장음표시 사용
151쪽
raminibus sive alveolis praeditum erat, hoc est, in utroque latere viginti&tino, ad excipiendos totidem dentes inseriori mandibulae inhaerentes qui magnitudinem porticis ali λcujus viri praegrandis &robusti habebant: in capite versus dorsum erat etiam soramen circiter trcs t des amplum,perqtiod aquam in altum eiiciebat: inferior mandibula,in quatilli dentium bini ordines, septem pedum longitudinem non excedebat, fragmento cras insi& ingentis mali navis conferri poterat: linguae extima pars tam magna &crassa crat agdolium cerviliarium : oculorum magnitudo pro tam vasto corpore non erat maior, quam
spatium quod pollex & digitus inaex extensi compreliendere poterant: distabant oculi quatuor pedibus , pinnis: pinnae vero quatuor pedes&totidem pollices erant longae, ac pedem fere densae: umbilicus a mandibulis sexdecim pedum spatio distabat: ab umbilico ad penem interstitium erat tri u pedum: pcnis vero jam mortuae sex pedum longitudinem habebat: a pene autem ad podicem trium pedum cum semisse erat distantiar&apodice ad caudam, tredecim cum semisse: ipsa veris cauda valdὰ erassa. trodecim pedes alta sive lata crat. Post paucos deinde dies fuit illa belua vendita quibusdam mercatoribus, ea tamen conditione,ut majora ejus ossa Hagam Comitis vehi curarent &istic in Curia constervarentur propter memoriam. Reperisse autem dicebantur mercatores in beluae capite plus quam quartam partem dolii in quo adservantur saliti halices, plenam ejus liquoris quem vulgo Sperma ceri, Hollandi πώ set appellant: e tota autem corporis mole in par res secta & deinde ustulata, circiter quadraginta dolia, praedicto sint ilia, plena pinguedine cxcepisse. praeter magnam quantitatem sponte fluentem ab aliis collectam, & eam quae in
undas marinas eis uxorat ante quam mercatores recit merent. Dors corium nigrum erat,
Quemadmodum Delphinorum aut Thynnorum: venter albescebat. ANNO porro millesimo sexcentesimo primo sub extremum Decembrem, XIII. videlicet Kal. Ian anni insequentis, ejecta fuit alia similis portentosa belua in littus Batavicum Bever Nicanum,uersus meridionalem plagam; cujus longitudo praedicti longitudinem excedebati nam scxaginta pedum crat, altitudo pedum quatuordecim,corporis ambitus triginta sex pedum mensuram aequabat, cauda podes quatuordecim erat lata, oris rictus duodecim pedes amplus erat, dentes etiam in inferiore mandibula dumtaxat habebat, duplici ordine similiter dispositos, in superiore totidem alveolos, qui dentes, quum rictum clauderet belua, exciperent. Masculini sexus etiam erat, de eodem colore praedita quo superior, ut m Ilii relatum: an vero quaestum secerint ex illa, ut C priore, me latet.
CETER vM memini quum in Caesaris aula viverem, similes etiam beluas apud Sastingam non procul Anivcrpia in littus tempestate suisse ejectas, & unius ex illis typum in aero incisum ab amicosuisse ad me missum, quem porro ad Ill. virum Ioannem Pinellum,qui hujusimodi rebus delectabatur, ob eam quae mihi cum illo fida & areta erat amicitia, Pata vium serendum curabam. Corporis autem mensuram oblivioni tradidi.
