Aristotelis Stagiritae Organum, quod Logicam appellant

601쪽

sso Y Arist. Elenchorum

igitur una propositio est, quae Vnum de uno p sulat,&simpliciter erit propositio talis, interrogatio. Atqui quoniam syllogismus ex propositionibus est, redargutio autem syllogismus, ct redargutio erit ex propositionibus: si igitur propositio unum de uno , manifestum quoniam& haec in redargutionis ignorantia: nam ap-

sitio . si

1 ponsionem ut ad unam interro- gationem, erit redargutio, si autem non dederit , sed apparet, apparens redargutio. Quare omnes loci cadunt in redargutionis ignorantiam.: qui quidem dicti sunt propter dictionem, quia est apparens contradictio, quod erat proprium redargutionis,alij autem propter syllogismi terminum. causa deceptionum,captionum Rhi carum. Caput VI.

DEceptio autem sit in iis quidem,quae pro

pter aequi uocationem , & orationem , eo

quod non potest quis diuidere id, quod multipliciter dicitur: nam quaedam non est promptum diuidere,vi unum. 3cens, Ec idem. In iis autem, quae sunt propter compositionem , &M- uisionem, eo quod nihil putatur differre composita & diuisa oratio, ceu euenit in plurimis. similiter autem & in iis quae sunt propter accentum: non enim aliud videtur significare intemsa, 8c remissa oratio in aliquo, aut non in pluribus . Earum vero, quae sunt propter figuram

ob similitudinem dictionis: dissicile est enim diuidere, quae similiter ,: dc quae aliter dicun- vir : nam serme qui hoc potest sacere in procinctu

602쪽

Liber Primus. I93

cInctu est,ut videat verum: maxime autem sciet annuere, quod omne, quod de aliquo praedica- ux' 'ramur idipsum aliquid esse,& ut unum intelligimus: nam unum, & substantiam maxime Videtur sequi id, quod est aliquid, & ens. Quare in iis, quae sunt propter dictionem ςhie Iocus ponendus: primum quidem magri deceptio aggignitur in iis,qui cum aliis considerant, quam qui per seipsos nam ea,quae cum alio est, consideratio per orationem est, quM autem per seipsos, non minus per ipsam rem. Deinde & per seipsos decipi accidit, quando in oratione facit conladerationem: praeterea deceptio quidem ex similitudine, similitudo autem ex dictione. In HS autem, quae sunt propter accidens , eo quWd non potest diiudicare idem & diuersum, ScVnum & multa: neq; quibus praedicatorum omnia haec & rei accidunt. similiter autem dc inris quae propter consequens sunt:pars enim quae-- clam accidentis, est consequens. Amplius oc in multis apparet, & postulatur hoc pacto, si hoc ab illo non separatur, nec ab altero separatur alterum. In iis verb, quae sunt propter omissionem Orationis, & in iis quae sunt propter id quod alio modo & simpliciter, eo quod pro- Pter parum deceptio est. nam quasi nihil consigni licet quid aut aliquo modo, aut simpliciter, aut 'licubi , t nunc,uniuersali ter concedimus. Similiter autem & in iis, quae quod in principio est sumunt, Zc in non causis , & quaecunque

Plures interrogationes ut unam faciunt: in omnibus enim his est deceptio,ob id quod propter

Parum: nam non exacte discernimus, ncque propositionis, neque syllogismi terminum, propter praedictam causu

603쪽

Arist. Elenchorum

Rici syllogismi, & redargutiones. dico autem sophisticam redargutione. dc syllogismum, non solum apparentem syllogismum,aut redargutionem non existentem quidem, sed & existentem quidem at apparenter accommodatam rei. Sunt autem illae, quae non secundum rem redarguunt,& quae monstrant ignorantes, quod quidem erat proprium tentatiuae. Est autem tentativa, pars dialecticae: illa autem potest syllogizare falsum propter ignorantiam eius qui dat orationem. Sopitasticae autem redargutiones, tametsi colligant contradictionem non faciunt manifestum , si ignorat: nam &. scientem impediunt hisce orationibus. Quod autem illas habeamus hac via , manifestum est: nam propter quaecumque apparet audientibus, ut interrogata syllogizare., propter haec & respondenti utique videatur : quare erunt syllogismi falsi per haec aut omnia, aut aliqua: nam quod non interrogatus

arbitratur dedisse, & interrogatus quoque Ponet. Verum in quibusdam simul accidit & interrogare quod deest, dc apparere falsum : ut in iis, quae sunt secundum dictionem , & soloecismum. Si ergo syllogismi contradictionis propter apparentem redargutionem sunt, manifenum est quod propter tot erunt & salsorum syllogismi , propter quot & apparens redargutio:

apparens autem propter . particulas veri : nam

cum quodcunque desuerit, apparebit redargu- Ex quibus locis captiones sal zCap. V II.

