장음표시 사용
361쪽
sib. . lictu digna adfert. salvia autem hanem θ descripsisnem in mea Plamarum Ilimria dedi. SED ct Gomoa Histortageneralis cap.7 I. ali pro cia S. Martia date1 describit,si Dprvmodam de Yueacam nolito auctore refert. Yura, imi uir, qaa in Cub AE. Η 'ti, se resiquis insulis nagitur, per cissa esis crati edatur: is hac νιν, ρ .mtia salabris. inrta, asis, esiisque pestatutum, o quacκηqui tanam modo parataPraia est saporis. RadueseruH.M. s. ne: digerant arcertaberie terra tumuis deinde ipsim Nucaκus, qui solidi. crasia, tosi cinnei e colorusum. palinisum modo prociduntur,ct Mali in Anululum aluua recondantur, ut rimitia pars supra terrae ext/ι : ubi compreh/nderant, cubitali altitudine excre cunt ista habent viridia, sanabinu similia: summa νero tellure . in radis a Galeiana napis similes conpertuntur. Operosa est se satio ct cultura. attamen certa, quo squidem fractis iace coUIlit. Annuastatio masMitatem consequium: prauamior tamen redditars biennissis terra uteri.
Toxo Continentis tractu in quo Nata, Carthago, 3c etiam in Novo regno, magnus est usus Pipetis cujustiam oblongi, quod majori acrimonia praeditum est Orientali, magisque aromaticum,& jucundiore odoresipitat, quam Axi seu Capsicum, quinetiam praesertur Piperi nigro, com saporis, tum suavitatis causa. ALTAE cujustiam plantae fructus est oblongus, crassitudine quidem laniculi, at dimidii pedis longitudine constans velis uti multis granulis, circa pediculum oblongum continuo & conjuncto ordine dispositis seminis plantaginis modo; quibus ademptis, pediculus nudus conspicitur. Recens vitidis est, Elematurescit&nigrescit. Calidum est tertio gradu.NEc praetermittendum est Piper ex Indiis nostris missum, quandoquidem ntiis modδin medicum usum receptum est, sed planta est excellentissima, & toti Hispaniae notissima: nam nullus est hortus, in quo non seratur ob fructus pulchritudinem. Vidi aliquando in hac urbe plantam ad arboris altitudinem excrescentem. CAPSI CVM. CAPsICIM BRasi MAMM
362쪽
s IM PLI C. M E D I C. H is T. 3 ipotio est viridi, o mo lati solio simili, flore albo, ex quo pullulat fructus diversae
sermae, oblongus, rotundus, Melo peponis forma, aut ccrasiorum, sed immaturus viridis est, maturus veto colore rubro gratissimo. PARTICvLATIM concisum, & jusculo maceratum, meliorem saporem eduliis conciliat, ouam Piper vulgarc: ideoquc ejus usus est in omnibus in quibus aromata ex Malu eis insulis N Calecutio delata corianaen dantur; in eo stilum diflcrcns, quod illa multis auateis emuntur, hoc sola satione adquiritur: nam in una planta colliguntur aromata in totius anni usum, minore disipendio, & majore commodo. FL Aetus discutit, utile pectori & perfrictionibus, calefacitque&roborat partes inter. Dcultatri. nati Caliditatis&siccitatis in quarto scre gradu particeps. Me,stu P- Americii patiuu o emissimὶ colitur ipsa Cassessa abhmatinis . tum a
mari sicque is asa esse iste luebam.
