장음표시 사용
301쪽
182 CHRISTOPHORI A Cos TA. venerem exestantibus, ob quam istam rem plebs frequentius uti solet. Sunt autem singulae hae castaneae pulpa flavescente & aliquantulum lenta involutae, Si pulpam Durionis nonnihil reserente, tametsi ab eo disserat: grati siporis est, praesertim quae in Iaca Parca coriis s. . i. gnominata continetur, optimi Melonis pulpae admodum similis: durae tamen concocti nis est,&admodum gravat ventriculum: atque, ut illarum provinciarum medici aiunt, si in ventriculo corrumpatur, noxios Λ venenosis, humores generat: quique frequentius Morati ον- hoc fructu vescuntur, facilc in pestilentem illum S pessimum morbum appellatum incidunt.
FRvcrus est in Malaca adeo grati saporis 3c odoris, ut reliquis qui in ea provincia gignuntur, tametsi plurimi fini NI boni, praeserendus vidcatur Cujus praestantia, &
quoniam Doctor ab Orta illius tiam meminit capite de Datura, licci cum non via disset, me impulit ut deco scriberem tanquam oculatus testis, tametsi in tu edicina nullum locum obtineat.
Voc A TvR llic fructus in Malayo quae prqvincia est ubi gignituri : ipsius flos
: arbor ipsa Bolan. PRAEGRANDIs est haec arbor, materie valida N: siolida, crassi, cinercoque cortice tecta, multis ranus luxurians, & copiosum fructum praebens: flores liabet ex albo nonnihil flaye sicentes, folia dimidii palmi longitudine, duorum aut amplius digitorum latitudine. in ambitu tenuiter serrata, parte externa diutius virentia, interna vero laturatiore vindita. te, N: quodammodo ad rusum tendente praedita: fructum Melonis magnitudine, denso cortice septum, coque multis brevibus crassisque S pungentibus aculei I horrcnteioris vi.
tidi & veluti striis quibusdam qucmadmodum Melo secundum longitudinem distincto:
intus vero concamerationes quatuor secundum longitudinem habet, singulas tria aut quatuor receptacula continentes, quibus singuli filictus insunt admodum candidi uti lactis raue, masnitudine Ovi gallinacei, gustu suaviore odoratioreque quam sit condimentum ab Hispanis appcj latum, non tamen adeo molles aut glutinosi: nam qui candore illo non sunt praediti, scd flavescunt, putridi sunt, aut acri, inlum pluviave Corru.pti. Optimi censentur qui tres dumtaxat fructus in lingulis concana crationibus, deinde qui quatuor obtinent: nam qui quinque habent, improbi censentur, quemadmodum &illi quos fissurae aliquae deformant: noniselent vero in singulis malis plures quam viginti fructus contineri, iique singuli inclusum habent nucleum, ' mali persici nucleo similem, non rotundum, sed oblongiusculum, gustu insipido, quique guttur exaspcret, vcluti me-spila viridia: propterea non duntur. CALiovs S humidus est hic fructus qui edere volunt, pede leviter compri α& frangere solent, propter spinas quibus obsitus cst. Q I nunquam hos fructus oderunt, cum prinitam illos olfaciunt, videntur putridas cepas odorari: sed postquam tagustarunt, prae reliquis cibis benc Olcre M sapere censent. Es T vero tanta in existimatione, apud eos qui gulae dediti simi, hic fructus, ut putent neminem eo posse faturari propterea v. aria dant illi epitheta. M. inini videre quaedam Epigrammata ab eleganti Pocta in laudem ejus conscripta: quae si hic locus scrrct ut adscriberentur) non dubito quin lectori plurimum cssem placitura. TANTA tamen est huius fructus in Malaca abundantia, ut singuli non pluris quam quatuor maravedis veneant, praesertim naensibus Iunio, Iulio,& Augusto: nam Icliquis pretium intenditur pro hominum arbitrio. ADMIRATIONE porro digna est Bctele cum hoc fructu antipathia, quae prosccto tanta est, ut siquis in navem, Durionibus plenam , aedesve aut concamerationem, ubi adserventur, aliquot Betele solia reponat, corrumpantur & putrescant omnes. Et si cui ex Durionum immodico esu ventriculus inflammetur de gravetur, solio Betele se pra ventriculum impositio, subitb mitigatur inflammatio, tumorque tollitur. Et, si a Durionum csu ingerantur aliquot Betele folia nullam noxam sentiet, quantumvis multos ederit. Ind fit, tum etiam ob cjus gustum suavem,ut vulgo dicatur, neminem eorum csu posse Latiari.
