장음표시 사용
161쪽
torum naturam,oblongum, caput etiam magis prominulo rostro praeditum, testudinis ea put quodammodo referebat, bina ossa alba pro dentibus habens, ut orbes mutitati: in sin gulis lateribus juxta collum pinnam habebat ex fusco rubentis coloris: similes erant binae illa , quarum una in extremo doris supra caudam, altera in supina parte post podicem: milis etiam quae extremam caudam inon mimis longam quam in Histrice occupabat,
OR v I v v s, quos modo deisipsi, alia tria piscium peregrina genera mihi numquam
ante conspecti subiungenda existimavi. Horum duo priora vir honestissimus , illelmus Parduunus pro nostra amicitia Middelbutim ad me mittebat, anno a Christi nativitate nonagesimo teptimo supra millesimum de quingentesimum. Ut porro illi paene orbiculari erant forma, paullo tamen oblongiore, &quasi ovali, ita hi triangularem eam habebant: nonnihil tamen inter se differebant, ut ex subjecta tabella, in qua utrumque exprimi curabam, observare licebit. κρk-.. P R t O R etenim ab ore ad caudae initium. septem uncias longus erat, a ventre ad φι ,-- ε- mum dorsum, tres cum semisse latus erati ipse autem venter, tres: caiaa unciam longa, pinna illam finiens. binas. de sescunciam extrema parte lata: parvum os habebat,duodenis dentibus, firmis, serratis 3e contiguis in superiore maxilla praeditum: in seriore autem, octo majoribus etiam sertatis: an plures fuerint, me latet, quandoquidem illum accipiebam vetustate iam ali tua ex parte corruptum: nulla tamen apparebant aliorum qui excussi aut vetustate attriti fuissent vestigia: ab ore, caput statim in gibbum, dorsum vero in areum inaequalem affargebant. Sc hoc nulla pinna praeditum, nisi unica paullo supra caudam. eaque valde exigua. pro piscis corpore, nisii attrita suerit: sub oculis circa ventris partem anteriorem, utrimque unam habebat satis angustam, unciam tamen longam, &illi adjunctam rimulam probranchiis: quartam in extremo ventre,inter podicem & caudae initium
oculorum cavitas snam illi eruti, tametsi pictor addiderit me inconsulto magna, de ante singulas parvum soramen. Totus autem piscis non squamis, sed corio tectus, eoque tesse. ris certa unctorum numero ornatis tam affabre distincto, ut ne peritum quidem picto. reni, eamuriem, elegantiam Ze venustatem, in exprimendo imitari posse putem: certe meus, licet in sua arte insignis, non expressit: ventris squi plantic latera, paullo supra podicem, in spinam osseam firmam& acutam desinebant. Valde levis erat, quia inanis, Sepet summum dorsi gibbum funiculo traiectus, ut in muleo aut cubiculo, ad omatum mquam singulare Natur x miraculum suspendi posset. Qui ad me mittebat, in Indico mari captum scribebat, atque a Lusitanis in India habiriis rQu. tantibus, appellari, quoniam sandaliorum, ipsis satis es dictorum, quibus Lusita.
nicae mulieres utuntur, ut proceriores appareant, sormam quodammodo aemulatur. Caeterum sexto insequente anno apuὁ honestissimu virum Chrilbanum Porretum, Leydensem Pharmacopoeum, alium videbam, quem ab iis,qui anno M. D Cli .ex Moluccis insulis redierant,redemerat jam descripto, te tessellatim ὸ istincta,aculeis, pinnarum situ Se
iumeto, reliquisque notis ac lama prorsus quidem similem, sed longe majorem, ut qui ab ore
162쪽
E x o T. I. C R V M L I B. v I, 14;ab ore ad caudae pinnam pedis longitudinem superaret, a ventre ad dorsi fastigium quinax
uncias altus csset, Vcntrem quatuor uncias latum haberet, pinna caudam finiens binas eum semisse longa esset, &extrema ejus pars quatuor cum semisse lata, dentium numerus parcum superiore, sed bini anteriores in utraque mandibula reliquis paullo majores. ALTER longe mitior erat,&tametsi forma non dissimili, nonnihil tamen differente. Triangularis quidem, ut superior, sed binas uncias dumtaxat longus ab ore ad caudam, - Iuc mi-.scunciam fere altus, & ventre circiter unciam lato, Ze ut in superiore plano: nullas etiam in dotis pinnas habens, praeter unicam exiguam supra caudam, & utriuaque sub oculis, pro . xim calvum, unam, cum rimula; post Podicem autem, quartam caudae contiguam : cauda semunciam erat longa, in longiorem pinnam desinens: parvum os habebat, exiguis sed firmis dentibus praeditum, oculos magnos, infra quos, in fronte parvum utrimque soramen: supercilia anterius itisiingularcs osseas S acutas spinas desinebant, tamquam cornua, quibus major carebat: in extremi ventris lateribus, alias duas singulares non miniis acutas de firmas habebat: sed supra atque infra caudam aculeo munitus esse videbatur. Totum
corpus nullis etiam squamis tectum, sed corio dumtaxat, prioris instar, eoque tesserulis, sed alia serie dispositis, distincto, ut rosulas sex soliolis constantes, verius exprimere viderentur, quam tesseras: sed pictor, licet a me scribante admonitus, non expressit.
