장음표시 사용
191쪽
Dr o seo R I DES lib. I. cap. 2I. Lignum Aloes, quod ipse Agallochum vocat , ex
India atque Arabia deportari, cute veritis quam cortice vestitum, pro Tl iure ad
summenta substitui scribit. SED legitimum Lignum Aloes non nisi ex India deportatur. Ex Arabia quidem ad-
serri potuit, prilis tamen ex India eo deportatum, ut pleraeque aliae merces. Nam in Atabia nasci non puto. Cute sane non vestitur, sed cortice, ut reliqua ligna. Neque verisimilet et ibM. his est pro Thure ad summenta substituit sed potius e coiitra pro Agalloclio Thus substitui
debuit, utpote cujus semper m Morcopia fui: Non solemus enim rariora & inventu dissicilia vulgaribus substituere, sed contra. Nam Thuris selecti centum pondo, aureo dumtaxat hic emuntur, tametsi ex Arabia huc deportetur. Lignum vero Aloes, licet hic natum, tres aurcos pendit in singulas libras. Pu TA NT nonnulli Plinio descriptum esse sub Tari nomine, quod Tarum, lib. X tr. naturalis historiae cap. xx. ex consimo Casiae Cinnamique per Nabathaeos Troglodytas invehi scribit. MEMi N i et Agallochi Avicenna duobus diversis capitibus: altero, lib. D. p. 33. Videlicet, de Xylaloe:& altero lib. Τ f. cap. I . de Aga lugen. Solet enim, de medicamento aliquo dubitans, duo, ut antc diximus, capita facere, posteriori plerumque plenius & κ- curatius omnia describens. Priori lib. 4 i. cap 733 scilicet nomina recenset,&provincias enti metat,u quibus deportabatur. Sed in omnibus verum & legitimum Lignum Aloes ,,hm non nascitur. Nam quod in Promontorio morin, Veteribus Cori dicto,& Zeilan in .rium C. i. venitur,lignum quidem odoratum est,quod Lignum Aloes silvestre vocarunt: cum tamen Di, non sit. Legitimum vero in Malaca & Sam atra nascitur, unde a Sinensibus petebatur. HALLvCINATVR autem Avicenna', csim ab incolis elixari, ut omnem odorem eliciant, scribit.
Eius plura genera enumerat Serapio, lib. simplicium cap. 97. Indum, id in quadam Indiae insula invenitur, quae Fluma nominatur. Selectissimum est nigrum , quod varium ostendat colorem, ponderosum. Mondunum a Mondet Indiae urbe denominatum. Mificum: postremo Alcumericum, Mifico bonitate cedens, tametsi Alcumeri non longius a Scisi, quam triduano itinere distet. Ceteriim praestare quod sua gravedine in aquam conjectum non innatet, sed statim subsidat, quodque ignium flammis diu resistat. Ec o sane quid per haec voca bula sibi velit Serapio plane ignoro, & nomina admodum depravata esse existimo. Nam quid per Fluma inici ligat, nescio: per Mondet, sorte Melindam intelligit , per Sei fi & Alcumeri Zeilan insulam, & Promontorium Comorin; a
A..iu , M. quo triduano itinere marino Zeilan insula distat. Conjecturis dumtaxat utor. In Com p riri & Zeilan ligni quoddam genus odoratum provenit, quod Aguila brava, id est, Lignum Aries silvestre appellant, ut paulo ante dixi natis. Eo cremantur Baneanum corpora, quos hujus historiae initio ab omni re animata abstinere dixi. IDEM Serapio lib. simpl. cap. 397. ramos ab arbore resectos integro anno sepeliri scribit, ut ita obruti Agallochi marcescat cortex lignumque purum dumtaxat remaneat,adeo lite ligno nihil erodatur. Addit collabentes ex Agallochi arboribus ramos, a fluminum inundationibus raptos . per citcumstantes regiones deserri. In nonnullis sane veritati con-βrastochi sbna refert, sed in qui biisdam veritatem assecutus non est. Quod vero fructum proferres 'β rotundum piperis modo ,&rubentem refert, an verum sit ignoro, cum hactenus videre mihi non contigerit,nec quemquam invenerim qui aliquando viderit: nec reliqui Arabes, Rhases, Avenrois, S Isaac, eius usquam meminerunt, tametsi Mallochi facultates deseripserint.
MAcis autem fabulosa sunt illorum semnia, qui Agallochi arborem terrestri tantum paradise provenire, ejusquo fragmenta fluminibus serri fabulantur, quam ut refelli
ci, istis i, NEC mictus ab sena sunt. quae Pandectarius cap.3o. de Agalloelio seripsit. Namquδdistis, M.tata ChameIaea adulterari Mallochum scribit, a veritate alienum est omnino , cdm tota ca I - κε nascitur. gione Cham elaea non nascatur.