604쪽

Liber Primuς.

la, ut quod propter non accidens: propter ora, ionem, quae aci impossibilet & quae duas interrogationes ut una facit propter propositionemr & pro eo quod per se, quod propter accidens, &Muius particula,quod propter consequens. Amplius,non in re, sed in oratione accidere: deinis de pro uniuersali contradictione, & secundum idem, & ad idem, & similiter propter id, quod in aliquo , vel propter unumquodque horum peccat. Amplius, propter id, quod est non connumerato eo quod in principio, quod in principio

sumere. Quare habemus secundum quot fiunt captioste ratiocinationes r nam secundum plura non erunt, secundum autem ea,quae dicta sunt. erunt omnes. Est autem sophistica redargutio

non simpliciter redargutio, sed ad aliquem, &syllogismus similiter. Nam,si non sumat id quidem quod est propter aequivocum unum significare, & quod propter similitudinis figuram solum hoc quidem,& in aliis similiter, neque syllogismi, neque redargutiones erunt, neque simpliciter , neque ad eum, qui interrogatur: si autem sumant, ad eum,qui interrogatur erunt, simpliciter autem non erunt:non enim unum significatum *mpserunt,sed apparent, & apud illum

quidem.

De veru, O falsis redargutionibus. VI ILDROpter quaecunque autem redarguunt,qui re- Vera re ara Gargutionibus utuntur, non oportet tentare guriones insumere, sine omnium quae sunt scientia: id au-' -mer . tem non unius artis, nam infinitae fortasse sunt latentiae:quare manifestum,quoniam & demonstrationes , redargutiones quidem sunt, & verae

605쪽

s ' Arist. Elenchorum

nam quaecunque est demonstrare . est Sc te araguere eum, qui ponet contradictionem veri: vesi commensurabilem diametrum posuerit, redarguet quis demonstratione, quod incommensu-xabilis 2quare omnium oportebit essestiummam

aliae quidem sequuntu propter ea quae in geometria sunt principia, & eorum conelusionea: Eliae autem propter ea quae sunt in medicina; aliae denique propter illa, quae sunt aliarum disciplinarum Sed & falsae redargutiones similiter infinitae erunt. Nam secundum unamquanq; attem est salsus syllogismus: ut secundum gemmetriam geometricus,& secvnaum medicinam medicinalis: dico autem secundum artena,secundum illius principia. Manifestum est igitur,

quod non omnium redargutionum, sed earum, quae sunt secundum dialecticam, sumendi sunt Ioci. Nam ij communes sunt ad omnem artem di potentiam, εc eam quidem,quae est secundum unamquanq; disciplinam redargutionem:scie tis est considerare siue cum non est, apparet: siue

eom est, & quare est,eam autem,quae ex communibus est, & sub nulla arte cadens, dialectic xum. nam, si habemus ex quibus probabiles syl-Jogismi in quolibet,habebimus ex qui s reda gutiones : redargutio nanque est syllogismus. contradictionis,quare aut unus,aut duo syllogismi cotradictionis ,redargutio est.Habemus igitur propter quaecunque omnes huiusmodi sunt: si

autem nςc habemus,& solutiones habemus' nam illarum instantiae,solutiones sunt. Habemus a tem propter quaecunque & apparentes fiunt, apparentes autem non cuilibet,sed talibus t infinita enim sunt si quis consideret illa,secundum να-

cunque apparent quibuslbet. Quare manifestum

606쪽

Liber Primus.

est, quoniam dialectici est posse sumere propter

quaecunque fit per communia, vel quae est redargutio,vel quae apparet redargutio, vel dialectiaca,vel apparens dialectica,vel tentativa. orationes ad nomen, ad interictum non

bene diduci. Cap. I Non est autem disserentia orationum quam quidam dicunt esse,has quidem ad nomen,

illas vero ad intellectum. Inconuenietis enim est opinari alias quidem esse ad nomen orationes, diuersas vero ad intellectum,& non easdem.

