Probabilismus methodo mathematica demonstratus

151쪽

I. 1. 6.

idem .et44 PROBABILIAM Us Ex quo patet evidenter, omnia utrinque leommunia esse; seu utrosque idem sentire circa Legis existentiam , ac promulgationem neu tram opinionem esse securam , vel utramque; denique vel neutros facere quantum possunt, vel utrosque quantum satis ad vitandum peccatum formale , ideoque ad Conscientiae secu

ritatem . .

V I I. Non est praeceptum neque Naturale , neque Divinum, neque Humanum formale, & expliciatum de sequendis aeque probabilibus , vel probabilioribus faventibus Legi. Hoc est cujusmodi illa sunt; Non furaberis: Non die, falsum testimonium : Diligite inimicos vesros &c. . Nam si adesset, Doctoribus omnibus esset notum, neque propterea amplius haberetur tam acris disputatio ile eo. Cor. Hinc si adest, non potest esse nisi vim tuais, implicitum , cuiusmodi sunt quae per collectionem deducuntur a) . Cumque quae deducuntur, vel evidenter, vel opinatiue deduci possint , & quae colliguntur evidenter , clara ,& certa sint b), atque ideo omnibus Doctoribus nota e , sequitur, si adest, esse tantum vel lcertum respective, nempe apud multos, hoc est in hypothesi apud Probabilioristas , non apud

omnes, cum certitudo. moralis praesertim

secta possit esse solum respectiva d): vel omnino opinativum . Quamquam respective certum non est in se , ni fi purum putum opinativum ce) . Et profecto res Probabilitat adhuc in opinione , & sub Judice posita est.

152쪽

VIII. Si adest praeceptum de Probabilioritast , illud ad Naturae Legem potissimum pertinet.

CUM autem Lex Naturae , & Ratio recta . idem sit a) , Ratio vero recta idem ac a pn

Prudentia'; si praeceptum ad Legem Na- Seh. I. turae pertinet, ad Rationem rectam, seu Pr Def. s.

dentiam pertinet. n. I.

1. Itaque quod Probabilioritatem spectat , si Cor. 1. adest praeceptum naturale eam sequendi, maXi- -.eto. me in hoc consistit, quod Ratio recta, seu Pru- b)perdentia dictat , ut sequamur in praxi id , quo Cor. I. rationabilius putamus nos obligari , etsi ratio- Def. 48. nabiliter etiam putemus non oblisari , seu ut sequamur Legem rationabilius obligantem , licet etiam rationabiliter non obligantem. Nam cum in Probabiliorismo favente Legi duo tantum inveniantur c) , unde obligatio eum se- c per quendi oriri poteit, nempe Legis favor, ubi se- bpoth. curatas peccati tum formalis, tum materialis d), d per& ipsa Probabilioritas, ubi securitas solum pec- Sch.Def. cati formalis reperitur e) ; & ad tutiora, seu 2 . n. . Legis faventia pr se non teneamur f), atque eb per etiam Probabilioritas favens libertati tuta sit g ; Cor. r. conficitur, si Lege Naturae ad probabiliora te- Sup. 5.6. nemur, teneri idcirco, quod prudentia dictat, per nos ad id, quo teneri probabilius existimamus, 8. obligari . Itaque hoc uno sensu praeceptum g per hujusmodi, si adest , ad Naturae Legem perti- Cor. I.

a. Quod vero spectat probabilitatem aequa-Κ lem,

153쪽

t46 PROBABILIS MUS lem , illud non nisi ad obligationem sequendi tutiora in dubio prachico reduci potest , quam non nis a recta Ratione proficisci perspicuum est. Nam haec ipsa clare dictat, in practico dubio , in quo Intellectus necesserio constituitur a) per inter oppositas opiniones aeque probabiles ca),

Cor. 8. tutiorem partem esse eligendum, ne animus di- Ax.9. Io. scrimini peccandi se committat h . b per Quapropter si demonstretur , rectam Ratio-.3x. 7. nem, seu Prudentiam non obesse, quin in utroque casu opinio probabilis favens libertati licite eligi possit, jam corruet huiusmodi praeceptume Naturae Lege mutuatum.