PERLAet A sunt ad mecum alia uot aliis plantis ex Hi sipania Nova, semina e u amplantae Cmadiri istic vocatae, ia est, Hord colum, a similitudine quam cum nostro Ois ..hordeo habet in spica & vaginulis, quibus semen includitur, sed minus eo, lini semi ne neutiquam majus, & longe aliis facultatibus praeditum. Etenim nunquam auditum bilis. est plantam aliquam adeo urente &caustica vi pzEditam ; sic, ut ubi cauterium necessarium est in gangraenis, & putridis impurisque ulceribus, eosdem praebeat effectus, quos non modo iublimatum,sed ignis elum praestare posset: etenim VCrmes in ulceribus necat, putridaque ulcera expurgat pulvis ejus sensim iis inspersius, majore minore ve quantitate, pro ulceris magnitudine, adhibitis praeservativis, quae in hujusimodi remediis usurpatiso lent. Itaque, cum nus facultates infringere volunt, pulverem stillatilio rosarum aut plantaginis liquore excipiunt, linumque aut et lychnium eo intinctum ulceribus S gang iis imponunt: deinde sarcotica medicamenta adhibentur, pro cheirurgi docti & expetii judicio. EADEM ratione usurpatur in animalium malignis ulceribus, quibus plerumque in festantur. CALIDv Mest hoc semen in quarto gradu, eoque etiam amplius, si plures agnosce rentur grad .
Miτeti et nobis Quito provincia Pertiana Sulphur vivum praestantissimum, ut vi-sabhistrum transucidum, colore auri purissimi, cujus fragmentum pusillum lucernae admotum, odorem maximum tulphuris ejaculatur fumo viridi permistum sed . antequam incendatur, nullum Sulphuris odorem praebeti Eruitur istic ex veni , proximis aurifodinis: itaque non sine causa Chymistae aiunt Argentum vivum auri esse materiam, sulphur vero formam. 1 H v I v s pulvis vino ditatutus, de per aliquot dies faciei vespere illitus spurgato prius corpore) inflammationes curat. Scabiem tollit, misceo oleo mixtus. Dranmae pondem cum ovi luteo sumptus, coli doloribus, nephritidi, nervorumque contractionibus Ε x Nicaragua aliud Sulphuris genus advehitur coloris cineret, densum, minime trans in Ni PMens, nihilque cum alio commune habens praeter odorem. .
363쪽
T o si Li s ille qui Piper longum mihi dedit jam antὰ descriptum, filium habuit,
e cujus iaciem erysipelas occupaverat. accersitus, venam secare,&lineos pannos '' L rosaeea&solani aquis madentes faciei imponi jussi. Illico pater: Quod ad sangui. nis missionem attinet,recte quidem, nam puer sanguine abundat. Faciei autem aliud medicamentum illinam. Persiana porro Cartagine attulerat placentam quandam foris nigram, intus luteam, &adhuc humidam, tametsi per bis mille sere milliaria allata esset. Rus pauxillum me praesente dissolvit aquae rosaceae stillatitio liquore, te eo faelem filii illi vit: postridie rosaceo liquore tepido faciem illius abluit: quae adeo integra &sana redditae est, atque si erysipelate non laborasset. CONFECTAM vero reserebat hanc placentam e lumbricis, quos Indi terra eximentes, Mayes soliis pascunt, deinde jam pingues fictili coquunt, eos despumandor colatos rursus decoquunt, donec ad unguenti consistentiam aut etiam densiorum reduxerint.
A D cujusdam fluminis in Peru ripas nascitur arbor ab Incolis Pacat appellata, illa: cujus cortex rheumati simis confert, multo minor. L H v i v s ligni usti cineribus cum sapone mixtis,Americani ad tollendos vel se dissimos lichenes in capite natos, vel Icliquas corporis partes occupantes, utuntur: sed de vetustas cicatrices emaculare dicitur. Fragmentum istius ligni accepi, cujus facultates experiemur.
IAMD. Πι- X portu S. Helenae, qui est in provincia Florida, adseruntur radices quaedam praeco Hae longae, sed nodosae admodum, pollicati crassitudine, foris nigrae, intiis albae, saporoa aromatico, Galangae fere simili. Resectis his nodis & perfbratis, fiunt sphaerulae recitandis ad numerum precibus idoneae, quas milites Hispani& Indi de collo suspendentes, multum illis tribuunt. Hi siccati rugantur, durique & quasi cornei fiunt. Planta ramos suos per terram dissiindit, foliaque ampla & viridia admodum proseri. alti. NAscI TvR locis humidis, sicca initio, calida in fine secundi gradus existimatur. --.ι HAS radices Indi lapidibus conterunt, totique corpori sibi inducunt balneaturi, quoniam cutim constringunt, de membra, ut inquiunt, mo grato odore roborant. IL LI v s pulvis ex vino haustus, in ventriculi doloribus,urinae difficultatibus de neph itide commendatur. M obiam puniatiscriptiuae Osacal bis isti, at CP rigmaeasiquat referri puerit.
