장음표시 사용
211쪽
aequalis probabilitas favens Legi , nec non pro babilioritas vel absoluta, vel respectiva favens , sive Legi , sive. Libertati. Quod erat demor,
In Topicis , & opinativis ad Conscientiae s a per curitatem Probabilitas satis est a , cum ve- Cor. 3.' ritas, & certitudo haberi non possit ό . Proba- p. 3., bilitas d et esse vera realis, & positiva e):6. .Probabilioritas universe non est realis , . o b per Esiva, &positiva , sed, tantum apparens, su e Supp. . Ehiva, ac respectiva ). Ergo dempto hoc ex cc per cessu tantum apparenti, ac respectiuo, remanet . Sch. a. sola Probabilitas positiva', ideoque. ea sola de . Def. 26. in se , & utcumque comparata tuta , & aequa- S7. n. I. liter tuta est 'quippe quae in re, non multiplex, d per sed una sere semper, eademque est. Q. e. d.
Curi Eoae . ' . . . a P . . - ALITER . .
Prudens, & prudentius est tutum, & sequa liter, cum proprie & rigorose siu hujusmodi h
S .Def. bonum f), ideoque prudentius idem ac melius. a . n. 9. Hobabilitas sive absoluta , , sive quomodolibet. f per comparata est prudens , probabilioritas pruden- Cor. I. . Igitur est per se tuta, .& aequaliter.
27. ICTUM est de to bonum, & melius, quod pro- Cor. 3. prie, Sc rigorine stae qualiter tutum, quia Ax. II. melius aliquo mododici potest tutiusto bonum, si- . cuti laudato Scholio Def. 24 .n. s. admonuimus.
212쪽
METH. M ATII. DEMONST. P. I. aos Usi etiam notandum est, cum dieimus bonum&. melius proprie aequali securitate contineri id intelligi de securitate in genero suo, hoc est de securitate vel simpliciter, vel secundum quid. Quare& melius certo est proprie ,l & riagorose aequaliter tutum simpliciter ; bonum , &melitis opinative , sicuti est' probabile& pro babilius , est: proprie, aequaliter tutum dicundam esuid. Unde patet, quo sensit intelligenda 1int ea verba Schol. ejus gem' n. p. quod es bonum, aut melius es per se simpliciter tutum .: Nams non dehonum aut melius opinative seiude bonum, & metius certe intelliguntur. Porro iam liquet ex re
ipsa , totam Proposititionem de aequali securitate secundum quid i esse intelligendam. . Aliis etiam modis Propositio demonstrari potest, uti ea , quae in toto opere antecedenter
diximus, expendenti, '& conferenti liquet. Sed hae demonstrationesi etiam , plusquam satis sunt.
I Aia vides, opinor, Lector, totam huius Proinpositionis vim in hoc consistere, quod Probabilitas positiva sit in se tuta . Hinc enim consequitur, illam sive sit pro Lege sive pro
Libertate , sive uno, sive alio modo compare tur, semper hujusmodi esse. Unde . tota Propositio sine tot ambagibus brevissime , & facillime demonstrari poterat ope trium tantum Suppositionum, nempe. 23. 27. 28. vel etiam solum. 23. 27. P loquendo de sola 1 rina D. Thomae) , quibus inrisitur , omnes sententias D. Thomae, &.D. Bonav. absolute probabiles, di tutas tutissurus esse. Sed ut res tota.veluti
213쪽
2o6 . PROBABILIS Mus sub oculos poneretur , simulque omnes Probabilioristarum cavillationes, ac evasiones praecluderentur, libuit eam sub omnibus respectibus, quibus considerari potest, demonstrare. Hoc autem sine adminiculo aliorum principiorum , ideoque sine prolixitate , & obscuritate aliqua fieri non poterat, ut speculanti patet. et: .. Cor. I. Hinc evidenter liquet, nihil conse re ad Conscient i securitatem, an maior, mi norve sit Probabilitas, cum utraque sit aequaliter tuta es tutissima. a. opinativa esse tuta , tutissima , quia Pr babilitas quaecumque semper opinativa est a . 3. Esse tutum in praxi tutissimum, quod exponit periculo materialis peccati; quia sententiat f ventes Libertati Sancti Bonav. , & S. Thomae, sive tantum probabiles, sive probabiliores, utpote incertae, & aequaliter b , huic periculo exponunt . . q. Omnesi sententias D. Thomae, & D. Bonam universim esse tutas, tutissimas, qua probabiles , non qua probabiliores ; ideoque qua probabiles tantum ab Ecclesia esse approbatas. s. Omnes sententias de Moribus cuiusque Scholae Classicae . esse tutas, tutissimas, quia sunt pro babiles e)e Et generatim esse huiusmodi opinio nes cuiusque Doctoris , quae vere , & absolute certo sunt probabiles. 6. Me tutum tutissimum , quod est vero ise; minus appropinquans veritati , minus Rationi rectae conforme, prae vero similioris magis appropinquante veritati; magis resiae Rationi in ormi, si ex
Probabilioristarum sententia probabile illa , probabilius i sto modo definiatur. Et probabile non posse esse ditarme Rationi rectae, quia cum hujusmodi sit malum d), tutum esse non potest e .