302쪽
D v c t M & oae, aut viginti palmorum magnitudine attollitur haec pulchra fle cle- M.f. hia.
gans arbor, cujus truncus ex multorum corticum sibi mutuo incumbentium cori
sun istione constat, de humani cruris crassitudinem adipiscitiit , radice rotunda de crassa, Elepitantorum grato pabulo: soliis novem palmorum longitudine , duorum cuin semisse latitudine, ner, o satis crasso per longitudinem excurrent c, dc transversis fibris in latera spatiis, parte superiore saturis, inseriore dilutioribus : ex husus arboris fastigio nasci tui vclvu ιbνrsus quidam itorum simul congestorum in modum pinei strobili coloris ruit deinde uncum ramum fert humani brachii crassitudine, in multos nodos divisum, d quorum singulis decem aut quatuordecim dependent ficus, ita ut non nuncitiam ramus rentem aut ducentenis fictibus onustus conjiciam r. Hos in diversas specics distinguupt f Lusitati l provinciam incolentes: nam C Vms appellant qui admodum flavcnt,lae vcs,lou- stitui. giustitii gratique sapo is sidiat,*odoratiores: CHoc olones vero qui viro scutri nonnillil longiores me simi, iique etiam grati saporis. Laudantur praeterea qui in Da fila nascun
E a IT I M v M autem nomen apud Arabes de Persas sut e praestante medico Persia in Μια-ω. Ormiir nato intellexit est Amo, non autem Masa aut Areissa: arboris vero Darachi min. . Reliqua nominae GA RCI A petenda.' SEMEL dumtaset seritur haec arbor, nam ex ejus radice aliae enascuntur: singulae verori remis unicum queis admocium retuli) fructuum ramum gestant, qui, dum maturi suiu, rescin. - a. Zittiti plautain quo ipsam simia te exsicc ri sinunt, tanquam in posterum inutilem aut amputant, in domesticorum Elephantorum Pabulum iri I ' NON NvLLi interiora icnerioraque, antequam explicentur, lia,ssorumque thyrsum Em se .
pipere, Tingibere recenti, allio, sile, & aceto condiunt, & capparum modo edunt. Folia veto quonia in amplissima: mollia, frigidaque sunt, substernere ad accumbendum in astu stile iri de ambustis nonnunqu.am imponunt. Ruellius hujus fructus meminit ex auctori rate Theophrasti & Strabonis.
V AsTA haec est arbor, multis ramis praedita,fructumque fert magna ex parte an-
ferino ovo majorem, nonnullis inicidum Indiae locis binas libras, aut amplius,ia. pendςntem; in eadem vero arbore persaepe colore disteremes isti fructus conspis iciunt ut alii emtii dilute virent, alii flavent, quidam etiam ex viridi tu sicunt: grati adiit odum laporis odorisque est; Λ quando non est corruptus, duracinis persicis quae a carne firmiote flavaque Meti crimea vulgo appellanturὶ praestit. IN multis provinciis nascitur; uti in Malabar, Goa, Guzarate, Balagate, Bengala, Pegu, Nasias. Malaca, aliisque Indiae locis, S in Ormua, ubi reliquis praecellit. No Mi NATvR Mutavi, in Canar in . a Persis & Turcis Amba: permanetque in x, inviti arbore ab Aptili in Novembrem usque interdum, pro locorum natura & situ. EDi Tvκ hic fructus in laminas sectus aut sine vino, aut vino maceratus. Conditur etiam saccitato ut commodi iis adservari possit; atque interdum cultello aperitur,&in ejus e a. ιιη- meditullium Zmgiber recens, allia, sinapi, sal, cum oleo & aceto insperguntur, ut vel cum
303쪽
oriza edant, vel olivarum conditarum modo. Sallunt etiam &elixant, atque in totum
ratalloi,. FRIG IDv s &humidus est, tametsi vulgus calidum constituat,& multas mordicati nes in eorum, qui vescuntur, ventriculo parere affirmet. Quin de indigenae medici cali. dum faciunt, & vituperant, dicentes serpiginem , erysipes M, biliosias febres, phlegmonas, .& scabiem generare. Quod forte accidit ab ejus in ventriculo corruptione r sed eo tempore quo invenitur hic fructus, propter immoderatum aestuna, in similes morbos incidunt etiam nonnulli qui illo abstinent. ANTE M' A M probe maturus sit, gustu adstringente est, & ea pars qiue ossiculo vic nior est, acerbior: sed maturus dulcis& sepidus est. Praeduro putamine, undiqiraque tomento, aut duris fibris transversim & Oblique excurrentibus operto tegitur nucleus longiustulus&crassustulus, magnitudine iligneae glandis, candidus &candida cute tectus, gustu amaro dum crudus est, ideoque adversus lumbricos & alui profluvia utilis: tostus vero iligneas glandes sapit. INVENI TvR etiam hujus genus sine ossiculo, palato admodum gratum. asserebat inibi ora- ηεμ a milvsinum o Fra regne
- ALI v D eius genus silvestre reperitur MowDava nuncupatum, adcd praesentisve - indigenae illo sese mutuo perimant: nam si quis paululum ederit, ilico moritur:in 1,ωθαει- terdum Oleum admiscent ad exacuendam eaus vim, utque celeriorem perniciem adserate M . sed quocumque tandem modo sumptum , adeo celeriter perimit, ut hactenus nullum strepertum antidotum ad illius vim compescendam. Dilute viret aliquantulum splendet: lacteo succo abundat, paucaque carne praeditus est, nam crasso cortice solummodo integitur ossiculum praedurum & cartilagineum, Cotonei tamen mali magnitudine est. Naiari. PER universam provinciam Malabar provenit copiose haec arbor,domestica sive sativa minor, brevioribusque& crassotibus foliis. Pueri his fructibus,aureorum malorum loco, sic se mutuo petere consueverunt.