Mi s s v s est ex Peru fructus sub terra nastens, pulcher admodum aspectu, qui radice caret, S nullam plantam profert, nec ab ulla planta producitur, sed sub ter. radumtaxat gignitur tuberum instar : dimidii digiti magnitudinem aequans, rotundus, & -bre elaboratus, spadices coloris, nucleum in se continens, strepitum, dum movetur fructus siccus, facientem, amygdalae similem, susto cortice, intus album,&in duas partes divisum, veluti amygdala. Grati saporis est, dc avellanam gustu resert. N v s V A M per universam Americam inveniri dicitur, praeterquam apud flumen arassion et recens & resiccatus editur, torreti autem praestat: adponitur secundis mensis bellariorum loco, quoniam ventriculum valde exsiccat & roborat: sed si liberalius edatur, capitis gravedinem senerat. Magno
364쪽
s I M p L IC. M E 6 I C. HIs'. 34s Magno aestimam eum Americani Hi siparii, nec immerito: nam eos qui ad me mittebamur degustans, grati saporis esse deprehendebam.
Miss A nobis est ex Hispania Nova plantula quaedam candicans s sed sine radice)Indis GMMane nuncupata, nostro polio montano haud absimilis, sed inodora: Gaarai e. quae an florem aut semen proserat, ignoro. AD haemo rhoides commendatur hac ratione usurpata: Eius plantae decocto ex vino si calor absis alioqui ex aqua, haemorrhoides abluuntur, deinde blande siccantur, postmodum ejusdem plantae pulvere insperguntur. DOLOR es ex frigore M ilatibus ortos, in quacunque corporis parte sedat, si locus res na prius inunctus, tenuissimo hujus pulvere insipergatur, & pannus lineus superimponatur: nam ilico adhaerebit Cerati modo, nec iude amovebitur, nisi dolore mitigato. Ei v s pulvis levibus vulneribus impositus, praesertim inguinum, ea mundat, & ad cicatricem perducit.
Ex Hispania ficus arbores in Peruanas provincias delatae sunt, ubi ad eis seIiciter er
verunt, ut nunc maxima istic illarum sit copia, quae plurimos eosdemque optimos fluctus gestant. P o R R d in eodem regno insecta quaedam reperiunt ut 'araneae appellata,eo quia,ubL Amra P cumque fuerint, sua retia texant Hispanicarum aranearum modin Magna sunt ea insecta, malum aureum amplitudine aequantia, adeo virulenta ut eorum ictus jugulent, nisi essi caci remedio succurratur: nam si diutius disseratur,x subeat virus ad cor,praesens mors consequitur, nec ulla remedia orosunt: mirant autem in ficu utilitatem experti sunt, si, quotquot icti fuerint, statim acleam coniugiant,&lac ex ficus soliis manans, bis aut ter in rillori vulnus instillent: nam venenum ex ictu in vulnere relictum omnino extinguitus, tollunturque dolores & symptomata succedentia, selo vulnere reli sto;quod cum sit exiguum, facile curatur: diu tamen apertum conservare solent. Atque ut praesens semper adesset
v x pinea celeberrimus est totius Indiae fructus cum apud ipses Indos, tuni apud , sia
Hispanos. Pineae vero nucis nomenclaturam sibi ad seivit, ob eas notas quas cum pti,i . nostratibus pineis nucibus similes habet: nam lieet laevis sit, vestigia tamen per iuniversum corpus sparsa habet instar pineae nucis r sorma est ejus genetis cyphi quem vulgo imperialem vocant, laxiore ventre dc angustiore ore, ex quo surculi seu germina nascunt ut, quae soliolum vicem praebent, de fructum aspectu pulchriorem reddunt: terrae committuntur haec germina, atque cx iis nascuntur stirpes, pineas nuces ferentes, qua tamen singulae unicum duntaxat fructum in fastigio gestant, viridis eoioris primum,deinde Per maturitatem, aurei, pulpa interiore alba, & fibrosa, atque in ore liquescente, gratissimi saporis, numerosis tamen seminibus fuscis per totam pulpam sparsis, quae reiici oportet dum fiuctus editurm odor ejus mali Persei quod a cotoneo malo cognomen sumpsit, adeo validus,ut unicus ejus fructui tot uni cubiculum, in quo repositus,suo odore replere qu ad
365쪽
STOMAC Mo utilis esse censetur, item cor roborare, languentem appetentiam excitate. Vulgaris est per universiam Indiam, & magnae apud incolas existimationis: editur prima mensa, & in pomeridiano aestu; nam frigidus esse perhibetur. Si ecus ad me perlatus est & conditus: siccus, ut illius sormam contemplarer, duntaxat utilis fuit: at conditum grati saporis deprehendi,tametsi asperiusculum: immaturum,dum condiretur, suisse arbitror.