214쪽
, 7. Ecclesiam ipsam virtualiser, & implicite s cto ipis approbastia elictiva approbatione licitum usum Probabilitat . Etenim in approbatione Doctrinae D. Thomae, & D. Bonav. , vel etiam solius D. Thomae , juxta triplicem hypothesima nobis statutam, & explicatam approbavit, &declaravit tutam , tutissimam Probabilitatem, sive positivam, sive quomodolibet. comparatam ad haec illam ad praxim deduci se velle significavit, atque iniunxit: quo Probabilismus evidenter ipsissimus continetur. Sed quid sola minuali , & imputata approbae batione electiva opus est, cum etiam emisam formalem & expressam habeamus 8 Nota est Epistola Encyclica summi Pontificis felicissime modo regnantis BENED. XIV. ad , Patriarchas , Archiepiscopos, Episcopos, & ordinarios Italiae
occasione controversiae r an quidam contractus '
ad usuras pertinet) validus judicari debeat: I. . ,2
Pontifex, quid in huiusmodi qua stionibus resolvendis executioni , priusquam resolvantur , d mandari velit , ff. secundo loco haec habet . . . Dis, inquit, privatis opinionibus ne nimis adb reant , sed priusiquam responsum reddant , plures. Scriptores examinent , qai magis inter cateros praedicentur , deinde eas partes suscipiant , qua
tum ratione , . tum auctoritate plane confirmatas
intelligent.. Mirum sane , ac valde mirum , quod Ponti se1 adeo doctus, atque controversiae de Probabilismo hoc praesertim tempore non solum recrudescentis , verum etiam probabili rismi nimi, se extollentis, ac pene triumpham iis omnino conscius , oblata maxime omnium portunitate, non diSerit, eas partes suscipiant, o quaF
215쪽
ao8 P R o B A B I L I s M V squas intelligent tutiores vel aeque probabiles , vel utcumque probabiliores ,' aut etiam minus tutas, sed utcumque probabiliorest vel tutiores tum ratione, tum au ritate aeque, vel magis seu etiam minus tutas, sed nonfirmatas ; sed
simpIiciter dixerit, plane conhrmatas . Quod s, pergit ; disputatio insurgat, dum contractus aliquis
in examen . adducitur, nullae omnino contumeliae iis configantur, qui contrariam sententiam sequuntur . neque illam nisibus censuris notandam asserant ,s praesertim ratione, ac praefantium virorum t simoniis minime careat &C. Nunc iis verbis, plures Scriptores examinent , qui magis inter caeteros praedicentur: eas pamus suscipiant, i quas tum ratione, tum auctoritate plane eon firmatas intelligente formalem , & expressam non quidem in terminis, ut aiunt , re formalibus, sed aequi pollentibus a) Probabilismi ipsissimi , nostri approbationem contineris. perspicuum est, quandoquidem iis verbis Probabililmi. non solum natura , ae definitio ipsa ,
verum etiam ejusdem cum Probabiliorismo comparatio 'approbata continetur Quod tamen ut manifestius adhuc cognoscatur, exemplo aliquo explicandum est. Pro quo duo praemonenda sunt. Alterum , adverbium plane, in quo vis tota huiusce loci consistit, triplicem apud Latinos , ut Lexicographi advertunt, significationem habere. Usurpatur enim vel pro .perte , manife-μ; vel pro certo ; vel pro penitus, mnino. AIterum , adverbium omnino primo non esse com-pmrativum, sed absolutum, & positivum , ut liquet, ideoque pro adverbiis comparativis aeque, magis, minus usurpari nullo modo posse: deinde nominibus qualitatis , aut similis xei , quae im
216쪽
crementum , ac decrementum per se suscipere quomodolibet potest , applicatum , significare quidem sor mam in subjecto totam, sed non totaliter, ut Scholae voce utar, ita nempe, ut vel in aliis subieetis aequalis, vel sive in aliis, sive
