장음표시 사용
141쪽
Enunciationum modalium consequentia secundum alios. Ordo I. Antecedentes. Possibile esse. Contingens esse. Sequentes. Non impossibile esse. Non necessarium este.
Non contingens esse. Sequentes.
impossibile esse. Necessarium non esse. Ordo II. Ordo I III.
Possibile non esse. Non possibile non esse. Contingens non esse.
Non cotingens no esse. Sequentes. Sequentes.
No impossibile n5 esse. Impossibile non esse. No necessariu non esse. Necessarium esse Hae igitur impossibile,& non impossibile eamquς est contigens & possibile,&non contingens& non possibile sequuntur quidem contradicto riae: sed conuersim . eam enim quae est possibile esse, negatio impossibilis sequitur . quae est, non impossibile esse.negatione vero amrmatio. nam illam , non possibile esIe, ea quae est, impossibile esse. amrmatio enim est impossibile essemon ima possibile vero negatio. Necessarium Vero quemadmodum se habet, tonsiderandum est. Mania, a. Laute festum est ' enim quhd non eodem modo se habet,sed contrariae sequuntur,contradictoriae autem sunt extra. no enim est negatio eius,quae est necesse non esse,ea quae est, non necesse este: ntingit enim veras esse utrasque in eodem. quod enim
142쪽
enim est necessari si non esse, no est nhesiarium
esse. Causa aute huius est,cur non sequitur necessarium simi liter caeteris : quoniam cotrariae, impossibile esse , necessario redditur idem valens. nam quod impossibile esse,necesse hoc,no quidem esse,sed potius non esse.quod vero impossibile non esse, hoc necessarium esse.quare si illa similiter sequuntur possibile & no possibile:h ce contrario: quonia non significant idem necessarium & impossibile: sed squemadmodum dictum est) conuersim.An certe impossibile est sic poni co tradictiones necessarij. nam quod necessarium esse, possibile esse. nam si non, negatio
consequetur : necesse enim est aut assirmare aut
negare. quare si non possibile esse, impossibile esse. igitur impossibile esse, quod necesse esse: quod est inconuenies. At vero illam quς est, ponti bile esse, non impossibile esse, sequitur: hanc vero,ea quae est,no necessarium esse, quare contingit quod necessarium esse,non necessarium esse: quod est inconueniens Ar vero neque necessaria esse,sequitur eam quae est,possibile esse,neque ea quae est, necessariu non esse. illi enim utraq; contingit accidere.harum aute vitalibet vera fuerit, non erunt illa vera: simul enim possibile esse, &non esse. si vero necesse esse vel non esse, no erit utrunque possibile. relinquitur ergo non necensarium non esse, sequi eam quae est,possibile esse. Bςc enim vera est δc de necesse esse. haec enim fit contradictio eius,quae sequitur illam,quae est,no possibile esse. illam enim sequitur ea quς est,impossibile esse, & necesse non esse, cuius negatio est, non necesse non esse. Sequuntur igitur & hae contradictiones secundum praedictum modum:
α nihil impossibile contingit sic positis.
143쪽
Enunesationum modalium consequentiassecundum eAri totelem. Ordo I. 'Antecedentes. Possibile esse. Cotinges esse.
rium non esse. Ordo III. Antecedentes.
Necessariu esse cotrariae. Cotrariae. Ordo II.
Antecedentes. Possib.no esse. . in , Cotingens noesse. Sequentes.
Non impossis bile non esse. Non necessa rium esse. εο - Ordo I III Antecedentes. Cotrariae. 8 Non possib. esse Noncontigens
Cotrariae. ' Impossib. esse. Necessariuri non esse. Dubitatio. Dubitabit autem aliquis, si illam quae est, necessarium esse,ea quae est, possibile emc sequitur. Nam' si non sequitur , contradictio sequetur quae est,non possibile esse.& si quis, hanc non esse di cat contradictionem,necesse est dicere possibile' a.I. addit non esse : quae utraeque falsae sunt de necesse esse. quare ad ' At vero rursus idem videtur esse possibile imnec gariu cidi & non incidi,& esse & non esse : quare erit a se, psibi necesse esse,contingens non esse.hoc autem fauιe esse stequi sum est. Manifestum est autem, quod non omnetur. possibile vel esse, vel ambulare, etiam opposita Potest:
144쪽
potest: sed est in quibus non sit verum. primum
quidem in iis quae non secundum rationem poniunt. ut ignis calefactivus est & habet vim irrationalem. Quae igitur secundum rationem potestates sunt, eaedem plurium etiam contrariorum sunt. irrationales vero non omnes: sed squemadmodum dictum estin ignem non est possibile calefaceren non , neque quaecunque alia semperagunt. alia vero posimi oc secundum irrationales potestates simul opposita suscipere. sed hoc huius gratia distum est quoniam non omnis potestas oppositorum susceptiua est, neque qu cunque secundum eandem speciem dicuntur. Quaedam Vero potestates aequivocae sunt. possibile enim non simpliciter dicitur. sed hoc quidem, quoniam verum est quod in actu est: vi possibile ambulare,quonia ambulat iam, dc omnino possibile esse , quoniam iam est in actu quod dicitur esse possibile . illud vero,quoniam actu esse ponset: vi possibile ambulare,quonia ambulare ponset, dc haec quidem in solis mobilibus est potestas , illa vero & in immobilibus, utrunque vero verum est dicere , possibile ambulare vel esse,&quod ambulat de actu est , dc ambulativum. Sic igitur possibile non est verum de necessario simpliciter dicere alterum autem verum est. Quare, 'quoniam partem uniuersale sequitur,illud quod CX necessitate, consequetur posse esse: sed non
Cmne. Et est quidem fortasse principium quod
necessarium est, dc quod non necessarium est, omnium vel esse, vel non esse.& alia,Veluti horum consequentia,considerare oportet.
