장음표시 사용
121쪽
igitur rectius, ct rectissime, quantum possibiae est
tali naturae dic. Et in respons. ad Argum. ad 2. ait, quod circa multa contingis errare , vitiose agere, sed circa tantum tinum nempe in
specie, & in individuo) scilicet perfecte ciretim..
santionatum contingit recte agere rectius, reatissime. Hoc est circa aliquod in medio Viri tis consistens , quia recta , seu virtuosa actio a) per non nisi in medio consistere mtest a) .lτα d. . Alb. Mag. loco superius laudato , post ea verba, quae attulimus, statim subdit In pradentialibus autem per se patet. Prudentialia enim omnia consiliativa sunt , consiliatisa vero omnia per intensionem , O remissionem ad medium veniunt .
Et in 4. dist. 33. art. I 8. Ad illud dicendum loquitur de Gula) quod propter hoc , quod latet medium , susscit esse prope medium , quantum-atimque aliquo modo disceditur a medio, sed quam do perfecte disceditur ab ipso in contrarium. Hic deest aliquid , quod tamen a Lectoribust, ut sensus constet, iacile. suppleri potest , ut consideranti patet.
Et in I. dist. 23. art. a. ait : quod Cardinales dicuntur recta ex actu , vel appropinquatnne ad medium oec. Agidius in I. dist. II. Par. Σ. quaest. Σ. ad .2. docet: quod unus es virtuosor alio , oe una virtus major alia, ideoque actus unus melior alio. Et in a. Par. a. dist. 21. quaest. I. art. q. , postquam docuit, vitium in extremo versari, su dit . Quantum ergo esse debeat dia declinatio a medio, vel ad alterum extremum. non potes' secundum quantitatis aequalitatem fumi, sed secun dum aqualitatem rationis, ut illud , ρ d sapiens
122쪽
iudicabit in hae parte , si pro regula , o pro ualitate . θ quia est valde disseile , morte impossibile tenere punctualiter medium . . . .
melius es declinare ad illud vitium, quod virtuti minus opponitur oec. Punctuale igitur, & indivisibile medium non SCHO. LIUM . . ΡRo complemento huius Doctrinae de medii divisibilitate, advertat Lector, non idcirco, quod Rationis medium statutum est divisibiles, inferri propterea oportere , Rei medium semper indivisibile esse. Nam hoc falsum est . Iustitia enim ipsa commutativa , quae ibia hujusmodi medium habet ca) , non semper illud attingit indivisibiliter , ut patet exemplo triplicis pre t ii, summi nempe, medii, & infimi, quod incertis mercibus locum habet, quorum quolibet servatur iustitia ad aequalitatem. Itaque medium ipsim Rei aliquando indivisbile , aliquando dia Disibile est. Indivisibile , cum ex rei iplius natura indivisibiliter notum est, & determinate aiasignari potest. Sic qui v. g. mutuatur, Vel paciscitur pro opere dare centum , tenetur accupere . a mutuatario , Vel operario tribuere centum, non plus, minusve. Disisbile vero , cum non est notum indivisibiliter , neque determinate assignari potest , ut superiori pretii triplicis exemplo liquet . Medium autem Rationis semper diυsbile est. Cor. I. Hinc medium Prudentiae non est indivisibile, quandoquidem est Rationis b): atque ideo continget prudenter, prudentius, & prudemtissime agere in omnibus suis Partibus , ut in H a Conin
123쪽
a. Etiam recta Ratio non constitit in indiυisibili , scuti quarto loco supra allegato sup P nit D. Thomas , ubi Lectorem admonuimus . Unde non contingit tantum uno modo bene , & virtuose agere in unaquaque Uirtute secundum rationem rectam, sed pluribus modis, videlicet magis , & minus agere iuxta rationem rectam. Nam ad cam spectat medium Uirtutis determinare , & praescribere , ipsaque medium a virtutis est a) . Hinc actus virtutis in eadem Seh.Aχ. specie , & individuo perfecte circumstantiona- praeced. tus potest esse rectus , reictior, rectissimus , ut n. a. aiebat Scotus. 3. Illud est medium secundum rationem rectam , quod Sapiens hujusmodi esse iudicabit , b per ut supra dicit aegid. , & ex definitione viri Def. 7. tis patet b . Quam explicans D. Thomas a.
