장음표시 사용
661쪽
oBsERVATIONUM LIBER III. Istrapud ipsos est, Satrapis,& tenuioris sertunae hominibus, criuiis cepis vescit imb Satrapae huie cibo adeo assueti, ut quotidie mensis inserantur. hinc profecto sani vivunt laus rei ratio digna est quae a doctis viris expendatur, cum etiam qui tenui ,rcs sunt, multa manc pia alete soleant. Qui sipiam enim cum binis servis tribtisquecquis supra sex asprorum precium vix insumet, qui totidem Gallicis Caroleis respondeiat, vel quin auc assibus Gallicis. Nonne igitur mirum illos ad coraro aegrotare, cum aquam solummodo bibentes, illam subiit de mutare cogantur Z Verum theriacam illam duo illis benescia conferre dicemus, primum eos ab aquarum noxa praeservari ceparum& alli oriun, quae vili plecto ab illis r dimuntur, esu: alterum, quod salivam cieant, de rex in provocent ad panem siccum libe talius vorandum. Si qui apud Insubres de Allobrogcs tumido gutture laborant squem morbum ipsi cis3 , nos Duppes appellamus, apud Latinos vero nondum nomen invenit ccpis & alliis crudis vescendi consuetudinem haberenti simili morbo non laboraturos certum est i ctenim ex vitiosarum aquarum potu illis accidit; quo liberi sunt Turcae, ob
Duplici porro via Constantinopolim proficisci poteramus,vel per montis Olympi iuga,
quae compendiosior est; vcl siecundum illius radices, quae longior: utraque autem via in Galatia, sive in Gallograecia est: nam Paphlagonia egressis, in Galatiam veniendum est. Cum vero jam solutae essent nives, eam quae per montium Phrygiae juga ducit, sequuti sumus,licet montem Senis altitudine superen L Paphlagoniae porro cel corior urbs est Totia, olim Theodosia Gangrorum appellata. Galatiam ingressi qui viam ad sinistram ducentem sequuntur, ad urbem Cute vulgo nuncupatam pervcniunt, quam nonnulli Cutiam Latine vocavere,at Plinius Cottaeum veteri nomine Axit: qui vero via ad dextram tedentelia sistunt, per Boli transeunt, veteribus Aboni moenia dictam. Ceterum quia ea via progredientibus, bini sinus obiiciuntur, Montaneae, & Nicomediae; magnae ambages sunt faciendae. &amnis Sangari veteribus Sagaris nuncupatus, superandus, qui in Pontum Euxi num exoneratus, elegantem portum lapidibus exstructum conficit: deinde circumeundus lacus qui clare e Nicomedia conspici potcst: a Nicomedia vero secundum Propontidem iter faciendum peroram sinus Nicomediae, de quo jam diximus. Cottaeum fuit olim, ut etiam nunc est, urbs celebris admodum: arcem adhuc integram retinet in tumulo sitam,
firmisque moenibus praeditam, in clivo propendentem, & ad urbem sere pertingentem. Plerumque ex Beglietbeis minoris Asiae unus Cottaei habitare solet, quoniam primatia nunc urbs est ejus regionis:Olim vero Gordinus. Pauci sunt anni, quod Regis Persici majornatu filius Isimael nomine per Turcicum dominium in Galatiam usque penetraverit, omnia tuinis & incendiis foedando cum ejus exercitus ex quatuor Vel quinque hominum,sed follissimorum, millibus duntaxat constared Cottaeumque usque pervenerit: Bassa dictu a Corague qui istic praeerat, ipsi resistere conatus est, militum numero, quos duplo plures habebat, fiet usi pugna commissa, Regis Persici filius victoriam obtinuit, Basiamque in conflictu caesum palo affixit, ejus pene praecise & in os ingeri juta. Arcem deinde obsecam expugnare non potuit: alium enim Bassam eunuchum magnis itineribus, ingentique exercitu firmatum, advenientem intelligens, recessit. Omnes Asiae minoris sive Natolix incolae olim Graeco sermone utebantur: nam aedificio tuni rudera quae in Cilicia, Lycia, Paphlagonia, Cappadocia, Pamphylia, Bithynia &Phrygia vidimus,Graeca quaedam epigrammata insculpta habuerunt,sepulchraque Graecis
Multa mulieres sub Turciso dominio viventes , cuiuscunque Iandem stet: rehionis , obstarnarum partium 'los nou cuia demetere, sita Athro auferreta.