A Batavis nautis, qui anno a Christo nato millesimo sexcentesimo Amstet reda
mum e sua profectione redierant, ex Occidentali Oceano advectus crat Ceta' ceus piscis, ad Phocarum genus haud dubio rcfercndus, sed longe major; ipsi Vaccam marinam appellabant: utriuique autem sexus occiderant, marem & feminam: maris corium integrum stramine suffarcinatum de traia suspensum, cuius dorso catulum quem etiam cc peram & advexerant imposuerant, codem anno Amstetred amiconsipi. ciebam,&praeterea aliquot costas feminae cum carne adhuc adhaerente: ea enim in itinere victitarant tamquam bubula. Catulum porro, ut proportio commodius observari posset, in adposita tabella exprimendum cura Dam, ad eius normam quem Amstelredami videram, quique postea in Academici horti porticu suspensus fuit Lugduni Batavorum. VALDE autem foedum S turpe animal fuisse videbatur: capite vitulino, sed paullo strictiore, oculis sere caninis: valde crasia &dura, brevibusque& raris pilis ex cineracco fusici coloris obsita cute praeditum : exuvii longitudo snam dimensius sumin pedum decem& sex cum semisse erat , crassitudo autem septem cum strini sic: hoc est, septem pedum cum semisse erat corporis ambitus: bina crura ad humeros habebat non longa, latos pedos brevibus unguibus praeditos, nullos in posteriore corporis parte, sed caudam quodammo
152쪽
cto informem & latam, cujus motu, celeriter natasse serebat ut: ab umbilico autem ad caudam sensim glacilescebat, deinde cauda paullo latior fiebat: in ejus capite lapides impertos fuisse intelligebam, quos ad comminuendum calculum utiles esse dicerent. Cujus aded rei causa, tum propter animalis formam, SI alias notas, omnino misi persuadetam illud animal esse, quod Movit stocari, Hisipant qui Americanam historiam seripserunt, testantur: nam Franciscus Loper de Gomara cap. xxx r. Historiae generalis, de eo
in hunc modunt scribit, ut in scholio ad cap. de Tiburone lib. de Simpl. Medita ex Occidentali India delatis,auctore Nicolao Monaeses, ct a me Latino facto, adnotabam, hie
arati piscis est nostro orbi incognitus, qui in mari,fluminibus reperitur, utri simi- για ἐς iis, duobus dumtaxat pedibus ad humeros praeditus tot undis, S quatuor unguibus instat elephantinorum, quibus natat: ab umbilico ad caudam gracilior fit: teterrimo est aspectu, eapite bubalino, macilentiore tamen ore & crassiore mento, oculis admodum exiguis pro corporis mole, quae interdum ad viginti pedum longitudinem accedit: corto est denso, quibusdam pilis cineracei coloris obsito. Feminae 'pariunt vaccarum modo, binaque ubera habent quibus suos catulos lactant. Eius caro quadrupedis verius quam piscis aestimari possit: etenim recens, juvencae carnem sapit; sale macerata, Thynni, sed gratioris est saporis, diutiusque adservari potest. Illius pinguedo sive sevum optimum, nam rancedini non est obnoxium: eo ipsius corium parare selent in calceorum dc aliarum rerum usiam Inveniuntur in ejus capite ciuidam lapides ad calculum & coli dolores utiles. Et haec qui
dem de piscis forma: deinὸe additi Oeeidi selent hi pisces dum herbas in iluviorum ripis nascentes depascuntur: sed etiam
retibus capiuntur juniores. Ita ratione parvulum captum, Regulus Caramueri, in Insula Hi sipaniola xxv l. annorum spacio in lacu Guaynabo dicto aluisse fertur,adeoque mansuetum evasisse, licet jam grandem, ut Veterum Delphino non cederet: nam de manu cibum sumsisse, S: inclamato nomine mis, quod Magnificum eorum lingua senat, lacum egredi selitum, ad aedes cibi sumendi gratia perreptasse, deinde ad lacum remeasse comisetibus pueris atquc etiam viris, quorum cantu delectari videretur: imo tergo insidere inte dum permittentem, denos simul ex una lacus parte in oppositam , sine ulla dissicultate transvexisse, nec illos mersisse, sic ut illius loci incolis summam voluptatem adferret. C terum quum Hispanus quidam, periculum sacere volens, an adco dura cute praeditus esset, ut serebatur, incia malo & repetito nomine Maio,Mato,in eum jam ex aqua prodeuntem hastam vibrasset, adeo indignatum, tametsi non fuisset vulneratus, ut ex aqua deinceps emergere nollet, quantumlibet eius nomen inclamaretur, si viros veste ingulos aut barbatos, Christianissimiles, conspiceret. Valde porro intumescente fluvio Hai bonico,& in lacum Guaynabo sese effundente, Mato Moasi in mare regressus est, Regulloque Ca-r raseri de eius subditis magnum sui desiderium reliquit. FER Di MAN Dus verboviedus multis annis ante ipsum de hoc pisce egerat toto cap. x. lib. xii L suae Hist. Generalis de Naturalis Indiatum: Ac cap. LXXxiv. Summarij, Quia porrδ caput illud x. lib. xiri. His . Gen. longe ampliorem ejus historiam continet, operae pretium me facturum existimavi, si illam Latinam facerem,atque hic adiicerein, quand quidem pleraque alia scitu digna continet, quae nec Gomara, nec alius quispiam attigit. n hunc autem modum Oviedus scribit.
