장음표시 사용
651쪽
gnationis vinculum apud Turcas non ad ch late propagatur quena admodum in qu palimo ne cognomen quidem ullum habent Turcae,quod familiae antiquitatem resipiat, ire e ipse Turcarum Imperator, nisi Otto mannorum: rustici autem nulla dictionc maiorum nomina exprimere possum. Ob uxorum frequentem mutationem. Apud Turcas ex sit manatus non minus decoris sibi adsicribet, quam si ex legitima uxorc natus foret, nec ignominiam ducet sese sic tuae filium profiteri, quoniam serva non censetur adultera. Servae enim in omnibus domini Obsequuntur imperio. Hinc fit ut illorum liberi exiguo amore ema patentes afficiantur, nec frater sororem magis diligat quam aliam quamlibet. Siquit piam Satrapae alicujus filiam in uxorem ducat, aliamque praeterea vilis alicujus opificis Gliam, aequales & comites deinde crunt, & unanimiter viventiquia cum ita simul incluta sint,aequali omnes sunt auctoritate,ncq. quidquam agent nisi ex mariti mandato Non est enim moris apud Turcas dicere, Domina hoc praecepit, vel istud in hunc modum fieri vult, neque E cingulo dependentes habent m ultas clavos, ut bonae oeconomae opinionem adquirant, imo nullas gestant prorsus, neque horae quadrantem impendunt in universieret domesticae curam: quandoquidem fatis est cuilibet Turcae tapetem humi expansum habete in quo sedeat, & pulvinaria quaedam quibus innitatur in ullum enim scabelloruna, sellarumve aut scamnorum usum habent, neque fulcri sive spondae magna ex parto v spere autem culcitrae humi stratae incumbentcs, noctem transsigunt, quam postridie surgentes complicant, atque in allare aliquo reponunt, vel eiertica suspendunt. Pauci apud eos toralibus, sive te sticariis sindonibus utuntur: quoniam viri,& scininae lineas brachas nauticis similes noctu permutant, atque in iis dormiunt. Servi apud illos in extergenda sipellectile non admodum sunt occupati: sufficit enim unicum fictile pro omni ciborum
apparatu, M unica lanx pro omnibus ossis: nec vitrorum extersione egent, cum omnes excoriaceo poculo sive ligneo bibant. Viri suas tiaras mundas & niveas habore gaudent,quas ipsi met in balneis cum brachis S interula eluunt, aut balneorum servis eluendas tradunt. Turcae, viri fortitudinem vel strenuitatem nostro more non aestimant. Nam in Europa, qui omni momento digladiari vult, qui oculos torquere novit, surator, biliosius, cicatriciis bus insignitus, quique alterum mendacii arsuerit, pro strenuo & probo viro habetur. At Turcae pacis tempore modesti sunt, arma domi relinquentes, ut inter se pacifice vivant, neque acinaces gestant per urbem obambulaturi tat in bellum profecturi armis uti norunt, & suam fortitudinem erga hostes demonstrant: neque facile audies ipses inter se d certasse: ne que si quis isdalem serierit, propterea strenuus aestimabitur. Tritum apud illos est, eos qui delinquunt,fustibus caedere: vera profeci 5 ratio domandi superbos, & puniendi quos occidere nolimus: attamen cum cupiunt, noxios magis sevcra ratione punire etiam norunt.
Turcarum Imperatorem quinquies centena hominum millia faciat
in aetemproducere, Cr ducentarum triremium classemparare
posse, quam alium Trincipem centena missa.
Fr N c A M v s Regem exercitum coegisse e centenis milIibus rusticorum, quem in
bellum procul ablegare velit , aut classem ducentarum triremium totidemque navium comparasse rati non credibile est illos facilius labores tolcraturos, quam si ex totidem nobilibus conflatus laret exercitust atque frigora, aestum, samem , aliaque accudentia mimis eis nocitura quam delicatioribus animi fortitudine excepta, facile id mihi concessum iri scio. Quis vero credat Turcarum Imperatorem, bellum gesturum, tam inogentem exercitum ducere posse, sexies centenorum, ut aiunt, millium nominum3 Multi admirantur: nam tam ingentem numerum pronunciari audientes, fieri non posse arbitram turicum ob dissicultates, quas in tanto exercitu accidere nccesse est, tum quod Rex, vel
Imperator maximi dissicultate exercitum quinquaginta millium alere queat. θοὸt men de Turca retuli, non adeo dissicile videbitur nostram vivendi rationem cum Turcica comparanti: Nam illorum consuetudo pacis tempore observata, docebit tantum homianum coetum etiam in bello posse vivere. atque tam facile esse Turcico Imperatori deciescentena hominum millia in bellum ducere,quam Christiano alicui Principi quinquaginta millia. Ut breviter dicam: illorum vivendi ratio pacis tempore adeo tigida est, ut nobis grave bellum sit apparitura. At illos, qui a teneris huic vitae assuefacti sunt, non masis amcit, quam nos in debuia viventes, nostra. Qui supra plumeos lectos decumbere, ungulis
652쪽