C A p v et xxx III. OMNrs generis annona Cottaei venalis reperitur, panis, vinum, carnes inamab Arismanis, Iudais,&Graecis incolitur. Istic quidpiam invenimus inter reliqua in nostra peregrinatione observata, valde, nostroqitidem judicio, singulare, Rusma videlicet ab ipsis appellati fodinam. Id Rufina omnibus Turcico dominio subditis maximo inuta est: nemoque est qui illius nomen aut ficultatem ignorat. Sciendum porro est, Turcas utriusque sexus, pilos in nulla corporis parte serre posse praeter caesariem de barbam, viti&que verti, siquis pilos retineat. Inde hi, metallicum illud tanto in usu sit, ut Turcarum Imperator beserentibus Iudaeis singulis annis ducatorum octodecem millia tributi nomine
662쪽
x92 PETRI BELLONII mine accipiat ab eo qui illius metallici vectigal in censu habet. Novum sane est, adeo vile
metallicum tantum quaestum suo domino a uerre. Nullus veterum aut recentium, quod sciam, ejus meminit. Qiu vero usum noverit, ipsius venam tantundem serc aestimabit atque puri argenti: vulgus enim illo uti adeo consuevit , iit nunc abstinere nequcat. Cete-
tum quid sit Rusima. dicemus: deinde illius facultatem &usum explicabimus. Rusima feristi excremento per simile est, sed levius, nigrum , adustumque quidpiam referensi dinaetenim esHeviter adusta. Omnes Turci e seminae juvenculae& vetulae, nuptie& innuptae quae quidem pilosae sunt cimuscunque tandem nationis, Turcicae, Graecae, Armeniacae, Iudaicae de Christianae, ad depilandum eo utuntur, non sine ratione: nam quae dropace pilos auferre malunt quam novacula, admodum commodum illud reperiunt. Plerique Eu- ,ropaei psilothra conficere tentarunt ex calce & auripigmento, sed experientia male cessi. quod utendi rationem non probe intelligerent: id enim fieri debet ante balnei ingressum. Eam ob causiam Rusma utendi rationem explicare volumus. Rusmati in tenuissimum pollinem contuso, calcis vivae dimidiam partem adiiciunt,unaque in fictili, aqua macerari sinunt: seminae balnea ingressurae, partes quas glabras esse cupiunt, eo inungunt, atque inhaerere sinunt quanto tempore ad coquendum ovum requiritur: deinde periculum faciunt, an pili decidere velint: siudore enim cutem penetrare incipiente, pilorum radices Iaxiores redduntur, 3c sponte decidunt, parte abluta calida aqua, & manu duntaxat ad paratem adducta. Aaeo temperatum est id psilothrum, ut non urat, locaque laevia & glabra reddat, nullo pilorum manente vestigio, ut vetulae Iuvenculae quodammodo reddantur. Feminae ergo quae cutem laevem & glabram habere cupiunt, pcculiare hoc medicamentum sibi vendicarunt, alioqui asperam & rugosam futuram, si novacula raderentur. Hinc
igitur fit ut id metallicum adeo frequenti in usu sit, inter tenuioris fortunae homines, &opulentos AEgypti, Arabiae, Syriae, atque reliqui dominii Turcici: jam etiam in Graeciam transiens, illic haesit: nondum enim ad eos penetravit, qui Romanam religionem amplectuntur. Viri autem, muliebria ista non se aecere aestimantes, rusmate uti nolunt, sed novacula pilos demetunt.
Turcis emin ingulam esse forma cir munditiei.
Rvsτico RVM etiam Asiaticorum feminae, singularis sunt sermae, molles & eandidae, cuteque adcoerugata de laevi, ut holo sericum quis se manibus tractare existimet. Inter reliqua autem medicamenta quae cutem ita laevigant, unguentum ex
terra pingui conficere norunt, quam Graeci nunc Pilo nominant: de qua postea. Esi vero illa ipsa quae veteribu etiam simili in usu fuit, Latinis terra Chia dicta: cuius facultates is Dioscorides in hunc modum describit: Extendit faciem 3e erugat, atque splendidam red-M dit: colorem in facie & toto corpore commendat,in balneis pro nitro deterget. Invenitur autem multis Phrygiae locis: eius etiam sed inam apud tam lacuni vi damus, ex adversio Callipolis. Clim eius usus aded frequens sit, nullus est propola qui eam in taberna non habeat. Macerata haec terra, unguinis consistentiam capit, quo balnea ingressurae universum corpus & iaciem diligenter inungunt, atque etiam capillos; non autem sapone: quia extremi capilli flavo colore Alcannae pulvere tingendit qui, si sapone detergerentur,eum colorem non modo non reciperent; sed etiam iam tincti, in atrum vel rubrum colorem verterentur: sapo enim natura acris ob salis, olei dc calcis commixtionem ex qua compositus est,colorem immutaret: praedicta vero terra expurgati, facilii; s colorem recipiunt. Sincipitis porro capilli senestratim secantur ad malas & mediam usque frontem, quemadmodum pueris in Europa, & atro colore tinguntur: Occipitis vero, implexi de sericeis vittis colligati in tergum propendent. Quo vero atriores sunt sincipitis capilli, tanto formosi res censentur; non line ratione: quemadmodum enim facies quo candidior, eo formosior apparet, ita huic candori majorem gratiam addit capillorum nigredo. Avicenna testatur. hane terram ab omni antiquitate in usu fuisse ad detergendos capillos, in Arabia, Mypto,
de Syria, eamque ob causam terram capillorum nominat: v eat etiam terram edulem,
quod gravidae mulieres in iis regionibus eam plerumque appetunt. Eodem etiam quo anteriores capillos colore supercilia tincta habent,quoque atrior color est,eo facies elegantior censetur. Ea conlaetudo non modo in urbibus invaluit,sed etiam per universi Turci ci d minii pagos: singulis enim locis balnea habent. Itaque mirum videri non debet, si Asiaticae mulieres tam nitida facie sunt praeditae: nam neque I Lunae sipiendore, neque a Solis radiis noxam accipiunt; quandoquidem domo non egrediuntur, nisi eum balnea, lavandii
663쪽