in uno eodemque minor semper, aut major esse non possit. Sic V. g. omnino uulce, aut sanctum, primo non significat comparative veraeque,
vel magis, vel minus dulce, aut sanctum, seu aliquem vel aequalem , vel maiorem , vel min rem in subjecto gradum dulcedinis, aut sanctitudinis, sed solum absolute , & positive dulce , aut sanctum : deinde significat quidem dulcedinem , aut sanctitatem totam in subiecto , sed non totaliter, ita scilicet, ut vel aequalis in aliis subiectis, vel sive in aliis, si re in uno, eodemque dulcedo , aut sanctitas major , aut minor esse non possit. Unde omuino dulce, aut sanctum de omnibus tam aequalibus , quam quomodocumque inaequalibus dulcibus , aut sanctis invicem comparatis , sicuti de uno , eodemque in quolibet dulcedinis, aut sanctitudinis gradu dulci, aut sancto aeque vere, & recte dici potest. Quae doctrina in re probabilitatis potiori adhuc ratione locum habet. Tum quod probabilioritas universe non realis , dc ab oluta, sed apparens, & respectiva est a): tum quod nullum per se determinatum, ac fixum statum habet , sed maior semper , ac major ad usque certitudinem esse potest b). Itaque omnino probabile, multo magis primo non significat comparatiυe vel aeque, vel magis, minus probabile, seu aliquem relativum vel aequalem, vel majorem, vel minorem . probabilitatis gradum, sed solum absolute, δι positive probabile: tum significat quidemo pro a per
217쪽
probabilitatem totam in subiecto, sed non totaliter, ita nimirum, ut vel aequalis in aliis subiectis, vel sive in aliis, sive in uno, eodemque major, aut minor esse non possit . Quapropter omnino probabile, multo magis de omnibus tam aequalibus, quam quomodolibet inaequalibus probabilibus invicem comparatis , sicuti de uno , eodemque in quovis probabilitatis gradu probabili , seque vere, ac recte dici potest. Sit igitur ex. e. Stesichoro Confessario proposita quaestio: num poena conυentionalis si justus titulus ab usura labe eximens mutuantem:& ipse privatim iustum, licitumque putet .
Sintque plures Scriptores , qui magis inter c teros praedicentur , ut veteres v. g. D. Thomo Bonav. Raym. Antonin. Scotum nunc omittam,& pro nostri temporis, quo etiam loquitur Pontifex , more agam, Genetius , Natal. AleX., Gonet &c., SancheZ, Laym. , Nauar. , Bonae.&e. Hi enim procul dubio tum a Probabili ritiis , tum a Probabilistis promiscue magis im
Sint itidem eorum sententiae, praecipue circa quaestionem, qua de loquimur, tum ratione , tum auctoritate plane hoc est certo, aperte, omnino,
a. per seu rebsolute, & positive a ) confirmatae. Pro praem. fecto enim magnorum Doctorum opiniones hu- hujus jusmodi sunt b) . Hae erunt , & intrinsece , b) De & extrinsece plane hoc est certo , astrete , Omnia Schol. a. no, seu absolute, & positive ce) probabiles. Nam
Def. 26. esse tum ratione, tum auectoritate plane hoc sta . n. 2. certo , manifeste; omnino, seu absitate, positi- c per se confirmatum: & esse tum intrinsece , tum praem. extrinsece plane hoc est certo ', verte , omnino,
hujus . seu absiste , & positive probabile idem eit ,
218쪽
eum ista sit definitio ipsa huiuscemodi probabilitatis a ; & definitio, ac definitum conver tantur, idemque omnino essentialiter sint cli . Ad haec sint hi Doctores dissentientes in hac quaestione inter se se, hoc est alii quidem pro libertate eam poenam iuilam , ac licitam, alii vero pro lege injustam , & illicitam faciant .