R v E LLI v s vero tib I. cap 36. tametsi per omnia veritatem non sit assecutus, in pleri L M, tibi υ- que tamen hallucinatus non est. Quatuor quae recenset Agallochi genera hactenus vide-Iuu tim re mihi non licuiti sed unicum genus Indicum novi. Fieri potest ut reliqua genera legiti
Agallochum non sint, sed lignum aliquod odos tum
192쪽
plures silvas inveniri scribat. Nam rarae fiunt arbores. C E T p κ v M Agallochum dicitur Arabibus Malugen & muri Gurarate & Decan incolis Vil, quod vocabulum ex Arabico desumptum videtur: in Malaca Gmo,selectissimum
AR aoκ est oleae instar, interdum major: fructum aut florem videre non contigit, Db hiar ε; dissicultates Se pericula quae in accurata hujus arboris observatione s frequenter istic gras- tali, ,.santibus Tigribus simi subeunda. Allati vero mihi sunt e Malaca rami cum foliis. Ferunt autem recens dissectum Agallochum nulla odoris fragrant i a gratum esse,nec nisi liceatum odoratum esse: imo eum odorem per universiam ligni materiem non distundi, sed in ipsi, arboris corde sive matrice coacervari. Crassus cist enim cortex, & ligni materies odoris cxpers. Haud negaverim tamen, quin putrescente cortice & ligno, cilcosus ille te pinguis ih umor matrici sese insinuet, illamque odoratiorem reddat: sed ut odor Agallocho conci-l: etur, minimc putredine opus est. Multi enim sunt adeo experti & dextri in Agallocho id tetnoscendo, ut cliam de recens dissecto iudicare possint, sitne odoratum fiat imma, anni ita odoris jucunditate spiraturum. Etenim in omni lignorum genere aliud ali praestantius est. Solent autem Malacae incolae Agallochum repurgare ante quam negotiatoribus vendant. PRAE FERTUR vero multum nigricans, cinereis discurrentibus venis, ponderosum, / .r, uplurimo humore pingui praegnans . Probatio erit, si igne accensum multum humoris titain. exudet: non si in aquam conjectum,subsidat. Nam selectissimum quandoque innatat,nec subsidit. Gurarate Decan incolae, praeter supradictas notas, ut magna sint fragmina requirunt, quemadmodum maiores gemmas δc margaritas ceteris praeierunt: persuadent enim sibi, quo majora sunt fragmenta, eo plus iacultatis in se contiitere.
bus noli parum conveniat, de eo disserere non alienum duxi. AppELLA TvR autem in Timor insula omnibusque provinciis Malacae vicinis-Arabcs corrupto nomine Sandri vocarunt, quos imitati sunt omnes in gene- chorima. re Mauritani, cuiuscumque tandem illi sint proviraciae: in Canara, Dccan, & Gurarate
POR R o tria sunt Sandali genera, Rubrum, Album, pallidum, quod Citrinum ossici- sodali manae vocant. Haec autem omnia genera non naicuntur una in provincia, sed locis multum Inter se distanti biis. Nam rubrum in Timor, ubi plurimum Album & pallidum provenit, non nascitur: sed in India intra Gangem fl. quem incolae Ganga vocant, videlicet in Tanasirim Sc maritimis quibusdam Chara mandet. Hujus descriptionem non propono, quod hactenus eam consequi non licuerit. Illud autem certum est, omne Santalum rubrum ex iis quae jam recitavi locis adserti. Rarus in hac provincia ejus usus est, quod Indi dumta-Xat adversius sebres usurpent: reliquum in Lusitaniam Sc occidentales regiones defertur. Illo etiam interdum hu)us provinciae incolae sua idola cotumque delubra tablicant qua de re crassiora ligna magis cxpetuntur, maJorique pretio redimuntur. DippERvNT autem inter se Saninium rubrum &Brasilium lignum. utrumque inodorum. Nam Samalum rubrum neque dulce est, neque inficit: quae notae in Brasilio I T inani seste deprehenduntur. C ET E R v M Santalum album&pallidum, ut jam dixi, in India ultra Gangem nasci. Timeri tur, plurimum vero in Timor insula, quae undique portuosia est. Praefertur autem quod 'i' ad portum Mena invenitur: est cnim tu haudquaquam lignosum, sed totum fere cor. Ad portum Matomea est Santalum etiam pallidum: sed illud multum ligni, parum cordis
193쪽
37 AROMATUM H Is TORIAE babet: Lignum autem a corde segrego, quoniam in corde tota odoris gratia consistit. Ad alium portum, Camanasse appellatum, improbum Santalum nascitur , utpote quod plurimum lignum,&nihil fere cordis possideat. Huiusmodi est Millud quod ad portum Servi ago nuncupatum invenitur. Sunt aut in mercatores in his discernendis ad coexercitati, ut, conspecto ligno, statim indicarc possint, unde sit allatum. INvENl TvR etiam Santalum album & pallidum in verbali, portu Iavae, vehementer quidcm Odoratum, sed quod brevi senescat de atque post annum multo ligno ademptocsuq Odor revocari, qui in meditullio consistit. P R i M v M vero locum obtinet pallidum, quod odoratius est, sed minori copia invehitur. Eicnim inter innumeros Santali truncos vix ouinquagesinius quisque pallidus est. Nuper tamen a mercatoribus intellexi, qui diu in ea insula versati sunt, plurimum Santalum pallidum locis apricis nasci; tantamque inter utriusque Santali arbores ella affinitatem, ut pallicitura nandido discerni non possit,nisi ibi te ab ipsis incolis,qui eas caelas Mercatoribus vendunt.
