장음표시 사용
571쪽
nendum, si verum solum videatur3 quare manifestum, quoniam non similiter, & interroganti,& docenti existimandum elie ponendum. Quo pacto igitur interrogare,& Ordinare oportet,pe ne sufficiunt quae dicta su nt. Loci pro res Ondente. Cap. I TI.
q. Locus. deblarat io. s. locus. declarario. 46. Iocus.
DE responsione autem primum quidem determinandum, quod nam est opus bene respondentis, quemadmodum bene interrogantis. Est autem interrogantis quidem sic deducere orationem, ut faciat tespondentem dicere inopinabiliora , quam ea, quV propter positionem sunt nece staria: re spond entis Vero non propter se apparere,accidere impossibile,aut quod praeter opinione est sed propter positionem: nam aIterum fortasse peccatum , ponere primum quod non oportet,& positum non seruare aliquo modo. Quia autem sunt inde terminata iis, qui propter
exercitationem, & experientiam orationes faciunt nam no eaedem considerationes,&discentibus,& docentibus,& co certantibus neque his,& iis qui exercent se inuicein inspectionis gratia : nam discenti quidem ponenda sunt semper
ea,quae videntur,neque enim conatur falsum ubius docere , concertantium vero interrogantem
quidem videri aliquid facere oportet omnino, respondentem aute nihil videri pati in Z in Dialecticis congi essionibus,quq non concertationis gratia, sed experimenti,& inspectionis orationes faciunt nondum enucleatum est quo pacto oporteat coniectare i e spondentem , & qualia dare,&qualia non, ad bene,aut non, seruandam positionem:quoniam inquam nihiI habemus traditum
ab aliis, ipsi aliquid dicere tememus. Necesse in
572쪽
est autem respondentem sustinere orationem, Ponendo aut probabilem,aut improbabilem positionem, aut neutram, & aut simpliciter proba- lem , aut improbabilem aut indeterminate,Vt huic alicui,vel alij. Nihil autem refert quomodocunque dum ea probabilis, aut improbabilis sit: nam idem modus erit bene respondendi, vel dandi, vel non dandi quod interrogatum est: nam, cum improbabilis est positio, necesse est,& conclusionem probabilem fieri: cum vero pro-i babilis, improbabilem: nam oppositum semperpositionis interrogans conclusset: si autem neque probabile, neque improbabile quod positum η .licus est, ς conclusio erit talis. Quoniam autem be- declaratis. ne sy llogizans, ex probabilioribus, & notioribus propositum demonstrat, manifestu est, quod quando simpliciter est improbabile quod pro- Ponitur, non dandum est respondcnti, nec quod non videtuς simpliciter , nec quod videtur quidem, minus autem conclusione videtur. Nam,
cum improbabilis est positio,probabilis est conclusio, quare oportet qu)ae sumuntur, probabilia esse omnia, de magis probabilia quam quod' proponitur, si debet per notiora quod minus notum est cocludi:quare si neque tale est quippiam
eorum, qure interrogantur, non ponendum est 48. heur
respondenti. Simpliciter autem si est probabilis declaratio. positio. dilucidum est quonia conclusio simpliciter improbabilis:ponendii igitur,&quq videntur omnia, & eorum quae no videntur,quaecunq;
minus sunt improbabilia coclusione: nam sum- cienter sic videbitur disceptatum esse. Similiter ε'. locuti autem erit, & si neque improbabilis neque pro- declarario. habilis est positio. Nam sic & quae Videntur omnia dandum , & eorum quae non videntur, quae- Iog. Aristo hn
573쪽
cunque minus sunt improbabilia coclusioneisieso Jocui. enim probabiliores accidit orationes fieri si declaratio. igitur simpliciter quidem probabile, veI improbabile quod ponitur, ad ea quae videntur simpli.
citer,comparatio facienda.Si autem Don simpliciter probabile,vel improbabile sit, quod poni.