Manari ingens piscis marinus, tametsi in magnis hujus insulae sHispaniolae videlicet; &aliarum Provinciarum fluminibus assidue capiatur, majoris est longitudinis & amplitudi- ovi sinis Tiburone. Qui plenam adquisiverunt magnitudinem, foedissimi sunt asipectus, nec M multum
153쪽
multum abfimiles utribus illis in quibus Medinae det Campo, S: vicinis locis vehitur mustum. CF ut habet iste piscis bovis instar, vel etiam majus, Ocul cxiguos pro corporis magiritumiae: & binos cralsos pedes tamquam alas brachiorum lom , quibus natat, circa caput sitos. Corio integitur,non squamis:vataeque mansuctum est animal, adversi flumina subiens. N sccundum ripas quas apprehendere potest herbas depascens, nec aquam egrediens. In Americae continenti solent sagittaris ex cymba sive monoxylo h Husmodi pisces S alios pletosque occidere quia in summa aqua natant: hamata itaque jacula coniiciunt, in quorum summo tenuis sed validus alligatus cst funiculus: ictus piscis git,tunicii.lum autem laxat sagittarius, in cujus cxtremo ligni aut suberis fragmentum est adnexum, ne promus mergi queat funiculus, tum etiam ut appareat ejus extremitas: piscis vero jam festus ob profusiim sanguinem. S morti vicinus, ad littus appcllit. Tum sagittarius collecto siuo funiculo donec supersit dumtaxat decem aut duodecim Orgyiarum longitudo, cum ad terram trahit cum capto pisce, vel etiam donec undis propcllcntibus terram con. i. εω ia tingat: sagittarius porro seciorum auxilio ex aqua educit. adeo autem magni sunt isti pisices, ut jugo boum opus sit, ad unum vehendum. Interdum autem quum Manati iam saucius ad terram ab undis propellitur, e cymba illum crassis lanceolis scriunt, ut citius moriatur, quia mortuus summa aqua fertur, Hirius piscis caro praestantissima est, & quadrupedis carni adeo similis ut qui integrum Discem non vidisset, scd ejus dumtaxat partem aliqvam tescissam, bubulam esse sibi persuaderet: imo omnes mortalcs sallerentur, quia adhuc recens carnom magis sapit, quam piscem. Quae autem concisa S resiccata, singularis est, Δ multo tempore incorrupta servari potest. Anno M. D. xxx I. ex hac civitate S. Dominici, in Hispaniam, Avitam usque, ubi tunc erat Imperatrix, hanc carnem tuli, & in Castella, ex solo asipectu bubulam Anglicanam Optimam esse censebant, coctam vero, non minus quam Thynni carnem sapere, imo illa praestantiorem esse. Capiuntar etiam hi pisces retibus ad id concinnatis. Habent porro isti pisces quosdam lapides sive potius ossa , in cerebro, coli doloribus 5 nephritidi valde utilia, ut ii asserunt qui in hujusmodi morbis
periculum secerunt. Debet autem hic lapis primum bene aduri, postea conteri&per criorum transmitti, deinde pulvisjlle ea quantitate quam Hispanicus regalis excipere possit, ex generose vino albo uno haustu sorberi. Hac enim ratione sumptus mane diebus aliquot continuis, dolor adimi dicitur, calculusque comminui & in arenam resolvi,quae cum
. urina eiicitur. Istud a viris fide dignis, qui .ejus periculun fecerunt, intellexi, multosque conspexi ejus rei gratia diligenter hunc lapidem perquirentes. Solent autem singuli Ma- nati binos ejus, odi lapides in cerebro habere, parvae pilae palmariae magnitudine, aut nucis ballax orbiculares enim non sunt ac interdum maiores, pro piscium magnitudine. Eandem vero facultatem hos lapides habere arbitror, qua praediti sunt ij qui in Gracini& Umbrae capito reperiuntur, si credendum Plinio, qui in cujusdam pistis capite veluti lapides reperiri ait,valde commendatos ad coli dolores,si ex aqua bibantur. Hotum piscium nonnulli adeo magni sunt, ut quatuordecim aut quindecim pedum longitudinem sup Ient, octo vero palmorum crassitudinem, circa caudam strictiores Ad quasi praecincti, a qua strictura deinceps cauda longior de ciassior fit. Habet porro Manati circa pectus capiti proxima bina brevia brachia sive manus, cujus rei gratia Christiani nomen indide
enim consuetudo rit omniumquadrupedum anteriores pedes, maneri appenre; secumiit episcuoteriore dumtaxat parte pedes habear, is maxin pro pedi tribuisseJ Auribus carer,sed earum loco exigua soramina habet per quae audit. Rus corium similc ustulati porci corio, - digitum densum, cineraceo colore rarisque pilis praeditum: ex eo parato commoda cingula & calceorum solcae fiunt, aliaeque res similes. Hujus piscis cauda a strictiore illa parte, ad extremum usque, tota nervosa est: ex ea in partes concisa, deinde soli per quinque aut plures dies exposita de re siccata, tandem in patella cocta sive verius fricta, multa pinguedo elicitur, tota enim in pinguedinem resolvi uir. Est vero illa pinguedo, sive butyrum, ad ova in serta ne frigenda aptissimum, quia, licet vetustum, non fit rancidum, neque mali seporis est: utile etiam ad lucernasi nec desunt qui in mcdico usi commenlent. Manati semimae duo sunt ubera in pectore, nam binos catulos parit,&Iactat: quod de nullo pisce unquam audivi, praeterquam de hoc, dc vitulo marino Ceteriim creditur, in hac insula Hispaniola, ante quam nativis incolis sipoliata esset, aquatica haec animalia cum pisce Reverso capi solita : quod scribere metuerem, nisi publicum de notum esset,atque a viris fide dignis accepissem. Et quandoquidem Historiae seriesco me codii xit,ut Manati mentionem facerem,praestat ut in hoc capite potitis quam alibi, 'is admirabili isto negotio Uam. Sciendum est itaque,quendam piscem palmum longum,asipectu foedum, sed ingenti animo atque intellectu praeditum, cum aliis piscibus interdum capi,eumque boni saporis esse, imo etiam ex optimis qui in mari capiunt utinam sicca&sit ma
154쪽
Εxo TI CORVM LIB. V l. iss& firma earne non viscosa praeditus est, quod assero, quia me illo vesti s E eontigit.