145쪽
Aliorum modorum ad inam necessarium consequentia. Ordo I. Ordo II. Necessarium esse. Non necessarium esse. Non possibile non esse. Possibile non esse. Non cotingens no esse. Contingens non esse.
Impossibile non esse. Non impossibile no esse. Ordo III. Ordo I PII. Necessarium non esse. No necessarium no esse. Non possibile esse. Possibile esse.
Non contingens esse. Contingens esse.
Impossibile esse. Non impossibile esse. Manifestum est autem ex iis quae dicta sunt, quod id quod ex necessitate est, fecundu actum est. quare si priora sunt sempiterna, &Quae actu sunt potestate priora sunt. Et haec quia em sine
potestate actus iunt,ut primς substantiae .alia ve- tb cum potestatemue natura quidem priora sunt, tempore Vero posteriora. alia autem nunquam actus sunt,sed potestates solum. ιε enunciationes contraria magissbi inuleem esse dicantur. Cap. III. Semo ρ' - π TTrum autem contraria est assirmatio nega
ra, sidudu V tioni, an assirmatio assirmationi , & oratio Graecos. orationi quae dicit, quod omnis homo iustus est, ei qtiae est. nullus homo iustus est : aut omnis homo iustus est, ei quae est, omnis homo iniustus est:ut est Callias iustus,no est Callias iustus, Cal- Ide in prin tias iniustus est,utra harum cotraria est 3 Nam si eipio primi ea quae sunt in voce, sequuntur ea quς sunt in in- huiM. tellectu, illic autem contraria est opinio controrij,vim omnis homo iustus est,ei quae est, omnis
homo iniustus est, etiam in iis quae sunt in voce
146쪽
affirmationibus,necesse est similiter sese habere. quod si neque illic contrarij opinio cotraria est.
nec affirmatio affirmationi erit cotraria : sed ea quae dicta est negatio. quare considerandum est quae opinio falsa opinioni verae contraria est, Vitta negationis,an ea quae contrariu esse opinatur.Dico aute hoc moao. est quaedam opinio vera boni, quod bonum est: alia autem quod non bonum est falsa:alia vero, quod malum:vtra harum contraria veret & si est una, secundu quamnam contraria.Nam arbitrari cotrarias opiniones definiri,eo is contrariorum sunt, falsum est. Boni enim quod bonia est, & malim malum est. eadem fortasse opinio est etiam vera,siue plures, siue una sit. sunt autem ista contraria,sed non eo quod contrarioru sint,contraria sunt,sed magis
eo quod cotrariae.Si ergo est boni quidem quod est bonum opinio, alia autem quoa non bonum est: est autem aliquid aliud quod non est,nequeesIe potest : aliarum quidem nulla ponenda est, neque quaecunq; esse quod non est opinantum neque quaecunque non esIe quod est.infinitae enim Vtraeque sunt,& quς esse opinantur quod non est: ει quae non esIe quod est. Sed in quibuscunque fallacia est. hae autem sunt ex his,ex quibus sunt
generationes. ex Oppositis vero generationes.