aut cena iteria pro defunctis orandi gratia accedunt. Bis vero aut ter in hebdomade balianea ingredi iblent, istic. l. quatuor alit quinque horas sese Comendo & ornando,inlumunt. Catervatim autem eo prorutini: nam peculiatia habent balnea, quo viri non veniunt: si vcro interdum virorum balnea accedunt. id fit certo aliquo in hebdomada diei quibul-da in enim locis,feminae balneorum possessionem a meridie obtinent: ante meridieni,viri. Nonnulla etiam loca sunt, ubi se inmae die lovis a meridie duntaxat lavant: itaque simili quodam dic, ejus consueti id mis ignari, cum uti aliis diebus balnea accederemus, ianuam. que apertam invenientes ingressi ci semus, magnam Turcicarum seminarum turbam reperimus sese ad lotionem parantium : nisi vcro illico fugissemus, vix vitae periculum evitare potuissemus: Maliumcrana cnim lex adeo rigida est in hac re, ut vitam conservare non liceat, nisii stultitiam simulando. Nam Turcae, ut diximus, fatuos sanctitatis cujusdam ob innocentiam participes csse censent. Geterum nihil aptius ad tuendam anitatem Turcis utriusque sexus accidere posset, ob aquae potum, crudarum rerum usum, quam frequens balneorum usust quod etiam veterum Romanorum autoritate satis probari potest i ait enim Columella r Quotidianam cruditatem Laconi- γν. io, cis excoquimus. Nisi praeterea hanc balneorum commoditatem haberent, vermibus
scaterent,& admodum immundi essent: at balneorum beneficio mundissimi evadunt. Ut autem olim apud Romanos nullae fuere splendidiores fabricae Thermis S: Templis: sic Constantinopoli, aliisque oppidis Turcici dominii nihil magnificentius conspicitur quam Templa Sc Thermae, quae magnorum Palatiorum instat sunt. Neque in Thermarum ingressu neque egressu calcfactione opus est: sed loturi in ingressu magnam fornicem orbicularem inveniunt, in cujus umbilico plerumque est aquae frigidae scaturigo, ad quam sese in podio sipoliantes vestes in talari obvolvunt. His Thermarum praesectus binas sindones
pictas praebet,ad anteriorem corporis partem alteri tegendam,altera posteriorem cum capite, nimis enim indecorum foret obscoenas partes istic nudare, ea de causa sindone sic se in. volventes, balneum ingrediuntur, ubi calidae aquae fontes plures sunt, qui versito episto-mio aquam per siphunculum inundunt. Tum ingressi Thermarum servi, illos lavant,fri cant,& strigili cutem exterunt. Longum esset omnia sigillatim enumerare: sed ut in pauca conseram, id agunt: In ventrem humi sternunt quem lavaturi fiunt deinde colli, humero rum, brachiorum, se morumque 3e tergoris musculos manibus prehendunt & malaxant
eumque obvertentes, illius pectus similiter prehendunt & consticant undiquaque t demum caput radunt, non puciendar sed novacula ei qui lavatur,tradita, in angustum quendam locum pone balneum secedens, sibimet podenda radit. His peractis ad podium re- .dit: cui Thermarum praefectus binas alias sindones mundas de siccas tradit, ad sedetergendum & exsiccandum: postremo resumptis vestibus, & persoluto asperi precio, abit:est enim in singulis provinciis certum definitum precium, ut, teste Iuvenale & Horatio, Romae constitutum erat precium, talentum, quod binis assibus Gallicis compatari potest. Haec est totius Turcici dominii consuetudo, Gallicanae plurimum absimilis, ubi aestuarium egressi . supra lectum decumbere solent: meritoque aestuaria sive vaporatia vocamus ea in quibus lavamur loca, si cum iis quae Thcrmas nuncupavimus, comparentur. Sed teque ullae aliae nationes Europae balneis utuntur Gallico more, ut egressi in lectis decum. bant, nec Itali, nec BOhemi, nec Germani, nec Pannon s. Post Turcicas Thermas, nullia proximius ad balinearum antiquarum rationem accedentes comperimus quam Gornaanorum: nam aeque frequenter fere lavant atque Turcae. Sed illud nobis mirum visum, quod apud Helvetios,pudicae matronae promistue cum viris tam exteris quam notisThcrmas ingrediantur, tametsi pudenda velo tecta lia ant: quia tamen consuetudo apua illosita invaluit, nivit laedum istic perpetrant, licet nudae seminae conspicianitar.
gua ratione femina sincipitu evillis σ supercita, viri autem
senes barbam nigro coliare inficiaπα.
DIvεRs A porro rationestea mixtura qua Τurcitae N Graecae mulieres supercilia
sibi inficiunt. Magis vulgarem autem, quaeque seminis apprime nota est,didicimus. AEris usti laminulam, quam Itali vulgo etro re agra appellant,unam aut alteram drachmam pendentem, leniter in ferrea pala confricant, ut in pulverem convertatur : huic pulveri gallam omphacit in superpositam calido, scd non candente ,serro premunt, uu eo calore dissolvatur: deinde aquae tribus vel quatuor guttis inspersis, calefacto
664쪽
denud ferro, identidem eam compressionem repetunt donec galla omnino dissoluta pulveri commisceatur. Ea mixtura atramentum nonnihil densatum aemulatur, cuius pauxillum bacillo, penicilli inllar formato, sumentes mulieres, ipsaemet ad speculum sibi supercilia tingunt, & resiccari permittunt. Id quinquies aut sexies repetitium, supercilia talpae pilis magis atra reddit: tandem madido lineo panno confricantes, nigredinem cuti inhaerentem tollunt. Pleraeque Peroticae seminae&puellae Graecae supercilia rusmate tollunt, deinde paulo supra superciliorum radices, ea mixtura sese in arcus formam tingunt, ut supercilia incurva appareant. Procul aspicientibus elegans id videtur: at foedum iis qui c vicino loco attentius observant. Ceterum recentiorum inventum id non est, sed iam a in ultis seculis usurpatum, ut sustiis sequenti capite demonstrabimus.
Elegant orma secundum Gracos commendatio.