tur sed respondenti,ad seipsum quod videtur,&quod no videtur iudicando,ponendum,Vel non o. r. m. ponendum. Si vero alterius opinionem tutetur Declamito respondens , manifestum, quoniam ad illius imtelligentiam aspiciendo, ponere singula debet,& negare,quare & qui curant extraneas opini nes i ut bonum & malum esse idem,quemadmodum Heraclitus inquit non dant non adesse Gmul contraria eidem non quia non videntur eis
hac, sed quia secundum Heraclitum sic dicendum. Faciunt hoc autem & qui suscipiunt abinuicem positiones, coniectant enim ac si is dicat, qui ponit,manifestum igitur,quae coniectandum respondenti, siue simpliciter probabile siue ali. si υς-- cui positum est. Quoniam aute est necesse omne Dεci rotist quod interrogatur,aut probabile aut improbabile esse, aut neutrum,& ad orationem, aut non adorationem attinere quod interrogatur, si sit qui 3. locu . dem quod videtur. Non enim interimitur, posito acta ratio, eo quod in principio: si vero non videtur, oc non ad orationem, dandum quidem, &consignificandum quod non videtur,ad deuitationem ab . 1 .Locuri surditatis. Si vero sit ad orationem,& Videatur, aularatim dicendum,quoniam videtur quidem, sed valde
propinquum ei quod in principio est, de interbis . L με, mitur eo posito quod propositum est. Si autε ad Accioratim orationem quidem, valde autem probabile pinsulatum, dicendum quod accidit hoc posito, at
16. Lες - valde absurdum esse quod proponitur. Si vero nequi
574쪽
neque probabile, neque improbabile, si nihil declaratis.
quidem adorationem, dandum nihil determinando. Si autem ad orationem,consignifican- 67. Locuridum quod interimituri posito eo in quod in prin- doclarario. cipio est. Nam, sic & qui respondet nihil videbitur propter hoc pati: siquiaem praeuidens singula posuerit, & qui interrogat, assequetur syllogismum positis ab eo omnibus pictabilioribus conclusione. Quicunque vero non ex pro- 68. lic-- habilioribus conclusione conantur syllogiza- Declaratiore, perspicuum,quoniam non bene syllogizant, quare cum sic interrogant, non ponendum. Si '.locu militer autem & in iis, quae obscure. & multi, Declararι. pliciter dicuntur, occurrendum est. Nam, quia datum est respondenti non diicenti, dicere non disco, & multipliciter dictum non ex necessi- Iate confiteri, vel negare, manifestum, quoniam
primum quidem nisi planum sit quod dicitur,
non cunctandum ut dicat haud intelligo: nam saepe ex eo quod non clare interrogantibus dant, occurrit aliouid dissicile. Si autem notum quidem sit, multipliciter autem dictum , si in om- co. Locus.
nibus quidem verum vel falsum sit quod dic L declarario. tur, dandum simpliciter quod dicitur , vel ne gandum: si vero in aliquo quidem sit verum, in aliquo autem falsum, significandum est quod multipliciter dicitur, & quia hoc quidem falsum , illud autem verum. Nam, cum posterius distinguitur, immanifestum si & in principio ambiguum animaduerterit. Si autem non prae- cI. Lom . uiderit dubium, sed in alterum aspiciens po- declaratis. fuerit, dicendum ad eum, qui in alterum ducit, quoniam non ad id aspiciens dedi, sed ad alte-Tum eorum. Nam pluribus existentibus, quae sub eodςm nomine, vel eadem oratione sunt, laci- nn χ
575쪽
lis est ambiguitas. Si vero de dilucidum sit Sesimplex quod interrogatur, aut sic, aut non , Te-set. Loeus. spondendum. Quoniam autem omnis proposi- declaratio. tio syllogistica, aut earum aliqua est,ex quibus syllogismus, aut proyter aliquam illarum , manifestum, quod quaniloque alterius gratia fumetur,ex eo oubd plura similia interrogant.ἡNam, aut per inauctionem,aut per similitudinem, plerunque Uniuersale sumunt: singularia igitur om-g3. loci M. nia ponendum, si sint vera & probabilia. Ad uni-
diu aratio . uersale autem tentand0m instantiam serre. Nam
sine instantia vel quae sit vel qui; videatur,prohi-
. . . , bere ormionem , protervire est: si igitur multis apparentibias non dederit uniuersale qui non habet instantiam, manifestum e st, quoniam proce 64. Lem. uit. Amplius, si neque contra argumentari ha- declarario. beat quod no veriuia multo magis videbitur prO-Jeruire quamuis nec hoc sum ciat: nam com*u. - res orationes opinionibus contrarias habemus,
quas dissicile est soluere,velut Zenonis,quod nocontingit moueri, neque stadium pertransire:sed non propter id,quae sunt opposita his .non ponendum. si igitur qui neque contra argumentari ha bet neque instare no ponit,dilucidum quoniaui protexuit: est enim in disputationibus protervia, responsio pr ter dictos modos syllogismi delirus s.LGM. ctiva. Sustinere autem & positionem,& defini. declaratio. tionem, ipsum sibiipsi oportet pr argumentan do. Nam ex quibus interimunt interrogantes
uod proponitur,manifestu, quoniam iis aduerandum. Inopinabilem vero suppositionem ca- declaratio. uendum sustinere. Erit autem inopinabilis mul- ripliciter:nam,&ea ex qua absona contingit dicere: visi omnia dicat aliquIs moueri, aut nihil,
α quaecunque peioris motis esZe eligenda, Z luet
576쪽
contraria consiliis, Ut quod voluptas bonum, & iniuriam facere melius quam iniuriam pati:nam non ut orationis gratia sustinentem, sed, ut ea quae videantur dicentem oderunt. Quaecunque vero orationum falsum syllogizant, soluendum 67. locus.