mtalis. ΕRx est Nus es hic fructus, & ex provincia L Crueis in stasilia primum in 1n diam Oeeidentalem, deinde etiam in Orientalem Indiam delatus, in quibus nunc
. uilina. CITR ii veris mali minoris magnitudine est, admodu gavus&odoratus cum probe maturus est adeo ut praetereuntes ex odore dignoscere queant aedes in quibus sit: succulentus& gratissimi saporis: procul intuentibus cinata videtur, sed pungentibus aculeis caret. Sinis gulae stirpes Caidui edulis magnitudine aequant, unicum q. malum gestant in medio quasi Caule, de circa eum multas alias proles, quarum non nullae etiam stio fructu praeditae sunt. Qui itaque fructus maturos colligunt, proles ilico terrae mandare solent: e quibus singulae deinde stirpes proveniunt suo malo onustae,uti mater, quae intra annuo spatium colliguntur.
304쪽
Eius radix rduo eduli perquam similis esti sed S ssili non sium dissipiria, tametsi ad. M ι silvestris folia magis accedant. Vulgo Mnase vorant : Canarini vero Aranssa. Cu M ptimum in Indiam illatus est hic fructus. singuli decem ducatis, aut patito amaplius aestimati sunt: nunc vero propter abundantiam stametsi neque sapore neque odore primis cedanto vix duobus regasibus Castellanis veneunt. 'HACTEN vs in medicum usuin non est receptus, sedissem modo ob saporis gratian, Evias commendatur. Calidus de humidus es .editurque maceratus in vino uti Persicum malo- cotoneum, de facilis est concoctioni' nimius tamen eius usus inflammationes parit,quemadmodum Duriones Malacenses. 4SI medius secctur, & partes denuo coniunmtus, uniuntur uti cucumeres: pci sius vero cultello, si in vulnere unius diei aut noetis spatio cultellus relinquatur, invenietur to
- C A p V et x LV.i . . . Axτs us assurgit qui Ananas silvestris nuncupatur: namque traneum habet bastemagnitudine hevem admodum, rotundu,& Mali aureae crassitie spinis horridum: solia spinosis cuspidibus praedita, & per ambitum mollibus spinis septa. sitietulae arbores secundum radicem summa tellure magnam soliorum contam nautit,maioruiui quam quae in arbore sunt, quaecise procul intuentibus Aloes foliis similima videantur, tenuiorum tamen, pluribus spinis horridotum, & dilute virentium: adnatis ne propagat, aliaeque stirpes ex aliis enascuntur,praesertim insepibus de hortorum ambitu, quo egregiEφuniunt. Rami foliorum simul glomeratorum capita proseront flaventium admodum &tencrorum , suavissimi odoris, quae nihil aliud sunt quam flos ipse 1 ex horum sing lix spica prodit Arupdinis spicae non similis. sed crassior, compactior ,&elegantior, odore Cedri. E lamis dependent fructus Aranas bra , id est, Ananas silvestres dual, quia cutes domesticis nonnullam habeant similitudinem , Melonis magnitudine, coloris rubri elegantis & oculos oblectantis, toti in partes divis, quemadmodum Cupressini strobili, seu nuces exsiccatae, sed tuberculis foris ossiti, ut procul spectantibus magni pinei strobili ap
C Api Tu M tenetiora solia seu flores erudi eduntur, carduosque sapiunt; sed exiguum e hiat
alimentum praebenti i M. i. FR Vc Tvs quem pauci degustant sapo e utcumque sayi pia ditiis ea, adstrictioni,
tamen austerae, de palato parum gratae, particeps. . . .