18B PETRI BELLONII diebus Bibitiunculam calidam sumere, sic lectiusque vinum bibere consueverunt, statim animum desipondercnt, si a solita vivendi ratione abstraherentur, atquc maximo taedio assicerentur, si suas possessiones semel in anno non perlustrarent, vel triennio aut quadriennio a suis parentibus abessent. aut de ipsis nihil intelligerent. Sed haec omnia Turcae non curam: quoniam austerius adhuc domi vivunt quam in bello. Peregrino milite non utitur Turca, sed his ibium modo quos pacis tempore suo stipendio Pit: omnes itaque dicto obedientes clim sint, belli labores & molestias patienter ferunt, etiam m is ouam legionarii milites Romani solebant. Turcarum Imperator, conistrario Principum Christianorum more, ingentem quaestum facit belli tempore: nam annonam ipse vendit. Turcicus miles sibi equum comparare non verebitur quinquaginta ducatis, etiam si nullum aliud peculium haberet: nam illum donec ipse vivet sibi in sese vire posse existimat: cum etiam equos viginti viginti quinque annis conservare soleant: licet ipsi & eorum equi, pace & bello, humi nullo substrato stramine jacere soleant: equi autem neque e ptiesepio,neque ex semili unquam edam. Turcicorum militum opes nec fundi sunt nec aedes, sed istae pecuniae: nam si fundum aliquem emerent, ab eorum morte, Turcarum Imperatori cederet: qua de causa raro etiam aedificant. Quocunque proficiscuntur, eandem aeneam ollam & scutellam circumferunt qua pacis tempore utebantur, eademque ratione omnis reliqua supellex & domi & foris usui illis est: relictarum rerum nullo moerore assiciuntur, quandoquidem omnia circumferunt, uti & igniarium. Potus, aqua est: cibus, allia &cepae. Quid ergo deterius in bello illis accidere queat quam domi In summa, sua rusticitate tantum nos in bello superant,quantum ipsi deliciis & nobilitate a nobis in pace superantur. Quoniam autem natura illis largita est ut a teneris in campestribus viverent, propter eam consuetudinem peritiores sunt in erigcndis suis tentoriis sub quibus habitenti cum vero illa ex tela gossi pina levi admodum de molli consecta sint, longe commodiora sunt nostris in lineo vel cannabino panno paratis: funes etiam ex xylo consecti, molliores, leviores, tractabilioresque sunt nostrorum tentoriorum funibus, qui madidi ita rigent & contorquentur, ut vix e plicari queam. Tametsi Turcarum castella pleraque sint in regionibus procul ab hoste dissitis, de ubi nulla belli suspicio oriri potesti praesidiarios tamen habent milites, excubias agentes, perinde atque in aperto bello. Exaudiebamus illos singulis diebus diluculo de crepusculo noctis tympana sua complodentes, mirumque concentum,tibiarum modulatione adhibita,exprimentes. Tympan rum autem duo apud illos sunt genera: unum minus, quod in equo gestari potest, ab uno duntaxat latere elausum: aliud majus, membranis utrinque clausum,quod e collo suspensum gestare non solent,neque brevibus bacillis nostro more complodunt,sed humi sistunt,&utrumque latus pulsant, dextra baculum incurvum & simum tenentes, quo tympani dextrum latus verberant , sinistra autem virgulam tenuem, qua alteram tympani partem femsicule feriunt et geminum tympanum quod alieneum est, quodque in equo gestatur, inaequale est; alterum enim altero semper minus ;&tympanistes illa complodere volens. incurvare se debet, vel ea editiore loco reponere. Nocturnae excubiae campanulae sonitu non excitantur nostro morer sed alto' clamore sibi invicem respondem, quod jam ante Rhodi observaveramus. Tibiarum coeentum cum tympani senitueonjungere cdocti sunt
ab Arabibus Turcae: concentum sane bello& pace admodum commodum. Nullus est Sangi acus, qui ejuscemodi tibicines & tympanistas alere non cogatur, praesertim ubi arcessunt praesidiariae. Breves sunt ejusimodi tibiae, & infima parte latae . clangorem edentes admodum altum: in equo gestari possum, oc cum utriusque tympani sono accommodari.
Securis Turcis familiam ad varias res pacis ebes
Tv K c i c a s militibus familiare est seeuriculam cingulo appensam semper gestaret
sed etiam alii tam opulenti quam tenuioris fortunae Turcae, pacis de belli tempore, hujusmodi s ures habent, duabus in rebus illis utiles, nam altera parte quae
653쪽
aciem habet, ligna secare possunt; altera quae in malleum formara, tentoriorum palos in terram defigere. Quia autem elegans est clus forma, hoc lin o describere volu mus. Talium porro securicularum fabri, massam serri, tibiam cum semisso sorte pendentem per medium perforant crata cluodam stylo ferreo: alicra securis pars mallei instar facta est, altera ad caedendum aciem has et. Styli autem variant: nam rotundo orbicularia hunt foramina, quadrangulo quadrata: si curim .iutem perforantes, foraminis oras paululum tumentes relinquunt, ut pyxidis modo latanubrium, quod per patentius foramcn immittitur, amplecti possit. Multae sunt Tornatorum Constantinopolita ina . qui nihil aliud quam securicularum manubria ex lignis Constantinopolim importatis conficiunt: naves enim ex Ponto advenientcs, saepe onustae sunt accris montani, quod Asphendannus v cam,ligno Musmodi manubriis confici ridis d dicato, atque etiam corno, cuae duritie r liqua ligna superat. Interdum etiam ex Mengrelia Constantinopolim advehuntur naves taxo onusti albi de rutili coloris: cum autem Turcae ligneis arcubus non utamur, man bria hujusinodi ex eo lisno alba sive cxteriore parte relicta, conficiunt. Tornatores autem apud Turcas sedendo suum opiscium non exeicent, necue propcti dentem perticam habent, quae lignum vertet: sed sinistra many oblongum arculuna tenentes, lignum Vertant, manuque dextra caelum tonent. Cuius infimam partem inter pedis digitos imponentes, inquam necesse est partem ad opus suu in conficiendum impellunt. Eissim di secoricia, et umqua Pannone3gritiae, cae pinumque sustιntire, sed nilam
Turcas p&rimas res ex aut quitate retinere .