I X. Multae sententiae probabiles evadunt probabiliores , & contra et quin immo & probabiles,& probabiliores evadunt vel verae, vel falsae.

aut certis fundamentis , quibus earum probabilioritas, vel veritas, aut falsitas innotescit: quarum exempla obvia sunt. Hoc autem

non intelligitur de mutatione vera , reali, &obiectiva , quasi quae 'opinio in se , & coram DEo est probabilis, aut probabilior, evadat in se , & coram DEo vel vera , vel falsa , cum haec Metamorphosiis, ut liquet, dari non possit , sed de putativa & subiectiva . Itaque quod nunc Doctoribus habetur probabile, post fit ipsis probabilius, & contra, vel etiam verum, aut falsum, quando certa veritas, aut falsitas per certa principia iis innotescit.

154쪽

METH. MATH. DEMONsT. P. I. I 47 Cor. Hinc vel maxime liquet, maiorem v rosimilitudinem, appropinquationem ad verit tem , atque conformitatem ad rectam Rationem , quae juxta Probabilioristas in opinione probabiliore prae minus probabili continetur , non posse essie realem, & objectivam , sed tantum subiectivam , & apparentem. Nam Veritas realis , & recta Ratio in se mutari , aut omnino etiam deperdi non potest.

Unaquaeque Schola , & unusquisque Doctor in opinativis, sive speculativis, sive practicis defendit suas sententias de modo probabilius.

r. F T OC constat ex Authorum usu, ac pra-LL xi, ut periti sciunt . Unde est , quod

passim reperitur usurpata ea vox probabilius esseque apud illos, qui partem assirmantem , ac qui negantem defendunt. Et ubi non est, jam eX rei, natura intelligitur . Quod si aliquando reflexe defendunt alicujus propositionis proba bilitatem , vel absolutam , vel aequalem , vel majorem probabilitate sententiae oppositae, id quoque faciunt, vel de modo certum , vel de modo probabilius . . Perinde enim tunc est , aerestexe dicere: certum, vel probabilius est, hanc sententiam esse absolute probabilem, vel seque probabilem, vel probabiliorem opposita. a. Intelligitur autem Suppositio , cum Amiliores mentem suam depromunt circa aliquam materiam; ac sententiam determinate edicunt,

minime vero , cum circa illam problematici Κ a sunt.

155쪽

I 8 PROBABILIS MUssunt . Nam in hoc casu utramque partem deis fendunt, ac defendi posse permittunt; unde non assumunt onus alterutram determinate defendendi, sicuti contingit, cum unam partem ci terminatam tuentur. Etenim qui aliquam se tentiam absolute defendit veluti probabiliorem, assumit onus firmiter sustinendi eam propositionem , & ideo tunc sententiam mutare non potest. 3. Id vero oritur ex natura disputationis,& Intellectus ipsius. Cum enim huius objectum a per sit verum, potissimum reale, a , in disputan- Cor. i. do illud quaerit, & persequitur quantum potest,

Def.36. cumque in opinativis certo cognosci, seu in Ue-

b per niri non possit b , ad illud nititur quantum Supp. q. potest , ideoque nititur probabilius , quia inter lmodos quaerendi in opinabilibus veritatem maior esse non potest. 4. An autem Doctores, & Magistri, sicut i tendunt , ac solent semper defendere, ac docere probabiliora, ita etiam sub culpa teneantur, non adeo certum est. Nonnulli: enim affirmant, nonnulli inficiantur. Et quidem quod universim non

obligentur, patet. Constat enim eorum exemplo , & praxi ita solere defendere , ac tradere opiniones probabiliores, ut tamen passim assio sment , etiam oppositas minus probabiles sustineri posse, uti praeiertim Suppositione I9. a

parebit . Quamquam & istud sustineri pusa defendi soleat de modo probabilius , sicuti supra tetigimus. Itaque Doctores , & Magistri generatim tenentur quidem , etiam in speculativis indifferentibus, semper tradere sententias aptiores, & securiores ad explicandam, ac defendendam Doctrinam Fidei, ne periculo erroriS ex