Sue cx plena est tota planta cum suis radicibus. Hujus sex vel octo ui,ciae ex laccliara . summomata sumptaepraesentissimum certissimumque censentutein rei diam ad versus
305쪽
it 6 II R. I s T OP H o R I A COIT Ajecoris renum calores, renum ulcera, purulentas urinas,& penis excoriationem: nam magna ex parte post tertium diem fruamur. 0ri L E M etiam in diabete esse ferunt: at non sum expertus. ΑΕ Assis admodum laudam adversus eosdem morbos Sc crysipelas:& .e ura vocant, quemadmodum in Decani Perse Manasa de Angati: florem squi caput illud soliorum odoratum est) Λrabes ciminis, Perse rix iasub dicunt. Turcis est ignota.
CA Rc A pu L t Maliaribus, Canarinis, vastae magnitudinis arbor est,fiuiscium serens Malo aureo cui cortex exemptus sit, magnitudine ,& forma similem, ex grumis omnino constantem, sed non separabilibus ab invicem ut in Malo a reo) tenui, laevique&splendenti cortice tectum, non admodum sicco, colore pallido, at ubi maturuit aureor gustu admodum austero, sed quadam adstrictione grato. Eo utuntur in cibis, magnaque apud incolas illius est laus in curationibus: sed inter omnes, quae experientia comprobatae sunt, primas obtinet profluvii alvi cuiuscunque genetis constrictio, in iis praesertim qui nimio veneris usu hoc malum contraxerunt: editur veto aut ipse fructus maturus, aut ejus succus cum oxygala sumitur, aut illius exsiccati pulvis: cum Oxygala autem mixtus & cocta Origa, mirifice appetitum dejectum revocat . Utilis etiam est ejus succus &exsiccati pulvis, in oculorum caliginibus Se suffusionibus. Famili tis est fructus pulvis, obstetricibus. puerperis enim exhi re solent ad pellendas secundas,& ad purgationes,atque lactis ubertatem praestandam,tum etiam ad facilitandui in partum magna ut aiunt efficacia. Suc Cus ejus cum aliis plantis mixtus ungui majoris digiti pedis imponitur eodem Iatere quo quis aut caliginem, aut suffusionis initium in oculo habet, utilemque osse perhibent. TRAusFERT vR bic fructus siccus ex Malabat in alias provincias.
FRvcτvs quem Malabares&Lusitani Caram is appellant, in Decan Camariae, in Canara Ca-- ω Caralia, in Malayo Belimba, de a Persiis Choramb dicituri nascit ut in arbore cotoneae magnitudine, soliis mali,paulo longioribus, coloris viridis saturatioris, de gustus amaricantis: floribus parvis quinque soliolis constantibus ex albo rufestemtibus, nullo quidem odore gratis, sed aspectu elegantibus, & gustu oxalidis acetos, Ipse vero fructus majusculi ovi gallinacei magnitudinem aequat, oblongus, flavescens, atque veluti in quatuor partes divisus, sulcis illis paulo altius impressis magnam gratiam addemtibus: in meditullio continet semina tenera, saporis aciditate palato grata. Muti Ti usus est in medicina,in cibis: namque maturum exhibent in biliosis febriabus; de sacchato conditum,*rupi acetosillaco praebent. Canarini ejus succo, cum aliis modicamentis istic nascentibus, collyria parare solent ad oculorum nubeculas tollendas. Obstetricem quae ab illis Dana ut diximus, appellaturi vidi fructu sicco de in pulverem contrito, Ac soliis Betele utentem ad secunditus a partu expellendas, foetumque mortuum educendum. Eius etiam muria conditi frequens est usus, cum gratissimi sit sporis, de appetentiam
Avius est in India fructus,qui ob aspectus elegantiam , suavemque odorem de saporem,tum etiam ob ejus in medicina usum, dignus est cujus historia hic apponam. AR aost vero quae hunc fructum praebet vasta est,maximam Malum auream, quae in Hispaniis nasicatur, aequans, multis ramis in latum expansis, multamque umbram praebentibus praedita, aspectuque pulcherrima; caudex nrajoresque rami cincteo cortice integum
306쪽