interimendo id propter quod sit falsum. Nam declaratis. non is qui quodvis interimit soluit,ne quidem si falsum est quod interimitur: habere enim potest plura falsa oratio,ut si quis sumat sedentem scribere,Socratem vero sedere: accidit enim ex his, Socratem scribere, interempto igitur Socratem
sedere, nihil magis soluta est oratio, quamuis falsum sit postulatum, sed non propter id oratio falsamam si quis fit sedens,non scribens autem,
non amplius in tali, apte accommodabitur e*dem solutio,quare non id interimendum, sed sedentem scriberemon enim omnis qui sedet, striabit. Soluit igitur omnino,qui interimit id, propter quod fit falsum: nouit autem solutione,qui scit quod propter id falsa oratio: quemadmoduin iis quae falso describuntur. non enim sufficit instare, ne quidem si falsum sit quod interimitur, sed & id propter quod falsum assignandum : sic
enim erit manifestum virum praeuidens aliquid, an non,facit instantiam. Loei communes pro interrogante,ct restondente.
Caput IIII. E si autem orationem prohibere concludἱ, s8. licus.
quadrupliciter.Nam aut interimendo id pro- declaratia. pter quod fit falsum, aut ad interrogantem instantiam dicendo saepe enim non soluit quidem: qui tamen interrogat, non potest longius produ- .cere. Tertium autem ad interrogata : accidit enim ex interrogatis quidem non fieri quod vo-. nn a
577쪽
Iumus, eo quod non bene interrogata sint, addi. to autem aliquo,fieri coclusionem. Si igitur non amplius potest producere interrogans,ad inter. rogantem erit instantia, si aute Potest, ad interrogata.Quartum autem, pessima est instantiarum quae est ad tempus: nam quidam talibus instans ad quae disputare pluris est temporis , quam praesentis exercitationis: instantiae igitur, ut dictum est prius, quatuor modis fiunt. Solutio autem est earum quae dictae sunt, prima tantum : reliquae au- ς'. lacu . tem prohibitiones quςdam dc impedimenta condeclaratis. clusionum. Inculpatio vero orationis, dc secundum ipsam orationem, & quando interrogaris non eadem.Plerunque enim quod non bene disputatur oratio, is, qui interrogatur est caussa eo quod non concedat ex quibus probe erat dispu- o. licui. tare ad positionem: nam non est in atrio sori declaratio. bene absolucre commune opus. Necessarium
igitur quandoque ad dicentem, & non ad positionem argumentari, quando is qui respondet,lccotraria interroganti obstruat corroboraas' protervientes igitur , altercatorias, di non dialecti. cas faciunt exercitatione . Amplius autem, quia
exercitationis & experimenti gratia, & non doctrinae huiusmodi sunt orationes, perspicuum quoniam non solum Verum syllogizandum,verum etiam falsum , nec per vera semper , sed quandoque & per falsa: saepe enim vero posito, interimere necelle est disputantem, quate proponenda talia:quandoque autem dc falso p sito,interimendum per falsa: nihil enim pron, bet alicui videri quae non sunt, magis quam Vora: Quapropter ex iis, quae illi videntur, oratio II. Deus. ne facta magis erit suasus quam adiutus. Opor eciam ιε. tet autem eum,qui bene transfert , dialectice . N
578쪽
is lnon contentiose transferre. Ut geometram geometrice, siue falsum, siue verum sit quod concludendum est:quales autem dialectici syllogismi, dii. ωur dictum est prius. Quoniam autem malus pax i- dctiaratio. Ceps , qui impedit commune opus, patet quod &in orationibus : nam commune quippiam quod proponitur &in illis est.praeterquam in concertantibus et his autem non est eundem utrisque finem assequir nam plures uno impossibile est vin .cere. Differt autem nihil siue in respondendo, siue id interrogando fiat: nam & qui contentiose interrogat,praue disputat:& qui in respondendo non dat quod videtur, neque suscipit quicquam quod vult interrogans interrogare. Manifestum 73. Dcion igitur ex iis que dicta, quod non similiter incul- Golarariri pandum & secundum seipsam orationem, dcinterrogantem. Nam nihil prohibet orationem quidem prauam esse, interrogantem vero ut possibile est optime contra respondentem disceptare: nam contra protervos non possibile fortasse statim sumere quales quis vult, sed