장음표시 사용
91쪽
esse in observandis plantis quae illos gestant, arboresne sint, frutices, fusi rutices, an aliae pl. antae, aut legumina , qu6ve in usu sim, denique quo nomine ab indigenis appellemur. Ceteriim utrumque illum lobum cum duobus sequentibus in eadem tabella exprimcndos curabam, quae huic capiti insereretur. TERT 1vs lobus paucis abhinc annis ex Guinea inferri caepit ab Hollandis& Zelan. dis qui exercendi mercimonii gratia illuc commeant: illum autem Ciceris genus esse arbitrabar, tam ob causam Cicer Nigritarum appellabam. A variis porro mihi communicatiatur; a Cl. V. Bernardo Paludam videlicet, & ab honestissimis uiris Willelmo Parduyn & Francisco Penino. Erant autem hi lobi parvi, semuncialem magnitudinem non exccdentes, tumidi, mucrone hami paeliae instar incurvo, rugosi foris & ex spadiceo susci coloris,interne candicantis &laevest eos unicum semen continere observabam quasi orbiculare, minoris pisii modo, non unius tamen coloris: nam vel proris album, vel omnino nigrum, vel rubens, interdum etiam πυκιλον, ex albo & rubro varie distinetum. Ret v s non valde dissimilis erat Ethiopici piperis iobis: nam & illorum instat articulis disti iactiis, & grana in singulis continebat nigra, crassiuscula, rugosa, acris saporis alioqui lobus crassior erat piperis AEthiopici lobis, cortice dense constans, foris rugoso, coloris ex ruso nigri cantis, superna & inserna parte duplici nervo a pediculo ad extremum iobum excurrente: pluribus aliquot articulis praeditum fuisse verisimile , nam post quar. tum articulum praecisus fuerat.
Exori CVM, nec vulgare Leguminis hoc genus esse videbatur, semel dumtaxat
mihi conspectum, quadrangulari lobo constans,quatuor crassioribus Meminenti ribus nervis praedito, quadrantem longus & circiter siem unciam crassus, cortice satis densio, pro legumine, praeditus, coque oblique striato, coloris ex fusco fuliginosi,sept ' na grana continente quadrangula, in binas partes aliorum leguminum instar dividua, quae vetustate duritiem contraxerant. Haec pauca de eo legumine ex ejus notis apparentibus N: manifestis dicere poteram, quae leuorem boni consulturiam arbitror.
Lo N DIN o ad me mitrebat Hugo Morganus Serenissimae Reginae Angliae Elieta
thae pharmacopoeus, anno a nato Christo sexcentesimo secundo supra millesimum, qui nos aut senos lobos peregrinos, quid de illis sentirem, meam opinionem exqui rens, quam sane, quia similes numquam ante mihi conspecti, dissiculter admodum me pronunciare potuisse, ingenue fateor. ERANT porro illi lobi variae magnitudinis: nam nonnulli sex dumtaxat uncias longi, alii septem, quidam etiam octo uncias longitudine superabant, singuli vix semunciam erant lati, omnes teretes de rugosi, subfusici coloris, ea parte qua rurdiculo inhaeserant nomnihil recurvi, extima parte obtusai breviter forma non valde disti miles quibusdam oblom gis & teretibus corniculis, quae in Terebinthi arbusculis olim observare memini: qui aper ti in binas enim partes aequales secundum longitudinem aliorum ioborum instat dividebantur nihil continere deprehendebantur, quam tenuem quendam pollinem nigrum Scsplendentem, tenaciter interiori Iobi parti inhaerentem, odoris fere , lavini initio, sed si quis diutiuscule naribus admoveret, capitis gravedinem inducentem. Vnde autem ha- buisset, N: an quidpiam intellexisset, nati ne essent in humili aliqua planta, an in arbor aut quae provincia eos produxisset, nihil adscribebat. Itaque nemo mirati debet, si plura de illis scribere ncque .
