장음표시 사용
161쪽
i34 PROBABILI sMUS ramento adstringuntur gerere Rempublieam m do meliore. Immo hoc etiam ad privatos quoscumque pertinet, cum Volo, Praecepto, Juramento, &c. obligantur a) .
Sive in Speculativis , sive in Practicis , sive ad Fidem , aut Mores spectantibus , sive indifferentibus, quod eit aperte falsum, seu error , licite teneri, defendi, ac doceri non potest . D. Thomas in secundo Scripto in A. Sentent.
Lib. 2. Dist. 22., quaest. a. art. 2. . Error vers
dicis aissensum rationis Armatum in aliquid fansum , qui s firmatus non fuerit , non dicitur error secundum quosdam , sed falsa opinio sed quia qualiscumque applicatio rationis ad falsum nabet rationem inconsententis , mali , non solum deseditus boni, ideo probabilius dicitur a quia busdam, quod nee error , nec falsa opinio in sarti innocentiae potuit esse. Et in Quaest. Disput. quaest. 3. de Causa peccati art. 7 Error autem in avr hare salsa pro veris , unde addit actum quem msuper ignorantiam. Potes enim esse ignoramtia δε- ne hoc , quod aliquis de ignotis sententiam ferat. Et tunc es ignorans , non errans. Sed quando iam stabam sententiam fert de his , quae nescit , dicitur errare , o quia peccatum in aditum sit , error habet manifese rationem peccati .
Non enim potes esse sne praesumptione , quod alia quis de ignoratis sententiam fero , o maxime in
quibus periculum exsit. aegidius in a. par. a. Dist. 22. quaest. Σ. art. a. Concl. 2. Error ergo semper es peccatum , -- nullo
162쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. I 33 nullo modo possumus aisserere salsa pro veris in
Henricus Quodl. I a. quaest. 23. Error autem omnis es, aut peccatum iu errante, aut a proprio
Et S. Cyprianus apud S. Antoninum Par. I. Summae Tit. IO. cap. Io. Qui post veritatem manifestam perseverat prudens, sciens , scilicet
in errore de aliqua materia , iam non in oenia ignorantiae peccat. Praesiumptione enim, atque o sinatione quadam nititur , cum a ratione sup
XUII. In Practicis non solum errari potest sicut in
Speculativis, sed etiam magis. 2Egidius in a. Par. a. Di it. 39. quaest. 3. art. Σ Ideo omnibus modis , quibus possumus errare in speculabilibus , se in agibilibuso adsuc magis, quia materia moralis, o agibilis, o consilentialis es minus certa, oe magis variabilis, quam speculabilis. Et ideo vult Philosophus 3. Ethic., quod de talibus oportet grosse ,σ muraliter veritatem ostendere. Cor. Hinc in practicis minor certitudo, seu persuasio lassicit ad Intellectum persuadendum de veritate honestae operationis , quam in speculativis de rei veritate . Et magis proprie ,& accomodate contingit grose , oe figuraliter veritatem ostendere , seu persuadere in illis,
quam in istis. XVIII. Doctores non solum in Practicis, sed etiam in Speculativis sive iis, quae possunt ad Fidem
163쪽
pertinere, sive indifferentibus, verbis securum ,& securius usi sunt. Quod practica spectat res notissima est; quod
speculativa non ita nota . Sunt tamen plura lexempla penes Scholarum principes D. Thom. . D. Bonav. , Egidium , Bacchonum , nec non Alb. Magn. , ac Alex. Alensem . Ne taedio Lectores assiciantur , nonnullis tantum ex D. Thoma, & D. Bonav. contenti erunt. D. Thom. in a. Scripto super ψ. Sentent. in . Dist. 3. quaest. unica art. 3. afferens duas sententias in quaestione: An potestas creandi Creaturis communicari possit : de negante ait . Sed prima opinio securior es, o communius tenetur. Quod l. 9. art. 2. . Respondeo dicendum , quod fecundum opinionem fecundam , quam in 3. GR. 6. Magister ponit , quae es commtinis opinio modernorum , aliis multo verior , securior.