CV M Graeci insignem formam extollere volunt sublatam manum in latus inclinant,
pollicisque & indicis extrema coniungemes, oriam faciunt i quasi indicarc velint, ejus, de quo sermo est,oculos tam grandes esse. Vetus illud est a Graecis auctoribus muliebris formae judicibus celebratum,qui insignis formae seminas unica voce iaci appellarunt, hoc est,amplis oculis: propter elata nimirum supercilia,quae latae N amplae faciei gratiam conciliant. Pari ratione cum viri alicujus robusti form .am celebrare volunt, similem orbem ostendunt, libenterque adiicerent eum oculos bubulis non m inores habere. Si quis diligenter observet vetera Graecorum numismata & statuas, oculi praegrandcs promissaque coma deprehendentur, prae iis quae Romanis numisimatibus exprimuntur. Vix ullo exercitio utuntur Turcicae seminae rarissime enim domo egrediuntur) nificum summam aedium contignationem constratam conscendunt, ubi interdum toto die haerent cum suis vicinis patrio more canentes. Graecanicae autem,praesertim Peranae in cornu Byzantino, plus libertatis quam in reliquis Turcici imperii oppidis, habent: nam peturbem magna cum pompa incedunt, atque si earum mariti paul lo opulentiores sint, adeo fiam in se .tantoque ornatu in publicum procedent,ut digitos ad extremos etiam ungues annulis onustos habeant,& infinita pusila monilia e collo luspensia gestent,multosquc torques aureos, vel etiam adulterinos: quaternis praeterea vel quinis cingulis sericeis, vel aureis, vel gemmis veris&ementitis constantibus praecingentur, atque preciosis vestibus se riceis induentur : breviter omnes suas opes, ostentationis gratia circumserunt, eodem fere
modo quo novae nuptae. Sed simili ornatu solennibus duntaxat diebus prodeunt.
Creditu dis cita esse, qua Turciti circulatores in publico faciunt.
Pr R N ut atque nos in Europa, petauristas&circulatores habent Turcae. qui abinis eunte aetate edocti, toto vitae curriculo nihil aliud agunt. Creditu admodum diis- Cilia peragunt, iis qui non viderint: quemadmodum ferreum pistillum pugno niui toties in eadem hora incusso confringere. Vidimus qui magnam trabem erectam in humero gestaret, eamque sine manuum adminiculo in alterum humerum succuteret, idque subinὰe alternatim faceret sine intermissione. Quini aut seni simul plerumque conveniunt, Opidaque& pagos circumeunt, quando fora celebrari, hominumque seqquentiam adfuturam sciunt: illic occupato aliquo fori loco, naille gesticulationes propalam faciunt, nudis pedibus supra acutissimos acinaces gradiuntur, bubulos pedes crudos dentibus in partes dividunt, quorum deinde ossibus dempta carne, tam valide crura & brachia sibi verberant, ut admirandum sit, nec verberare desinunt, donec hujuscemodi ossa quina aut sena subsequenter confringant. Nisi ipsi consipexissemus,vix credidissemus: S: nisi eadem coram illustribus nostrae nationis viris, qui etiamnum vivunt, facta fuissent, vix meminisse voluit semus, sed illi ipsi rem ita sese habere testari possunt. Virium autem rota ri, quali olim Athletae praediti erant Ide quibus Hippocrates & Galenus multa id attribuere ρο- uissemus, nisi alios plerosque,& inter eos quosdam corporis infirmi, similia facere obse vassemus: eam ob cautanes iud mihi persuadere non possum, quin fraus aliqua&impo stura subsit. Ceteriam, dum eorum nonnulli has gesticulationes agunt, reliqui adeunt spC-ctatores,& stipem emendicant. nemo dare cogitur, sed adeo importunu effagitant, ut quidam elargiantur: indecorum enim non censent, quidpiam emendicare. Turca-
665쪽
Lv c T A N Da mos qualis olim apud Graecos & Romanos in usu seir,etiam nune apuη
Turcas observatur. Vix ullum est in ea regione spectaculum quod spectatores ma. 1 ore voluptate assiciat. Luctatores enim nudi sunt, brachis sive femoralibus dumtaxat coriaceis oleo delibutis de laevibus, ne comprehendi possint, pudenda tegentibus. Si quis fortu e spectatorum numero splurimi enim spectandi gr.itia conveniunt) adolescens virium roborc celebris, cum alio experiri velit. quispiam cx athletis honorifice illum invitabit, brachasque cor iaceas praebebit. Qui circum eos stini, operam silam osterent. ut eos, dum vestes exuunt, juverit; vestemque aliquam talarem aut pannum lineum attollent , dum spoliantur. Iam par ti in palaestram prodeunti quia vero nudi sunt, brachiaque& re. liquum corpus lubrica habent, brachae anguste se mora stringunt, etiam genua us' ite ad suras arcte comprimunt, magna dissicultate luctando se mutuo comprehendere possint: neque quisquam victor evadit, nisi adversarium in dorsum prostraverit, quod dissiculter admodum fit: licet enim alterutet in latus vel in genua cadat, adversario a ahuc stante, victus piopterea non est: ham in hac lucta quacumque comprehendcre adversarium licet, etiam per crura: quod si alter alterius manum prehendere potest, sium mis viribus adversa. tium prosternere nititur, ille vero eius conatum cludit. Interdum integra hora ita certabunt, antequam alter alterum in dorsum prosternat: nec unquam taedio assicerentur sipe.ctatores; tantam voluptatem adfert ea lucta: dubiaque adeo est, ut modo hunc victorem futurum judices, modo alterum. Victus autem non mimis sibi displicet,quam qui in gladiatoria praemio excidisset. Interdum uvi versum corpus oleo perungunt, tuncque lucta
magis delectatione assicit spectatores,quia mutua prehensio longe dissicilior est.
Turcas imperterritos esse funambulos.