Aliquem autem ex hoc piicis V re in venationis usum adservare volentes, parvum, ne dum adultum deligunt, & in aqua marina,esca ejus naturae conveniente alunt,donec eam
quam dixi magnitudinem attingat, & ad venationem quam instituunt aptus sit. Tum hunc piscem, illigato tenui sed valido iuniculo. secum in cymba ad mare deferunt, conspectoque aliquo Manati, alidve pisce summa aqua natante, illicb Indus sumptum in manus Reversum pistem altera demulcet de blanditur vernaculo sermone, admonens, forti x valido sit animo, maximumque quem conspexerit piscem alacriter adgrediaturi atque quum commodum videtur, eum in magnos pisces conspectos emittit. Reversus imma ieeleritate in tellii dinem alii imve quemlibet magnum piscem impetum faciens, ejus lateri vel ventri se te adfigit&valide stringit. Piscisset istum&comprehensum sentiens apa vo illo pisce, nunc in hanc, modo in alteram partem se convertcns, per mare fugit: interea piscator Indus funiculum multas Orgyias longum laxat, & tandem climittit, quia in extremo vel lignum vel suber adnexum habet, ne subsidat, sed sui indicium praebeat. Post mo- idicum temporis, Manati aut Testudo, quibus Reversus adhaeret, defatigati, versus littus feruntur: piscator autem sensim iuniculum in suam cymbam colligit, paucarum orgyi rum tenus, quibus paullatim Reversum cum suo captivo trahit, donec terram attigerit,
undis etiam ipsum propellentibus. Illico Indi piscatores in arenam desiliunt, atque, si testudo capra est, eam convertunt, vel etiam in ip ta aqua nam periti sunt natatores & insccum pertrahunt: si vera Manati sit , eum seriunt donec mactent. Praeda in littus pertram, Hamma cum animadvorsione,&sensim amoliendus est piscis Reversus: nam adeo firmiter praedae adhaeret, ut siquis vi adimere vellet, in partes discerpereti Indi blandis verbis id peragunt, magnas gratias agendo pro praeda a aquisita. Habet porro Reversus piscis squamas graduum instae dispolitas, ut oris humani aut equini palatum, easque te nuissimis quidem, sed acutissimis S validis spinis praeditas squibus te praedae assigit) per maximam corporis partem sparsas, praesertim autem toto dorso,a capite ad dimidiam corporis partem, minime vero in venire; & quia dorso praedae sese assigit, Reversum sive In versium propterca appellant. Adco autem stolidi sunt isti Indi, ut istum piscem eorum sermonem & blanditias intelligere existiment, nec animadvertant hanc esse piscis istius naturalem proprietatem, quum plerumque contingat Tiburones & Testudines in Oceano capi, quibus adfixi & inhaerentes reperiuntur Reversi: unde apparet, postea quam sese alicui pisci adfixerunt, sese ab eo liberare non posse, nisi cum temporis
MANATr meminit etiam Pettus Ciesa prima parte Chronici Petuani sub finem cap. xxx r. In maritimis, inquit, multi reperiuntur cruaeles Lacerti &alii magni pisces, atque sanari, juvencorum magnitudine &quasi forma, qui circa littora L insulas versantes, ad gramen pascendum egrediuntur, quando sine periculo id agere possunt r illico autem
Breviter item ejus mentionem facit Q. V. Gulielmus RondeIetius oviedum sequu- ι- tus) cap. Xum. lib. xvi. de Piscibus, addens bovem marinum posse videri, quem Aristoteles cap. xi I. Itb vi. de Historia Animalium Vivos catulos parere scribiti Idem etiam Reversi piscis mentionem sacit cap. xv II. lib. xv. de Piscibus, atque ex
Oviedo desumpsisse videtur. Sed ante hos Petrus Martyr in Hisipaniolae deseriptione Reversi piscis mentionem facit, eumque ab incolis G iram appellari ait, & aliam cum eo piscandi rationem apud eos usurpari tradit.