quales fieri ponsibile faciensi syllogismi. Quoniam autem est indeterminatum quando contraria, & quando ea,quae sunt in principio sumunt homines s nam plerunque per seipsos dicentes contraria dicunt: ec abnuentes prius, dant posterius, eo quod interroganti & contraria,&quae in principio,plerunque obediunt necesse est prauas fieri disputatio nes: causa autem est qui respondet haec quidem non dans, illa autem talia dans:manifestum igitur, quoniam non similiter inculpandum & inter . . rogantes,&Orationes.Orationis aute secundum ἰηςμ μυρseipses quinque sunt incuIpationes. Prima quide ης Rr tist quando ex interrogatis: non concluditur neque quod propositum est, neque omnino quicquam, nn 4 '
579쪽
cum sint vel salsa,vel inopinabilia, aut 'innia, aut plurima, in quibus consistere debet coclusio:& neque ablatis quibusdam necive additis,neque his quidem ablatis illis vero agditis, fit conclusio.Secundo autem si ad positionem non fiat syllogismus,& ex talibus , & eo modo quo dictum est prius. Tertia vero si additis quibusdam fiat
syllogismus: haec aurepa sint deteriora iis,quae interrogantur, & minus probabilia conclusione, etiam si ablatis quibusdam, nam quandoque m-munt plura necessariis: quare non eo quod haec sunt, fit syllogismus. Amplius, si ex inopinabilioribus, & minus credibilibus conclusione , aut si ex veris sed maiore opera indigentibus demonstrari, quam problema .non oportet aute ex om- .nibus problematis syllogismos existimare similiter probabiles esse, suasibiles 2 natura enim statim sunt aliqua quidem faciliora, alia vero
dissiciliora eorum quae interrogantur:quare,si ex
aliquibus ut fieri potest maxime probabilibus,
τ .lo m. coniecturam secerit. disputatum bene est. Mani-dιclaratio. festum igitur, quoniam orationis non eadem inis
culpatio, & ad problema, & secundum se . Nam nihil secundum se quidem orationem prohibet. esIe vituperabilem ad problema autem laudabile nν.& rursum ediuerso secundum se ouidem laudabilem,ad problema autem vituperaoile:quando ex pluribus eli facile.cum probabilibus, tum 7s Ioem. Veris concludere. Erit autem quandoque oratio ἀιclaratio. etiam concludens quam non concludens dete, rior,quando illa quidem ex absurdis concludit,' cum non sit tale problema : haec autem indigeat
talibus quae sunt probabilia & vera, & nondum 76. ιος-- ex assiimptis sit oratio. Eos autem, qui per falsa ἐν iam i vexum concludunt,non iustum est inculpare. Na
580쪽
falsum quidem semper necesse est per salsa syllogizare : verum autem est quandoque per salsa syllogizare, manifestum autem id ex analyticis. Clim autem demonstratio sit alicuius dicta oratio si aliquid est aliud quod ad coclusionem nullo modo se habet, non crit ex illo syllogismus: si autem appareat, sophisma erit,non demostratio. Est autem philosophema quidem , syhlogismus demonstrativus:epichirema autem syllogismus . dialecticus: sophisma vero, syllogismus contentiosus : aporema autem syllogismus dialecticus contradictionis.Si vero ex utrisque quae videantur aliquid ostendatur, non autem similiter videantur : nihil prohibet quod ostenditur magis .his altero videri. Sed si hoc quidem Videatur, illud d eia it.. autem neutra parte: aut si hoc quidem videatur, illud autem non videatur:similiter quidem similiter utique erit, &non:si autem magis alterum, sequetur quod est magis. Est autem quoddam & 78. υς-. idem ad syllogismos peccatum,quando ostendi de laratio. tur per longiora quod contingit per breuiora,&quae orationi adsunt.Vt quod est opinio magis alum, quam altera : si quis petat ipsum quodque maxime esse, esse aute opinabile,ipsum quod vore est : quare quorundam magis esIe ipsum: ad quod autem magis, magis dicitur es. :esse autem& ipsam opinionem veram : an erit accuratius, quam par iit exigens quaedam Zpetitum est autem& ipsam opinionem veram esIe , & ipsum quodque maxime esse, ac si ipsa opiniovera certior sit: sed quae nequitia maior quam quae facit circa id cuius est oratio, latere causam ὶ oratio autem est manifesta uno quidem modo,&publicissimo, si sit concludens sic, ut nihil oporteat interrogaret