C ET E RuM Santalum in nucis Iuglandis magnitudinem attollituri soliis admodum virentibus, tantisci aemulis: flos ex caeruleo nigricans: fructus Coras magnitudinc, primum viridis, deinde iliger, inii pidus, &admodum caducus. Inodoram serunt esse arborem, nili detracto iam cortice exliccatam. M A GN A Santali albi de Otrini quantitas per universam Indiam absumit ire, quia omnes fere ejus incolae, sive Mauritani sive Gentiles,illo in mortariis lapideis contuso,&aqua macerato, sibi linivcrsum corpus inungunt: dein dc liccari sinunt, ad aestus corporis tollendos, odoris conciliandi cauta. Est enim thaec regio admodum calida,& incolae plurimum odoribus delectantur. UTR V M E porro Santalum ex Malaca Lusitanorum onerariis in Guchin N: Goamaxima totius Indiae cmporia inuchitur: periit enim nunc Calccut amplissimum olim emporium. Inde potissuram partem exportant in Malavar, Canara, Bcngala, D can,&Gurarate: minima vero desertur Ormur, Arabiam, & Lusitaniam. Imo vix in Lusitaniam legitimum Citrinum deserti puto, cum multo pIuris hic ematur, quam in Lusitaniam delatum vendi possit. ANTI Qxi o RES Graeci Santalorum non meminerunt, sed Arabes dumtaxat. Quid vero sibi velint Machaeari &-vocabula, quibus pallidum Santalum nuncupari quidam volunt, prorsus ignoro tametsi Monachi Commentatores in Mes en distinct. 8.cap. 16I Machazari explicent odoriferi) nisi forte Maeliaαπι significcte Malaca petitum , aut Maas rari legendum sit, quod pallidum aut croceo colore insectum sinat. CETERvM in pallidi paenitria albi & rubri partes aequales praescribcndas non cons , ut vult Sepulveda, sed potius solum candidum: magis enim pallido assilie est album quam
IN exteras regiones delata Santali arbor etiam crescit. Vidi enim in Andanager totius regni Decan urbe primaria, ubi regiam sua in habet Nira moxa: attamen non erat odorata. Habet autem Ni Zamoxa istic hortos amplissimos, omni peregrinarum arborum,etiam nostratium, genere excultissimos, quae fructiferae sunt SIGNIFICAT vM mihi erat in insula D Laurentii Santalum etiam inveniri,&ipsos AEthiopes incolas sic asserere. Verum postea Santalum mmcise intellexi, sed ligni dumtaxat genus odoratum, cujusmodi hic plurima inveniuntur. IN v ENI TvR & in Malavar odorati ligni genus Dii talo albo per simile, quo se in se-bribus indigenae inungunt, lingua Malavarica Sambarane appestatui a.
194쪽
FRE QISNτis si Mo inussi est apud Indos Betre: ab instituto igitur alienum non
crit, si lioc loco ejus mentioncm fecerta B ET R E masticatum, amarum invenitur: hanc ob causam ei Arccam admiscent, de calcis momentum;sicciue praeparatum suavissmi csse saporis assirmant. Mihi sane cum primum dcgustavi, propter amaritudincm ita disiplicuit, ut ab illo tempore temper abhorruerim, nec umquam degustare potuerim. εS v set qui addant Lycium: potentiores vero AI opulentiores Caphuram de Burneo, pes .maliis nonnulli Lignum aloes &MOsclium aut Ambarum. Sic autem paratum adeo suavis est saporis, orisque halitum adeo commendat sua fragrantia, ut perpetuo sere illud masti cent pulentiores, tum etiam alii pro facultatum ratione: tametsi non delint, qui Arecam cum Cardamomo aut Caryophyllis masticent. In litudinibus autem dc remotioribus a mari locis caro venditur. Ideo fertur Niramoxa singulis annis in id impendere trigeses mille aureos Lusitanicos. Haec sum corum tragemata, hoc abeuntem donant: atque Rex ipse interdum propria manu potentioribus elargitur, aliis vero per manus famuli sui quem Xa- Xιν bdo. aut vocant. Sed quia Bet rc venas habet aut costas secundum folii longitudinem excurrentes, ungue pollicis quem ea de causa in acutum praesiecant, non in rotundum nostro more illas eximunt: deinde admisto calcis momento quae ob exiguam quantitatem Sc materiam unde conflata est, fit enim ex ostreorum testis concrematis, nubium nocumentum adserre potestὶ & Areca contusa aut confracta, solium Betre complicant, atque in os injectum mandunt,priorem illum succum expuentes squod tamen nonnulli non faciunt) qui cruentus videtur ideinde alia atque alia folia simili modo praepara ta subsequenter sumunt. Solent aliquem dimissuri, aut ipsi ab adstantibus discedentes, his foliis praeparatis plena bursula sericca abeuntem honorare. Nemo autem disicedere su- usu se. stinet, donec Betre sit donatus, id enim dimissionis est indicium.