H v s e fructum laevisiter tisiri ι Oubdas sub Ialama nomim, cum bissoriam ex nonru in cap. p. sicandiarentatum Hri notis pete.
E Continente etiam pertulerunt semen fructus illius adeo apud Indos &Hispanos
celebrati, quem appellant.' A R B o R est mediocris magnitudinis, ramis sparsis solio laurino, flore candido, aut eae mali floribus simili, aliquanto tamen maiore, odorato: facile nascitur, quocunque loco seratur, adeoque luxuriat& serpit, ut in terrae vitiorum num cro habeatur, nam plurimorum agrorum gramen, quod depasturi essent greges, corrumpit nimio, uti rubi, implexu istucius nostris malis similis est, corum magnitudine quae ab Hispanis Camuelvi vocantur, viridis initio, de per maturitatem aureus, pulpa interiore alba, interdum etiam rosea: divisus quatuor concamerationes aut vascula habere conspicitur, in quibus semina re in conduntur, me spilorum seminibus similia, durissima, colore fusco,omnino ossea, medulis Iae & saporis expertia. Fructus edi siolet, prius dempto cortice: palato gratus est, sanus de facilis concoctionis ruitidis in alvi profluviis utilis est, nam valde adstringit: praematurus alvum solvit: at ira dius, hoc est, neque immaturus neque praematurus, si assetur, valentibus de aegris confert; nam ea ratione paratus, lanior est, gratiorisque saporis: praestantior autem is est quem domestica&cultae arbores serunt. Foliorum decocto Indi utiliter tumentia crura lavant, eodem lienis obsit uilliones tolluntur.
Fructus stigidus este videtur: propterea febricitantibus assatus datur. Vulgaris es per universam Indiam.
CA p s v L A mihi missa fuit subere contexta, plena siphaerulis valde rotundis & nigris
atque splendentibus, sicut ex ebeno confectae viderentur. Eae vcro constabant ex fructu in pumila arbore nascente magis contorta quam recta, Vcluti Ruscus, cuius folia silici sunt limilia. Ferunt ii frutices rotundum fructum nucis magnitudine, iciata quadam pulpa tectum: qua sublata, relinquitur sphaera quaedam maxime rotunda, coloris nigri, adeo aura, ut nisi malleo aut alia quapiam re solida & dura confringi queat. SA po N i s vicem praebent hi fructius, quoniam si binis aut ternis cum calida aqua vestes eluantur, multo nitidiores redduntur, quam si saponis librali pondere elotae for nit plurimam etenim spumam excitant, eosdemquecstectus praebent quos se , paulatim li- ciuescentes, donec selae sphaerulae supersint,quae ossiculum sunt huius fructus: perforant ut oeinde hae sphaerialae,fiuntque ex iis coronae adnumerandas preces idoneae adeo clegantes, ut ex ebeno confectas diuas, tum diutini usus, quoniam difficulter confringuntur. Est ver5 is studius adeo amarus, ut nulla quadrupes aut avis eum degustet. Aliquot ex iis terrae creditae, mihi natae sunt, solia gestantes admodum elegantia & vir, dia, parvulas adhuc plantas fructum suo tempore prolaturas cxistimo.