.. v v o a Clitisti nativitate millesimo sexcentesimo primo Batavi ex Orientali Indiaca reduces, pisciculum adferebant mirandae & venustat sermae, quem Unicornem - α non incommode posse appellari arbitror. Etenim diversus erat a Scolopace quem Cl. v. Gulielmus Rondeletius cap.v. lib. xv. De Piscibus describit, ut facile animadverte- .re poterunt, qui utriusque historiam & iconem conserent: nisi quis forte ejusdem Capri stum esse censeat,quem cap. xxv I. lib. V. describit, cum quo sane aliquot notas similes habere non diffleor: verum si utriusque historia diligenter conseretur, diversos esse pisces triani seste apparebit: quinetiam icones dissimiles este comperiet, quisquis eam quam in adposita tabella exprimi curabam, cum Capristi icone conseret. A a extimo porro ore usq. ad caudae pinnas, paullo longior erat tribus unciis, medio corpore paullo plus uncia Ia- tusia summo capite, ubi sta-pra culos cornu eminebat,
etiam in parvum aculeum definebat,uescunciam latus:
instar scabro, totum corpus tectum erat: os princrea habebat pmminutum, angustum, semunciam longum,
binis osseis denticulis praedi
tum, ciui in denos superne secti viae bantur,insertae vero in pauciores, nisi si fuerint abrupti. Oculos,qui eruti suerant, satis magnos liabuisse vid Datur, supra quos in capite corniculum gracile eminebat quadrangulare, paene unciam lanagum,decem spinulis instar hamusculoriim deorsium spectantibus binis lateribus armatum, a quo, ad pintiam, qua a medio dorsis continua ad caudamusque porrigebatur, interstiistium erat uncialis longitudinis: depressum instar siulci cujusdam , in quem corniculum, dum natat, inclinare existimo, ne natationem impediat: a podice ad caudam, aliam pinnam continuam habebat minus semuncia latam: sub oculis, longiuscula illi utrimque pro Branchiis scissura, quam pinnula utrimque sequebatur: cauda tem unciam lata:eius veris Pinna, uncia latior, semunciamque longa, in vessicolores fimbrias desinebat. Petrus G retus mutuo accipiebat, & mihi illum concedebat, ut exprimi curarem : nam mercator 'Cujus erat, tanti aestimabat, ut nisi ingenti pretio redimi non posse putaret.
163쪽
STELLA RVM marinarum varia sunt genera: quaedam enim in ingentem magnitudinem evadunt, nonnulla: mediocrem magnitudinem acquirunt,quaedam semper parvae manent,nec incrementum sumunt: ahae irem sunt aculeatae, aliae reticulatae, aliae 'laeves, id hae rarae, quomadn Odum & ramosae,quas nonnulli arborescentes appellant, aliae sinuosae:&hae omnes colore plurimum variant: ut ex clarissimorum virorum Gulielmi
Rondeletii &Conradi Getacti Libris de Piscibila constat,qui amplissime de stellis scripserunt. Verumtamen unius Stellae iconem prona & supina parte coloribus expressun mittebat ad me Iacobus Plateau anno a Christi nativitate tertio & sexcentesimo supra millesimum, qualis apud neutrum eorum conspicitur: idcirco dignam judicabam quam in tabella delineandam euratem, & in calce hujus Sexti Exoticorum libri adponerem. ELAτ portδ haec stella, quantum ex pictura obser-Vare poteram, ex aculcatarum Mnere, satis amplo corporis orbe pro ejus magnitudine,non valdὰ lolgis tamen radiis constans, qui tredecim numero eranti illique omnes directi, non sinuosi,quum pleraeque aliae magna ex parte quinque dumtaxat lia beant , aequalis omnes longitudinis, vel inaequalis, hoc est alios aliis longiores. Hujus vero radii omnes erant aequaliter longi, sescuncia videlicet; ipsius vero orbiculati corporis diameter binarum unciarum: singuli radu prona parte quinis aculeorum or dinibus erant praediti, tribus medium occupanti bus, duobus aliis latera, sic ut singula latera decem aculei pectinatim munirent, coloris rubescentis:s pina pars flavescens erat,& vertebras illas, e quibus singuli radii componebantur, manifeste ostendebat.