quare etiam fallaciae.Si ergo quod bonum est, dc bonum & non malum est:& hoc quidem secundum se, illud vero secundum accidens saccidit enim ei non malum esse) magis autem in Vnoquoque vera est quae secundum se est etiam falsa,siquidem & vera : ergo ea quae est, quod non est bonum quod bonum est, eius quae secundum se, falsa est : illa vero quae est,quod malum est, eius quae secundum accidens. quare magis erit ' a , Arist.Log. k
147쪽
falsa de bono, ea quae est negationis opinio,
quam ea quae est contrarij. Falsus est autem maxime circa singula, qui contrariam habet opinionem : contraria enim sunt eorum quae plurimum circa idem disserunt.Si igitur harum contraria est altera : magis vero negationis est contraria : manifestum est quod haec crit contraria. Illa vero quae est, quod malum est quod bonum est, implicita est. etenim qu bd non bonum est, necesse est forte ipsum eundem opina- . ri. Amplius, si etiam in aliis similiter oportet se habere , & hoc modo videbitur bene esse dictum. Aut enim ubique ea quae est contradictionis,aut nusquam . quibus vero non sunt cotraria,
de illis quidem falsa, quae est vere opposita: ut qui hominem no putat esse hominem, falsus est. D igitur hae contrariae sunt,etiam&aliae, quae sunt contradictionis. Amplius,similiter se habet
opinio boni quod bonum est, & non boni quod
non bonum est.& prςter has boni quod non bonum est,& non boni quod bonum est. Illi ergo, quae est, non boni quod non bonum verς opinioni, quae est contraria Z Non enim ea quae dicit, Φcnim oli' inatum est, si aliquando fuerit vera. nunquam quandρ- autem vera verae contraria est : est enim quoddam non bonum malum. quare contingit simul esse veras. At vero nec illa quae est,quod no ma-
aa.no D lum ivera enim & haec: simul enim & haec erunt. n is Pertco' Relinquitur igitur ei quae est non boni, si, ' non et rario eo bonum est, contraria ea quae est non boni, quddest ηρ' bonum est.falsa enim haec. ' quare & ea quae estoni , qης boni quod non bonum est,ei quae est boni, quod bonussa, bonum est. Manifestum ergo est, quod nihil imselsa enim terest, nec si uniuersaliter ponamus affirmati
nem. Vniuersalis enim negatio contraria erit. Vt ' opinio
148쪽
opinioni quae opinatur,quod omne quod est bonum, bonum est, ea quae est, qudd nihil eorum quae bona sunt,bonum est. nam ea quae est boni, quod bonum, si uniuersaliter sit bonum , eadem est ei, quae opinatur, quod quicquid bonum est, quod bonum est. hoc autem nihil dissert ab eo quod est quod omne quod est bonum, bonum est. similiter autem & in non bono. Quare si in opinione sic se habet: & sunt hae quae sunt in voce affirmationes dc negationes, notae earum quae sunt in anima : manifestu est quod affirmationi contraria quidem negatio est, quae de eodem uniuersaliter: Vt ei quae est, quod omne bonum, bonum est, vel quod omnis homo bonus,ea quae est, quod nullum vel nullus: contradictoriae autem quae est quod non omne, ' aut non omnis. 'Manifestum est autem, quod & veram verae non contingit esse Sontrariam, neque opinionem, neque contradictionem .cotraria: enim quς circa, opposita sunt: circa eadem, autem cotingit Verum dicere eunde : simul
tingit idems inesse contraria.
149쪽
. non principis pri rμm N ti . . solutoriorum liber primus, IOANNE FRANCIs Co BVRANA
S V M M M LIBRI. Agitur de non imitu principiis, prosequ entium eo itione. De propositionum conuersonibus. De ΘlIο-gismorum simplicium,ac mistorum Duru ac complieationibus omnibus. Pe figurarum temario numero,ac etiam Terminorum in quolibet stetismo. De inedijsillogistici inuentioneseu propositionum abundatia. De Θllogismorum male contextorum in proprias figura resolutione. De Syllogismi structura, Sectum Primum. lex.Ieingit,ctscie
me Tropositione Termino,Θllogismo,Dicto de omni,ac Dicto de nullo. Cap. I. R I M v M dicere circa quid, &cuius sit consideratio '. quoniam circa demonstratione, scientiae demonstratiuae. Postea dete
minare, quid est propositio,&quid terminus, & quid syllogi
150쪽
smus, & qualis persectus, & qualis imperfectus: posthaec autem & quid in toto esse, aut non esse hoc in hoc: & quid dicimus de omni, aut nullo
praedicari. Propositio igitur est oratio assirmati-ua,vel negativa alicuius de aliquo: haec autem, aut uniuersalis, aut in parte,aut indefinita. Dico autem Vniuersalem quide,omni aut nulli inesse: in parte vero, alicui aut non alicui, aut non omni inesse : sed indefinitam inesse,aut non inesse sine uniuersali aut secundum partem : Vt, contrariorum unam esse scientiam: aut voluptatem noesse bonum. Differt autem demonstrativa propositio a Dialectica: quoniam Demonstrativa sumptio alterius particulae contradictionis est. non enim interrogat, sed accipit demonstrans. Dialectica vero,interrogatio cotradictionis est.
Nihil autem disseret, quo utriusque fiat syllogismus . nanque & demonstrans, Minterrogans r riocinatur,accipies aliquid de aliquo, inesse aut non inesse. Quare est syIlogistica quidem propositio simpliciter assirmatio, aut negatio alicuius de aliquo secundum dictum modum.Demonstrativa vero,si vera sit,& per suppositiones, quae In CPrimo a principio sunt, accepta.sed Dialectica,percun- libra.ctanti quidem interrogati' contradictionis ra- In priuei-tiocinanti autem sumptio apparentis, & probabi pio primi litis: quemadmodum in Topicis dictum est.Quid iri Fostbri itaque propositio, & quomodo disserat syllogi-
stica,& demonstrativa, & dialectica, accurate in sequentibus dicetur: ad praesentem Vero Vsum . sufficiant,quae nunc a nobis determinata sunt. 1 tr 1ς mTerminum aute voco, in quem dissoluitur pro- 'r . Positio,vt praedicatum & de quo praedicatur: aut apposito, aut diuiso,esse, aut no esse. Syllogismus alij legunt autem est ' ratio, in qua positis quibusdam,alte- oratiq.