IN hujus piscis nomenclatura dubens Q. V. Gulielmi Rondeletii opinionem amplector,
qui veteribus a lata dictum censet, &cur sic appellatus, causam adfert: in piscis autem figura exprimenda, quum ipse pitam, ratissime in Europam adferri solitum, num quam conspexerit, sed ejus dumtaxat, ut ipsemet fatetur, rostrum; nihil mirum, si corporis is am animo concipere non potuit: rostrum quidem subinde adsertur, & illud variae magnitudinis, pro piscium videlicet a rate. Quom vero ornatissimus vir Iacobus Plateau, qui museum omni rerum exoticarum copia instructissimum habet, piscem integrum nactus essetn pro nostra amicitia ejus genuinam iconem pronam & suphiam coloribus ex-
155쪽
ae miserit anno a nato Christo millesimo sexcentesimo tertio , facere non eam in adposita tabella Lectoris oculis proponerem, addita brevi ipsius A N A M autem negare non possim, hunc piscem in ingentem magnitudinem crescere, ut ex plerisque rostris conlecturam facere licet, ipsius tamen formae r tione, inter Galeorum aut Canicularum potius genera referendus esse videtur, quam intercelaccos, cum quibus nullam corporis similitudinem habet, quemadmodum non tantum ex icone accepta, sed ex intcgro pisce resiccato observabam, quem illo ipso anno Iunio subsequente Amsteirpdami conspicicbam apud ornatissimum &humanissimum virum Henricum ab Osi sic ut ex illo conjecturam facerem, in ca pictura quae ad me missa, nimiam corporis crassitudinem fuisse expressam. Erat porro hic piscis corporis forma δe colore Galeorum generibus,aut Canicula: Aristo telis valde simili si nullis tamen maculis, ut illa, conspersam cutem habens, perinde tamen rudem, &instar ZUamae cutis asipe ais, fusci in dorso coloris squem videbam cinerace ieratin in ventre candicantis, & sex pinnas habebat, in lateribus, medio videlicet paene corpore binas squibus in illo quidem quem conspici cham vicinae erant quinae utrimque angustae oblo iugi usiculaeq. branchiae,icon autem accepta nullas expressas habebat sub podice binas; supra caudae initium, extremo scilicet dorsis, quintam, sextam vero in quam extrema cauda desinebat: caput in longum & angustuna, planum, S firmum rostrum porrigebatur, utrimque multis dentibus sive Osseis firmisque&rectis spinis ex adverso sitis sertae instat munitum, viginti vel etiam pluribus: certe piscis illius quem conspiciebam rostrum. licet septem uncias dumtaxat longum esset, totus vero piscis binos pedes cum Iriente, sive Octo &: viginti uncias non superaret, duodetriginta osse is spinis valde acutis in utroque i, tere erat munitum, Quanta autem esset eius piscis, cujus pictura ad me missa, longitudo, ignoro, sed in rostro numerus spinarum,qui in singulis latcribus erat expressus, vigesimum non superabat: binos vero oculos in prona capitis parte habebat, binas nares in supina, Minfra illas oris scissuram, ut Zygaena sere, transversiam, in qua nulli dentes exprcssi, nec in Mus quem consipiciebam oris scissura , tametsii diligenter requirerem, ullos observare
Reperitur hic piscis, ut plurimum, in Oceano occiduo: certὰ quotquot mihi videre licuit rostra variae magnitudinis, ingentia, mediocria, S exigua, inde relata dicebantur.