PE R extentum funem incedere, nuperum inventum non est: multis enim locis vete res auctores ejus meminere: sed nulli petitiores sunt, Turcis, qui a pueris eam arterie discaentes, per omnem vitam exercent. Vetelibus & sunambuli appellabantur. Octoni aut deni simul convenientes, equum alunt ad funes & alia impedimenta' serenda. breve enim iter singulis diebus conficiunt: in pagum aliquem pervenientes, amplum aliquem locum deligunt, ubi explicatis suis impecimentis, celsas binas trabes in solo figunt, quibus binos funes alligant, altero longe supra alterum eminente. In supeliore auiatem fune suos ludos non exereent, sed in infimo, per quem interdum seni incedunt, tantaque agilitate sese circurnasunt, ut sciuri videantur: per summiim funem solum incedunt qui longa sese librant nasta. Haec omnia publice nunt. Clim vero ex ipsis nonnulli ex fune descenderunt, pecunias a spectit toribus exigunt, adeo importune, ut vix illis dene
gari possit. Haud credibilia plerisque viderentur, si omnia quae faciunt, sigillatim explicaremus: atque si nostrae Europae rustici quartam eorum partem duntaxat conspexissent, non dubitamus quin praestigia esse existimarent. Sed hax longo usu a pueritia edocti faciunt, quemadmodum petauristae suos in aere saltus, Turcis ignotos. suspendum te ex eapillorum villo quem in vertice capitis gerunt instar seminae: Omnes autemTuicae caput radunt, excepto vertice, in quo villum relinquum, quo Mallum etes eos comprehender c, tetra sublevare queat in die iudicii. In eorum autem potestate situm est, ut eum villum brevem aut prolixum gerant. Turcae sibi invicem caput radunt eodem cultello quo cibum concidere selent: nam ita cultri aciem intendunt, ut novaculae instar radat: ton ribus tamen non carent, qui pro regionum varietate novacularum alia etiam forma utuntur: nam Syriacae & AEgyptiacae, densae & graves: quarum manubrium incurvum non est, sed extremitatem habet in capitulum consermatam, optimae tamen inam ex Damasceno
666쪽
Turcarum canes; remmi venatio.
VIL L A TI C I Turcarum canes peculiarem herum non habent: & licet aedes non ingrediantur, tegetes tamen semperan area stratas habent, quibus incubent: atque secundum parietes concava quaedam saxa, in quae ossarum reliquiae, panis, Ossaque coniiciuntur, quibus vesci queant. Singuli tuentur eum locum in quo fuerunt educati,& reliquos canes ab illo arcent: fugant praeterea silvestres illos lupos apud Turcas vulgares, nomine Adit, nec in pagos ingredi sinunt. Venatici canes nostris magnitudine cedunt, sed eos aequant quos i purios sive hybridas appellamus, villosam similiter habentes ea udam, pendentesque aures, ut Cretenses venatici canes: funiculis illigatos tenent, ut nos nostros. Hispanicos etiam alunt ad perdices odoratu persequendas. Aucupandi etiam aristem tenent cum accipitre fringillano, cum vulture, cum sacro & falconer dum vero revocant, houb, houb duntaxat acclamant: dextra autem eas aves ferre solent, quibus interis dum ova gallinarum dura vescenda praebent in recentis carnis penuria. Qui loca incolunt feris frequentia, fulvas persequuntur, atras minime: etenim sui diximus) aprugna non v scuntur: si quae vero fulva canibus captae, quibus abunde sanois non profluxerit, qui scrupulosiores sunt, earum carne non vescentur: nam, ut ante dictum est, a sanguine& assis Mato abstinent. Attamen ex ea quaestum ut faciant, Christianis vendunt, cum non
ignorent, Iudaeis perinde prohibitas elici
Silvium in monte Olympo observatarum nomina.
RELicet o Cottam, viam quae per montem ducit seqti uti, inpM um admodum Iate patentem inter valles Olympi situm, venimus. Magnam istic Tragacanthae, ὰ qua inquilini gummi, quo nos utimur, legunt) quantitatem observavimus. P stridie jam claro die discedentes, per montem iter fecimus, in quo dumtaxat superando diem insumpsimus. In ipso montis supercilio densam adhue nivem deprehendimus:
angens enim media aeris regione frigus, nunquam istic mitescit: eaque est causa, cur in librum montium jugis summum semper sit frigus, & nix insidens non colliquescat. Exemplum habemus in aethiopiae montihus, quos Ilicet omnia eius regionis plana loca ingenti Solis aestu adusta sint Theophrastus de Myrtha, Thure & Cassa agens, nive tedios esse asserit, uti sunt etiam Libanus in Syria, Spachiae mons, Ida,& Di istaeus in Creta: attamen appianum sive malvaticum vinum in planis vicinis locis frequens colitur:
Non igitur mirum est, si aestate in summo aestu, grandinem decidere videmus. Istic etiam observavimus Sabinam illi quae ano his in hortis colitur similem, tanti copia
sponte nascentem, ut tumuli ab ea tegerentur: abietes in summam altitudinem attollerentur , sed exiguam praebentes resinam. Sunt etiam nonnullae ciculi, ostri aliaeque similes arbores. Piceae nonnullis silvarum locis satis istic frequentes sunt , aliud item quercus genus a nostris diversium, quod veteribus ignotum fuisse arbitramur: ejus etenim glandes minoribus fabis majores non sunt. Helleborum nigrum istic frequens' rubentes profert stores,quo in loco primum simili flore praeditum conspeximus. Ledon
667쪽
item a Graeco diversium longe majus. Observavin us praeterea alias arbores&stirpes, quas cuna vetere appcllatione cxprimere nequeamus, ahas describemus. Per Picearum iu Abietum silvas iter facientes, diligenter observabainus .an Larices conspiceremus: sed ne isque toto illo monte, neque per Aliam aut Graeciam ullam vidimus. Ea propter veteres Graeci Seriptores, quales Theophrastus, o scorides,& Galehus, eius non meminere, rata
quam iptis ignotae, licet nonnihil de ipsius guinini Diostolides& Galenus egerint. Miror Plinium de Thya agentem, cogitare Homerum Laricis mentionem facete: scd hallucina. tur, pro Picea Laticem supponens, cujus iconem hic exhibemus, plenam esus descriptionem cum reliquis coniseris arboribus daturi.