Ethicae Lect. 7. quoad ea verba determinata ratione, prout Sapiens determinabit, subdit; ad hoc inquit, explicandum subdit nempe Aristoteles , ut utique Sapiens determinabit , &C. , scilicet medium. Qui enim secundum rationem rectam iudicat, prosedes Sapiens eit, neque Sapiens esse potest , nisi iudicet juxta rectam ra
4. Hinc in Parte Prudentiae Consiliatiis , &Judicativa erit prudenter agere Consiliari, & Judicare esse agendum ex rationibus magnis, pru- e per dentius ex maioribus, prudentissime ex maximis . Seh. r. Cum enim Prudentia aflualis sit in parte ania.DJ48. mae non scientifica, sed opinativa, in qua ce er Cor.2. titudo non reperitur c : α praeter rationes ce H d. tas, necessarias, & cogentes , quibus certitudo in
124쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. III in suo genere continetur a , non dentur nisi rationes aut magnae, aut maiores, aut maximae . Conficitur, non posse esse in Parte Consiliativa, M Iudicativa prudentem , prudentiorem , prudentissimam operationem , nisi quae magnis , maioribus, maximis rationibus continetur. s. Hinc igitur probabile esst idem. ac prudens , probabilius , ac prudentius , probabilissimum , ac prudentissimum: atque ideo probabiliter agere, esse agere quidem minus , sed tamen secundum Rationem rectam, probabilius magis, probabilissisime maxime agere secundum Rationem recham; cum probabile rationibus magnis , probabilius maioribus , probabitissimum maximis contineatur b) : & prudens nonnisi secundum Rati nem rectam eisse possit e , quae in indivisibili
non consistit . Atque ecce iterum demonstratum Cor. Def. I 8. 29. 2o. , ut in Scholio earumdem promisimus. E. Hinc probabile est absolute conforme rectae Rationi, immo aeque conforme, ac probabilius.
Est conforme, tum quod illud est huiusmodi , quod tale esse Sapiens iudicabit e : Probabile autem est , quod Sapientem ad assensum inducere potest f) : tum quod probabile est idem, ac prusens ): Prudens autem non nisi conso me Rhioni rectat esse potest h) . Iam vero est etiam aequaliter conserme , ac probabilius, quia consormitas haec in indivisibili consistit i) .
EX hoc patet , quantum a veritate distent Probabilioristae , dum asserunt , probabile, vel non esse absolute consorme Rationi rectae,
125쪽
118 PROBABILIS MUs vel minus conforme , quam probabilius . Et enim si1 non esset conforme , esset difforme , proindeque non prudens, & rectum, sed imprudens, ac malum, cum difformitas in negatione a 4 conformitatis a) , malum vero in conformita in Def. a. tis , seu rectitudinis negatione consistat 5 . b) per Et si esset minus conforme, conformitas in in-Def. 13. divisibili non consisteret . Aliud est notet bene Lector actus magis, vel minus, seu major , aut minor secundum Rationem rectam , aliud actus magis, vel minus conformis Rationi rectae. Illud esse potest, quia Ratio recta non
Cor. a. quia conformitas in indivisibili consistit d) . hujus. Caeterum si Probabilioristae hoc magis, vel mi- d) per nus conforme intelligant non realiter , sed αν
r. Σ. parenter, ultro, quod cupiunt, concedemus, ut
Def. II. in Scholio Def. II. tetigimus. Id enim nihil obest. Tantum, ut minus conforme hoc sensu, seu probabile sit prudens, magis consorme, seu probabilius prudentius, ut superiori Cor. 5. deduximus. Hoc contenti sumus.
. Hic tandem liquet, posse Voluntatem prudenter imperare Intellectui , ut assentiat in sensu composito opinioni probabili faventi Libertati in conflictu oppositae faventis Legi , sive aeque probabilis , sive probabilioris , eamque in hoc conflictu prudenter eligere, etiam ablata alia quacumque causa ex parte Voluritatis ipsius ; quia illa opinio etiam in hoc conflictu , seu in sensu composito actus Pruderitiae , Virtutis , & rectae Rationis est : quod
Cor. II. AX. 9. Io. indicavimus.