Est autem quaestio : An in Christo snt plures h ut es et quam patet ad Fidem posse propius
pertinere. Conclusio est negativa. In . Sent. dist. ψῖ. quaest. I. art. q. ad T. quaestiunculam. Tamen haec es securior, communior opinio , quod omnes morientur , ο ex mortuis resurgent. Ex verbis ipsis liquet , quaenam sit quaestio, & quomodo ad Fidem specta-
re possit. S. Bonavent. in I. dist. 26. art. I. quaest. Σ. Hanc autem positionem praeferendam credo priori , trum quia securior, tum quia etiam rationabilior.
Quaestio est: An quod in iustificatione infunditur ,
sit aliquid creatum, vel increatum. Conclusio est assirmativa , nempe infundi utrumque , scilicet Spiritum Sanctum, ejusque gratiam. Et dist. a. qu. 3. art. I. Tanquam ratio bilius.
164쪽
METH. MATH. DEMON . P. I. I 37 securius dicendum es eum Sanctis , quod DEUS de eo, quod fuit, non potest facere , quod non fuerit. Quaellio est: An DE S pusit quaecumque Menti creato impossibilia sunt. Conclutio est negativa.
Et in . Par. I. dist. I 2. art. Σ. quaest. I. Hunc
autem modum dicendi credo probabilem, o securum. Quaellio est: An accidentia Eucharisiae converti possint is alimentum . Conclutio est in
X I X. In Topicis speculativis, & practicis politicis
opinio probabilis in conflictu vel aeque probabilis , vel probabilioris etiam turioris e verbo Probabilismus licite, & sine peccato teneri, &eligi potest. Additum est tutioris, quia etiam in speculativis hujus rei, ac vocis usus reperitur ca . Supp. SCHOLI M. praeced. Hssic suppositio iam certissima est, praese
tim quod attinet speculativa , omniumque Doctorum calculo, atque usu comprobatur. Nam eorum opera exemplis hujuscemodi plena sunt, ubi Lectoribus optionem dant sequendi,& eligendi opinionem, quam maluerint , sive ex aequaliter , sive ex inaequaliter probabilibus inter se comparatis . Quamquam id sit super acaneum, tamen ne exempla ad imperitorum instructionem etiam in hanc rem desint , aliquot ex D. Thoma, & D. Bonaventura affere da sunt; potissimum quod inaequaliter probabilia spectat. Quod etenim aeque probabilia per- '
tinet, id etiam vel ex eo liquet, quod cum in
165쪽
i38 PROBABILIS MUs in eo casu Doctores sint probi ematici, utram que partem defendunt, ideoque etiam posse se- p r qui permittunt a . Schtav. 1. D. Thomas in Quaest. disput. quaest. 3. deIO. n. a. Creatione art. I 8. in quaestione: Utrum Angeli sint creati ante Mundum visibilem : ponit duas opiniones cum suis rationibus, alteram Augustini asserentem stimul cum Mundo corporeo , alteram Basilii &c. , affirmantem ante mundum fuisse creatos . Post subdit . Haec autem ostinis cum fuerit Magnorum Do florum , scilicet Basilii, Greeor. Naesanet. , oe quorumdam alis-rum, non est tanquam erronea reprobanda. Sed si diligenter consederetur alia opinio, quae est Augustini ,
o aliorum Doctorum, quae etiam modo CommuniteY tenetur, rationabilior invenitur. Unde dicendum, quod Angeli smul eum Creatura corporali sunt creati , hanc sequitur de more tanquam probabiliorem tamen sine alterius sententiae pra- judicio.
Idem repetit I. Par. Summae quaest. 6 I. art. 3. Dicendum, quod circa hoc inυenitur duplex Sanctorum Doctorum sententia , illa tamen probabilior videtur, quod Angeli smul cum Creatura corpora Ii hunt creati . . . . . quamυis contrarium non streputandum erroneum, praecipue propter sententiam
Gregorii metianet ni, cujus tanta es in Dosbia Chrotiana authoritas , ut nullus unquam eius diastis calumniam inferre praesumpserit , scut Athanasii do mentis , ut Hieroumas dicit. Ut autem ostendat , non obstante Augustinianae sententiae probabilioritate , contrariam teneri posse , in responsione ad tertium argu
166쪽
geli fuerint errati in gratia : haec habet. Dicendum, quoti circa hoc est duplex opinis . Quidam enim dicunt , quod Angeli non in gratia , fed in
naturalibus tantum creati sum e cy' haec opinio es communior. Alii vero dicant, Angelos in gra pia creatos ese . Harum autem opinionum qi vera sit, non potest oecata ratione deprehendi tamen secundum conυenientiam ad alia ejus opera
potes una pars alia probabilius fustineri . Haec autem pars probabilior est opinio secunda , de qua ait . Quae opinio mihi magis placet absque alterius partis praejudicio . quia huic positioni , praecinue quantum ad gratiam Angelorum . plures
Sanctorum authoritates consonare videntur.