156쪽

METH. MATH. DEMONST. P. I. I 49i ponatur, non vero probabiliores; speciatim aut tem tum solum, cum Vel Praecepto , Contra- ctu, Conventione, Voto, Iuramento, aut alio' vinculo astringuntur, vel cum communicare' volunt, quod apud se determinate defendunt . Nam cum definite teneant probabiliora , ea ipsa etiam aliis debere tradere, ne eorum opus menti difformetur , ideoque sit mendax , perspicuum est. Unde fit, ut Doctores, Lectores, Magistri, Consultores cum propriam mentem super re qualibet aperiunt , probabiliora semper , immo & securiora saepissime amplectantur. Caeterum si Probabilioristae velint , hos omnes in docendo, respondendo, consulendo teneri semper sub culpa quovis titulo ad probabiliora , vel tutiora, etiam istud libentes dabimus, nam nullo modo nobis infestum est. Cor. I. Hinc ex duabus opinionibus probabilibus contradictoriis quaelibet eit probabilior apud eos, qui illam defendunt. 2. Hinc in opinativis unusquisque impugnat

contrariae sententiae probabilioritatem, non Veroprobabilitatem , quia nemo impugnare potest in

Adversario, nisi quod ipse defendit a . Ex quo fit, a per

ut Doctores in impugnandis aliorum sententiis de Can. q.

rebus opinativis utantur his locutionibus: hoc non videtur: non conυincit: non egit: sne praejudicis: hoc melius , verius , rationabilius , convenientiuS , probabilius dicitur: O c , ut exercitatis notum

s est. Quibus verbis nihil aliud significare volunt, i quam se oppositam sententiam, ejusque probal bilitatem nolle improbare, rejicere, condemnami re, sed solum eam non esse probabiliorem ostens dere. Nam cum aliquid tanquam improbabiles rejicere, ac reprobare volunt, his contra Voci-

157쪽

bus utuntur; sed hoc es falsum : egi erroneum rest improbabile e repusnat scripturae et de itioni

thoritate e acie & hujusmodi , ut infra fusius dicetur. Quibus vocibus significantur principia certa , per quae Opeositum improbatur . Nam probabilitas , non nisi certis principiis, praeci

a) per pue postive , destrui potest α) .

Cor5M. 3. Atque etiam hinc liquet, opinionem probabilem opinioni probabiliori comparatam non evadere improbabilem , vel falsam, uti Probabilioristae passim venditant. Etenim si hoc esset, primum nulla daretur unquam vera respechiva probabilitas, & probabilioritas, sed omnes sententiae etiam in rebus topicis essent certar conin b per tra hypothesim b) . Deinde Doctores oppositas Supp. . sententias semper improbarent, & condemnarent tanquam improbabiles, & falsas; quod non fa-

Cor. Wri q. Hinc iterum vel maxime liquet , quod ced. magnopere animadvertendum , & alta mente retinendum est) probabilioritatem non esse ab

solutam , & objectivam , sed subiectivam , &respectivam, cum fere semper ex duobus conis tradictoriis unum uni, alterum alii probabilius videatur. X I. Doctores etiam Sancti complures habent Sententias morales faventes libertati, ideoque minus tutas prae oppositis tutioribus faventibus Legi. Hoc patet potissimum in D. Thoma , qui centenas de moribus opiniones libertati favet, tes contra Antiquos docuit, ac propugnavit.

158쪽

X I Ι. Doctores etiam Sancti in Topicis inter sesedissentiunt , atque multas sententias contradiactorias de moribus defendunt. Hoc patet in S. S. Raymundo , Antonino, hisnaventura, ac Thoma, in quibus complures huiuscemodi sententiae vicissim reperiuntur, ut peritis notum est . Ne exempla praesertim pro imperitis desint, satis est unum aut alterum i ter multa, ex his duobus postremis Doctoribus,

afferre.