PL v RIM A adhuc retinent Turcae,antiquitatem admodum resipientia: exempli gratia, uitulationem illam quam inconsulto medico usiurpare solent. Dolore enim capitis laborantes, vel defluxione in quamvis corporis partem, cana iistulant somite aliquo aut panno lineo incenso. Iam mille sexcentis annis hax ustio G raecis cognita, Mustio Arabica vocata. apud eosdem Arabes &Turcas auctoritat metiam nunc retinens. Eam magnae esse essicaciae Observavimus: Tliessalonicae enim periculum illius in Iudaea quadam fecimus, illam capitis dolore quo plus quam per seximitu in afflicta fuerat) liberantes eo quo Dioscorides in scia ica uti soletus remedio: adposito vidclicet quinquies caprino stercore ardente , i. i cuniculo illo qui in er pollicis radices est Sc carpum. Turca au tem longe aliter ustionem eam faci int; xylinam enim telam circumvolvunt ad nucis juglandis erassitudinem, & assis Gallicitati iudinem sin ejus penuria fomitem siclope torum sumunti deinde incensam loco a flecto imponunc. 'quam ita ustulare sinunt, tam fortit cr& constanter ferentes, ut exspectent donec si orate exstinguatur & frigescati nihil ad ustionem curandam praeter pauxi 'ium xyli imponentcs: idcirco plerique frontem, tempora, aliasque corporis partes huiusmodi cicatricibus foedatas hasent. Turcae in omnibus adiaversis hanc vociem proferre siolent, id est, Deus adjuvabit. Itaque existimantes quaecunque illis eventura sunt, iam praedestinata esse, omnibus periculis majore animo lose obiiciunt, cum in terrestribus, tum marinis conflictibus.
Ho Mi Nu M quoddam genus apud Turcas versatur, Dervis voce ad Druides,-tiq videlicet Graecos philosophos, Athenicntium colonias, quae ex Pho adiscedentes Massiliam appulerunt. de aedificarunt accedente) appellatum. Nudi plerumque obambulant isti Deruis , aestate ,& hiemc, brachiaque & pectus obliquis &transversis cicatricibus foedata habent, ex incisuris qlias ipsi mei sivis cultellis corpori inflixerunt, in longitudinem potius quam in latitu finem ductas, ut mi is culi minus ostendam tui: com vero nullo adhibito emplastro vulnera consolident ur, cicatrices parvi digiti cras. situdinaturgentes remanent. I 'lerosque videre est huiusmodi cicatricibus adeo foedatos, ut horrorem incutiant. Quo furore prophetico, sive mania agantur, sese ita concidentes Madurentes, ignoramus. At eos desipere arbitramur. Ex eleεmosynis a Tureis collatis
654쪽
duntaxat aluntuἱ Ea autem de hujusmodi fatuis inter plebem opinio recens non estinam ipsemet Plato de simili hominum genere agens, maniam, furoris esse speciem, eamque ab Ecstasi provenire pronunciabat, noc est, imaginationes quasdam divinitus excitati propheticas tanquam vatibus. Illud est quod veteres de imaginatione verba facientes, di
vinitati cuidam tribuunt, quemadmodum & de Sibyllis censuerunt. Socrates etiam in ea opinione fuit, cum dixit, vatum imaginationes divinitus profluere per maniam sive sui rem. Hinc fit ut imposiores maniam simulantes, prophetarum nomen apud Turcasobtinuerint, atque innocentes aestimentur. Sunt etiam inter illos nonnulli, vafri admodum, magnam pecunia vim colligente ut Mecham ad Mahumetis sepulchrum visendum pro ficiscantur: cum enim inde redierunt, magnifice a Turcis excipiuntur. Signum quo Mahu- meti se religione obstrictos declarant, corium est vervecinum, humeris impositum, cum
reliqua corporis parte exceptis pudendisὶ nudi sint. Plurimi reperiuntur hujusmodi im postores, diversis Turcici dominii locis, ut Constantinopoli, Damasci, & Cairi, in tuguariolo aliquo abditi, & nudi frumento aut milio scse immergentes & volutantes toto die, pueriliaque ad risum excitandum, d impossibilia effutientes, qualia pueri inter se garrite selent: praetereuntes autem illis quidpiam quo vescantur proiicere se lent.
His gticiei per totam anatem more Turciso
IN Mysia&Paphlagonia hiemem traducentes, multis locis, nivis& aciei conservaniadae rationem observavimus,quam aestate venalem exponunt,ad potionem suam quam Scherbet nominant, refrigerandam: vinum c tenim quod ipsi Serapappellant, ex consuetudine non bibunt. Qua de caula, quidam Quaestum faciunt duntaxat ex illius poti nis dulcis consectione, quam in tabemis quibusdam ad eam rem exstructis vendunt. V ria autem sunt ejus potionis genera: fit enim ex ficu bus, prunis, pyris, armeniacis, uuis, vel melle. Torquente igitur peregrinos & inquilinos siti in aestate, illam potionem emi c rant, cui, qui venalem habet, nivem vel glaciem admiscet ad eam infrigidandam: alioqui nulla esset in ea bibenda voluptast decoctio enim aestate facta, hac ratione refrigeranda est, nusque, ita refrigeratae, haustus aereo nummo duntaxat constat. Duplicem vero cxillius compositione quaestum faciunt: nam fructus ex quibus decoctio parata est, non abiiciuntur, scd separatim venduntur, S: ipsa etiam decoctio separatim. Sunt Graeci & Armeni in Natolia quorum