C E T E R v M opulentiores aliquos adituri, hoc Betro masticare pro more habent, ut odore os commendent. Siquidem apud eos summae incivilitatis est odoratum non habere anhelitum: ita ut si tenuioris sortunae aliquem cum potentiori sermonem conferre necesse sit, manu ori apposita loquatur,ne te ter aliquis odor alterius nares feriat. Sic ctiam mulieres viris congressurae, Betre mandunt ante quam colloquant ut , existimantque ad lasciviam summam esse illecebram. OMNE s hujus regionis incolae id, siumpto cibo, mandere solent, alioqui cibos nauseam quodammodo moverc aiunt; &masticare assuetis, oris halitum tetrum olere, siquando abstineant. SOLENT ab ejus use per aliquot dies abstinere, quibus obierunt singuine juncti,&in q. ab a iis quibusdam ieiuniis. Ab hujus etiam esu abstinent, & humi se abiiciunt Arabes S o, . . ., Ilis i. hoe est, Ali sectatores dicti, decem diebus qitibus ejunant. Abulantur autem isti Ali sectatores, siti se morituros concluses in quadam arce; multasque praeterea fabulas addunt. lib. NAsci TvR Betre in omnibus Indiae regionibus maritimis Lusitanis cognitis: nam Emesaialis. in continenti non reperitur, nisi e maritimis allatum. Verum quidem est in Dultabado, urbe opulenta in Decan,&Bisnagua inveniri, sed minori certe quantitate, quam ut ad
Persas& Arabes deseratur. Supra Calaiate,quod octoginta leucis ab Ormus distat, invenire haud erit facile. Nam neque regionem frigidam amat, ut est Sina; neque solibus nimium adustam, ut Mosambique & fala.
Is Malavat vocatur Eurei in Decan,Gurarate,&Canam in Malato tiri. Halluci- p m. p.ri, nantur qui Betresolvi Indum esse putant: in quo errore etiam versatus sum,cum primum
in Indiam appuli. Sed siententiam mutare coactus sum postea,a Niramoxa,quem Niram a- luquo appellant,evocatus: cui medicamentum roborando stomacho jussus componere,eat' ''smplicia quae medicamentum ingrederentur enumerabam, addens id solium quod ma sticaret, Folium Indum esse. Ad quam vocem risit ille si quidem hoc vocabulum intelligebat &Avicennam mihi ostendit Arabica lingua conscriptum , qui diverss capitibus de Folio & Betre agebat. Ducentesimo enim quinquagesimo tertio capite, lib. Ti. de Folio Indo, '-Indi illi nuncupato, scribit; S: sexcentesimo nonagesimo nono capite lib. II. de Betre,quod isse Tembul vocat,corrupto, ut mihi videtur aliquantulum vocabulo, quM ab omnibus Tambia, non TemM dicatur. Huc adde, quod si quem Arabem aut Ethio- Tamis pemper conteris, qui vocetur Betre, statim I ambal dicet.
195쪽
A v IC E N N A lib. ii. cap. 6s'. gingivas confirmare est auctor, in quem etiam usum semperab Indis m .isticatur: S paulo post subiicit, stomachum roborare . ob quam facultatem etiam ab Indis expetitur. Quod autem frigidam illi facultatem tribuat in primo gradu,&cxiii antem in secundo, putaverim exemplar vitiosum esse, aut squod cruditi Arabes arbitrantur Avicennae, in temperamenti deicriptione, impositum esse, fit enim plerumque ut vulgus erret in tempora menti dignotione, utpote cui Piper, Cardamomunt, Cepa situ frigida. Calidum autem dc siccum ei se Betre ad finem secundi excessus, ipse cxpertus su m, & sic ex capore & odore coniicis . E s T autem Betre solium simile sere Mali medicae folio, oblongius tamen N: per extremum arctius, venas, si vccostas, ut diximus, per longitudinem excurrentes habens Optimum cens tur bene maturum, colore fulvesccnte, tamcisi nonnullae mulieres praeserant immaturum, quia majorem sonum edit more duin manditur. Coriumpitur, ii recens a
planta collectum diutius manibus tractetur. FERT Betrein Maluccis fructum quendam contortum, certi caudae similem, quem istic edunt, quod bene illis sapiat. Fuit id semen delatum Malacam, atque degustatum optimi saporis inuciatum cst. SERI TvR autcm vitis modo, addunturque stipites & pedamenta, per quae repens se sustineat nostratis Hederae instar. Quidam maloris quaestus gratia Piperis aut Arecae arboribus id maritant, atque ita pulcherrima umbracula conficiunt. Multam vero curam, de assiduam tigationem desiderat.