Integuntur: solia pulcherrima sunt, i via, palmum aut amplius longa, crassiore nervo pcrlongitudinem , multis autem obliquis vcnis in latera excurrentibus, parte silpina saturati uri pinna vero dilutius virentia: flores ex rubro purpurascentes,vividi ad modum coloris, multis staminibus in medio praediti, aspectu pulcherrimi, gustu capreolorum viris similii Fructus magnitudine est Pyri quod a Rege cognomen accepit: ejusquc duo sunt genera: unus enim adco Obsture rubet ut niger videatur, magnaq. ex parte officulo caret, & succi bonitate praestat talter ex candido rubescit, Se ossiculum continet album, durum, non ad modum rotundum, ossiculi quod in persico malo est magnitudine, laeve, 6c candida hir sumne membrana tectum, qui licet superiori bonitate cedat, dignus tamen est delicati Dsimor lim etiam hominum palato, utrius lue odor sum istimam ros, m refert. Frigidus delium idus est admodum tener , cortice adeo tenui de molli lcatas, ut cultello auferri
ALTE suas radices terrae infigit haec arbor, Se post quartum annum fit seu chisera : fili. saepius eodem anno Derficit, de nunquam sine floro aut fructu conspicitiir,cunt iidem rami floribus, fructu vitiai de maturo scin per sero onusti sint ό decidentibusque quotidia floribus i sic ut solum rubro colore tinctum quandoque videatur) novi subnascantur, - alii primum enascantur, alii mature sicant, alii una matutii Gilligantur. Succusia arbore maturi facile decidunt: comprehensi vero rami ad fructus colligendos seciliae dabarbore reveJluntur. Antore liquos cibos initio menta edi solent atque interdiu. MALA a AREs de Canarini hunc fructum iamMι vocant i Lusitani istic habitantes X.,imui. Iam ι, Arabes μνa Indi, Per Tu hsi,Turci Alma: Lusitani arborem appellant. FLOREs dest uictus saccharo condici solent, iisque frequeliter utuntur in biliciis sebri- ru.risti. bus, exstinguendae sitis gratia.
Hv I vs arboris matcries cortice integitur coloris sero ejusdem cum Lentisci cdrti- t ista is, ιl. ce: solia Arbuto similia habet, sed Myrti virentis soliorum saporet mi s Corduia Ictia. bensibus olivis maturis similes, adstringentis gustus, de fauces c ntrahentix 'iNuLLvM usum in medicina obtinent, sedcduntur cum oriza cocta, nam appeteti tiam excitant. .i V ' Lo v s Iamrias appellat.
Avi us est fructiis langomas nuncupatus, Sorbis sere similis colore immaturis prunis sapore: quibus de arborem similem habet, sed sipinis obsitam) de solia de sor S. N Asca TvR sponte in agris, desilvis: sed in hortis etiam colitur. Neta v. FRvCTvs Iicet maturus digitis prius emolliendus est, antequam edi possit: attamen adstrictionem illam haud mediocrem nequaquam adhuc deponit : eaque de causa illius usus est ubi adstrictione opus habent.
MAc NA est arbor multis foliis de floribus praedita, it copioso fructur folia minus
rotunda sunt mali soliis, tametsi ea aemulentur: superne faturate virent, infernerandicant dc pubescunt uti Salviae solia, gustu adstringente: flores exigui,candidi, quinque foliolis constantes, in odori: fructu tu jubis seu zizyphis similes, alii aliis maiores dc suaviores, nunquam vero tam probe maturescentes ut conservari queant, Sc in alias regiones transferri, uti ci pha; de perpetuo nonnihil adstrictionis retinentes: unde colligit ut minime pectori utiles esse, quemadmodum Ziaypha. HUIC arbori nomen est in Canara Bor. in Deca liber,& in MalayOktilarus, apud Iam
sitanos odia, id est, mala Indica.
307쪽
182 CHRISTOPHORI A Cos TAPRAEFERUNTvR fluctus in Malaca nati Malabaricis: sed iis adhuc praestantiores quos Balagate profert. CoNspici TvR Ilaec arbor aestate alatis sermicis perpetuis onusta, quae in ramis ejus
CRAss A magiisquecsthax arbor, sellaque habet Iuglandis seliis magnitudine te
spondentia, ted non ejus is ae dilutius virentia, & multis venis elaborata , quae illis magnam gratiam addunt: flores exiguos candidos, fructus Ili glandis nucis magnitudine dilutius virentes, & cortice quam illa tantiore: odoris gravis & gustus acerbidum adhuc virent, coloris verb flavi in maturis, gratioris odoris, & saporis grata aciditate commendabilis, medullam continentes cartilaginostin duram, eduris nervis obliquὰ
HANC arborem appellant Canarini Amiare, fructum Ambam, Persiae Ambereth, ci b, Lusitani .ambares, quemadmodum Canarini. PROPTER fructus gratam aciditatem eum Omphacii seu agrestae loco cibis admiscent: maturum ex sale de aceto edunt, excitat enim edendi appetitum. Indi adversus biliosos humores utilem esse perhibent. S AL E & Meto conditus diu conservari potest.