366쪽
' LL AT v s mihi ex continenti herbae fructus est, quae in Per uanis montibus , ubi c triarim sponte nascitur, Grantain appellatur, quod nomen illi imposuerunt Hispani ob similitudinem quam cum nostris malis granatis habet: nam Musidem fere est amplitudinis, atque etiam coloris, quando maturus est, nisi quod corona careat, in eo resecato, si agitetur, strepitum edit semen intus occlusium, pyri semini simile, aliquanto majus, tuberculis quibuidam eleganter claboratum, & aspectu )ucundum: pulpa candida est, & sa poris cxPcrs. PL ANT A hunc fructum serens Hederae similis est, eodemque modo repit &scandit, quocunque loco ponatur. Elegans est cum fructu Onusta conspicitur, propter ejus amplitudinem: florem habet albae rosae per similem, in cujus soliis aliquae veluti passionis Christi figurae desineatae conspiciuntur, quasniagna diligentia istic pictas existimes; eam ob causam elegantissimus est flos: fructus ipse sunt granatula ibam dicta, quae matura acidulo liquore abundant, & semine plena sunt: aperiuntur ut ova, & liquor ille cum magna voluptates bibetur ab Indis& ab Hispanis: nec, ctiamsi multos sorbeas, ullam ventriculi gravedinem, sed poti Js alvum emollitam senties. Herba rara est, quae duntaxat uno in loco invenitur. Fructus temperatus esse videtur, de aliquantulum humidus.
V τ hujus plantae miram sormam consipicerem, ad me perlata est. Ea veto est Carduus quidam ' cerei funalis magnitudine, octo angulis constans,
de cerei modo striatus. Pe Mam. FacvLTATEM habet vulnera curandii quoniam recens tritus, ad vulneribus imp situs, ea curat, nullo adhibito alio medicamento: qua profecto ratione mihi perutilis fuit; cum me ex ejus spinis una pupugisset, quas validas & acus modo pungentes habet. Planta videtur peregrina.
IN si c Ni s est haec planta: & licet jam mihi sit missum illius semen; aliquot tamen an- uniasis '. ni sunt, quod herbam apud nos aluerimus. . . . 'PL A NT A in extremae magnitudinis, nam duabus lanceis altiorem eam vidi: nec mimis admiratione dignus est ejus flos, quandoquidem magnitudine de elegantia res vos quos unquam viderim flores superat: nam lance amplior est. variisque in medio coloribus .... est insignitus: perticis opus habet quae eam sustineam dum trescit, alioqui eaduca est: dessimen melope num semina reseri, pauloque majus est: perpetuo ad ialem sese obvertit hic
367쪽
hic flos, eamque obeauam ab ipso nomen adquisivit: multi tamen alii flores atque plantae
Soli se etiam obvertunt. Hortos exornare mihi videtur.
Frusio2-- EM E N ex Perudelitu ira terrae commisi, ut floris ejus elegantiam potius conspice- rem, quam quod ulla medica facultate piaretitus sic xivit,insiri IPSA planta duos circiter palmos assutgit, ramis fetiis, quos ambiunt rotunda tenuia solia,valde virentiar flores in summis ramis nascuntur aureo adnaodum colore fui gentes, quinque soliis constantes,in quorum singulis sanguinea S maxime rutilans macula impressa est, oblongo cucullo extremos stores occupante,& longe prominente. Elcgans est flos, ad pensiles hortos exornandos aptissimus: nam S: semine S surculis facilinae nascitur. Gustatus eodem sapore & odox quo nasturtium esse deprehenditur: insigniter calidus est.
HERsAM habeo ex Peru allatam Nasturtium appellatam, eriguam, soliaque ii
bentem rotunda, Lenticulae foliis paullo majora. Hv I v s tritae succus recentibus vulneribu sinstillatus, ipsaque herba superisD: μ- posita, ea curat,6 ad cicatricem perducit,haud secus quam Tabacum. Nasturtii est sapinre, M valde calidae temperaturae esse videtur.