singuli duodecim camelos fructibus in propriis hortis natis onustos Constantinopolim, aut in alia oppida a Turcis habitata mittant, uolummodo ad hinuis di potioncs conficiendas. Memini & ex Heraclea monti Tauro vicina Constantinopolim devehi: fructus enim in illa planicie Tauri radicibus alacente nati, singulares sunt ad huiusmodi rbitiones parandas. Nivis porto confervandae apud Turcas haec est ratio. Densa jam delapsa nive,& firma glacie, nante 4. Borea omnium frigidissimo, Turcae comcamerata quaedam aedificia in hunc usum exstructa, loco meridici non exposito, depresbvidelicet, vel post praealtum aliquem murum, aut pone collem . nive implent, glacie su inde admixta; quemadmodum si quis parietem ex arenato construeret. Per biennium sine colliquatione conservari poterit. Certum est in Gallia idem fieri posse: vidimus enim regiones Gallia calidiores, in quibus tota aestate conservatur. Ceterum Asiatici ab omni antiquitate nivem qua aestate uterentur conservarunt: similemque usum apud Romanos
etiam fuisse receptum, multis Galeni locis probari potest; praesertim in praefatione Methodi medendit ex ea enim liquet nivis usum fuisse ipsius tempore Romae tam frequentem, quam nunc sit apud Turcas. Ea de re Plinius, delitias Imperatorum illius temporis accusans, suffragatur Galeno. Suetonius etiam de Nerone agens idem scribit. Heu pro- ., digia ventris sinquit Pliniusὶ hi nives, illi glaciem potant, poenasque montium in volupta-
is tem gulae vertunt. Servatur algor a Mibus, excogitaturque, ut alienis mensibus nix algeat.: 3- is incoquunt alii aquas:mox&illas hyemant. Et alibi: Neronis principis inventum est d, is coquere aquam, vitroque demissam in nives, refrigerare. Ita voluptas frigoris contingitis sine vitiis nivis. Nix qua Turcarum Imperator in claustro suo Constantinopoli utitur, ex Horininio aut Olympo montibus advehitur: nam sibi persuadet eam quae in cryptis circa Constantinopolim adservatur, minus salubrem esse montana; illamque adhue expetit annotitiam: quapropter illius servi montem conscendunt aestate, magnamq. nivis quanti
655쪽
ovs ERvATIONVM LIB. III. Binae liburni singulis septimanis transvehunt eos qui Prusam ire cupiunt, praesectis lanissaris nonnullis Montaneam appellentes, expolitis vectoribus, nive ex pria X in I Non te ab equis delata liburnicas onerant,& Contantinopolim reducunt. Ea nix in Imperatoris elaustrum deportatur, qua suum Sorbet refrigerat. Legati Galliae, Hispaniae, vcnetus, Epidaurentis live Rilagusinus, Florentinus, Chius, Transilvaniae M Ungariae, Turcis delicatiores in potu, nivem vino non admiscent, scd aqua, in qua nix dissoluta, refrigerato utuntur: eaque ratione tota aestate frigidum bibunt, nulla nive seu glacie in ventriculum transmissa: glaciei enim fragmentum pugno non malus &vix aspro Iedemptum, Cupam aqua femi etiam illico refrigerabit. Niνisqglaciei usiis usu movi. apud Turavi inνaluit, sidct apud aliis purasiae Earv ι natioses.
Consuetudo Turcarum siste in astum impellind .
VARros exercent Turcat luctos in feriis sui Paschatis, sed nullum masis singularem & admirabilem, quam seie in altum impellendi: novo sane 5 inusitato more. Bini stipites magni Se praealti ter nfiguntur, quibus inlecto altrinsecus tigno transversis, patibulum duodecim Orgyias sorte altum conficitur: de tigno bini funes, duos pedes ab invicem separati, suspenduntur, per ligneos annulos traiecti, ut facilius obsequi queant: funis utriusque deinde capita, assctis sellam cxiguam imitantist quatuor angulis adnectuntur: huic insistens qui se impcllere vult ambos runes utrinque propendentes manibus tenens, & paululum corpus inflectens, nullo alterius adminiculo, modo in anteri rem, modo in posteriorem partem sese tam alte impellit, ut patibuli altitudinem aequet vel superet, quod fere incredibile est: de sessus autem stando, asseri deinde insidet. Alias etiam habent impellendi se in altum rationes pueris aptas, Fc miras.' Fuit Iuhsamiae, fνe familiaris: A: timenses iussums δι-ur risu, mas LMm Omaam ct O cinnanem avet visi bosissumi ct oscilla inam, quisu in Are libratis recta μ
tum ex Ilararum varte te petita.
Qv i viridem tiaram apud Turcas gestant, primariae sunt inter ceteros existimatio.
nisi nam majoris religionis est inigne: apud illos caligas de vestes virides gestare non licet: nam is color nobiliorum proprius est, oui se ex Mahumetis prosapia o ἱ-ginem trahere, indicare volunt. Sed & qui bis aut ter Mecham peregrinati sunt, viridem tiaram gestare audent. quo ab aliis majore honore assiciantur. In balbae gestatione magnum etiam est discrimen. Senim enim illam alit, in sapientiae signum: iuniores prolixos duntaxat mystaces gemini; quia indecorum videretur,si Juvenis barbam aleret. Haec nota a vetetibus Scriptoribus Arabibus tribuitur, qui comam etiam alebant, quod Turcae non faciunt
Flumarum ornamenta Turcis familiaria.