Ut autem indicet , oppositam nihilominus partem sustineri posse, in responsione ad quintum Argumentum ait . Qui autem aliam opianionem fuistinent, respondent ad authoritates O c.' a. D. Bonavent. in I. Dist. 7. art. I. quaest.
I. , quae est: An posse generare in diminis dicat quid, vel ad aliquid: hoc est an sit aliquid ab-sblutum, vel relativum λ ponit tres sententias. De secunda, quae est Magistri , & affirmat , generare esse aliquid absolutum simul, & relativum, ait. Et ij a positio satis es probabilis, re satis bene videtur futineri posse. De tertia Vero, quae asserit , Fenerare esse aliquid tantum reupectivum , dicit . Et positis dia sine praejudicis videtur probabiliore quam propterea de more sequitur. Subdit enim. Hanc ergo positionem sustinendo c. Ut autem ostendat , Magistri nihilo secius sententiam teneri posse , in respons. ad ψ. amgument. inquit . Si quis autem viat fusinere
167쪽
positionem Magi iri , de fatali potes ad omnes
rationes in oppo itum respondere. Et in . Diii. 43. dub. q. in quaest. el flarum peccata in die judicii detesentur P Dicendum, inquit, quod quamvis fas si utramque pamtem opinari, rationabilior tamen es, quod omnia electorum peccata omnibus jusis tunc patebunt ἀEt hanc amplectitur. Innumera alia specialia exempla adhuc magis expressa , nihilque omnino ambiguitatis praese ferentia, tum ex his duobus, tum ex aliis Scholarum Principibus afferri possunt nam omnes his, ut diximus, pleni sunt. Sed haec inter alia nunc potius attulimus, quia pro quibusdam Corollariis deducendis aptiora visa sunt, ut infra apparebit. Porro dictum est specialia, & nunc , quia loca aliquot universalia, & praecisa, quibus astruitur, quamcumque opinionem probabilem etiam in conflictu generatim sequi posse, neque a Doctoribus improbari , in secunda parte afferentur.3. Cur autem in Topicis speculativis neutri
opinioni praejudicium inferri, & quaelibet sive magis, sive minus probabilis licite ad libitum
elisi possit, tres in universum rationes sunt. I. quia in opinativis nihil ex parte qualibet certi reperitur . a. quia quaevis opinio magnis rationibus, atque Authoritatibus nititur. 3. hinc a per consequens, quia neutra opinio error est. Nam Sch.Def. error non est, quod nulli principio certo opponi-3. n. 6. tur , , simulque magno fundamento fulcitur b
b per Quod aliis quidem verbis, sed eodem sensu
Cor. 3. idem est, ac dicere, quia quaelibet opinio, ma-Def.26. gis licet, aut minus, vere tamen, & absolute et . probabilis est, cum utrumque ad veram proba
168쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. I. I 6It bilitatem requiratur a . Has namque cava a per Doctores passim allegare solent. Def. 26.1 - 4. Et quidem primam his, similibusque Ver- Σ ., σι bis. Hoc non es usquequaque certum: super hoc non Cor. i habetur certitudo , neque per authoritates , neque earund. I per crantes: necessarias: demonstrativis: eMaens tes: incaces rationes z quia neque ratis , Neque authoritas , neque Ades compellito quia neque fido determinatur , neque ratione probatur e quia non
es ab Ecclesa determinatum: quia veritas non esita clara, certa: quia Saructi in hoo nihil definierunt o quia hoc dicitur opinando , non asserendo, &c. . Unde D. Thomas loco 3. supra allegato dixit . Hmum opinionum quae vera st , non potes e ui ratione deprehendit, & inde est, quod assirmat , quamlibet sustineri posse , etsi una probabilius sustineatur . Et Scotus in Dist. 23. qui unica. In quaesione la , inquit , primo dicam quod certum es . . . secundo dicam aliud, quod non es ita manifesum , σeligetis partem, quam volueritis : quae verba repetit pluribus aliis in locis . Et haec quidem speciatim . Generatim vero in . diit. l. quaest. ., & 3. g. Ultimo arguitur ait . Sictit sequenti rationem naturalem non sunt ponenda plura, nis quae ratio naturalis concludit; ita sequentι Fidem non sunt ponenda plura, quam: ritas Fidei requirat. s. Secundam litis. me opinio Magnorum Doctorum est: uti supra dixit primo loco D. Thomas : Haec positio paτυipendenda non es, - gnorum enim est: quoniam videtur Augusini authoritas satis probabilem facere: propter authoris rem Augustini: Magisti M. : Au hoc sunt rationes probabiles: isa positis satis es probabilis r