TεsτAcsAM quandam concham mihi ostendebat eodem amo Q. V. Doctor
Εverardus Voribus,jam abs tuto & descripto hoc Sexto libro: ejus tamen brevem mentionem, post Stellam illam tredecim radiis constantem facere volui. Mirabilis autem formae erat haec concha, quam, pisci me dicturus sim, an cujuspiam insecti, haereo, certe huic similem videre non memini: illa enim binas uncias cum semisse erat longa, unciam vel paullo plus lata, septem squamis sive laminellis, quadam subrufa membrana per latera simul connexis, constans,quas animalculum,quod ea tectum suerat, explicare, vel in orbem c trahere pro arbitrio potuisse videbatur: singulae autem Quamae, tellinarum conchis forma paene similes, partim susco colore, Drtim albis quibusdam
transversis lineis virgatim distincto,erant praeditae. Ex India p.rro hanc conch. allatam fuisse dicebant.
sivem vitiis O mistudinem hi producit. quemadmodis seduus fui, sis'
nullis labores avis. tibin nuta peperci, in adorem a rariorum marum Hin ria, quasi eis vinia meu regintiuionibus observabam, Am integra alaseo egeto adtae eram corpore: sic, tametsi euripem aetatem--secutiti corporis mirer,aliaque is, commias, jam nusquam priare nubi siceas, eandem nil minussedintatem stondeo, in de scribenda eorum friticarum tactaria, quae mel meapecuniaria Vere, mel amisomm ope inpinerum norifici potero.
164쪽
MEDICAMENΤo Ru Mapud Indos nascentium
Primum quidem Lusitanica lingua conscripta, aD. GARqIA AB HORTO, Proregis Indiae Medicor Deisia Laritisse meis vitamen eontra Ia,misoni adetrium expressu, oc plutoritas inaminia mussi inarasa. CAROLO CLusio Atrebate.
QIINTA EDIT IO, Castigatior dc multis locis auctio .
165쪽
Carolus Clusius S. ς Rir iv D. Viau ab Orta, rim, qui in India pro Rege
tum erat,medic-bbrum deia plantiso aromatibus qualom
, cura distentis dis apud Indos subi triginta amptas
annis medicinam fecit observavit sedLusitanicasingua,amiacorum flagitationibus vicim tametsi, ut ipse resten, Latine eum scripsisset. B me ego,benevole Lector in tuam iratiam Latinumfaciens,in f tomen contraxi,pauo forsitan commodisre ordinem siridis ponens,quisum
ante fuerant; atque nonnusia etiam reiiciens, qua non multum ad rem facere videbantur. Nam cum singulis feres ocibus suum diastum adscripserit, mordinem alphabeticumsecutussit niser auctor; r ba illum sus oco haud apte reponere,σpleraque repetere necesse fuit, ut fere in dim is contingere sol . Eum vero laborem eo libentius suscepi, qu)dabimeunte sere a te rei herbaria studio summoperesim delectatu , tum etiam
quod huius fibri lectione excitata praeclara irigenia, noctri auctoris exempiam secutura arbitrer. C v M vero variorum auctorum tectimonis utaetur, locos dileenter contulimus atque ad cripsimus, in Avicenna ctremam editionem, Venetam sicilicet anni M. D. Lxxx H. secuti. εAddidimus insuper adsingulis feri capita adnotatiunculas,sive schosia, eas hacpostrema editione multo locupletiora,insuper ahquot aromatum icones advitium exprimi curavimus. Hanc reo nestram operam, inius materia studiosis non inutilem suturam arbitror, es' quodammodostondere audeo.