ADMiRAs rLEs sunt, vanae, de infanae lanis rotum ostentationes, eorum pQttim, qui Turcico Imperatori chariores sunt: quoniam struthiocameli peniam sese ornantes, & Rhintacis avis elegantissimis quae simul ad gallinacei classitudinem constinctae, omnes tamen ab exiguo corpore pcllem duntaxat retinente plodeunt: nam Arabes
656쪽
Arabes qui eas vendunt , carnes eximunt. Recentiores nonnulli Apodem appellant fatem Phoenicem esse existimo, ut Iatius in libro de Avibus disseremus. Illi ergo plumis
in hunc modum exornati, D. Michaistis picturam quodammodo referunt. Verum quidem est, non perpetuo incedere isto Ornatu, sed duntaxat cum Imperator in bellum profi, ciscitur, aut alias illum comitaturi. In humeris ingentes alas elegantibus plumis constantes gestare si lent, quemadmodum ii qui in Comoediis Angelorum personam repraesentant. Iam si ari ab ineunte aetate in capite altum diadema gestant, in modum calamicae muliebris, vel seri cet illius capitis ornatus in tergum propendentis, nobilibus Gallicis mulieribus usitati, nimam : caput illorum cingens,& in altum erectum , nullis tamen redimiculis vinctum : huic ferreum radium sesquipedem longum adnectunt, cui innititur circulus, cujus circumferentia mensurae,quam pollicis S indicis extremae partes simul iunctae comprehcndere possent, respondet: in ejus circuitu pennas collocant. e medio prodit oblonga crista ex Struthioe cameli elegantioribus pennis astabre facta, post tergum ad terram fer Epropendens, neque corpus attingens, quia elus initium a summo capitis vertice est. Sicornati sormidabiles gigantes videntur. bilibet autem Ianissarus,aliusve Turca pennas gestandi facultatem non habet: iis enim iure duntaxat licet, qui hostibus in bello occisis suam fortitudinem demonstrarunt. 43imultas gestat, ea nota indicare vult se multos hostes jugulasse: qui vero se hostem in cidisse profiteri nequit, rationi consentane una non est,ut ipsi gestare liceat. Miles Turcicus in bellum proficiscens nullum famulum circumducit, nisi mancipium : Ianissari vero nullum i quandoquidem ipsi met vilia mancipia sint
sed singuli sua arma S annonam ferunt. Attamen quinis unum equum alere licet ad impedimenta & tentorium gestanda. Sic veteres Romani solebant. Legimus enim lugu thino bello Metellum edixisse, ut singuli milites sua alimenta & arma ferrent, nullo servo illis concesso. Sed&Turcae praetoriani Iam stiri qui proxime illum perpetuo versentur,paci x tempore deni unicum d taxat mancipium habent ;belli autem tempore, quini. Ex eo deprehendere licet summam in illa aula obedientiam. Turcarum vexilla non sunt renovanda, quoniam signi militaris vicem supplent equinae cauda pili variis colonbus insecti cxtrcmae hastae affixi. Excciantur Turcae dissectas vestes ex quacunque tandem materia paratas: ea de causa Graeci, universi Turcae imperatoris subditi, nullas dissecant vestes: sed holo serica versicolore, vel alia quavis scricca utuntur maxime. Peregre vero proficiscentes ignitabulum gestam laternam q. ferream albam cum candela, cochleare e cingulo suspensum, Sc scorteum sacculum cale composito, veterum Graecorum more, plenum,quo cibum saliunt. Componitur autem hac ratione: allia cum sale contusa resiccantur: iis aenuo tritis, scorteus sacculus impletur. mirum in modum
oterim ciet, & ventriculum frigidae potu offensum roborat.
vehemens eorum exercitium qui Turcisum arcumia intendere discuur .
Pa R Turcio oppida, tπrei scopi nunquam indurari sinuntur, sed recente terra aggesta & quotidiana rigatione molliore reddita,a scopicustode cOservantur: nam perp tub aliqui adveniunt arcu jaculari soliti; non in longum sipacium sagittas emittentes, ut ligneis arcubus fieri seleti ibreves enim eorum sagittae) sed ex vicino loco. Sex passibus duntaxat a scopo absent qui arcum intendunt, fiammis viribus adnitentes, ut terreum murum penetrare possint: proxime scopum adest quispiam post asserem latitans, qui sagitta in emissam extrahens, denud reiicit. Quem jaculandi satias iam tenet, arcum juxta scopum appendit, & per luro pro more aspri pretio abit, licet centenos ocius secerit. Vulgo tales scopi sive terrei muri, publico aliquo loco habentur, quo Turcae exercitii gratia conveniunt.
Varius tiborum apparatus apud rem.
VA R i A habent Turiae vilium ex iam rerum condimenta passim in oppidis venalia:
veluti radices ' betae crassas admodum, coic risque nunc albi vel pallidi, modo rubri, quas plerique raphanorum esse falso existimarunt. Condiuntur etiam brassicae capitatae, raptimoriam praegrandes radices,&helmi. Fuit olim etiam magno in usu
657쪽
Romae, reliquisque Romanorum municipiis ea conditura: quique condiebant, Salgamatii appellabantur. Res est magnae parsimoniae: nam quatuor viris unius aspri precium in prandium satis esse potest. Cibus cnim cst coctione non egens, ned ita conditiis c ditur.
Omphacinas etiam uvas condiunt magno Turcarum compendio: nam maceratae in aceto&sinapis semine, optimi sunt saporis cum pane manducatae. Sunt etiam pergulae sive tabernae in quibus nihil nisi vervecina capita & pedes apparata venduntur: coempta vero capita illico aperiunt, calidaque in lance reponunt cum aceti & pinguedinis momento,compositum illud cal cum seminis Sum ac corticibus quia veteribus Rhus obsoniorum appellabaturὶ mixtum inspergentes. Turcas cibo vesci in publico non pudet: imo ipsi Satrapae vulgariter in publico edunt: nam ut ex bubulcis & opilionibus originem trahunt, sic in victus ratione illos aetnulantur; malunt enim lacticiniis vilis precii vesci, quam quidpiam impendere in alios cibos. In extremo portu Thraciam pertingente Constantinopoli vicus est, ubi nihil aliud fit quam Melca,Caim ac,& Oxygala. Caina ac ex lactis pingui fit, idq. variis modis,&est veterum Graecorum Aphrogala. In deliciis etiam habent, quam hinus aetatis Graeci Misi tra vocant, Galli Recoctam.