Betreti νe Belle meminit etiam Atiis. Cadamast. cap.7 s. siri. inquit, o femina incedi ηt per urbem Calecute tantes folium quod iam, cuinamen est belle. Hoc igitar in iora θ iantes coloresiuisulo. Ioc more uilinen santum obscuro loco natι. gi νera ob funera putam induunt veste in , in isteriem inali uia, temperanι a solio baiusmoia. ut 9 deme prese ferant marorem; ct subrufo colori succedat nigruans. LvDOVICVS uem Rainan. s. cap . Rex Calectit quandaque edd ctus super titione , ad annum bre venerea aIlinet, o vem antino deumat vesci nati Neteis. Ηώδειηι I MqM Ag ii mesistensu miluumtmo- primunt: has enim stondes in cibatu tabemgratiραώ. stc. Meuin exemplar Venetiu auna M. D. Lxxii. expressum, ea medicamenta descripta balet, cap. 13 L ct 1 I.
' Betre iconem ante multas annos in seirum ad me mittebas C. V. Alphonsim Pantiis Ser Duiu Fereoratum serum. Sed quum illam bul ectam haberem. νιθAreca, atque Induώ nuces seu corios fere ηιu oberum quia mul mittebat , pria ovibulis aromatum iustoria ed itionibia non fuere a Da rerum quum aliquεt post am
Q, O τ αε ο τ Per uanam historiam scripsierunt roserant earum regιonum incois admodum delictari q ruaedam radisum, rinustuursi, ast hniarum gellatiens
196쪽
Cara i s dictam. quam asummo inane adnectem inque pMρetua in stre retinent, tametsi neque eos mandant neque
dulatiant. Percontari cuν ram asulae in ore barant.. restondent elis usu nec famem nec sitim sibι malestrin, o ν ses
Est aurem hac pu initiar,re solio squod cora νocant) Μ'rti. vel, ut arsi νεlunt. R iis coriariarum sumat νu I uMeduorum appellat. ειina basialaseliasti de Gala oblonguaugustuque catum. circiter libraι 11. cisii ne nisi reponamur in asium quulianum. se uis hae arbuscula metna cura plerisive licui rativaribus montium, quos incola antis dicunt. ciritare Gua.. manga. usique ad eam qua ab argento. Plata, I Uyanu nomen mutuata est. Cainum tamio in pretis apud eos est hae Ce a. M llam auro, argento, panisve praserant anno Domini M. xLviti. oeasquot subsieqaentibia, Mutarum bareditatum, in qMbdu seritur, pretia. alia actui ut a. alia sexaginta, alia quadraginta alia νιγui catorum missibin ingulis annuassima a sint. Possea vero ade, eriti culturastuduerunt. ut nunc νil Orfiti namquam tamen di summe ιn ιι use tria o plerique iam in m=umumrunt, qui phin Cria mercimonia vitifimi eraser .
Fox rvM Indum a Betrediiserre, diversisque capitibus ab Avicenna describi, superiori capite satis declaravimus: qua de re supervacaneum duco eadem hic repetere. AppELLANT autem Indi Folium quam vocem Graeci S: Latini imitantes corrupte Malabat rum nuncuparunt. Arabes Cadigiti , id est, Folium Indum Ma atrκη,. dicunt: nam interpres Avicennam verbum verbo teddidit. Itaque non dicitur Folium
per excellentiam, sed quoniam Avicenna lib. I i. cap. 233 ita vocavit. Nam quod Actuarius Mauritanos id omnι appellate scribit, in eo fallitur, ut alii plerique. Eset vero Folium Indum Mali medicae solio simile, angustius tamen per extremum, colore viridi, tribus per longitudinem excurrentibus costis to ua nota facile dignoscitur, odoratum, Caryophylla quodammodo redolens, non tam venementis odoris ut Nardus aut Macis: neque tam subtilis aut acuti ut est Canella. A uv is non innatat hoc Folium lentis palustris modo, ut scripsit Diosc. lib. I. cap. II. Dissistita fi&hun Aecutus Plin lib xii. cap. xxvi. quibus impostum est in huius desicriptione: sed na- ρ. . . . scitur in proceri arbore procul ab aquis, cum multis aliis locis, tum in Cambaya. Et si ab aliquo Pharmacopola tquem ipsi Ganda vocant) Tamadapatrapetieris, statim te intelliget, Gaa. quoniam vernacula est eorum lingua. Nou sunt vero haec solia tam validi odoris atque Spica Nardi, sed silavioris: neque eo modo colliguntur ut Dioscorides lib. I. cap. II. perhibet, sed collecta in fasciculos colligam
tur, atque ita vaeneunt. Dilutiore viridi colore nitent, non ex candido nigricant, &praeferuntur integrat quod facultas in istis melius conservari credatur. Odore nequaquam caput feriunt, ut reliqua odorata. Auc TOR est Plinius lib. xli. cap. xxv I. arborem esse in Syria solio convoluto, ex quo exprimitur oleum ad unguenta: fertiliorem quidem eius esse AEgyptiim, laudat nis tamen ex India venire: in paludibus ibi gigni lentis modo, odoratius croco, salis gustu,minus probari candidum, saporem eius Nardo similem esse debere, curus odor in vino sufferve- 'facti antecedat alios, &C.