Vespere in alium pagum inter montes situm divertimus.postridie autem plane ex nionis te descendimus in quo nihil praetcr peculiare quoddam piceae genus Observavimus,conos , auricularis digiti cxtremitatem cratIitudine vix superantes, ferentis, Ac fruticem quem Brutii vulgo Spina cccilola nuncupant. planiciem deinde habuimus amplam instar maris aequatam, ubeiis admodum glebae, oriza consitam: multis rivis ex montibus undique delabentibus cana rigantibus, aqua per cataractas facile retenta L emisia. ceterum mirum non est si orira apud Turcas magno lit in usu, quandoquiclem illam melius apparare norunt, nostris hominibus: In jusculo illam coquunt,diuque ebullire sinunt, nullo modo agi.tantes: qui enim, dum ebullit, agitant, corrumpunt, ut nostri Galli, qui ex dus uncia ma. gnum aliquod fictile implent: quum Turcico more coque do, integra libra opus esset. Per hanc planiciem ad meridiem usque iter fecimus, ad cuius extremum per fauces quasdam in vallcs pervenimus, ubi denuo Spinam ceri solam observavimus, & Ephedram rubro semine uti Andro ec resertam, ingentis altitudinis: hujus natura Smilaci laevi in Atho nascenti per similis. Nam si juxta arbusculam primum adolescentem nascatur: prout illa cresicit, etiam attollitur, comesque in crescendo illi fiet, etiam si in immensam altitudinem arbor attollatur. Vidimus enim Platanos non minus celsas Abietibus in Haemo monia te nascentibus quae Ephedram ad summum usque fastigium deduxerant, sine clavicularum squas ut Smilax laevis quibus se implicare possit , non habet adminiculo ramis in .cumbentem : Si vero juxta fruticem aut arbusculam nasicatur, humilis manet, nec supra eam attollitur. Iam antea in Illyrico inter Castet novo& veterem Epidaurum observa
Trusia urbs, pia Turcarum Imper lorum Regia esseisiari
IN Prusam urbem Regum Bithyniae olim sedem quam Plinius ab Hannibale condita
sci ibit Intus in Bithynia, inquit, Prusi, ab Annibale sub Olympo condita maturὰ pervenimus, istieque diu haelimus. Admirabilis est ejus situs: nam ut paulatim incre. mentum sumpsit, silc per montis acclive sparsa est: muro non cincta, sed Lugduno in Gal.
Ita amplior: variis enim locis per montis radices sparsa, convallibus separatur. Clim Tut-
cici Imperatores Phrygiam subsecissent, nec ulterius progi edi possciit, Regiam istic sedem
constituerunt. Abhinc autem centum annis capta Constantinopoli, paulatim in Europam penetrantes, Prusa relicta, Constantinopolim Regiam traduxerunt. Attamen Prusia etiani nunc aeque opulenta & populosa est acConstantinopolis: imo hanc ab illa superari, opulentia& habitantium numero, dicimus. Rotandi gladius adhuc ad arcis Prusae portam pen. dens conspicitur. Eum Turcae diligenter adservant: nam vulgus existimat ipsum Turcam fuisse. Ptulae autem opulentia a serico constat: singulis enim annis mille cameli ex Syria Aealiis Orientalibus locis serico onusti Prusiam adtenientes istic exonerantur, quod istic ain paratum in stamina diducitur, vario modo texitur, & diversis coloribus inscitur: nam vestes ex holoserico variis figuris contexto &diverserum colorum, auro & argento niter. dum immixto, atque eleganter consectas gestare solent Tur .
rearum vectes elegantissime esse concinnatas θ' consulas.
Tv K c A R V M vestes ex quacunque tandem materia, sive lanea, sive sericea, sive ἐcaprarum villis consecta constent, sericio filo Pruta concinnato consutae sunt, sutura quodammodo inditatu bili. Turcici sartores longe elegantius omnia con-
668쪽
suunt Latinis, ut nostratium opera velut tyronum videamur, si cum Turcicis conscrantur, aded concinne illi omnia consarciunt, ut vix suturae appareant: in summa, in suis operisis hil quod reprehendi queat, admittunt.
SuτOREs atque ephippiarii adeo nitide&diligenter omnia sua consuunt, ut inclitis
id fieri nequeat: suunt setis non utuntur, sed acubus longis teretibus cuspide carenti. bus,&nonnihil incurvis; nec filum quo consuunt, pice inductum, sed cera stamina sericea, quibus solis utuntur, inficiunt, soraminibus primum subula factis. Turcarum cum magnatum,tum rusticorum cothurni,anteriore dc posteriore soleae parte serreis clavis muniti sunt. Imo ipsius Imperatotis de Bassarum, feminarum. puellarum & puerorum omnes cothurni perinde serrati; nec, aliqua in parte rupti, unquam reparantur nulli enim illic cerdones j quemadmodum nec corrupta ephippia. Equorum etiam antilenae de postilenae, reliquaque coriacea ornamenta sericeo filo consuta sunt.