CIRCvNC in v NTVR Turcae non octavo die, quemadmodum Iudaei: sed octavo.
duodecimo, vel decimo quinto aetatis anno, maturius aut serius pro rei oportunitato. Pueri enim non circunciduntur doncc tam grandes sint ut circunci ri respondere queanti Indicem attollit,quo signo se Mahumetanum esse fatetur. Eos in tem plo circuncidere non licet, sed in parentum aedibus: nam in circuncisii templum ingredi non possunt. Multi conveniunt, dum quispiam circuncidendus, festum diem suo more celebraturit in illo coetu puer circunciditur. Sacerdos sumpta forpicula puero dicit se illi demonstrare velle quid postridie praecidendum sit ; adductoque praeputio, abit ut puerum fallat nam illico revertitur tamquam aliquid demoni rare oblitus) cutem jam colligatam forpicula praescindit sine magno pueri dolore: vulnusque salsa aqua ablutum, lineo panniculo imposito, curat. Ceterum Scircuncisione nomen pucri non immutatur, sed retinet quod in nativitate inditum suerat, addita sistum voce Mussu ima, hoc est, verus Turca ci cuneisus. Circuncisione facta, festum diem celebrant, ut apud nos in nuptiis alicuius: ad balneas deducitur: redeuntem tympanorum strepitu excipiunt, candida cydari flosculis nonnunquam inspersa insigniunt, & ad templum magna pompa deducunti Absoluto convivio, munera a convivis pro familiae ipsius dignitate conferuntur, aurea, argentea, Δ alia preciosa, si ex opulenta & auctoritate praedita sit familia. Nemo Christianus vi ad circuncisionem cogitur: qui vero sua sponte Turcicae religioni initiari velit, magna est inaestimatione: qui,ut vitae usuram redimant,Turcae fiunt,despiciuntur. Si Christianus cum Turcica muliere commisceatur, lex sancit ut vita privetur,quam tamen redimit, Turci-cam religionem amplectendo. Turcam occidenti, unica salus est ut Turca sat vel ingenti pecunia vitam redimat: pecunia etenim quaelibet obtineri possunt in illa regione. Si Christiana mulier libera, Turcae alicui sui copiam facit, Christianam religionem abnegare debet. De paucis vero istic supplicium sumitur ob delicta quae poemam effugere possunt Tur- cicae religionis prosessione: nam plerique ut mortem fugiant, Turcae fiunt. Periarum Rex , licet Mahumetanus, Turcas I reticos appellat, quia ipserum uxores circunctis non sunt, ut sui dominii seminae: quibus ea de causa templa ingredi licet, Tu cicis minimoe Cophiae etiam feminae. AEthiopiae Regi parentes,&in Iesium Christum cre dentes. circunciduntur: cum enim lex sianciae ut seminae circuncisionis aliquod vestigium impressum habeam, particulam Graecis Hymenaea, Latinis Alae dictam praescindunt, quam praeputio respondero aiunt. Mahumetem injuriis assiciens morte punitur: at lex eum absolvit, si Turca fiat, hoc est, si sese circuncidi curet, & indicem attollat; qua ratione immunis erita Haraceti, hoc est, tributi quod Turcico Ina peratori pendendum est, istutione: cui Iudaei&Christiani obnoxii sunt, Turcae autem vel Mussul manni minime.
658쪽
Eafancipia suos heros cogere posse, optionem sumant, velintne pro
ipsorum redemptioneser Iutis cerium tempus praescribi,
an aliqua pecunia summa pacisci.
TA M*τs Christianus captivus,Turcae,qui eum redemit,scrviens, suae religioni re
nunciet, & Turcasiati non propterea libertatem adipiscetur: nam cuni sit manci pium, illi exequenda sunt heri tui mandata: mitiorem quidem servitutem ab hero impetrare forte poterit, &sservitutis tempus brevius. Praestat tamen mancipia Christianam fidem retinere, quam illam abiurando, Turcas fieri. Turcicorum mancipiorum cum famulorum Europaeorum fortuna sere comparari potest: fclicitatis enim suorum do minorum participes sunt: si herum nanciscantur probum virum, a quo diligantur, eandem cum ipso habent tractationem. Potest autem mancipium cogere suum herum, ad duarum rerum optionem , vel ut illi redemptionis precium indicet, vcl ut certum se vitutis tempuLpraesicribat: licet enim mancipio, Cadi, hoc est, ludicem, convenire, atque dicere: volo ut meus herus altera me vendat, nili redem ptionis procium mihi indicare,vel servitutis tempus praefinire velit. Iudex mancipio Jus dare.& elus herum evocare cogitur: tum mancipium, Quantum inquiet) tibi numerari vis pro mea rodemptione, aut quotannis vis ribi inserviam Herus liberam optionem ipsam et dabit. Si mancipium caret in gemo. nec sua industria tantum pecuniae adquirere posse confidit, quae ad persolvendum sitissiciat, sed labores faciluis perferre sperat i scrvitutis tempus deliget. Herus vero denum , duodenum, vel quindecim annorum tempus illi praescribet, elusque pactionis syngrapiram dabit: absoluto eo tempore liber domum abire poterit. At si mancipium ali quam artem callet, pecuniae precium deliget, M Uus perlolvendae tempus ab helo expetet, quam ex pacto persiolvet: nam diligentCr laborabit, prcciumque suo licro numerabit quo libet mense vel trimestri Nonnullos vidimus qui brevi tempore sic se redemerant, ncmpe biennio vel sexennio. Mancipiorum porro quae in piratarum manus incidunt, atque ad triremes condemnati sunt, milera est conditio: vix ullam enim si se rcdimcndi spem, nisi admodum seram, concipere possimi: Piratae enim remigibus cum opus habeant, captivos apud se retinent, nec navi egredi illos permittunt. Qui similiter in Satraparum potes a. tem incidunt,exiguam redemptionis spem habent: quoniam Cadi nullam cos cogendi. ut tenuioris fortunae aliquem, habet potestatem. Itaque talium Satraparum mancipiis nul lum aliud relictum est remedium, quam ut sortunam suam parienter ferant: rustici vero a Cadi cogi possunt. Sesami oleum non minus frequenti inusia est apud Turcas, quam oleum nucum apud
Gallos fle oleum olivarum in Gallia Narbonensi: quia autem magno labore confici debet, mancipiis imponituris labor,&hien eduntaxat. Sesami semen quatuor& viginti horis actua falsa maceratum ideinde in arca ligneis malleis tu sum super crassiorem telam, donec corticem abiiciat; denuo aqua salsa macelatur,& innatantes corticcs abiiciuntur. Sesaianium sic expurgatum in clibano resiccaturi deinde mola frangitur: exsudans demum
oleum liquidum ut linapi spauca enim habet rccrcmenta limio igne coquitur, & a fecibus separatur. Dulce est id olcum, delicatum, vilis precii. Tureae cibum sumpturi, humi desident, exemptis calccisi quemadmodum olim Romani in litis tricliniis squae nihil aliud erant, quam salae nunc Gallis vocatae. vel coenacula au- ponis similia. in quibus erant appendices, sive elatae tabulae, quales apud sartores videmus. ubi suas operas conficere lentin his conscensis, calceos eximere soli bant: etenim pedes menta non supponebant, nostro more: sed veluti Turcae, innitebantur pulvinis cubito
suppositis. Quod Martialis approbat his verbis, libro quinto:
Ad comprobandum autem,triclinium id esse quod Galli salam vel coenaculum appellant, eis Varronis auistoritatem in medium attulissu semciet; qui de Africanis gallinis agens, Galli-- nae Africanae, inquit, quas appellant Graeci, novissimae in triclinium ganearium introierunt e culina. Meminit etiam Suetonius variis locis: de Caesare enim scribens, is Convivatum assidue per provincias duobus tricliniis; uno, quo sagati palliativei altero quo si togati cum illustrioribus provinciam discumberent. at q. in Augusto lupersestinatas Liviae si nuptias obiecit,& seminam consularem e triclinio viri coram in cubiculum abductam.