AN in Syria & AEgypto nascatur ignoro. Perquisivi tamen a Medicis Memphiticis, Malabam mDamascenis,& Alepitinis: sed omnes uno ore negarunt aut in Syria aut in AEgypto gigni. At illud scio, neque tam validi odoris esse ut Crocum . neque Nardi esse sapore. Quod vero hujus in vino suffervefacti odorem alios antecedere sic ribit , ea tempestate vcrum id mur. esse potuit, cum ignota adhuc essent Benjui de Boninas, Ambarum, Moschus, Calambaci quod Agallochum praestantissimum es in aromata odoratissima. SCRIBIT Avicennalib. i. cap. 1s3. iisdem facultatibus praeditum esse cum Nardo, foliaque esse Dibitram in paludibus generari, lentis palustris modo aquis innatare sine ra- ' AD
dice, nonnullosque putasse soliis Nymphaeae' esse simile , eiusque oleum Laserpitii & olei
crocini facultatem habere, valentius tamen esse. SED cum certum sit, Arabes in hoc medicamento Graecos per omnia secutos esse, &-Mai. abunde satis Graecorum opinionem falsiam esse demonstraverimus, plura in medium esse iatri hia naproserenda non duximus. In hoc autem omnes conveniunt. urinam ciere, oris halivam g 'i Commendare, vestes aberos one tueri; easdemque cum Nardo vires sortiri. Fassi istam SuNT ex recentioribus nonnulli, qui Malabatrum sibi ignotum esse scribant. Illi mea C UUbi,'
sententia cordate loquuntur. At ii salii videmur. qui solium Caryophyllorum esse astarunt;
197쪽
178 AROMAT vM HIs TORIA Erunt, quandoquidem regio, ubi Caryophylli nascuntur, biennii fere itinere abest ab ea in
qua Malabatrum provenit. Sc Rini T Franciscanus quidam in AEthiopia gigni, sibique datum esse,cum inscriptione foliorum Canellat. Sed valde hallucinatur. Nam in aethiopia nulla est Canellae albor, i neque Folium similiter. Fieri autem potest, ut ad eum missa sint Canellae folia cum ipsa Canella: ea enim non multum a solio differunt Indo, nisi qu5d Canellae solium angustius
Caina . & minus acutum est, tribusque illis costis sive nervis caret, quos Folium Indum ha te diximus. N o M opus erat rica Αωsi diligentiores essent pharmacopolae S medici Lusitani: r.lli μιαμ siquidem tanta ejus copia hinc exportari poterat, quae universis Europae sufficeret. Eius autem paenuria, Gnellae soliis utantur, si ea nanciscentur: sin minus, Spica Naidi,non autem Maci, ut voluerunt nonnulli. Iubet etiam Avicenna, lib. 2. cap. 1s s. interprete Bel
lunensi, Tia fasar 'substitui , sed quid sibi velit Thalica far, plane ignoro.
ritam , qui in Theriaca examina Bethle o Fod mmdm rem esse temet: prosis enim inter si infrunt. CET R v M cam sub praeo est nollia hac iam, accepi ab amρ - νὸν Damino Iacobo anteiam. Certuso ι actum quendam exiguum glandis forma, cum bac inserjnοηι, tardius Canella ex quorundam sententia; ex alimum ver b sentemia Τembul eonis volvoli in India. Eum quoniam istellexeram interdum alia curas lis Indo νul in ad uas adferri, atque id nitim me se fisamo Ginstanastri descriptione contulam, quae do videm rem,adfractis Duὶμῶνσμ, ut ex 'Bene descriptione eo gere licet adpingendam h carabam ea nisi 'aditis qua ad ma mi inest. Iuli κνειν auctissetis Gogam simile, quod ego
σω redvii, Maiiam aliam interpretarisnem e non potui. Aι nossra exemplaria nusquam Golam meminerunt, βι Nereidem Indae, id est Naria Indicar quod satu eridens est argumentum. Aricenna lum eum in plurimulosum esse, aut alium inremri Aricen-
No η dubium est, quin Macis, de quo nunc acturi sumus, plurimum a Macere
Graecorum disictepet,si utriusque desiptionem & facultates consideremus. Cum igitur recentiorum quidam ' satis manifeste id demonstrarint,non opus esse existimaui eorum argumenta hic recensere. Sed operat precium me semirum putavi , si Macis& Aromatitis nucis historiam hic breviter contexerem,quandoquidem Graecorum Macerem hoc tempore ignorari puto.