126쪽
tur , probabilioristas in quaestione praesenti egregie Stoicos imitari . Hi enim putabant, non esse actum virtutis , nisi qui attingeret Rationis redhae summum , seu eius medium in indiVisibili ; ideoque Rationem rectam , Pru dentiam , Uirtutem consistere in indivisibili . Idem prorsus assirmant Probabilioritiae. Etenim cum ad Prudentiam spectet videre , ac iudicare de licito, vel illicito, bono, vel malo ad & in hac quaestione de Probabilismo , hoc elide opinativo, in quo Prudentia actualis dumtaxat locum habere potest b , non habeantur nisi rationes magnae, aut majores , quibus licitum , aut illicitum judicatur e) , nihilque certi ullo certitudinis genere constitui possit 2): a firmare, non esse prudens Consilium, & Iudicium , quod probabili opinione continetur , sed solum, quod probabiliore, atque ideo eam opinionem in noto conflictu prudenter eligi non posse, est idem , ac affirmare , actum prudentem , nonnisi in indiυsbili positum esse , proindeque de medio tollere Prudentiae , Uirtutis, rectae Rationis a Philosopho, a D. Thoma, caeterisque tum Philosophis, tum Theologis omnibus assertam divisibilitatem . Nam iterum dico . In re, de qua quaeritur, nonnisi duo actus , seu gradus Prudentiar, Uirtutis, rectae Rationis este possunt , nempe Iudicium nixum rationibus magnis, & nixum majoribus ex parte Intellectus , & hinc conlequens electio alterutrius ex parte Voluntatis . Etenim, H &nul-
127쪽
reto PROBABILIS MUs& nulla vel moralis hic certitudo reperitur , sed omnia incerta sequaliter sunt , & nonnisi in his incertis Prudentia actualis esse potest.
Nunc si in hoc conflictu sit semper obligatio elisendi Iudicium probabilius , hoc est , quod
maioribus rationibus continetur , & hoc dumtaxat sit prudens , virtuosum, rectum, bonum , Iudicium vero probabile , seu quod continetur rationibus magnis, imprudens, improbum, malum , iam in tota Prudentiae actualis Constiantis, & Iudicantis I seu in tota Rationis rectae,& Virtutis Ditione non dabitur , nisi unus gradus virtutis , & consequenter nec actus unus , nec homo unus Virtuosior , prudentior, , melior alio : quod est ipsissimum, quod Stoici affirmabant , & in quo cum iisdem Probabili ristae egregie a D. Thoma , & a tota Philosophorum, ac Theologorum Schola demonstrative confutantur.
XVIII. Lex, seu Praeceptum est Regula, & Mensura
externa, Conscientia vero interna moralis ope- , rationis .
Scilicet per Legem quid sit faciendum , vel sugiendum innotescit , per Conscientiam id actualiter homini applicatur .
D. Thomas I. 2. , & 2.2. quaest. 9o. de Legibus art. I. Dicendum, quod Lex quaedam Regula est , π mensura adlaum , secundum quam inducitur aliquis ad agendum , vel ab agendo
retrahitur . Cor. I. Hinc Praeceptum debet esse clarum, determinatum, certum , non obscurum, incertum. Alioquin quomodo Regula, & Mensura erit,
128쪽
erit , atque Conscientiam regulare poterit Unde Philos Io. Metaph. docet , Mensuram debere esse certissimam : & ex illo aegidius
in I. Sent. P. 2. Dist. 8. qu. I. ar. I. ait, suod
mensura debet esse quid certum . Hinc illud C. Erit autem 4. Dist. ex observatione Isidori .