Quid enim est non ad intellectum, nisi quando non utimur nomine qui putat interrogare I eo, ad quod is,qui interrogatus dedit Z idem autem id est de ad nomen.Et ad intellectu autem, quando ad quod dedit intelligens. si autem aliquis plura significante nomine) unum putet signifi- Care,& interrogans, & interrogatus 't forte ensdc unum plura significat, sed & respondens & i

terrogam Zeno unum puram esse interrogauit,& est oratio quod unum, omniaὶ haec ad nomen est, aut ad intellectum interrogantis disputata. Si vero aliquis multa putet significare, manifestum quod oratio illa non est ad intellectum Himum igitur circa huiusmodi orationes, est ad nomen,& ad intellectum, quaecunque plaxa significant:dei fide circa quamlibetesimam non in citatione Est at inrelsectum esse sed in eo quod respondens se habet aliquo modo ad ea, aliae dantur: deinde ac nomen contingis omnes dias esse: nam esse ad nomen , hoc in loco, est me non ad intellacium: nam, si omnes erunt Iuaedam aliae, quae neque ad nomen, neque ad

607쪽

ssis Arist.Elenchorum

vel ad nomen, vel ad intellectum e sse omnes,

alias autem non. Attamen quicunque sunt sylim

gismi propter id quod multipliciter: horum aliqui sunt secundum nomen: nam absurde dica tur secundum nomen esse omnes, qui sunt propter dictionem: sed sunt quaedam captiones non in eo quod respondens adeas se habeat aliquomodo, sed quia talem interrogationem oratio ipsa habeat, quae plura significet. Et omnino in- conueniens est de redargutione disserere,& non prius de syllogismor nam redargutio syllogismus est, quare oportet & de syllogismo prius,

quam de falsa redargutione: nam talis redargutio,apparens syllogismus contradictionis. Quare aut in syllogismo erit causa, aut in contradictione : nam adiungere oportet contradictio- inem,quandoque autem in utroque erit apparens redargutior est autem de eo quod est silentia dicere, in contradictione, non in syllogismo. De eo autem, quod est, quod non habet aliquis d re,in utrisque:de eo vero quod est,quod Homeri poema est fgura, per circulum, in syllogismo:

quae autem in neutro est,uerus est syllogismus. Verum unde sermo prouenit reuertamur: utrum

quae indisciplinis sunt orationes ad intellectumunt, an non & si cui videtur plura significare triangulus, & dedit non ut eam figuram de qua concludebat, quoniam duo recti,utrum ad intel- lethum illius disputauit hic, an non Z amplius , si plura quidem significat nomen, ille autem non intelligit,neque putat quomodo is non ad intel- Iectum disputat aut quomodo oportet interr sare eum, qui non dat diuisionem3 siue interr get aliquis si est silentia dicere, an non an est quidqm ut non , an est ut sic a si autem dat ali-

608쪽

Liber Primus.

quis nullo modo,ille autem disputat,utrum non ad intellectum disputat, quamuis oratio videatur earum esse, quae ad nomen sunt Non igitur est genus aliquod orationum ad intellectum. sed illae quidem ast nomen sunt: & huiusmodi,non omnesmon quod redargutiones aed neque apparentes redargutione : nam sunt εc non propter dictionem apparentes redargutiones,Vt uae propter accidens,& reliquae. Si autem pomi- et diuiuendum, qudd dico quidem silentia diacere: haec autem sic, illa vero non sic, id profecto primum, absurdum postulare: nam quandoque non videtur interrogatum multipliciter se habere , atqui impossibile est diuidere, qui non putat. Deinde docere, quid aliud erit manifestum enim faciet quonam pacto se habet ei, qua neque considerat,neque scit, neque opinatui quod aliter dicitur, quia & in non duplicibus quid prohibet hoc facere: ut putas aequales sunt unitates binariis,in quaternariis sunt autem hi binarij quidem inexistentes, illi autem non sic:

dc putas contrariorum una est disciplina , an non sunt autem contraria haec quidem nota,il-Ia autem ignota δε quare videtur ignorare , qui

hoc postulat, quod aliud est docere quam disputare:& quod oportet quidem docentem non inarerrogare, sed eum man festa sacere, illum au.

tem interrogare.