. vi: EST igitur arbor quae Aromatit in nucem Sc Macim profert, Pyri magnitudine, soliis ita Faeniae ejusdem, sed brevioribus de subrotundis; sive, ut verius dicam, arbor est Persicae malo haud absimilis, brevioribus tamen foliis. Fructum fert denso operimento ni unitum,quod
Wrmaturitatem dehiscit, at oue tenuiorem corticem sive membranam, quae nucem cum
suo putamine ambit, ostenuit. Tenuis illa membrana Macis est. De externo illo operimento sive pulvinato calice nullam mentionem facimus, tametsi saccharo conditus ' plurimum
198쪽
LIBER q. II rimum hic commendetur cum sit odoratus & grati saporis in morbis cerrebri , uteri, Senervorum. Matuto fructu,&dehiscente, ut dixi, primo illo operimento calicum cciii. natorum, qui castaneas ample luntur, scalisu D qui ibus Hes Murra De HK. ζ,Me. e .αι.=rJ modo: Macis Cocci instar rubescens conspicitur, pulcherrimo aspectu , bene onustiis pra'. sertim arboribus. Exsiccata nuce, dehiscit etiam Macis, S si accescc me ruboic, aurcum quodammodo colorem acquirit. Eius pretium triplo ma us quam Nucis Myristicae. Ex Banda ctiam advehitur Nux aromatites accio condita in fictilibus,qua nonnulli in acetariis vesduntur: sed malorcst ejus copia quaerucharo ex Oppia a fertur. N A sc i Tu R atriem liaec arbor in insula Banda. Invcniri etiam tr.Hunt in Mal ccis; sed non in fructi sera, quemadmodum nec ea quae in Zeilan provcnit. Fu i T autem haec nux cum suo Maci veteribus Graecis incognita, quemadmodum Aue nrois ' etiam testatur, qui hoc medicamentum ex eorum numero recenset, quia Graecis incognita fuerunt: quamvis Serapio lib. sinapi. cap. a. in hujus medicam crati ec scriptione, Graecorum a uictoritate nitatur.
H vi v s meminit Avicciana lib. Ti. cap. 48. Nam qu am sub nomine lisi sar lib. I I. cap. 687. describit, Graecorum Maccrest. Eos qui nostram Arciniat item nucem Chrysobalanum Galcnicin volunt, hallucinari, cum ipsi sorma, tum color, & temperamentum, fatis arguunI. CErE Ru M haec nux ab incolis ejus regionis ubi nascitur, Macis vero voratur: in Decan nux ipsa Macis Avicenna lib. I I. cap. Io 3. lingua Arabica nucem vocari scribit , id est, Nux Bandentis, Macim vcro Lesbast, cuius nominis derivationem numquam sic ire potui. Hac sum vera & legitima nomina Arabica, tametsi plerique Mauritani& Arabes& Turci aliis nominibus utantur, quae temporum linuria depravata sunt, ut etiam in Serapione pleraque invenire licet.
MACIs autem appellatur ea membrana quae nucem ampinctu ur,a Maceris similitu- , . Qine, quem C: a ci rubentem dc pinguun
mo operamento per vaedium siecto, ut lenticu putamen suo maci ruralatum ossendat, ct nucem putatamestracto. Moriamiae illam seu ni rem eadem tililla exprimi cu.
us V AM Dioscoridem, aut Galenum Caryoplayllorum mentionem fecisse invenio: tametsi Serapio ex Galeni auctoritate de Caryophyllis tradiderit. Quam. Diri. s. t. obrem crediderim aut Galeni librum, in quo de Caryophyllis disseruit, petiisse et '' snani liber de Dynamidiis falso Galeno adscribiturin aut Pauli potius quam Galeni testimonio de his Serapionem scripsisse.
199쪽
CARYOPHYLLi meminit Plin. lib. xi t. cap. v ii. in hane sententiim: Est, inquit, etiamnum in India Piperis grani simile,quod vocant Garyophyllon ,grandius fragilius tu CETERvM Caryophyllon, sive Garyophyllon vocatur Arabibus, Peisis, Turcis, plerisque omnibus sere Indis Cati ur: in Maluccis vero, ubi solum gignitur, tum etiam in his regionibus dicitur auque. Nomina autem quae in Pradectario sunt Arum ia& Car mese , aut imperitia librarii Arabici corrupta sunt, aut aetatis vitio. Sed de nominibus minimo est altercandum, quandoquidem res ipsa omnibus perspicua est. N A sc i TvR, ut dixi, dumtaxat Caryophyllon in Malia cis insulis, quae sum quinque numero squarum primaria est Gilouloὶ nec procul nimium a mari, nec etiam locis mari nimis vicinis. Nascitur etiam in Zeilan, nonnullisque aliis locis: sed nulli bi fructi sera est arbor, quam in Maluccis. Po R R d arbor est Lauri forma Sc magnitudine, soliis etiam laurinis, sed angustioribus, multis praedita ramis, copiosio flore, primum candido, deinde virescente postrenuim rus scente, qui induratus, est Caryophyllum ipsum: clauum vocant, quoa capitatus sit in modum clavi, exertis in adversum quatuor denticulis sese stellatim decussantibus. provenit in extremis ramulis Myrti modo Est autem flos hic uiridis ut a fide dignis viris accepit adeo