TR i A sunt hujus plantae senerat quorum quo frequentius utunt r. primo loco describemus: ejus enim adeo vulgaris est usius, ut paucae sint meretrices, quae inter sua mo in illud non recondant, ob eas quas postea subnectemus causas P RIM v M Altheae magnitudine caulem habet, nec admodum illi dissimilem, in plures tamen ramos divisum e folia cum magnitudinc tum forma Stramoniae soliis simili ma, verum magis in circuitu serrata, uti fere Xanthii Hispanis lampados solia: flores albos, Smilacis laevis squam Hisipani Cm riguelamsor,hoc est, Convolvu Isin majorem appellant, floribus omnino respondentes, fructum Silamoniae, rotundum, nucem Iuglancem magnitudine aequantem , viridi colore praeditum,&spinis mollibus, minimeque pungent, bus undique septum, plenum semine tanticulae simili, ejusdemque coloris, corvis humani ciligie, gustus amari: radicem albam, raphani odore, quaeque, si diu natibus admoveatur, sternutamenta ciet, cujus cortex nonnihil amaricat, mimis tamen eo qui caulem &ramos ambit.
N AsCI TvR umbrosis locis,& secundem aquas. NOMEN huic plantae in Malabar est mala cota, in Canara Datiso, apud Arabes Marana, apud Persas & Turcos Dasin, apud Lusitanos Datara & ti Ruriadora, hoc est faceta. LI TER A TI plerique, atque etiam maxima pars Medicorum istic degentium, legitimam Nucem Methel Atabum esse censent, frigidamque excessu tertio, & siccam secundi fine constituunt. MALA invaluit consuetudo apud impudicas mulieres, ut hujus seminis in pulverem ttiti dimidiam drachmam ex vino, aut alia quae magis arridet matcria, praebcant: miser qui eum hausit, diu velut mente alienatus rcmanet, aut ridens, aut ejulans, aut dormiens,pl rumque etiam alteri colloquens & respondens, ut interdum etiam san1 mente praeditum esse credas, tametsi mentis non sit compos, neque eum agnoscat, cum quo sermones confert, & eolloquii habiti plane sit immemor, postquam ad se rediit. Sunt vero nonnullae adeo exercitatae in hoc medicamento exhibendo, idque sic temperare norunt, ut ad certas, easque quot velint horas, quibus id propinant, mentem adimant. M ulta sane Mus rei exempla, quae vel ego ipse vidi, vel ab aliis audivi, huc adducere possem, sed cum ad rem nihil raciant, praetermittenda esse duxi: illud stilum acidam, neminem, qui simile sit m psi Dset, necatum unquam comperasse.tametsi nonnullos conspexerim per aliquot dies perturbatos ferri, quod forte acciderat Ob immodicam quantitatem exhibitam: quae si fuerit nimia, interimit. nam hoc semen perniciosa qualitate non caret, licet gentiles ad provocandas utinas cum pipere M soliis Betele id exhibete .leant, & perutile esse dicant. Ego vero
308쪽
nunquam observavi, nec experiri volui, cum alia medicamenta ad eam rem utilia non
PORRd si ad eorum, qui hoc semen hauserunt, curam evocentur Hispani medici, medicamenta vomitum cientia exhibent, ut, quidquid in ventriculo haesit, reiiciant; acres
deinde clysteres iniiciunt ad evacuandum, sortesque ligaturas adhibent ad divertendum, tum etiam cucurbitulas adponunt, & venam secant. Gentiles vero medici & Christiani indigenae cum a cucurbitulis & venae sectione abhorreant,nihil aliud quam vomit una provocant, fortesque ligaturas & fricationes adhibenti quae si non sussiciant, balnea ex aqua calida praestribunt ad eliciendum sudorem : porro a vomitu vinum propinant, cui piper Meinamomum admiscent; in cibis vero audaciores sunt Hispanis: namque evacuata materia gallinas edendas praebent, & vinum dulce aut passum exhibent. R A DI C a s Datura drachma ex vino pota χmnum profundum inducit, in quo varia insemnia, & mirae rerum facies obversantur. SEMINE vero per noctem in aceto macerato, deinde exacte trito , utiliter illinuntur herpetes miliares le erysipelata serpentia: nam brevi sanantur. R g Li ou A duo genera facie & fructu se periori fere resipondent, sed flores colore va- i t. i it. tiant: etenim secundi flores, licet forma priori sint similes, colore tamen flavo sunt ,& si isscriptio. eundum pediculum nonnihil rubent: tertii flores hyoscyami floribus magis vicini sunt. Ceteriim neutro ex postremis duobus utuntur, nisi ad necem inserendam. Nihilominus
tamen Brachmenes medici ex secundi semine suod floribus est flavid catapotia faciunt, granorum pineris magnitudine, magnae sano emcaciae ad sstenda alvi profluvia, quibus adjuncta sit febris ardens; atque etiam in dysenteriis: Fiunt vero hunc in modu catapotia. hi seminis secundi generis drachmam unam, piperis nigri & longi, sin dati albi, a tineat radicum BVa adfertur ea ex Bengala & Patan ne montibus' foliorum Bangue, singulo. rum dimidiam drachmam: omnia ista diligenter cum aqua terunt in marmore, quo pictores suos colores terere solenti deinde catapotia efformant, E quibus cxhibent quantum
ME A est cum aliis plerisque opinio, ut nucem Methel lam Stramoniae fructum esse credam, qui per omnia similis est fructui Daturae: atque si nonnihil ab co dissert, id loco- .nstramiuarum varietati adscribendum censeo. νηθα.