FERRARIi fabri Turcici nunquam sollibus utuntur, nec carbone egenti fornacibutcnim carent. Eorum ferreae soleae vix dimidium Europeae soleae pendent, neque eorum binae leae plus materiae requirunt quam una externarum g ntium. Sol as ferreas magnas & parvas jam complanatas, nondum tamen pertulas, emere solent: has deinde ut esuorum pedibus conveniant, sedentes nostratium lariorum mole, hoc st,cruis ribus decusiatim compositis; malleo supra incudem accommodant, deinde chalybeo stilo bene temperato perforant, alioque quadrato, bonaeque aciei, pugione foramiua pro arbitrio augent. Hae s leae uncos non habent: quia equos exerce lues, nunquam cos in girum alternis versant; praeterea clavi quibus soleas adfigere solem, oblonga classiaque habent capita, instar columbacei cordis. Clim autem equi gradatim inccdcre soleant, per sic mellae integrum calceandi non sunt: quae consuetudo cum admodum laudabilis sit, de Turcarum in bello gerendo commoditatibus agentes, eam minime praeterire debuimus. Equipedem ad ferream soleam applicandam ic pumantes, eum in fornicem non excavant, nostro more serramenti concilbrii aciem protrudendo, sed eum compIanant, ferreo instrumento palmum lato, cujus acies versus manubrium obversa cli, attrahendo. Eorum item habenae exiguo admodum freno praeditae sunt: strigiles vero tamςtsi dentatae lint ut nostrae, manubrio carent.
nisi laniones: s lapides qui in bubulo fessi inveniuntur.
LANis Turcici aliarum nationum mnios in concinnandis carnibus agilitate longe superant. Et ubicumque sunt, jugulato bove, extisque exemptis, fel observaresb-lent, an lanidem contineat , nam plerumq. innascitur lapis ab Arabibus Halaceti nominatus, cuJus facultates ab Avicenna sigillatim sunt descriptae. Iudaei longe pluris aestimant hujuscemodi lapides quam Turcae . qui Iudaeis saniorcs, illo magnopere non indigent. Iudaei magna ex parte ineleganti colore sunt praediti,&aegio morbo laborant, naturaque taciturni sunt & mclancholici, non modo in Turcico dominio, sed etiam in Germania, Italia, Gallia M. Bohemia. Apud Turcas viventes, nullum praesentius remedium adversus eum morbum norunt. Haraceti lapide. Quod adnotatum voluimus, ut quem haec legere continget, lanios suae regionis admoneat de perquirendo eo lapide in bubulo felle. Non invenitur quidem in omni felle: sed in decimo quoque sorsitan inve-itiemur bini aut tres ejusimodi lapides. Arieti aut caprae cutem detracturi,languinem pror
669쪽
sus exstillare siluint nam ab onminnguine abstinenti integra adservata ad utrem liquoria liquo imponendo idoneum. Apcri 1 dcinde alvo, tenue intestinum , qua inferiori alvo adhaeret, abstindu at: deinde ad alteram illius extremitatem crasso intestino inhaerentem connectutit: postea minora intestina eximentes, & pinguedine liberantes, ex unco sus. pendimi in eum quem dicemus usum. Carnes libratim vel ad pondus vendunt, ut & ali, omnia ita praescindere norunt, ut singula frusta aliquid ossium contineant. Quicumque Turca bovem sive vervecem venalem habens, lanioni non venundabit, sed ipsemet ad osticinam deducens, a lanio jugillari,& omnia apparari curabit, persolutoque illi praemio, ipse carnes vendet, id earum pretium recipiet. Haec tamen consuetudo non per in tuo observatur. Nam S lanii armenta emunt in pagis & publicis foris, quorum cem carnes uillatim in suis officinis venundant.
Ocuum Turcisorum nervi,Wtenudinum fides.
Su s vesperam ergo adveniet aliquis corbem dorsualiam gestans,& laniorum taberna Obibit, excepturus intestina eo die reservata: quae deinde iis qui nervos& fides sa-ciunt, traditi Arcuum autem nervos, quorum frequentissimus cst usus, apprime con- conficere norunt i omnium enim arcuum apud illos nervi ex intestinis conflati sunt. Omnis etiam generis fides conficiunt, easque admodum exiles: imo etiam neten, tam acutum quam nostrates reddentem senum, licet non adco argutum; quia ex tribus nervis contortis constat : potest tamen aliarum penuria testudini Venetae inservire. Eius modi nctes varii generis, variorumque colorum reperiuntur, rubri, veneri, viridis, flavi,
de albi: nullusque est institor qui eas de reliquas fides venales non habeat, etiam petuniuersium Turcicum dominium, casque frequentiores quam in Europa. Cujus rei haec est ratio. Turcae quatuor testudinum cavarum de lyrarum genera habent; quarum alter uistras plerique pulsare norunt suo more, etiam rustici; quod neque in Gallia, neque in Italia vulgare eth
menuis cavat, cor concentus Turca ut .