368쪽
LAcetv c A silvestris vocata, cujus folia Lactucae soliis fiant similia, ex atro virentia. L istis ex Petu mittebatur, cujus latiorum decoctum diutius in ore, qua parte dentes do- 'um lent, retentum, dentium dolorem tollit. Idem praestat foliorum succus dentium cavis instillatus, herba trita superimposita. Sapore admodum amaro est: calidiorem existimo quam in primo gradu.
P A v x v L V M cujusdam plantae mihi misitam suit, cujus se am, qudd ob siccitatem
omnino confracta & comminuta esset, observare non potui. HANc scribebant miram habere facultatem in rupturis puerorum & adultorum
Ea utebatur Indus quidam recenti contusa & rupturae imposita, adhibito deinde miro quodam ligaturae genere, quoniam etiam sine braccis non mimis firmiter ligati incedunt, 'quam si braccati essent,ut mihi retulit quidam qui simili morbo liberatus erat rius plantae&ligaturae usu. Talem ligaturam si adeo firma sit ut ille reserebat) solam sussice te pota existimo, nulla herba aliavere imposita: quoniam hic quendam Cordubensem consipexi, qui omnes herniois siola ligatura curabat, nullis adhibitis braccis: quod verissimum
hie adhuc vivunt qui ab eo curati suere. M . i. al
C A P v x xx XII i Sc Ripsi et mihi nobilis ille vir ex Peru secundum flumina ἡ montibus eorum regno. v M γε-rum delabentia plurimam verbenam crescere, illi quae in Hispania nascitur similem, perpetuo virentem, qua Indi in multis morbis curandis utunt ut, praesertim adversus omnis generis vencna, dc in his qui in cibis toxicum aut simile aliquid hauserunt. No B L I s quaedam matrona ex Peru rediens mihi asseruit, se multis annis aegram sui Dcumque plurimorum medicorum opera usa fuisset, Indum tandem quendam accessi L. se, qui in plantarum scientia celebris habebatur,quique inter Indos medicum agebat; verisbenaessiccum depuratum illi propinasse, cujus usu post paucos dies lumbricum eo ecisset colubrum ipsa nuncupabat) hirmitum, pede longiorem, crassum, cauda bifida , deinde omnino convaluisset: Ipsam porro Nobili cuidam viro in Peru, qui continuὸ aegrotabat, singulis diebus mane eundem succum caccharo permistum sumeret, persuasisse sita enim ipsa hauserat ob amaritudinem) illum deinde plurimos lumbricos roccisse, longos, tenues, atque inter ceteros, unum albi cinguli instar longissimum, &tum demum integram valetudinem recepisse. Id postea consilium plurimis aliis qui male assecti erant,& lumbricos habere suspicio erat, dedit, qui omnes sumto Verbenae succo, multas ventris tineas eiecerunt, & fanati sunt. Illud remedium adeo certum affirmabat, ut unum e suis semulis ostenderet, qui ob morbi gravitatem philtrum aut medicata pocula hausisse diceretur,quique epoto vexbenae succo, vomitu multa variis coloribus distincta ex ventriculo rejecisset,quae medicata pha Inaca esse asserebant, deinde convaluisse. v o D vero ad incantationes & medicata pocula attinet,quod ego vidi, hic subiiciam Ioannis de Quintana duenas, primarii civis famulus, vomitu rejecit, me praesente, magnum tenuium & spadiceorum capillorum' glomum, adservabatque in papyro involutos plures alios quos binis horis ante evomuerat: quibus rejectis, nulla amplius molestia torquebatur, nisi ea quam vehemens vomitus induxerat. Ioannes Langius Medicus Germanus, vir doctissimus, refert mulierem se vidisse pluri- .mum de ventriculi dolore conquerentem, rejectis multis vitri & murrhinorum vaserum fragmentis, atque piscium spinis, sanitatem esse adsequutam.