eatim est cum Tarcorum,qui Constantinanti riνM36Tatuisla, cuim um ita peraua familiaris est. Nec abludere ab ea νnlatur irad Dromontagmin, cuiruseismen o Emponte ex Ser Archiducu in anus aula Viennam Aussita primhm d latum Nobiusin matronumno M. D. xx rati communicatum , sequente anno in mulierum furiis nasum est. Itius binorum atque uenim non incommoti harisferri pose exiissimari. l .
Est autem vulgari Stramenia langὸ maimiaque humaram avitudinem non meo aquei,sed etiam plerumque saporetti crassos habet caules, Gnnunquam brachiatis, ures, dilatius virentes, multis su praditos , ad quas nountstr ampla o virid afolia, maiora quam in vulgari Mussi laciniata. uti
μὲ in nonnullis atri pluissure siris generibus, praesertim eo quod ν usto Pedem ansierisam appellor, sed ampliora rores in alis singulares, vastaris turibis forma ct colare quitim fiamiles, sed minores, ct serὶ iisHori: qui excusis sevcredant
capita, non orbisulata, ut in vulgari, sed silmulascula. νε--ν nucem Iuglandem cκmsiuo opermento aquantis ἐθρο tuor Aiacis secundum longitudinem quodammodo diris, fr-muque acuisu med. lingis, mad. Meribvi munita, qaa permaturitatem a summa in quaruor partei tibiscunt. θ eaonas cedatis ostendant, simine initio rufescente, deinde nigro, planiuscuis, νιν Iaso plens, que uile a renis existitati tonautem palpa laberet ut in vulgari, sed illo etiam tmnm est.
Tata planta graviter stirat, o Spatuli forti a fra vidis
vulgo credua, o rem amulatur. Horet assate semen autumno maturescit. Aa Ituran
309쪽
AN civ E ilmile setὰ est Cannabi, cujus Dioscoriis lib. 3. meminiti Caulem liabeti l ' ' quinque palmorum longitudine,quadrangulum, colore dilutius virente, fractua contumacem, nec adeo concavum ut cannabinus caulis, cujus cortex non mimis
quam illius in fila diduci potest: folia cannabina sit perne virentia, inferne incana lanugine pubescentia, gustu terreuri & insipido: semen cannabino minus, neque adeo candidum.1 Milit , Iutii semine & foliis vescuntur, elim ut validiores in re venerea fiant, tum ad excitandam cibi appetentiam. Cinysii . FIT ex hoc Bangue compositio vulgaris admodum usus in iis regionibus, ad varios es.sectus: etenim magnates de militiae praefecti, ut laborum obliti securius deliberius dot-M iam. miant, seminis & foliorum in pulverem redactorum, quantum videtur, sumunt, illique μ. addunt Arecam sive avellanam Indicam viridem, Zc opii nonnihil pro arbitrio: omnia saccham excepta devorant: si vero in somno varias rerum species sibi obversiari cupiunt, addunt selectissimam Camphoram, Caryophyllos, Nucem moscharam de Macis: si vero hilares esse volunt & faceti,&praesertim in venerem procliviores, ambaro & nroscho additis sacclinis excipiunt, de electarium faciunt. M vh Tt mihi affirmarunt, livius semen & solia ad libidinem ciendam mirae esse efficaciae: unde colligere licet, nihil assinitatis habere cum Cannabi, licet illi admodum similis sit:quandoquidem,auctore Dioscoride loco supra dicto, Cannabis calida Sisicca est, de genituram exstinguit. DI C IT v R. .cabibus bisui Persis, Decan, & plurimarum aliartim regionum incolis Metiui Turcis Asamb.