Ex his locis animadverti potest culinae& cubiculi a triclinio differentia. Sed & in Divo Claudio,
659쪽
Claudio, Adhibebat, inquit, omni coenae S liberos suos cum pueris puellisque nobilibus,
qui more veteri ad fulcra lectorum sedentes, vescerentur.& paulo post: Nec temere unis quam triclinio absccssit, nisi distentus ac madens. Plinius item de Elephantis agens, Ple- Cap. LM. . nisque hominum tricliniis accubitu tere per lectos, ita libratis vestigiis, ne quis potantium M . attingeretur. Et de Plata nostri bens cap. l. lib. t L. Aliud exemplum, inquit, Cati princi. mpis, in veliterno rure mirati unius tabulata, laxisque ramorum trabibus scamna patula, a dein ea epulati cum ipse pars esset umbrae,quindecim convivarum ac ministerii capace tri riclinio, quam coenam appellavit ille nidum. Ex his igitur veterum auctorum locis inserte is volumus, triclinium vocari posse locum in quo Turcae vesci solent,humi sedentes in tapete quodam vel in tabulato, pulvinis cubito siuppositis eos fulcientibus: convenit enim cum triclinio a veteribus descripto. Vulgare est Turcis, ut etiam olim Romanis, eunuchorum ministerio utit illud mirum, inventum id esse mulieris. Semiramis enim regina, celebris illa bellatrix, multos adole scentes castrari jussit, quos dein Gynaeceo suo prasecit: ab illa posteri eam consuetudinem observarunt in imperio sibi subdito. Credimus Turcas, cum primum eunuchos casti runt, testes duntaxat pueris amputare solatos, veterum Romanorum more, qui veretrum non praeciderunt: at grandiores facti robustioresque, seminas, testibus licci resectis, ini bant: ut etiam quorundam Imperatorum uxoribus ea causa gratiores fuerint: generandi enim facultatem non habebant. Obsicoenum esti propterea haud plura. Turcarum Imperator intelligens eos quibus praesecti testes essent, suis uxoribus & concubinis volupta rem adferre, in posterum penem cum testibus resecare jussit: sed ex denis vel duodeni, qui ea ratione castrantur, vix seni evadunt. Sunt qui aliam rationem reserant i Imperato tem videlicet castratum equum mire equam conspicientem, occasioncm, ea qua diximus ratione castrandi sumpsisse. Cum autem scrVae domesticas operas duntaxat faciant, nec in publicum prodire audeant; magis decet castratos, quibus egredi licet, seminis praesente marito ministrare, quam servas quae domo non excedunt. Vulgare porro est Satrapas Mopulentos quibus sunt multae uxores de concubinae, quas servis adire non licet, eunuchum
habere, sibi catum,& cui plurimum fidant. Ipse Turcarum imperator, saepius eunuchum mancipium dominio suo&ingenti exercitui praefecit, ejus animo confidens, quem nulla formidine posse assici exploratum habebat. Nonne Ganymedes Regis .Egypti eunuchus, Caesari atque universo exercitui Romano restitit ρ Legimus etiam eunuchos apud Persis regnasse, atque alios magnis provinciis praefuisse. Sed ne tam longinqua exempla petamus, Bassa qui AEgypto,Syriae, & Arabiae praefectus erat dum Cairi essem, eunuchus erat, cui Turcarum Imperator non minus fidebat quam strenuissimo universi sui dominii Prae
secto. At Romani nunquam tantam auctori ratem atque libertatem suis eunuchis tribu runt ut nunc Turcae, vel olim ab omni vetustate Or entis Principes. Sunt enim eunuchi hujus seculi apud Turcas non minus familiares dominis suis atque colum uxoribus,
quam si aequales forent. Plurimum enim illis fidunt domini, imo per absentiam eum suis
uxoribus versari 3e propter cubare subent sine ulla zelotypia , cum sublatis concubitus in strumentis, omnem etiam appetentiam sublatam esse non ignorent: & certe nullius rei Mastigium magis illis reliquum est, quam in manus vola. Eunuchis itaque uxorum S: coneu
binatum custodia atq. domesticae rei administratio committitur, dominis in bello abseniatibus. Christianis servos & servas suo aere redemtas alere licet, quemadmodum de Iu daeis: at neutri Turcam mancipium retinere possunt. Iudaeo Christianum vel Christianam maiicipium habere permittitur, quemadmodum &contrae At Iudaei adeo interso confoederati sunt, adeoque versisti, ut neminem suae nationis unquam servire permittant: nam simulatque suorum quempiam vel in mari vel in continente, belli vel pacis tempore, captum intelligunt, omni diligentia curabunt illum redimi, nullis sumptibus parcentes. Turcae tamen maximo odio illos prosequuntur, semper illos lacessentes de i*utiis prosci dentes, in publicis praesertim viis obvios.