AL i cui de veterum Musicis instrumentis quidpiam conscribere volenti, ea qlia
per Graeciam&Turcicum dominium conspiciuntur, ampliorem illi materiam suggererent illa quae tradita habemus. Tibi is ctiam utuntur Turcae, Germanicis fere similibus, sex foramina ex ordine posita habentibus, sed duos cubitos longitudine superantibus. Cum dissicultate autem iij flari possunt: nam os habent ab omni tibiarum Europaearum genere diversum: supremum enim soramen ipsam fistulam penetrati cantando pleria inque inflari solent per amplum extimumque soramen, sed exigua admodum, nostro iudicio, harmoniὶ Iam diximus Turcas inflare tibias nosse, tympana pulsate, lyras, panduras, & heptacalamos: sed de varia cavarum testudinum genera habent, quatum maximae octo fidibus praeditae, eaeque crassae admodum, cervice utcunque longa, recta, multas tactus distinctiones habente: cumque illius fides nostris comparandae non sint,rius etiam harmonia ad nostram non accedit. Alterum genus mediocris magnituditiis, magis vulgare est, septem fidibus praedit una, ut nostra Lyra ,divcrsi tamen ibia i , m Motis harmoniae.&quod difficilius pulsiari potest, ad Turcicas &Graecas saltationes admodum ido. ncum: hoc, nauticum genus hominum, praesertim palameriti a Graecis vocati, quales PGloponnesi, Euboeae S instularum maris aggaei incolae,frequentius utuntur quam qui in continenti Asiae habitant: tactuum nullas distinctiones habet ut lyra: iis tamen adnexis pro lyra usi sumus: habet etiam ne ten post hypaten collocatam , quae ad octavam ne res anisterioris intendi potest: brevior enim est , paxillumque habet ad infimae cervicis latus infixum. Tcrtium genus minus est superioribus, oblonga duorum sere cubitorum cervice, Sc multis tactu una ordinibus distincta; tribus duntaxat fidibus constat; cuius ideam commodius exprimere nequeo, quam culinario coci leari proposito, cujus manubrium
oblongum Sc quadrangulum sit: id quoniam magna facilitate pulsari potust, vilisque est
pretii, passim ab omnibus userpatur, S penna csus fides tanguntur. At maritimum illud genus nesta iactuum serie distinctum, pulsari potest, vel fidos penna tangendo,vel summis digitis eas prehendendo, quemadmodum apud nos cavae testudincs Se lyrae: id genus ex Sabinae illius quam iuTauro monte observabamus ligno, nunquam se findcnte,factum est:
670쪽
χoo PETRI BELLON omedia tabulati pars eodem ligno constat; altera ex piscis cujusdam pelle consecta est, varia obtinentis nomina: nam a veteribus dc Aristotele Hyena piscis& Silurus dictus esti Graeci huius aetatis Glanion appellant: ponticulus fides sustinens pelli illi insistit. Inveniunt ut eiu simodi testudines ex crispa materia consectae, quae plus quam sex aureis aestimantur:&nonnulli tamen nautae eo precio comparare non verentur. Turcae porro icti quas nationes superant , vermiculatorum , segmentatorumve operum in marmorea, vitrea, sive lignea
materia conficiendorum industria. Videas interdum yyxidulas aurifabroruin viginti ducatis aestimari. Vitreae Cairi&Constantinopolis feneluae vermiculato fragmentorum vitri divelsorum colorum opere constant, consormata primum ex gypse arca, cui deinde vi, tri fragmenta applicant: eaque consuetudo ab Arabibus ad Turcas transiit.
Turcas Arrunculorum ludum adprime casiere: magnum usumgummi tragacantia apud illis esse .
IN Latrunculorum ludo Turcae sunt industrii, eoque maxime delectantur: interdum
enim totum diem ludendo traducunt, ea de causa latrunculos, alveique loco telam pisectam, semper circumferentes. Admodum illis convenit hic ludus: nam clim humi sedeant otiosi facile ludendo totum diem impendere possunt reburneis nonnunquam pem senis scalptura expressis reperiuntur: sed ea quam Reginam nos vocamus , carere nobis visi sunt, aliamque ejus loco stabstituere. Prusiae haerentes, observavimus gummi tragacanthae usum adeo istic esse frequentem,ut singulis annis plus quam quattuor millia pondo absumantur, ad laevoi em serico conciliamdum. Nam Asiae minoris rustici, lucri cupiditate illecti, per Mysiam, Plirygiam, Gali graeciam, dc Paphlagoniam gummi illud legunt, Ze Prusam deserunt, ubi illico praesente pecunia redimitur. Hallucinantur qui ex Creta Venetias deferri scribunt. Gallae etiam genere utuntur Vcteribus ignoto, in Terebinthis nascente, cujus libro primo meminimus, valde commodo ad stricum quovis colore inficiendum, hujus plus quam sex millia pondo
singulis annis insium ut.Concavaesunt eae gallae, Romana tu Gallarum magnitudine, innascentes Terebinthi maris soliis, vere colligendae, alioqui in oblonga de semipedalia interdum cornicula excrescui. Tres Prusae vulgares sunt linguae Hispanica inter Iudaeos.G raeca,&Tur- cica,quae magis usitata est Istic etia sunt non. nullae Arabicae, Armeniacae,1c Italicae familiae.
Veneti de Chii suos istic Institores alunt. Duplici via Prusiam Costantinopoli perveniri γ'
test; marina, vel per continentem. Per continentem quinq. dierum iter est; per mare autem biduo aut triduo pervenitur: nam Prusia
Propontide dimidii giei itinere duntaxat abest. Appellitur in sinu Ni eo polis veteribus dicto ad pagum Montaneae nomine a quo nuncis sinus appellationem sumpsit: locus vero est male fidus navigiis, quia portu careta propterea illi eo in siceu remulco subducuntur, ne tem pestate a ventis excitata amigantur. Ejus pagi incolae Graece loquuntur. bonique sunt vinitores. Caloierorum istic est monasterium. Turcarum Imperator binas liburnicas perpetuo habet, a Ianissaris mancipiis aetas, quae singulis diebus Mercutii nisi tempestate impediantur solvunt,altera ex Montanea Constantinopolim, altera e C6stantinopoli Montaneam ,δc eos qui e Constantinopoli Prusam proficisci cupiunt, vel contra, vehere selitae. Eae liburnicae ex Montanea solventes, niveme proximo monte, Olympi appendice, delatam transvehunt Constantinopolim. Sunt enim