C A p v T L v. nisi vivi ON NULLIS Asia locis planta quaedam invenitur, vulgo nuncupata, an-ῆι-να circumforaneis illis, maei appellatis, Herba amoris, ab Arabibus & Turcis Salue, M
ου. Misis EX IG VAM liabet radicem, e qua supra terram exiliunt octo tam uti duos digitos Ionagi, foliis utrinque in ordinem digestis & inter se respondentibus onusti, quae plurimum ad accedunt, nec dissimilia sunt foliis prioris polypodii, cujus iconem L cuna exhibet lib. q. cap. 187. sed longe tenuiora, Se utrinque laevia, Ze grata viriditate Ε hissuta. oculos pascentia,uti Tamat indorum solia: ὀ medio radicis capite exiliunt pedunculi nam caule caretu quatuor, singuli suum fiorem sustinentes flavum, aspectu pulcherrimum, munoribus Caryophyllcis sinitIem, sed sine odore. Natalo. N A s c i T v κ calidis Ze humidis Iocis.
o. ADEO mira est hujus tantulae natura, ut eam humana ratio assequi nequeat. Nam cum maxime viret, gratistimatiue est aspectu, siquis illam apprehendere cupiat, ilico folia contrahit, atque sub tenues ramulos recondit , si vero apprehendat, subito adeo marcida conspicitur, ut exsiccari putet: sed quod majore admiratione dignum est, si manum retrahat, lico suum nitorem recuperat, & toties marce sicit aut revirescit, quoties comprehen ditur , aut manus ab ea retrahitur.
M i HI autem relatum est, Philosophum quendam in Mahabar, dum nimis curiosalirius plantae naturam observare cupit, amentem esse redditum. Plantam ego conspexi, eamque cum suo cespite, ipiam minimε contingens,erui,& in hortum quendam transtuli, ubi permansit. at fatuum minimὶ vidi. allain. INTER ROC ATI a me nonnulli indigenae medici, an aliquas hujus plantae facultates perspectas haberent, illamque in usum medicum adhiberent, affirmarunt utilem esse ast Virgines corruptas in integrum si eredere fueΗὶ restituendas, & ad reconciliandum amorem mirae esse efficaciae. Gentilis medicus & pro ea legione satis doctus, cum adeo cupidum cognoscendi hujus herbae facultates conspiceret, ait, unam sic edocturum ad compertam & certam, ut cervicem pro pignore deponeret, nisi sic se habere comperirem. Nempe m illi cujuspiam mulieris, qualiscunque etiam status, nomen modo indicarem,so
310쪽
AROMATUM LIBER effecturum ut illa in omnibus mihi obsequeretur, dummodo ex ipsius praescripto herba uteret. Sed conditionem respui in re tam illicitae Nihil igitur aliud post diligentem inquisitionem de hac planta intelligere potui , quis apud Gentiles, praesertim vero Brachmenes Canarinos S Iogues in magna aestimatione esse. Qvo DAM die mihi accidit plantas conquirenti non procul a flumine Mangate, iit Gentilem quendam humi sedentem & verba quaedam obmurmurantem, tanquam oraret, sorte consipicerem; quem cum compellassem, nihil respondit, sed meo interpreti, quem comitem duxeram, manu dumtaxat lunuit: is hominem intelligens, celeriter sese inde proripuit, meque secedere jussit, inquiens Gentilem illum incantatorem esse cujusdam illius regionis Capitanei quem Cumas appellant, & istic sortes iacere supra Horbam vivam i id fieri selere repurgato prius circa ipsam plantam selo ad hominis longitudinem,
recitarique quaedam concepta verba, &exspe stiri primam avem aut rem animatam quae istam plantam praetergrederetur dum verba obmurmuraret, cupis sanguine si comprehendi posset perluenda edet; sin minus, alterius ejusdem speciei, idque cum multis ceremoniis, quas praetermitto cum indignae sint ut scriptis mandentur. Conspexi deinde istam plantam siccam inter supellcctilem mulietis prostitutae pudicitiae.
ALi A planta invenitur in quibusdam hortis quinque palmorum longitudinis,uici.
nis arbustis aut parietibus incumbens, tenui caule, eleganti viriditate praedito, nec admodum rotundo, per intervalla exiguis & pungentibus spinis obsito, soliis superioribus haud absimilibus, filicisseminae soliis minoribus. GAvo ετ humidis S petrosis r& Herba in s. nuncupatur, quoniam manu admota senescit & marcescit,manu uero remota pristinam viriditatem recipit, sed non adeo celeriter uti prior.
NATvR AM habet plurimum ab Arbore tie occidente senescit & siccatur quodammmdo, sic ut contabuisse videatur: oriente vero Sole v orem denuo recipit , quantoque Sol magis crvet, eo magis vitet, totoque die folia ad Solem convertit. 6 D ο κ E & sepore est Glycyrrhim: vulg&que ab indigenis folia manduntur adversius tussim, ad pectus repurgandum, M vocem clariorem ei sciendam: renu etiam doloribus utilis esse censetur, & reccntia vulnera glutinare.