Gratia magna tibi debetur, Gartia; nec non Gratia debetur, Carole, magna tibi. Tu quoniam nobis Latio sermone dedisti, ille suis patrio quae dedit ante sono. Vestra simul vivent igitur praeconia, donec India fertilibus pharmaca mittet agris. ARoi Distrigod by Corale
166쪽
MηARvM Latinis,Ambae Arabibiudicitur: quo nomine omnibus, quas sciam, nationibus notum est, aut im mutato dumtaxat paululum vocabulo. VARr autem cim hujus senerationem scriptorum est opinio. si quidem alii sperma Balenae esse asserunt:alii belluat cri usdam marina excrementum, aut maris spumam quae lane opiniones ratione carent, quod nullum Ambarum inveniatur ubi frequentissimae sum Balenae, Sc ubi fluctuum reciprocatione spuma plurima excitaturo alii Bituminis modo ex maris alveo cmanare: quae opinio melior,*veritati magis consona plerisque visa est. Avic ENNAlth II. cap. v.&Serapio lib. sim p. cap. I96. scriptum reliquerunt, ungorum in rupibus de arboribus more Ambarum in mari generari, & tempestatibus una cum saxis interdum in littus eiici: quae sententia verisimilior est reliquis ab Avicenna productis. Nam multum gantibus Euris, magna ejus copia Soniam,& in insulas Comaro, Demgoxa, Mosiambicam. totumque eum tramam eiicitur e Maldivis initis, quae ad
Orientem spectant. Flantibus vero Favoniis, copiose invenitur in insulis quae vulgo de Maldiva nuncupantur corrupto vocabulo, cum de Nalediva dicendum sit: etenim Nais lingua Malabatica significat quatuor, de Diva inselam: NMediva igitur pronunciandum erat, quasi dicas, Quatuor insiulas, simili planὸ ratione, qua Angediva voeamus eas insulas quae a Goa, Orientalis Indiae emporio, duodecim leucis distant,quod quinque sint nume. ro conterminaei Arie enim eorum lingua quinque est. Sed haec praeter institutum: non poctui tamen horum non meminisse, eum in Maldiva mentionem incidissem. S c Ria v N T iidem locis supra citatis, Ambarum devorari a pisce quodam Arei nunci, pato, sed qui eo devorato statim extinguatur. Hunc deinde undis fluctuantem regionis illius incolae uncis in siccum traliunt,eoque exentelato Ambarum colligunt: verum omne improbati, praeter id quod spinae adhaeserit, id enim pro temporis diuturnitate purum S
legitimum esse. Sed haec eorum opinio erronea mihi videtur. Nam veluti certum est animalia quaerere alimentum naturae suae conveniens,&minime noxium snisi forte cibis in. noxiis admisto decipiantur, quemadmodum mures fallere solemus sic etiam haud quaquam verisimile videtur, hunc piscem Ambarum venari, si eo devorato sit periturus. Imo cum Ambarum sit ex eorum numero quae maxime cordis vires reficiunt , dixerim hunc piscem praesentaneum esse venenum, quandoquidem tam eximio medicamento devorato perit.
SCRI arx Avenrois s. collig. cap. Capsurae genus inveniri natum in maris alveo, quod deinde aquis fiammatet illaudatissimum verbio censeri quod Arabibus dicitur. Ouam vero ejus opinio a vetitate sit aliena,& tanto viro insgnique Philosopho indignat clarius est quam ut multis demonstrari debeat: primum quod Capituram in mari nasci dicat , deinde quod eandem quae frigida est & sicca tertio gradu, Ambari genus faciat, quod calidum de siccum constituit secundo ordine. Sunii Crix Mus vero nonnulla vocabula quae apug Serapisinent& Avicentiam occurrunt. Magnam ejus copiam ex regione Zing Serapio lib. simp. cap. I96. adferri asserit. Haec est Sosila. Nam mire aut Zangue Persis & Arabibus idem signiscat quod niget Latinis: S quoniam totus ille maritimus .Ethiopiae tractus a nigris incolitu 1 Setapio cam Zingue vocat. Sic Avicemia lib. 1.caps 3 epitheton illi addit Almendeli, quasi de Melinia: item Selachiticum, a ratini sortὸ laudatissima totius Orientis insula , quam faIsoN , urbem
167쪽
1 8 AROMATUM HISTORIA E. urbem esse Lacuna commentario in Dioscorid. lib. I. cap. 1 o. cxistimavit, cum sit insula
HAEC sunt quae ab Arabibus traduntur: nullus autem Graecorum, praeter Actium, hujus mcminit. CETE R v M haec mea est opinio. Veluti pro regionum natura terra interdum rubra cst, ut bolus armenus, interdum candida, ut crota 1 nonnunquam nigricans: sic verisinrale est, aut insulas, aut terras similis cum Ambaro formae inveniri; quod icrra sit aut fungosa, aut alterius generis. Quod verum esse testatur magna eius quae reperitur quantitas. Siquidem inventa sunt interdum fragmenta humanae magnitudinis. interdum nonaginta palmorum longitudinis, duodeviginti vero latitudinis. Assirmarunt nonnulli se insulam ex puto Ambaro vidisse, quam cum postea requirerent, nusquam comvaruisse.