Itaque D. Thom. tenet pro lege, esse simoniam dare pretium Sacerdoti nolenti sine eo puerum in necessitate baptigare, sive ad emendum Sacramentum, sive etiam ad redimendam vexationem. In g. Sent. Dist. 3. q. a. a. I. ad 3. q. ad 2. Item non dari actus indifferentes in individuo , . ideoque saltem virtualem omnium operum relationem in DEUM esse praeceptum aD firmativum. In a. Sent. Dist. O. q. I. a. 3.D. vero Bonav. tenet pro libertate his contradictoria , nempe non esse simoniam dare in casu hujusmodi pretium ad redimendam vexationem. In q. Seqt. Dist. s. a. Σ. q. I. ad 6. Item dari actus hujusmodi indifferentes, ide que talem operum omnium relationem esse in consilio, non in praecepto. In 2. Dist. 4I. art. I. qu. 3. Contra vero D. Thom. tenet pro libertate,

peccantem lethaliter sive Laicum, sive Religiolum non teneri per se ad confitendum statim,

159쪽

I 2 PROBABILI sM Us P. Item confessionem informem, ex capite ali- uius fictionis, non esse sub oligatione, fictione recedente, reiterandam. In q. Dist. I7. q. 3. a. ψ. ad I. q. D. vero Bonav. tenet pro lege his contradictoria , scilicet Laicum mortaliter peccantem teneri per se ad confitendum statim , habita commodiori oportunitate , Religiosum autem statim sine mora , data rationabili occasione . In 4. Dist. II. p. a. a. I. q. 3. . Item confessionem hujusmodi, ex quocumque fictionis capite, esse sub peccato iterandam. In A. Dist. 17. dub. q. Et Dist. 2I. p. P. a. 'I. q. I.

Cor. 2.

Quod in moribus licite defendi , ac doceri potest , licite etiam per se potest ad praxim

deduci. Nam moralis Doctrina traditur propter operationem a . Additum est per se , quia fieri potest, ut hoc prohibeatur Uoto , Iuramento, Contractu, dubio practico&c. b X I V. Probabilismus non est ab Ecclesia in terminis reprobatus, & condemnatus , neque vetitum, ut doceatur, ac defendatur.

I. Haec enim condemnatio , & prohibitio. nutquam comparet , cum praesertim, quod secundum spectat, Libri hac de re passim edantur, & ab Inquisitoribus approbentur, vel Romae sub ipsos Pontificis oculos: quod si esset vetitum, fieri non posset; & a nemine defenderetur, ac doceretur. Quod vero primum attinet, sunt quidem damnatae multae propositiones ad

160쪽

METH. MATH. DEMONsT. P. I. II 3Probabilismi usum spectantes , ut omnibus notum est , sed in terminis nunquam damnatus est, licet semel, & iterum fuerit S. Sedi delatus,&accusatus . quemadmodum Moralistae norunt. a. Porro propositiones , quas damnat Ecclasa, sunt in se falsae, tametsi antea probabiles a pluribus habeantur; quia nihil damnat, nisi per principia certa, quibus opponitur a , hoc est nisi falsum b) Cum autem quod habetur probabile, revera habeatur ut probabilius , tum quod probabilioritas est subjectiva, & res pestiva c , tum quod unusquisque suas sententias tanquam probabiliores habere solet d); hine propositiones , quas proscribit Ecclesia , apud Defensores suos antea habentur probabiliores. Quare si ex condemnatione propositionum ad Probabilis mi usum attinentium, Probabilismum ipsum condemnare dicatur , Probabiliorismum Potius subiectivum, ac respectivum condemn re dicenda est. Sed, ut diximus , & ut inferius magis apparebit, non probabilismum, sed falsum damnat. 3Cor. Hinc licite in Scholis, & Libris a Doctoribus defendi, ac doceri potest. Licitum est enim, quod nullo praecepto prohibetur e .X U. Est aliquando obligatio sequendi probabiliora,

Hoc patet in Ministro Sacramentorum , &Medico , qui tenentur ad tutiora & Judice , qui ad probabiliora . Quod etiam de caeteris officialibus Reipublicae , & Magistris ipsis, &c. verum est, si , & quando vel Contractu, vel Stipendio, vel Lege lata, vel Iu-

I. n. s.