SacE R DOTE s Turcici a laicis haud multum disserunt: satis enim illis est, Aleota
nium legere de Turcice ad verbum interpretari nosse. Conjugati sunt, a vulgo vestis
disicrimine non discernuntur,&artem aliquam exercent ad vitae necessaria comparanda: alii enim institores,alii sutores, alii artes alias mechanicas exercentes: plerique etiam
ex librorum uansscriptione vitam traducunt,cum nulla sit apud e Typographia ad Tum cie
660쪽
'O PETRI BELLONI iocos libros dendos. Eorum charta mula fricatione laevigatur& politissima essicitur. Nunc autem plerique eorum, ad nostram aemulationem Astronomicis studiis, Poeticae que&Philosophia operam navant. Nec ipsi ii ejusmodi studiis delectantur; sed propo
sito praemio suos etiam liboros utriusque sexus instrui curant. puerorum autem scholae puellarum schola distinctae; has seminae, illos viri erudiunt. Versus etiam condunt num ris constantes nostro more i&lctrasticha, hexasticha,decasticliaque,decem, undecim,pluribus vel paucioribus syllabis constantia componunt i quique a Turcis ea decantari Rudiret, Germanicum cantum existimar L Turcae, ut diximus, uxorcs ducturi, cas praesente pecunia emunt: nulla etenim dos ab eis accedit: imo vestes quas illa gestat, marito petibi vendae: quod ii contracto matrimonio, ob morum dissimilitudinem Convenire inter se nequeunt, aut mulier sterilis sit; maritus Iudicem sive Cadi accedens. ab eo uxorem dimit tendi potestatem accipiet: nam quzmadmodum sine ulla iusiurandi formula matrim nium contractum erat, nullis aliis Observatis ritibus etiam dissolvitur. Virum defunctum sepeliunt viri, feminam seminx: primum autem cadaver lavatur, deinde mundissima alba sindone involvitur, postremo urbe essertur multis cum ceremoniis nemo enim in templis sepelitur) tedas praeserunt D prvis ipsorum Prophetae: subsequuntur sacerdotes lugu hres naenias concinentes, donec ad sepulturae locum perveniant. Mos autem est apud ipsos, defunctorum sepulchra catervatim adeundi certis quibusdam diebus, atque pro ipsorum salute orandi sed viri leorsim, mulieresque sit fim, diveris tempore.
Turiam acerdotes horologinum vicem practare, horarum s cia
ala voce ex summa templorum turri proclamantes.
N v x x x apud Turcas sunt horologia, sed eorum vicem siupplent sacerdotes, sit
mas templorum turres conscendentes singulae enim Meluedae unam, aut binas praealtas turriculas habent, utrinque unam, praei itim quae a Regibus sunt exstr nulli enim tempta pluribus quam una turri praedita condere licet, nisi Imperatori bu,ὶ his igitur conicen fis altissima voce & subtili proclamantes, nobis in memoriam re dueebant crustulorum pistores, qui brumali Lempore ea noctu venalia proclamare Blent Galli ooboeurs appellamὶ vel puellas in Cenomauniae desertis ericetis circa Dominicae nativitatis tempus canentes. Eiarum VOX per quartam milliaris partem, interdum etiam p e dimidii millia rix inacium exaudiri potest: quod vix credibile sit ei qui antea hujusmodi
vocem non exaudii set. interdum bini vel terni clamant, digitis aures obturantes tanta vocis contentione, ut per totam ut be In intelligantur, pronunciantes haec Arabica vocabula I i., ιθ iuo M emet irre μι affab Quinquies singulis diebus ea proclamant, Gallicinio. Aurora. Meridie, T rtia a Meridie & Crepusculo noctis: qtiae singula tempora peculiarem aptorum lingua appellationem habent. Eas temporis distributiones solent Turcae deligere, ὲdn g ciandum aut aliquo convcniendum. Meridie t mi la ut plurimum ingrediuntur: lotis prius pedibus, manibus, obicinnisque membris antcrioribus de posterioribus, terque aqua capiti inspersa: nudis item pedibus templum intrant, Ae calceos ad templi fores relinquunt. Si vero dum peregrC proficiscutitur in localiaci dant aquae exispetua, Mahumetes illis concedi z, caput, manu , atquc calceos terrae pulvere aspergere.
Juneris suscepit continuatio :'nonnunde Tincarum moribus.
Toxa hieme in Paphlagonia traducta, novo vere Constantinopolitanum iter pro sequi constituimus. Diligenter hoc a Turcis observatur, ne iter faciendo suos equos ad citatiorem gressum, nisi coacti impellant cum vero necesse est, praeseristim in bello, neque equis, neque sibimet parcunt: nec eos interdiu pascunt, nisi forte aesta. te ad Solis aestum fugiendum mane &vespere iter faciant: sed equis insidentes edunt quae circumferunt, equosque, ubicunque aquam inveniunt,rtare sinunt. Eam ob causam fontes secundum regias vias Grivandos magna diligentia curant. Quoniam veto nusquam haerent sumendi cibi gratia, &per inteyum diem pedetentim equitant, pridie emere solent in se uentem diem necessaria, seu vilis pretiit nam delicatuli non sunt, sed epis, pane, uuisque passis, aliisve resiccatis fructibus famem pellere solent: vulgate apud Dissilire Ogle