A N No quinquagesimo quinto supra millesimum S quin latcsimum, circa promoniatorium Comorini, quod er gione insularum dc Maldiva est, fragmentum trium sere mi lium pondo repertum est: sed cum is qui inuencrat, picem aut bituminis genus csse existi malet; vili admodum vendidit. Maximum vero quod unquam viderim fragmentum, quindecim libras pendebat. Sed qui in AEthiopiam commercii causa navigant, multo majora fragmenta se vidisse affirmant: totus eiὶim ille Atlii Opi tractus, a Solata ad Brava usque, Ambaro abundat. IN WEMi Tu R etiam interdum, sed raro, in Timor,& in Brasit. Et anno M. D. xxx. i ventum esse fragmentum audio in Se tubal Lusitaniae portu. REFERT v M vero est plerumque avium rostris, quas in eo nidulari credibile est, interdum conchyliis instisque Ostrcolum pCrmixtum in Venitur, quae con Gu Ambaro adis
PORRO optimum Ambarum censetur, quod a sordibus maxime repurgatum est, quodque plurimum ad candorem accedit, videlicci quod cinerei sit coloris, aut quod cxvenis, nunc cinereis. nunc candicantibus constet, leve, quodque acu pcisos sum multum olcacci liquoris resudet. Nigrum improbatur, praetcrea candidissimum, test Serapione, loco supra citato: quod gypso adulteratum esse existimo. NOTA est Manardi contradictio, qui in Electario de Gemmis d. st I. in comp. Mec Ambatum rem novam esse affirmat, canaque non magno aestimat, sed paulo post in Electario Diambra ibidem, quassi sui oblitus, hanc Compositionem ob Ambarum multis laudibus estert, loque se in mulierum Ac senum morbis saepe minacris uti asserit. MAGNA vero in aestimatione est apud opulentiores t ndos;eo enim cibis permixto fie-quenter utuntur medicamcnti loco. Eius aut cm pretium intcnditur pro fragmentorum magnitudine: quanto enim maius est fragmentum, tantorius intcnsius cst prccium: non
secus atquc in Gemmis. Sed nusquam pluris venditur quam in Sinarum regione. Cum enim a nostris Lusitanis ejus exigua copia eo delata esseti precium fuit mille quingenti au . rei in singula Cate, quod apud eos ponderis genus est pendcias viginti uncias. Huius lucri cupiditate deinde alii mercatores allecti, tantam Ambari detulci uiri co copiam, ut nunc
multo vilioris aestimetur.' Posseriora exemplaria tanni Ase 'eheti. IIuiusnavi r delia in νυeνω, mihi dessit M. Hugo Meetanau Pharmatos in Mgesti min: sed ea no
168쪽
delatu d arci. Ogi, inquit, atrκmque; istum quidem. Ie Lasinum factum, hanc ver, I istamcosermone eνxu vium. Sed quid alius adferant, quam suctorum dubia testimmia, qxi cacvuenter, tamquam iv rene iis re anta νὶ Mihi autem crede. Ambarum nihiIaliud esse quam retiremota quadam in ventricula Balane vera multo tempora cadecta una loquam quia plerique CetMessalias pisim . at Orciatim. Ph et nem magnis dentis in ptasias Balaria appellatione donant. Ilaleua tem DPt a nassos dentes babet. siedintegros piscis vorat, o molbus inprimu delictatων. ut postpu. suiu ct Dibbin, quibin in νentriculo non Probe confectis, necesse est multam usi dam materiam in eo generari, qvi in pνstea simul congestam, θ νe ηιν1sulam nimu Irarantem, νel fingatu annu, rei brerrare temporis I a-tio reiicit. ΠIa maιeνιa tamdiu in pentriculo adservata, deinde reiecta, ct uaνι innatans, Ambarum e I, in qtio interdum pol porum devoratorum rostella deprehensumur. Si salena, liberato iam recens ab illa materia retinuola. apiam tur, nullum ambarum habere reperientur; talιquant post reiectam matrerum, aliquid quidem habebunt, sed deteri ru,nee probHxcacts: atque ita paulatim crescensi a materia te gessa, probitatem νe Iussalla umi. Et f. ante quam uentruulis illa mate)ia Murat in sit, Patina capiatur, plurimum is optimuis reperietur. In auorum vero Cerat eorum, qass ante retuli. νentriculo, fluit requiras: itaquι nihil miram, F qui captos eos maerant, Balaηκι esse exi. st antes. nihil ambari in istarum νentrisula repererunt, Probari autem asserebat Ambarum cinerat eo quodammoda celire prassitum, illud inὲ apti a se nata indutum fiet in kaginentum tandenti ferro, laminaresitrea bene calefacta, aut culte tua plicatum. νelati in oleam resa ν tur, quod nardis admotam suavem odorem stiret.
