorius , singularis , quae Videntur personarum pluralitatem excludere, non secus ac istae , insociabiles , discrenantes, separatae, quae earum distinctionem in substantia possunt exprimere , caute acci tendae sunt ad distinctionem personarum in unitate . Exigit enim summa Dei simplicitas , ut unum Deum dieamus potius, quam unicum, & unitatem magis, quam unio
IX. Quando nomen Dei essentialiter . aut personaliter accipi debeat, diximus l. 7 e. 6. Si ergo dicatur , Deus es mundι conditor , Deus essentialiter sumitur, quia creare tribus personis convenit ratione naturae. Si dicas, Deus gen rat Verbum , nomen Dei personaliter ponitur , quia ad per sonam pertinet generare , & ad Deum spectat ratione peculiaris proprietatis.
X. Inter trinum , & triplex non distinguunt Latmi . Docet proinde Petavius a triplicis, non secus ac tr n; vocabulum assumi potuisse : nunc autem hoc teneri, non illud,
420쪽
MO DE THEOLOGICIs DyscIpL Vrs. ex consuetudine. Quippe omne triplex est trinum, non viacissim; trinum siquidem solum numerum trium significat , triplex vero multiplicatam in tribus rationem. Cum ergo in Deo tres sint perionae , recte dicitur Deus trinus , cumque in eo nulla sit compositio, nequit dici Deus triplex . Hinc S. Ρ. l. 6 de Trin. c. I ait: INec quoniam Trinitas est , ideo triplex putandus est , alioquin minci erit Pater folust, ctit
Filius solus , quam simul Pater , Filius . Quoties ergo
apud Graecos triplicis nomen de Deo enunciatur, magis N minis etymon , quam idea ab iis spectatur . Tριπλῆς enim seraecis a , tres , & πέλω jum, derivatur ; tres enim sunt in Deo personae. . XI. Trinitatis nomen a Theophilo Antioch. II. Eccle-sae Leculo ulurpatum , cum significet numerum per narUm, catholice retinetur. Recte etiam dicitur, trina Deitas, nec jure Hincmarus contra Gotheical cum vetuit , ne ultra C neretur , te trina Deitas tav. Nam S. P. Aug. l. I a Cons. c. I ait: Deus dicitur nua Trinitas, o trina unitas, Sc Anselmus Μon. 78, expedit , ut credat homo in abrum trinam
vinitatem, oe linem Triuitatem .
Dices: haec propositiq trina Deitas errorem Trithe ita rum continet; ergo enunciari debet. neg. ant. Deitas enim trina non dicitur ratione sub
stantiae, sed personarum, quae sunt simul una Deitas, & sicut dicitur una Trinitas propter naturae communionem, ita dicitur trina Deitas ob pluralitatem personarum. XII. Nomina substantiva absoluta de unaquaque persona,& de omnibus simul singulari tantum numero enunciamtur, V. g., Pater est sua aeternitas & ea etiam invicem praedicantur , ut aeternitas est omnipotentia &c. Sed nefas est dicere, Pater, Filius, Spiritus S. funt tres aeternit res eo c. ; sic enim exprimitur perfectio spectans ad unit,tem substantiae. Relativa autem , quia invicem opponuatur, non mutuo enunciantur : est enim iupinus error dicere , Pater est Filius, aut paternitas est filiatio. Aliunde, quia inter relativa, & essentialia nulla est intrinseca differentia , recte dicitur, essentia est Pater, Filius , & Spiritus S., eL sentia est paternitas, filiatio &c. In his autem, aliisque omnibus Romanae, &Apostolicae Ecclesiae definitiones servari debent , & ill 1 proferre ,
quae ipsa profert , eaque reticere , quae incet magistra haec veritatis, cui nostra omnia ex animo subjicimus , retractaturi, si quid exciderit minus caute . Uotorum etenim nostr