INTER Galeorum genera, qualia a Cl. V. Gulielmo Rondeletio lib. x iit. Historiae
Piscium describuntur, referendum hunc exoticum piscem arbitror, & forsitan Acam thiae sipeciem aliquam censendum: nam spinam silve aculeum habebat , non quidem in dorsis, i ed paene in cervice, illamque unicam, ut ex icone, qualis ex resiccato juce in ta bella exprimi potuit, conspicere licet. '
156쪽
ERAT aute ita corpore longo trium serὰ pedum longitudinem explente, coloris cresc--pse iratum enim & exenteratum dumtaxat conspiciebam ex cineraceo fusci, in quo tamen quidam candor, praesertim in tergore, adhuc eluceret: vivum enim de recenter captum argentei paene coloris fuisse intelligebam: medi) corporis ambitus, pedis, hoc est, duodecim unciarum longitudinem aequabati cartilagineus vero erat,& laevi cute prirditus: rostrolato, sed in obtusum deinde acumen desinente: oculi magni erant: equorum infima partCenata erat membrana, quae sursum sese attollens, veluti nubes caliginem illis offunderet roris rictius non valde latus, in supina capitis parte maxillas in obtusium angulum desinentes habebat, fere ut simiae: quaternis autem dentibus Os praeditum crat, binis in superiore maxilla, totidema in inferiore, iisque firmis, quorum singuli quibus d. im sulcis erant distincti, ut pluribus dentibus armatum os esse videretur. Corpus acervice sensim gracilescebat: spinae sive aculeo in ea parte qua dorsum cervici connectebatur, sto,cique sex uia clas longo, infima parte lato & cavo, supema autem valde acuto, pinna surreti innitebatur quatuor paene uncias longa: binas dumtaxat in lateribus branchias valde apertas Observabam, utrinque videlicet unam, quum aliorum Galeorum genera denas habeant, in singulis lateribus quinas: has sequebantur duae pinnae ad natandum idoneae, longiores qui in in ullo Galeorum genere conspexerim, novem vitalicet unciarum longitudinem aequantcs; binas alias habebat ex utraque podicis parte, quatuor uncias longas, illasque bi fidas, hominum ne industria sic fissas,an a natura, nihil pronunciai. possum: alia deinde pinna in dorso paullo infra eam quae ad aculeum erat, exoriebatur, ad extremam fere caudam usque inaequaliter porrecta, hoc est, ad eam usque caudae partem quae tenuissima septem uncias longa muris caudam quodammodo aemulabatur. Podici, qui in supina parte, ut in reliquis piscibus, situs, vicina apparebant bina foramina, in quem usum, ignoro: capitis porro cutis, liccitate adeo erat contrae a, ut nulla circa Oculos, nulla ante os sora mina observare potuerim. Ceterum quales fuerim lius iis piscis partes intcriores ut describam, nemo a me cxpectare debet, ut qui exenteratum & r siccatum squemadmodum antea dixi dumtaxat viderim anno a Christi nativitate mille limo sexcentesimo primo, anno tamen praecedente captum in Septemtrionali Oceano ab lais qui Italecibus irretiei
dis operam na arant, quos, si consulere licuisset, exa aio em descriptionem dare potui se sem : sed si oblongum caput haberet, non incommodo ibrsan Dux sti tacei generis, apud mkimiri AElianum cap. xi II . lib. II. De Animalibus, censeri posset.
Ex Orbis generibus, haud dubiὸ censendus est hic piscis, quem anno a Christi nativitate millesimo sexcentesimo, Octobri mense, Amstet redami conspiciebana, illo
ipso anno captum in Oceano Americam allucnte. Quumque esset omnium quos umquam huius generis viderim, maximus, mercatore, qui illum adsErvabat, perimittent ,
modestissimus iuuenis Volcardus Cootnhari Theodotici F. in meam gratiam depinge bat, ego vero in tabella delineari, & sculpi curabam, ut hic adponeretur.
157쪽
uiniis 1istis. E R A T porrd ab extremo ore ad caudae initium, sive radicem, viginti uncias longus, medio corporis ambitu viginti novem crassus, squamis carens, & cute sive corio albescente dumtaxat tectus, undiquaque firmis & acutis spinis obsitus, quarum basis in binas alias breves & sub cute latentes gesinebat: oris aperti diameter trium unciarum crat, Malia quantulum prominebat, labra rugosa, binaque ossa pro dentibus habebat, stuperne unum.
inferno alterum, utrumque micatum,& anteriore parte notinihil, ut Oris rictus, pro-
minutum, ut praedam sicilius apprehendere & retinere posset: oculos satis grandes habebat, supercilia elata de quatuor spinis horrida: pone oculos, utrimque in lateribus, pinna tres uncias lonν, & quum expansa, paene quinque lata, inaequaliter finiente, praeditus erat, binis item aliis ejusdem prope longitudinis, minus tamen latis, quarum una in extro mo fere doris, supra eaudam, altera sub podice: caudae pinna quatuor uncias longa erat: breviores spinae, unciam longae r longissimae, triunciales: mediae, duarum unciarum: llam gissimae, i ora muniebant, reliquae, totum corpus, servata quadam seriei frequentiores quidem toto corpore sparsae, circa caudam vero rariores, sed aliis multo crassiores: ventris cutis alba, dorsi fusca, multisque nigris maculis distincti, veluti etiam latera a pinnis lat ratibus ad caudam usque: os magis adhuc fuseum: atque inter illud & oculos, parvum s ramen utrimque conspiciebatur, per quod tutarbitrori respirabat : spinae supra caput errectae; at quae versus os vergebant, in anteriorem pariem conversae. De internis partibus ni hil pronu tarc que uandoquidem a recens capto fuerant exemptae & absectae, & c rium dumtaxat a nautis funiculorum s mentis sussarcinatum, ut commodius resicca rent & conservarent, mihi fuit conspectum.