Ceterum de Ambra consulendum censis Nobilissinum o Q rasum Iasiam Caesarem Sc geram De Subtilitate ad
qua adam senis ex ηmerica, subrufi coisru, cuivi miri biles praestant favi in Ommbin uteret morbu. Idlleum de Li- uti bar num ustant, ei sane odoris fere, qui si acu odorem aemuletur. Id vero ex eo liquore exprimitur, quem Oipsit de ocabati arborestillare, Me xkana historia tradit in hunc inadam: inter arbores Alexita vi memorat ar ct Ocasoti
Ov AE Aloe Latinis, ἀλόα Graecis, hanc Arabes, persae, & Turci Ceiar vocant, in am
ouod Libera Serapione dicatur, Interpretis errore, aut Librariorum negligentia factum esse existimo: si quidem Arabicum exemplar Cebar habet rarate vero Ctiar. quos Gedrosios putant & Decan incolae Areaa; narthi,qui maritimum hunc tractum habitant, Catecomer: Hispani, vibar; Lusitani, Afraure appellant. Fir ex Alocs herbae siccatae iucco, quae plurima nascitur in Cambaya, gengala,aliisque Αυπιε. multis locis. Ceterum laudatissima est inticolora, quae inde ad Arabes, Persas, Turcos, denique per universam Europam desertur, eamque ob causam Aloen Socolorinam appellant. Distat autem haec insula a secto maris Erythraei J centum viginti octo leucis: quadere non minus Arabica quam Ethiopica dici potest, quod altera parte freti Arabia ter- M.
minetur, altera AEthiopia. NE c vero succus hic extrahitur in quadam dumtaxat urbe, ut ait And. Lacuna Com. in Diosc. lib. . cap. 13. sed per totam insulam, quae nullis urbibus exculta est, pagos aliedumtaxat habet cum multis gregibus: neque laterculis ad excipicndum succum subster- - .itribanitur pavimentum, ut idem auctor cst,quandoquidem in tota insula non est tanta polities.
Nec hi audiendi qui succum ex siuperiori plantae parte profluentcm, eo qui media aut infima parte profluat, praestantiorem faciunt: siquidem Omnis succus bonus est, & arena caret, si adhibita diligentia extrahatur. PRAETEREA non adulteratur; nimia etenim ejus est quantitas: sed quod incolae ne- 11;.... gligentiores sint in auferendis Q rdibus quas hic succus siccum trahit; alius alio prior vide- - aerari. tui. Hanc ob causam mimis adhibenda fides est Diosc. lib. 3. cap. 2;. & Plinio lib 17. cap. . qui eam gummi &acacia adulterari scribunt, cuna exigua sit iis in regionibhis gum . mi & acaciae copia: imo, ut verum dicam, nulla, quemadmodum a viris fide dignis accepi. Illud vero non negaverim, quin translatum, aliis in regionibus adulterari possit. PORRO quod laudatissima sit quae in Soco tora nascitur, non solium vulgari fama, sed Ak7Se t. celebribus viris accepi, qui compertum se habere aiebant, Alocia quidem plerisque aliis Indiae locis nasci, quae cum Socolorina desertetur Adem S Gida squam nonnulli corrupto nomine Iudaa vocant & inde te trestri itinerc ' Cairum, postea in Alexandriam , ad ostia Nili: vel Ormus,deinde Bagora, postea Cairum & Alexandriam: facile tamen dignosci eam quae in Socotora nascitur, ab hac quae a Cambaya, Bengala, aliisque locis aduchi tur: Socolorinaeque pretium quadruplo majus esse, illius quae aliunde adsertur pretio.