odoratus, ut rc liquos flores odoris suavitate superet. Cultores flagellant altiores ramos arboris, emundato pruis circa arborem selo; siquidem nullum genus graminis sub ea nascitur, omnem succum sive humorem ad se attrahente arbore. Decussa Caryophylla biduum aut triduum siccantur, deinde asservantur,& Malacam aliasque provincias mittuntur. Quae in arbore haerent, crassiora fiunt, nec ab aliis nisi vetustat c disseruiae. Quare non rectὸ Avice iura lib. t i. cap. 3 II crassiorem hune fructum, marem facit. Magni proventus augurium est, si arbor plures flores produxerit qtiam foliat idcirco non debent nimium flagellari arbores, quia vehemens & nimia flagellatio steriliores esticit. Pediculi oblongi, e quibus dependent stores, vulgo Fusti vocantur. Folia tanta odoris suavitate non fragrant, ut ipsum Caryophyllum: sed neque ipsi rami odori sunt, nisi aliquantulum siccati. N A sc IT v R autem ipsa arbor siponte ex Caryophyllis decidentibus. Nam cum nunquam huic desit pluvia quae fructui alimentum praebeat, qui in terram decidit; cnascunt ut arbusculae quae intra octennium quidem adolescunt, in centesimum vcro annum perdurant, quemadmodum ipsit incolae testamur. COLLIGI TvR Caryophyllum a decimo quinto Septembris usque in Ianuarium de Februarium, non manu, ut nonnulli volunt, sed violenta flagellatione, ut iam dixi. ERRAM qui Caryophylli & Moschatae nucis arborem eandoni esse putant. Nam Nux rotunda sere solia' habet, Pyri soliis similia i Caryophyllum vero solio est Lauri. Praeterea Caryophyllum defertur in Bandam insulam procul inde dissitam, qtiae Nucem profert. SCRiBIT Avicennali b ii. cap. ;ii. gummi Caryophyllorum simili facultate praedi tum esse cum Terebinthina res na. Hanc ob causiam Iaercontatus sum ab iis qui ex Ma- Iuccis Caryophyllum advehunt,sed negant se hujusmodi gummi vidisse.' Non negaverim tamen omnes sere arbores gummiseras esse, praesertim ii vulnerentur. Sed hactenus nemo, quod sciam, expcrtus est. NvLLivs autem pretii fuisse Caryophylla intelligo apud Maluccanos, donec eddelati navibus Sinenses, inde magnam eorum copiam in suam regionem exportarunt. Ac inde in Indiam,Perliam,& Arabiam. Conservari autem in sua bonitate audio Caryophylla, si marina aqua insipergantur, alioqui te redinem sentire. M vLTipLI Cis usus sum Caryophylla tum ad obsonia. tum ad medicamenta: magis tamen expetuntur in Iava crassiora illa annotina Carvo phylla; a nobis vero tenuiora, quae adhuc viridia aceto de sale apud Maluccanos condiuntur, sed liis teneriora saccharo asservantur, mirum in modum palato grata. Lusitanicae mulieres quae istic habitant, e Caryophyllis viridibus aquam stillatitiam organis eliciunt, mira odoris suavitiate fragrantem,& cordis assectibus utilem. Nonnulli sudores movent iis qui lue venerea divexamur,Caryophyllis, nuce Moschata, maci, pipere longo Si nigro. Alii Caryophyllorum pulverem capiti admovent adversus capitis dolores a frigida cause provenientcs. Mulieres Indicae tum etiam Lusitanicae illa mandunt commendandi halitus gratia. NAsCvNTvR flores, qui a Caryophyllorum odore Caryophyllati nuncupantur', et-jam in Sinarum regione, sed nequaquam odoris suavitate ita commendati, ut qui apud
EsT etiam in insula cui D. Laurentio nomen, fructus quidam Avellanae magnitudine cum suo putamine, aut eo amplior, qui Caryophylla redolet, sed incomperti adhuc
200쪽
Axi M A piperi; quantitas provenit in Malavar, tota ea maritima regione qua a p. f. n. Promontorio Comoram ad Cananor usque pertingit. Nasicitur etiam in Malacae t .maritimis, sed bonitate superiori cedens,& magna ex parte inane. Provenit similiter&in insulis Iavae vicinis, & Sunda, SI Cuda, aliisque locis. Sed id totum in Sinarum regionem deportatur, & loco natali consumitur, praeter id quod in Pegu&Martaban exportatur. Potissima etiam ejus pars quod in Malavar gignitur, in usum incolarum cedit, tametsi regio admodum ampla non siti nonnihil etiam a maritimis Gus regionis populis absumitur: Pars desertur in Balagate bubulis coriis: de magna copia stametsi regio mandato sit vetitum Mauritanis per mare Erythraeum exportatur, id sussurantibus ipsis incolis. E AE sunt regiones qua Piper gignunt, quamquam de invenitur supra Cananor, qua Septentrionem Octat: sed adeo exigua quantitate, ut ipsis incolis non sufficiat, & externo importato opus habeant. Etenim non gaudet hac planta locis desertis & mediterraneis.