ORNAT Issi Mus vir lacobus Plateau, biennio post, sere similis piscis eisdem colintibus expressam ad me mittebat, magis tamen fuliginosi eoloris qutin is quem descripsi,
quem sorte a vetustate aut resiccatione contraxerat: illius vero caput care dat illis spinis in anteriorem partem conversis & minacibus: sed multis nivis maculis erat distinctum cum tota cervice, non dorsum & latera usque ad pinnas, quemadmodum in meo: at omnes pinnas nigris maculis insignitas habebat. . . Utrumque autem hunc piscem,non incommode larsitan m ista sive saliciarium Mia. a uiri ac ni esse, quis suspicari possit. Is enim cap.xxv. lib. xi I. De Animalibus, illum firmis deli,ngis armatum aculeis scribit.
HV C etiam piscem, quem eodem, cum superiore, anno Amstet tedami in Mesecatoris cujusdam musteo suspensum conspieiebam, inter Ottas genera referen dum esse, nemo, ut existimo considerata ejus forma) am et: nam Orbi non muricato haud erat dissimilis, &corio, non squamis tectus, quemadmodum muricatus ille, cujus historiam sequente capite tradam. Ut autem facilius utriusquedi fierentia ob servari possit, illum, permittente Mereatore, idem Volcardus in meam gratiam delinea
158쪽
A x extremo ore squod hians habebat,& binis ossibus dentium ioco praeditum in ad o vh is
caudae pinnam usque, septem uncias cum semisse longus erat, decem vero cum semisse I crassus, id est, decem unciarum cum semisse erat totius corporis ambitus:&dorsum, fusci coloris: venter,albi: toto autem corpore brevibus, sed firmis aculeis erat obsitus: latam caput habebat, elata supercilia, quae tribus aculcis munita, & magnos oculos: quatuor por-rd pinnis, praeter eam quae extremam caudam occupabat, erat praeditus, utroque videlicet in lateret post oculos una, tertia paullo supra extimam caudam, quarta inter podicem de caudam: medium corpus utrimque post pinnas nigra macula erat insignitum, atque pinna supra caudam nigram etiam sedem habebat. Exenteratus autem erat hic piscis, quem admodum de alij ejusdem generis quos istic variae magnitudinis apud diversos mercatores videbam: satis enim diligentes sunt in ea urbe rerum exoticarum conquisitores, quas a nautis ex sua navigatione reducibus redimere solent.
IN τ ε R peregrinos piiss, quos CL V. Gulielmus Rondeletius, meus olim, ut dixi,hoaspes, describit lib. m. suae Historiae, quorundam meminit, quos ab orbiculari, qua, praealtis, praediti sunt, figura, non immerito orbes appellavit. Horum primum cepius videre memini, dum apud ipsunt vivebam, in ipsius musco pendentem: imo illius historiam scribentem conspiciebam, sicut Ze multorum aliorum, qui in mari mediterraneo Narbonensem Galliam alluente capiebantur, & fidus testis esse possum, quam diligentiam adhi-huerit, in Aquatilium Historia fideliter describendae Reliquos auos apud eum non vidi, sed post meum ab eo discessum, illos nactum puto. C E T E R v M Tettio,quem cap. iv. ejusdem libri describit,valde similem anno a Christinatiuitate nonagesimo no supra millesimum dc quingentesimum apud honestissimi im vitum Christianum Porretum conspiciebam, cujus historiam hic adponere, Si figuram in tabella expressam dare volui. H gaza AT autem hic Pistis o4.-I.