169쪽
alia, dilia.. Inter reliquas autem notas hanc commendabant,quod Socolorina solida sit Ze bene com pacta, alterius vero partes non possunt persecte coire, quod succus ex diversas plantis colic-ctus iit. Unic Μεδε NEC ejus plura sunt genera, ut volunt Arabes, sed unicum dumtaxat, tametsi varia illi
o D Dioscotides & Plinius scribunt laudatissimam ex India adserri. alii vero
ex Alexandria aut Arabia; non simpliciter id intelligendum est, sed de ea qliae ex Socolora primum in Indiam delata est. Nam etiam ex Cambava SI Bengala desemir Orimis, Adem, de Gida. Itaque mimis male Mesue, qui unum Aloes genus cx Soco tora adscrri scribit, aliud e Pcim, tertium ex Armenia, quartum ex Arabia. Nam quae in Lulitania tria ii Ak-- dcfertur uti his oculis vidi) cx colora allata est. Alexandrinam autem 1 qmbusdam praeferti hinc factum est, qudd se perioribus annis pleraque aromata Ormus defcrrentur, deinde Basiora, Adem, Gida; inde Camelis Suer. quae in extremo maris Erythraei sita est,S Alexandriam ad mi ostium, unde Veneri petentes ea reliquae Europae communicabant: non autem quod in Alexandria fiat Aloe. Aliis νη-- NAsci TvR vero non modo in maritimis, sed etiam desertis Indiae locis , cum illam ubique viderim, ducentis leucis itinere terrestri pereas solitudines consecto. Nullum esus d.-.Mi inveniri gummi certum est, sed interdum aqua quaedam viscida e foliis stillat , neglei a N: nullius esticaciae. H v iv s usus est non modo apud Arabes Turcosque medicos qui Avicennam , Abo-hali apud eos dictum, S ejus libros quinque Canum edidicerunt,tcgeruntquc Raetcn quem BenZacaria vocant, item Hali Rodoam S Melaen illis Men xus appellatum , tametsi nonis sit qui apud nos in usu est: Hippocratis praeterea, Galeni, Aristotelis& Platonis Omnia ρ ' δ opera, tamen integra, quam Grrio sermone conscripta sed etiam apud indos, in purgantibus medicamentis S collyriis,tum etiam in vulneribus carne explendis: inquentu, .u, usum plerumque in suis ossicinis medicamentum habent. cui nomen Mocebar, ex Aloed: Myrrha paratum, quo etiam plurimum utuntur in equis curandis, & vulncrum lumbricis
M e D i c v M vidi Magni Sullani Badur Regis Cambaya, ipsa herba Aloe utentem pro
medicamento familiari, in hunc modum. Folia Aloes concisa cum sale coquebat Dus decocti octo uncias propinabat, quae alvum sine molestia S: nocumento subducebant quater auA ista aut Quinquies. In hac urbe Goa Aloen probe tu sim S: cum lacte mixtam propinant iis Mix. - qui ulcere renum aut vesicae laborant,vel qui purulentas excernunt urinas non sine magno successit&aegrorum commodo; nam illico curantur. Illius usi is ctiam Aucupibus notus est, qui confracta avium crura ej conglutinant. Hic similiter in India, maturandi sphleg monibus idonea.
A M o B RE M hallucinati mihi videtur Matthiolus in Dioscoridem lib. 3. cap. 2.qui Aloen ad spectaculum potius foveri asserit quam ad medicum usum. Quod vero AmO-
alia tau nius Musa in Exam. simpl. neget Aloen herbam amaram esse, magis mirui nam saepe dc--m. gustatam admodum amaram inveni . quoque vicinior pars erat radici, eo amarior mihi visi est i extrema autem folia amaritudine carere mihi videbantur. Tota planta viro odore praedita est. C E T E R v M quoniam controversia est inter nonnullos Auctores , debea ut ne ea medicamenta quae Alocia accipiunt, ante cibum sumi, an vero secundum cibum an illico a
cibo i pauca visum est hic adiicere, tametsi a doctioribus medicis potius haec erant petenda. Galenus ejus quinque catapotia exhibet,&bene quidem, quoniam hac ratione capitis dolores sedat. Plinius autem lib. 27. cap. s. emcaciorem esse, si pota ea sumatur cibus,mo, dicus videlicet & boni succi: quae ratio multum mihi probatur, eamque sequuntur huius regionis medici. Clim enim Aloe medicamentum ut debile, non evacuabit , nisi statim vires confirmemur modici cibi ejusque boni succi sumptione , ut eo digesto melius evacuare possit. Paulus lib.7. cap. 4. contra, mane mendam praecipit, eosque reprehendit qui eam a cibo exhibent : corrumpit enim, inquit, cibum. Singuli suis nituntur firmis rationibus& Auctoribus; sed conciliari facile possunt. Cum veth controversia sit admoduiu vulgaris, & a multis agitata, an cibus cum medicamento misceatur, supervacaneum esse