Aliud simile exemplum refert Beniventus libro de Morbis mirandis. Sed quod majorem mihi admirationem parit,esi: Agricolam, gravissimis ventris doloribus inlictum,cum
369쪽
NICO LAI MONARDInullis medicamentis mitigari dolor posset, sibi culi roguttu Vraecidisse: cjus deinde cait i.
ver cum secuissent &aperuissent, inventam in ventre fuissse magnam similium capilla. rum, quales supcriorem Vomitu reiecisse dixi, quantitatem, & ferrea fragmenta. H A s ego res daemonis praestigiis tribuo: nam ad naturalium ciassem rcferri minime possunt.
Herba mortem aut evitam in morbisp an mans.
I iam' a NNO M. o. LX tr. Comite de Nicva in Peru commorante, in ejus famillia nauser iniis illi in siet viens maritum tribuit gravi morbo decumi 'ntem cujus causar 'μ- α α ipsini admodum tristem Indus quidam primarius conspiceret, in icta PVis an scire cuperci, utrum ex eo morbo periturus esset, an superstes futurus maritus, herbae ramum se illi missurum, quem in mariti sinistra manu poneret, eamque deinde diutius comprimeret: nam si superstes futurus esset, quam diu eam lierbam manu teneret, alais crem & laetum; sin moriturus, maestum & anxium sero. Missunt ab Indo ramum marito in m num dat, comprimorequc 1ubet: sedilico tanta maestitia & anxietas ipsium oppressit, ut illa, metuens ne subito cxtingueretur, ramum cx manu tollerct de abiiccret: is )cinde paucos post dies extimstus est. Cupi ENTI milhi an ista vera essent perscrutari, nobilis quidam, qui multis annis in Peruvixerat, certum esse affirmabat,&usitatum apud Indos in aegritudinibus id facere: quod sane magnam admirationem mihi attulit. M i s s. item sunt ad me aliquot aliae plantae, sine nomine, quarum unius ex aqua d coctum calide sumptum, pectoris vitiis amitio est. ALTER A, partus mortuos, secundasque morantcs trahit; cujus rei magnam experientiam habent Indi. T L RTi A M, si scum maxime viget in quispiam colligero volens dumtaxat contingat, illico si accescit de procumbit. v A R T A per solum dissusa est 3c expansa: si quis tamen eam attingat, statim conta hitur; ut brassica Murcianae HELLEno Rus item niger Hispanico similis, oc iisdem facultatibus praeditus. M vLTA praeterea alia medicamenta in Indiis nostris Occidental ibus inveniuntur, insignibus facultatibus praedira, quaecum tempore ut iis uti possimus) innote sicent : ut exeonam, quae hactenus allata fuerunt, utilitatibus colligcre licet, quandoquidem infiniti morbi, qui alioqui incurabiles videbantur, horum usu curati sunt. Qv omnia meae diligentiae accepta serre oportet, & huic incae historiae, quae per universum orbem admodum celebris scit, ob medicamentorum, quae in ea commentur,d scriptionem. E T ut omnes intelligant quὶm utilis meus hic liber suerit, subiicere hie libet Epistolam ad me scriptam ex Persiana usque regione, a nobili quodam viro, ante duos menses: et enim ex eorum quae in illa descripsi lectione, inventi sunt in Peria lapides Metaates, Oriem talibus haud inferiores viribus: de quibus, peca: liari capite egimus. Dabimus autem quenti epistolae locum cap. Lxxv. cui bina alia capita subiiciemus.