ab ore ad caudam sex unciarum tam I. eum semisse longitudincm, d cem paene unciarum corporis amis bitum : squamis prorsus Carebat, sed dura cute tectus erat, aculeis
adeo crebris, firmis & muricatis quaquaversum obsita, ut vix sine noxa apprehendi posset: erant v ro illi aculei in dot & lateribus longiores & crassiores, in pectore& ventre breviores Zc minores rbreve de latum caput habebat. dorsu in etiam latum,supercilia elata,& niuricatis similiter aculeis munita. oris hiatus non magnus, binis albis ossibus, siue octis labris erat praeditus, iisque cra illis & firmis. ad prae-
159쪽
dam commodius retinendam: introrsum versus palatum , hi nos crassos dentes habebat, hominis molaribus non dissimiles, & totidem, iis pares, in serne versius gulam. Longo ste-queiuiori biis aculeis stipatus mihi videbatur eo, quem Rondeletius exhibet, iisque etiam muricatis, quorum unicus eminebat triangularis & acutus, tres alii in ipsa cute paribus distantii impressi, non exerti ut in Rondeletiano. Deinde in eo disserebat,quδd illius Othis nullas habet pinnas praeter eam quae in extrema cauda est: hic vero quatuor aliis erat praeditus, una in singulis lateribus satis lata, distante ab oculis unciae unius interstitio,&ante eam longa rimulla pro branchiis: deinde tertia in extremo dorso, paullo supra caudam: quarta in extremo ventre, inter podicem &caudam: quinta oblongiuscuha, cxtremammaudam occupabat, quae brevior&contractior reddita videbatur, dum cutem funiculo. rum fragmentis farciebant nautae. I N quo mari captus esset hic piscis, nemo certi quidpiam pronunciare poterat : tametsi quidam in Indico captum putarent. E Septentrioli tamen Oceano allatum fuisse conjecturam faciebam , c funiculis pice illitis, quibus cutis farcta erat. Sed in quocunque tandem mari repertus fuerit, valde peregrinum esse censebam, quemadmodum & alios sequentibus capitibus describendos, quos, ut nec superiores, esui aptos non fuisse arbitror.
HOR v M trium subsequentium Orbium historiam aded exacte describere non licebit, ut supcriorum, quia ipsi,s pisces videre milai non contigit, sed eorum icones coloribus expressis dumtaxat accipiebam alam Plateau, nullis adscriptis notis, e quibus magnitudinis corporis & esus partium coriecturam facere possem: post aliquot tamen menses a me admonitus, hujus Δ sequentis mensuram, longitudinem & ambitum desighantem, mittebat. P i s C rs igitur, cujus hoe capite iconem damus,ab extremo ore ad extimam caudam paene undecim uncias crat longus, ejus vero ambitus multo major, ut qui sedecim unciarrum mensura In expleret, per universum corpus muricatis spinis munitus, coloris in dorso fusci, S multis nigris maculis conspersi, in ventre autem cinera i : supercilia clata crant, os aliquantulum prominulum, diduobus albis ossibus praeditum,ut in praxedente,an verbdcntes etiam introrsum habuerit, me latet: binas pinnas in lateribus habebat non valdis masnas, alias item binas, quarum una in extremo doris paullo supra caudam, altera post podicem,sulci coloris de nigris maculis notati,quemadmodum S: illa quae extremam caudam finiebat.
Is TVM orbem exprimere voluisse videtur Cl. V. Conradus Gesiaerus in Nomencla-.tore animalium marinorum ordine xl. de orbiculatis piscibus agens, & orbem Britamnicum appellare: quia vero figurae quas primonii negligentius expressae videntur, dg ea quae ad me militi sciliciter mea opinione expressa, illam in tabella delineari curabam, quae
160쪽
7 HABE a AT autem hic piscis sedecim paene unciarum longitudinem ab ore ad extre---mam caudam; corporis vero ambitus viginti unciarum mensuram superabat. Rus totum corpus fuscum, albicantibus maculis conspersum: caput fatis crassum, elataque supercilia, os latiusculum & fissum, ranae os valde exprimens, praeter aliorum orbiculatorum piscium formam: in dorso unicam pinnam inaequalem a cervice ad extremum fere dorsum porre sicam S albis maculis perinde notatam ac reliquum corpus: in singulis lateribus binos tuberum ordines habebat ,radicum spinae rubi aemulorum, a vertice ad caudam usque porrectos, unum videlicet medio fere corpore, alterum paullo supra ventreme post oculos binas alias pinnas fatis longas &latas: in extremo praeterea dorso una mi & alteram sebpodice, utramque fuscam & albicantibus maculis conspersam, qualis etiam ea quae extre
An porro hic piscis, Apuleii Lepus marinus dici posse videatur,quemadmodum Gese rus censet, valde dubito.
Orbis oblongus tensu inis talis .
TAMEτ si Cl. V. Gesinerus Orbis oblongi in libro supra memorato mentionem faciat, atque etiam figuram expressam ailuciati ea quam hac appellatione a Iacobo Plateau accipiebam, longe diversa erat,nec quidpiam similitudinis cu illa habebat, ut facile animadvertensiqui ejus iconem cu ea,quam hoc capite propono,conserre volent.