II e interrogatione tentativa:θ quid is ter cintentiosum, Sophisticumque inrist.

n Mplius assi are, vel negare, qui postulat, id non monstrantis est, sed experimentum sumentis : nam tentativa , dialectica quaedam est, quapropter de omnibus inspicit, dc explorat i p p a

609쪽

Og Arist. Elanchorum

non scientem, scd ignorantem, atque 'a

tem. Qui igitur secundum rem considerat com-

ait v, est: qui autem id appare

ter facit sophisticus. Et 'Ilqgismus cotentiosus,&sophistieus, unus quidem est apparens syno-gismus, circa ea de quibus dialectica tentativa est,ciuamuis vera sit conelusio: nam eius,quod elloropter quid, hallucinatorius est:&quaecunque, cum 'non sint secundum cuiusque disciplinam captiosae ratiocinationes videntur esse secudum attem.N am Pseudographiae non contentiosae se

attem.Nam Pleuciograpni M cundum enim ea,quq sub arte sunt,captiosae stinet γε- ratiocinationesὶ neque si aliqua est speudog mhix circa verum, ut Hippocratis quadratura γε- ratiocinationes neque

a phia circa vetum , ut Hippocratis quadraruraia quae pec lunulas, senui Bryssio quadrauit circu ' iri M tametsi quadratetur circulu&,quia tameni ρει mollisticus, quate 5 qui est oratior nam apparens est stςRm: riuare fallax & iniusta.Quemadmodum enim easquae in certamine estin iniuria,quandam Uiem

habet,& est quaedam iniusta pugna, i in

dictioneaniusta pugna contentiosa est nam&il Iic qui omnino vincere volunt, omnia tentan ., hic qui contentiosi sunt. Qui 1ῆitur Victoriae jipsius gratia,tales sunt, contentiosi homines, Mittium amatores videntur esse: qui autem gloriae gratia, quae in diuitiis est,sophistici sunt: m λ- vhistice est lut dicimus 3 pecuniarum quaedam aucupatiua ab apparente optentia et quapropter demonstrationem apparentem appetunt. Et iaeisdem orationibus quidem sunt litium amat os & sophistae, sed non propter eadem:& oratio quidem eadem erit sophistica & contentiosa sed onpropto idemstii quatenus quidem est ob vi. ctoriam

610쪽

Liber Primus.

QODam apparentem, contentiosa . quatenus vero est ob sapientiam, sophistica: nam sophistice est quaedam apparens sapientia,non autem existens. Contentiosa vero est quodam modo sic se habes ad dialecticam, ut pseudographa ad geometrica: nam ex eisdem contentiosaidisserendi modo, capitola decipit , Ut &pseudographa, geometrice: sed Baec quidem non contentios quia ex ptincrptis & conclusionibus,quae sunt sub arte pseudo- graphiam factuquae autem ex iis est,quq sunt sub dialectica,circa alia quidem contentiosam esse, manifestum est: vi quadratura quidem quae pex lunulas, non contentiosa: Brysionis autem contentiosa, Sc illam quidem non est transferre nisi ad geometriam solum, eo quod ex propriis fit principiis: hanc autem ad plures quicunque ne- seiunt quid est possibile in unoquoq; ,& quid impossibile: nam accomodabitur, aut ut Antiphonquadrauit. vel si quis non dicat melius esse post

coenam deambulare per Zenonis rationem, non medicinalis Mommunis enim est. Si ergo omnino similiter se habeat contentiosa ad dialecticam, ut pseudographa ad geometriam,non ex illis viaque erit contentiosa. Orati ones dialecticorum,tentativorumque. non esse ad determinatum genu .

Caput x I. Nunc autem non est dialecticus circa genus aliquod determinatum, neque demonstratiuus ullius neque talis qualis uniuersalismam neque omnia sumia uno aliquo generer neque si unt,possibile est sub eisde principiis esse, ea quae sunt.Quare & nulla ars earum, quae aliquam na-uiram monstrant, interrogativa inmam non por

ile est utramuis partiu dare.syllogismus enim