370쪽
insola ad D. Nicolaum Monardum
NON dubium est Clarissime Doctor,quin novuni videbitur, me virum illiteratum;
semperque militiam in his regionibus secutum, ad te s eri re de iis quae ad facultatem vestram pertinent. verum animi mei erga eruditos viros propensio sinquorum numero te cenico, cum ex libri rui lectione,quem de Medicamentis in his regionibus nascentibus eorumque facultatibus evulgasti, tum ob laudem quam eo libro hie consecutus esὶ fecit ut etiam ignotus has ad te dederim. Etenim satis commendare non possim utilitatem quam hic attulit tuus iste liber, cum ex illo rationem consecuti simus, qua medicamentis utendum sit, ex quibus sine methodo ante usurpatis, nullum auxilium percipiebamus: nunc vero ex tui libri lectione, plerique a morbis, qui deplorati videbantur, liberati sunt. IΛM sunt plures quam vigintio Ioanni, qu bd militiam sequens, per has India speregrinor, in quibus non selum quae a te descripta si int, nascuntur, sed etiam pleraque alia, quotum fama nondum ad vos pervenit, Ob Medicorum huc a vobis commeantium magna ex parte negligentiam & inscitiam, quibus publica utilitas quam tamen sena mam praestare possent) curae non cst, sed ut quaestui dumtaxat serviatu. FORMAM animalis, ex qdo lapis Bezar extrahitur, in tuo libro describis. Ea diligen- , ,- uti lius perpensa, animalium genus quoddam in istis montibus frequens invenimus, valde simile iis hircis nisi quod cornibus orbum est)quos in Orientali India reperiri tradis. Rusi sunt coloris magna ex parte, & herbas saluti seras depascuntur quarum magna eli copia in montibus ubi illa animalia degunti ita fugacia, ut solo tormentorum ferreorum ictu adsequi possimus.
DECiMA quinta Iunii hujus anni M. D. Lx UI II. NO cum aliquot amicis ad venatio. nem profecti sumus in hujus regionis montes, in eam quinque dies insumpsimus, S aliquot ex iis, quae dixi, animalibus confecimus ; cumque eorum causa venationem susccpic
semus, librum tuum contuleramus.
ApERTo itaque maximo &provectioris aetatis animali, neque in ventriculo; neque In alia parte corporis lapides invenimus; quo factum est, ut Indicis animalibus sit milia noti esse putaremus. Percontati Indi, quos, ut nobis inservirent, dcduxeramus, qua corporis
parte lapides liaec animalia haberent, se quidquam de lapidibus stire negabant sui sunt nobis infestissimi, nec sua secreta nobis innotescere vellent Indus tamen puer, decem aut
duodecim annos natus, mina videret nos tantopere id scire cupere , in animali teceptaculum quoddam & veluti marsupium nobis ostendit, in quod depastas herbas recipiunt,d nec eas postea ruminatas inventriculum traiiciam. Ibi puerum illico interficere uoluerunt Indi, quod nobis id indicatset: cundem tamen postea, nobis in venatione occupatis, interceperunt,&, ut intelleximus, sacrificarunt. Indi hos lapides magno habent in pretio.& in Idolorum suorum delubris, quaec aera vocant, cum aliis quibusque pretiosissimis osterre silent, veluti auro, argento, gemmis, monilibus, animalibus, & pueris. IL L v D autem admiratione non caret, hoc animal per totas has Indias non reperiri, praeterquam in montibus istis Regni Pertiani. Nam ego omnia Mexicana regna, omnes Pertianas provincias & regna, provincias&insulas Maranon, Floridam,&multas praeter- E ea Occidentalium Indiarum regiones peragraui; attamen nusquam haec animalia cori. spexi, quam in solis hujus regni Peru montibus. o qua potui diligentia ab Indis amicis gehoru lapidum facultatibus inquirens,intrd Pacabam. sumptos, aut foris impositos, mirifice venenis & toxicis resistere intellexi, cordi salsebibus auxiliari, tineas ventris expellere, de eorum pulverem vulneribus sagittarum toxico illita. rum utilissime inspergi. In summa, hunc lapidem alexipharmacum' esse petnteiosissimi illius toxici quo sagittas suas illinunt, ad sese mutuo contaiendos, atque etiam nos Hispanos, quorum pleriquc post vehementes cruciatus surores mortui sunt, nullum auxilium invenientes: tametsi in sublimato vulneribus inspersio nonnulli levamen senserint: verum s toxico recenti illitae sagittae sint, praesentaneam perniciem adserunt, nec sublimatum
prodest. E x animalis igitur, quod primum secuimus, bursula, novem lapides exemimus, qm
Naturae benesicio istic creati videntur ex saluti serarum illarum herbarum succo, quae in bur sulam illam congeruntur. Secuimus & alia hujus generis animalia, quae conieceramus, in quibus omnibus lapides invenimus, plures aut pauciores, pro animalium aetate.
OBSERVANDv M autem est, sella quae pascuntur in montibus animalia, lapides istox