Erit autem lex . . . . manifesta quoque, ne aliquid per obsecuritatem in captionem contineat. Et
illud C. fin. de Constit. Consistitio Sedis Ap solleae nihil debet obscurum , vel ambiguum continere . Et Glos. v. ambiguum . ' Lex nullam obscuritatem continere debet, ne per obscuram constititionem in laqueum incidamus , nemini enim debemus laqueum injiceN 27. qu. I. de Viduis, nee debet nos inducere per legem obscuram , vel dubiam ad id , a quo nos cohibere debet . Qua de re videri possunt etiam Glos. C. un. de post. Praelat. in 6. v. De caetera , Imola , & Abbas C. fi n. de Constit. n. a. , & alii Canonistae in. hunc locum. Quod autem dicit Aristoteles, Mensuram deinbere esse certissimam, id non intelligitur semper in genere summo , ex. gr. mathematico , metaphysico &c. sed in genere suo, nempe pro
natura rei. Quapropter D. Thomas I. ,Σ.&2. 2.qu. 9 I. art. 3. Utrum si aliqua Lex humana'.
ad tertiam rationem, qua ex Philoc mox alle- to obiiciebatur , ex humana ratione nullam .egem procedere posse , quia Lex , utpote actuum Mensura , & Regula debet esse certissima, humana autem ratio incerta est, ita resepondet . Ad tertium dicendum, quod ratio practica est circa operabilia, quae sunt siIularia, oecontingentia , non autem circa nece saris , scuti ratio speculativa s ideo Leges humanae non
129쪽
possunt habere illam infallibilitatem , quam h
dent demonseratiυae Conclusones Scientiarum . Nec oportet , quod omnis Mensura sit omnimodo
infallibilis , O certa , nota bene sed secun dum quod es psisibile in genere suo . Hoc est
certa non demonlirative ; sed praefice, hoc est hoc loco moraliter, ut fert ipsa agibilium natura . Idem docet 2. 2. qu. 6O. art. 3. ad I. quem locum attuli supra A X. I 2. Cor. 2. Hinc sussicit, Praeceptum esse certum
moraliter . Nam in practicis maior certitudo a) per saepe non datur . a Sch.Def. . 3, Hinc Praeceptum probabile , aut probabis. n. 6. lius, seu quod probabiliter, aut etiam probabilius altruitur, non erit Regula, & Mensura certa moralium operationum , quia hu)usmodi nec moraliter certum, sed dubium, & incertum b pre aequaliter eii b) ; ideoque non poterit certo Cor. a. Conscientiam regulare, & obligare. Def.26. . q. Hinc liquet in Probabilitate, ac Probabilio-a . ritate dari Ignorantiam invincibilem phdisce praecepti certo regulantis , & obligantis , quia iis his certitudo Legis, nequidem moraliter, haberi potest.
In Lege Divina , & Flumana ad Conscie tiae obligationem requiritur existentia Legis, ejusque authentica promulgatio. Etenim sine exilientia ella non potest, &sne c) pre promulgatione nequit certo innotescere, & pri-S .Def. Inum sine secundo esse potest se) . Intelligitur 6. n. a. autem Axioma de praeceptis, & ev d) per ciris , quia haec sola ausiantice promulgari pos- idemn. . sunt. d Di-
130쪽
METH. MAU. DEMONsT. P. I. I 23 Dictum est autem in Lege Divina , Ο -- mana , quia in Lege naturali existentia ipsa etiam promulgatio est , unde promulgatione huiusmodi authentica non eget a . Cor. Hinc existentia praecepti, & promulgatio, ut Conscientiam obliget, clara , & certa esse debet. Nam, & Lex Regula , ac Mensura est b , quae certa esse debet c : & quod est authenticum, clarum, & certum est d .X X. Lex naturae proprie , oe fricte nonnisi moralibus principiis, α conclusionibus inde necessario, & evidenter deduinis continetur. Scotus in A. par. a. dist. I7. quaest. unica, f. In isa quaestione, docet , quod ιllud est verum de jure naturali, cujus veritas es nota in termianis , o tale es principium in lege naturae , sicuto in speculabilibus notum es ex terminis , sue quod sequitur evidenter ex tali vero sc noto , cujusmodi es conclusio 'amea demonstrata . Et pricte loquendo nihil aliud es de lege natura , nisi principium, vel conclusio demonserata. Idem repetit dist. 26. quae. unica, f. Ad soluti quaest. Et dist. 33. quaest. I. g. De secundo articulo.
Idem innuit etiam D. Thomas I. a. , & a. Σ. quaest. 9 . art. q. 3. . Et quaest. IOO. art. I.,& 3. : quamvis ejus verba non afferantur, quia
non ita sermalia, ac praecisa, sicuti Scoti, sunt. Consule sis.