169쪽
16a PROBABILIS MUses bonae eatholica: consona pietati, &c. Contrariis vero verbis, cum iudicare volunt, opinionem non esse probabilem. Quia hoc ntilla ratione , aut authoritate nititur : probari potes : haec potio non es opinio , nec rationabilis sententia , sed error: quia repupnat Sacrae Scripturae: determinationi . Ecclesae: eυidenti rationi: contra hoc authoritates Sanctorum sunt e rugae: quia talis e ror nec fulcimentum habet ab authoritate , aut ab efficaci ratione: hae non habet Magnum aliquem authorem, nec defensorem , &c. 6. Tertiam denique istis . Non est reputanda
tamquam mmonea: non es error: non es erroneum :non est praejudisandum : fine praejudicio : qua praesertim ultima formula Doctores frequentissime utuntur . Unde Alb. Mag. in A. dist. Ia. art. IO. ait . . . . sed tamen in rebus distiliatis nulli praejudisandam esse videtur , nis soli errori , tibi ille apertus cognoscitur . . In summa a Doctoribus non reprobatur , nisi error manifestus , cuiusniodi est assertio , quae nulla gravi ratione , aut authoritate nititur, simulque praesertim certo alicui principio opponitur non autem reprobatur opinio quaecumque vere probabilis, sed defendi, teneri, atque eligi posse permittitur. Itaque cum Auth res affirmant aliquid, non riserendo, sed opinando, vel oppostum veluti errorem non reprobando, partem, quam malueris , tenere integrum est . 8. Opinando vero affirmant, cum utuntur V
cibus tum in I. potissimum , tum in Causa allegatis, vel praesertim sequentibus. Nullam reprobo : β susinemur opposita : qui vult oppostam suseinere: utraque sustineri potes: elige quam mo
vis . Constat enim . his peculiarisus inuendi
170쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. I. I 63 formis ita clare , ac sortiter explicari electionis libertatem, ut clarius profecto , ac fortius explicari non possit. Item: hoc videtur: non vita detur: hoc non potes stare: Videtur dubium: for , te tenetur: forte aliter dici tes : vel die: vel diei potes; & huiuscemodi. Unde D. Thomas par. I. quaest. IO . art. a. ad a. in quaest. speculativa ait. Ad secundum dicendum, quod Anselmus hoc non diaxit asserendo, sed opinando. Quod patet ex ipso modo loquendi, cum dicit . bsidetur quod, m. . Et quaest. 89. art. 8. Sed Augustinus Me dubitando dicit. Unde praemittit, ut volet accipiat quisquam, quod dicam. Similia habet q. 9o. a. q. . Et in a. Sent. dist. q. q. I. ff. Sed haec magis. 9. Item opinando , non asserendo affrmant , cum etiam sitne istiusmodi locutionibus , duas Sententias cum suis rationibus, atque reciprocis solutionibus afferunt , quia hoc pacto problematici sunt a) .
Io. Item cum duas, vel plures , sive cum , sive etiam sine rationibus afferunt, sive magnos,& approbatos Doctores , praesertim nominatim allegando, sive non allegando, & nihil praeterea de iis sententiis censendo, vel de suo app nendo, sed eas hoc modo relinquendo; vel in alterutram partem sive expresse , sive tacite tanquam vel probabilem, vel probabiliorem quomodolibet inclinando . Quae omnia tum ex uisputa tionis ipsus natura, tum ex usu Doctorum, ac praxi certissima sunt, ut omnibus experiri licet. Itaque sive uno , sive alio modo Doctore Sententias tractent in rebus incertis, & opinativis, partem quamlibet teneri, & sequi posse permittunt , quamvis ipsi de more probabilio rem amplectantur. L a II.