Sane enim Doctores etiam magni contradictorias de moribus opiniones habent e) . Sit denique sententia pro lege vel tantum
tum ratione , tum auctoritate aeque confrmata ,
hoc est & intrinsece, & cxtrinsece aeque probabilis d , ac opposita pro libertate; vel etiam sive respective, sive abiblute magis confrmata, hoc est sive respective , uti apud singulos opiniones iam esse solent ce) , sive etiam in se , & absolute probabilior ) . . His suppositis, quid Stesichoro, priusquam in
hac quartiione respontum reddat, fieri , ut recte agat, demandat Pontifex ' Primum suae priυatae opinioni ne nimis adhaereat. Tum ut hos plures Scriptores examinet. Ut igitur Stesichorus summo Antistiti obsequatur , privatae opinioni suae , qua eam poenam iustam putat , non nimis adhaeret, sed hos omnes Scriptores diligenter evolvens examinat . At cum inter se dissentientes inveniat de , quid ei demandat λ Num ut quaenam prei tes sint rum ratione , tum auctoritate vel aeque , Vel magis confirmatae , hoc est vel aeque probabiles , vel probabiliores h , --telligat minime . Num ut in dubio remaneat , si ambas partes tum ratione, tum auctoristate aeque confirmatas , hoc est aeque probabiles i intelliget: vel dubium deponat fuscipiendo tutiores, hoc est legi faventes ὶ nequaquam . Num O a ut
219쪽
ara PROBABILI sM Us ut saltem suscipiat tutiores, quas intelliget tum ratione tum auctoritate magis confirmatas , hoc est quomodolibet probabiliores a P multo minus. Num denique ut etiam minus tutas, seu faventes libertati, sed quas intelliget tum ratione , tum auctoritate magis confirmatas , hoc est quomodocumque probabiliores h)ρ ne id quidem. Horum etenim nihil demandat, imo distinguit, asserit , ac ne leviter quidem innuit Pontifex optimus maximus. Solum namque ae mandat, ac dicit, ut suscipiat e s partes, quas tum ratione, tum auctoritate intelliget plane hoe est certo ,' verre ; omnino, seu absolute , & postiυe confirmatas e . Tales igitur Stesichorus ,&non alias vult pretes fuscipere . Sed cum partes ambas, nempe tam tutiores , seu legi , quam minus tutas, seu libertati faventes intelligat tum ratione, tum auctoritate plane hoc est certo ; mm
certo; apertes omnino tum intrinsece , tum extrinsece probabiles ; & omnino probabile non sanificet vel aeque, vel magis., Vel minus probabile , sed solum absolute , & positive probabile ,
ideoque de omnibus tam aequaliter , quam utcumque inaequaliter probabilibus invicem comparatis , atque de uno eodemque in quovis probabilitatis gradu probabili, aeque vere, ac recte dici possit g): quamquam tutiores tum ratione, tum auctoritate vel magis confirmatas h hoc est vel seque, vel etiam magis tum intrinsece , tum extrinsece probabiles, seu probabi liores i); pro approbatione tamen, exhortati ne , injunctione, ac licentia sibi a Pontifice facta minus tutas suscipim, ideoque approbante, injungente , exhortante, & annuente Antistite maxi
220쪽
METH. M ATH. DEMONST. P. I. 2I3mo opinionem probabilem suscipit minus tutam opinioni tutiori sive aeque probabili, sive vel absolute, vel respective probabiliori comparatam. Attente perpendat Lector totum hoc Corollarium , diligenter illud cum superiori Propositione conserendo, & obstupescet.
P T1AM ex hoc Pontificis maximi Bened.
. XIV. loco plura in rem nostram colliguntur . I. Probari ab illo Probabilis mum potius certum, & absolutum, quam Probabiliorismum respectivum, atque ideo conscientiae, ac morum securitatem magis in illo, quam in illo consistere posse. Demandat enim, ut aliorum nempe praestantium Doctorum potius opiniones &ratione, & auctoritate plane confirmatas, hoc est certo, & absolute tum intrinsece, tum extrinsece probabiles a amplet amur, quam privatis sa) per nostris adhaereamus, et sit videantur nobis proba- Sch. fbiliores b) . Unde Probabiliorismus potius hu- 29. n. I. iusmodi , quam verus Probabilis mus in Scien- s b) pertia morali omnium laxitatum origo , & sons Ap. IO. est. Ex eo etenim, quod Scriptores privatis suis opinionibus nimis adhaerent , sententiae laxae , &improbabiles exoriuntur . a. Recte, & secure agere , qui magnorum Doctorum opiniones s Τuuntur , bosque esse , qui sententiis conserre olent probabilitatem . q. Ad licite , tuteque aliquam opinionem amplectendam non oportere, ut cognoscas, esse vel aeque probabilem, vel probabiliorem opposita, sed esse satis, si cogno- scas, fore certo, absolute, & positive protabi-km . q. 'Inter Opiniones aeque probabiles non Q 3 con-