iudico de his plura ager . SED praeter institutum facere mihi non videbor, si hic paucula quaedana inseram de vulgari ratione quam Indi medici in exhibendis medicamentis observant. Catapotia &vieinidi via liquidiora medicamenta summo diluculo exhibentur, nostratium more 1 abstinent dein-- -- de quinque horarum sipatio a cibo, potu, S miro. Quod si infra hoc tempus non pu gentur, roborando stomacho student ex Avicennae praecepto, quod fit sumptis duabus mastiches
170쪽
LIBERI. istinastiches drachmis in stillaticio rosarum liquore dissolutis , alvum bubulo felle inunten
tes, pannumque lineum selle madentem umbilico imponentes, ad medicamenti operationem juvandam, expultricemque facultatem excitandam, si opus sit. Sin post has quinque horas bene λlvetur alvus, propinantur illis tres unciae jusculi gallinae, aliud praeterea nihil: deinde hausto rosarea aquae pauxilio . parumper somno indulgent. Haec medicandi ratio suis rationibus S sic riptorum testimoniis niti videtur. TAMET si Ruellius lib. . cap. magnopere commendet potionem illam Rufi quae Aloen, ammoniacum, myrrham& vinum recipit; ibique occasionem nactus, acrius in Arabes invehatur, qui rejecto ammoniaco S vino, Catapotia ex Aloe, croco, & myrtiis concinnent, Pamque compositionem acceptam Ruso relarant: facit pro siuo reccnti Ortim que scriptorum more, qui Arabibus plerumque iniqui res sunt, ut Graecos tanto magis extollant. Non negaverim certe Rufi medicamentum singulari remedio pollere adversus pestis contagia: Illud tamen certum est, Catapotia Rasis,quibus utimur, emcax csse medi. Lcamentum ut multi magno successu experti. Additur vero Crocum, quoniam corrobo.rat & aperit, tum ob alias facultates quibus praeditum est. MANAR Dus, lib. I. epist. I. aliique nonnulli recentiores acerrime in Mesuen, sera pionem, & Avicennam invehuntur, quod assirmaverim Aloen venarum oscula adeo re se rare, ut inde postea sanguis facile fluat, eamque ob causainhaemorrhoidibus non convenire ideinde quod scripsierint melli admistam miniis purgare minusque stomacho noxiam esse, quam rc liqua purgantia medicamenta. Dicunt enim Manardus de huic similes, Aloen non modδ non aperire haemorrhosdes, sed eas potius obst tuere: neque recte scribe. z re Mesten, qui illam stomacho mimis noxiam faciat, quandoquidem huic sit admodum strvii. utilis, nec nocumentum aliquod adferat, mellique admista magis evacuet reliquis purgantibus medicamentis. Priora confirmant Galeni auctoritate: postremum vero, quδd mel, cum sit purgantis facultatis, alteri purganti adjunctum necessario masis debeat purgare. Rectius Antonius M use, Exam. simpl. qui in nullius magistri verba jurans, Mesue opinionem confirmat, saepius expertum se esse assirmans, Aloen haemorrhoidas aperire. Sic de saepenumero expertus sena summos dolores cum haemorrhoidum fluxu excitasse, quod facile praestate potest Aloe ob amaritudinem, venarum oscula reserando , & expultricem facultatem irritando. . Hac ratione purgat fel animantium, umbilico illitum. teste Serapione, lib. simpl. cap. 2o I. Quod verb ostula venarum obturare asserant, cum Iacobo de partibus respondeo, foris quidem adhibitam adstringere, intro autem sumptam aperire. Quam facultatem obtinent pleraque medicamenta, quae intro sumpta,diversas te contrarias vires exerunt, quam si soris adhibeantur: veluti illa, quae comesta enecat, foris illita exulcerat. Ad ea quae obiiciunt de melle, Mesuen videlicet asserere, Aloen eum melle mixtam minus purgare, sic resiponsum volo: Quandoquidem utrumque medicamentum purgatoria facultate praeditum est, validioris facultatem, debilioris, mellis scilicet, facul- Alip -.-tate infringi: Sic etiam stomachum roborat 5 firmat accidentali set, evacuando videlicet
sine nocumento, aut eo certe perexiguo, humores qui ventriculum infestant. PLI NI UM lib. 27. cap. . mirari subit,qui Aloen metallicam supra Hieroselymam inveniti tradit ' Ego non modo medicos Iudaeos, sed etiam Pharmacopolas qui Hieroselymo U 'ruiri incolas se asserebant, diligenter interrogavi de hoc Plinii loco. Sed illi constanter negabant unquam fuisse repertam hujusmodi moen tota Palaestina.
TANTA est in nominibus Altith, A uden, Asa foetida, Asa dulcis sive odorata, Se
Laserpicium confusio, ut vix explicare me possim: quandoquidem hactenus neminem invenire Iicuerit, qui plantae,ex qua hoc gummi profluat, nomen indicare,aut sormam describere mihi potuerit.