92쪽
Ta Res, infraque minimi digiti crassitudinem erat Primus fructus. qui integer, sex N .rii
unciarum longitudinem stiperasse videbatur, immaturae Nerii siliquae formam quodammodo reserens, dens cortice praeditus,soris rugosi, striato que, &veluti innumeris tuberculis oblito, instar onagricae pullis stuc corii, equo vaginas suis cultellis de acinacibus excipiendis tegunt Turcae, nigro alioqui, nisi ea parte quae pediculo proxima, illa enim rufa erat: an semina contineret,imhi incompertum, sed pulpam admodum duram, &quae vix cultelli mucrone eximi pollet, in eo Obscrvabam, quae subacidi sapo
H v v c fructum mihi ostendebat honestus vir Theodoticus Clutius, horti Academici, dum vivebat, Lugduni Batavorum praefectus. Similem postea a Cl. V. Bernardo Paluda- no aecipiebam, quem dum por longitudinem secare vellem, ut quid contineret observa- Iem, corrumpebam, quunt adcosblidus esset, ut frangeretur citius Min partes dissiliret, quam scissuram admitteret: in confracti tamen particulis, lanuginem quandam observa' bam, illi non valde dissimilem, quae in Nerii siliquis conspicitur. Similem etiam Anastul-redanai videbam, inter reliqua exotica capsis illis comprehensa quarum secundo libro cap. xv. mentionem faciebam,quasque Batavi ex Iava anno millesimo quingentesimo no nagesimo septimo reserebant: eum Ab ua Gurarate oriundus, illa navigatione, ut dixi, advectius, Ra3e ina appellari aiebat, atque,dum recens est, edulem esse allirmabat. Illum Lireb. ka. porro cum Da ri solliculo in adposita tabella exprimendum curabam. ALTER, membranaceus erat solliculus, quem an in arbore nasci dicam,an in frutice, dubius sum : eum enim dumtaxat accipiebam bacillo suo salis tereti adhuc inhaerentena, & qui plures folliculos sultinuisse videbatur , anno oetogesimo quinto stupra mille timuin dia quingentesimam , Viennae Αul riae, a Richardo Gartii Londino missum. Erat autem is solli culus spadicet ad fuscum tendontis coloris sorinsecus, extima pariC mucronatus, toto corpore hispidus, &mollibus spinulis praeditus, sic-scuncialis aut amplioris longitudinis, & uncialis latitudinis, qui in binas partes dehiscens, interne cavus,&veluti inquatuor loculamenta di stinctus, tmellam membranam continebat, in qua veluti exiguarum baccarum uvula pyri ita mam exprimentium , & putillis petiolis inhaerentium, coloris rubri & quasi mimati, quibus inspersiae tamquam aureae micae, praescitim in
ipso umbilico. Similem deinde decimo quarto post anno Ams et edamo missum accipiebam ab honestisse simo viro Malichio veris Dabim appellatione, quum praeeeden sine nomine missis esset. CETERvM grana iIla miniata quae in priore consipiciebantur,sus tonem mihi faciebant,an fructus esset Arboris finium regundorum, de qua Illustris vir Iulius Maliger, lib. Exoticorum Exercit. vi. Certe bulus grana, tametsi vetiissa, dentibus amita, rubm vel miniato colore inficiebant: ejusque rei causa Anglus quidam in Brasilia habitans, Londinum mittebat pro specimine, an ex eo quaesium ficere posset. An veto Fixa cmus meminit Ferdinandus Oviedus Prima parte Historiae Generalis Se a. a. Naturalislib. viri. cap. vi. cujus interiora glana rubro colore tingere scribit
93쪽
MEAM porro suspicionem, quam de solliculo praecedente descripto trabebam. non
prorsus vanam fuisse, anno redemptionis humanae sexcentestino secundo supra millesimum, demum intelligebam. Nam Septembri mense Musdem anni, inter quaedam semina quae mittebat doctissimus vir Ioannes Castaneda, erat similis solliculus, brevior tamen, ut qui siesicunciam longus dumtaxat esset, unciam latus, in binas partcs d hiscens, & cu)us sipinulae attritae: externa pars susci coloris, quemadmodum etiam interna, sed haec levis &paulluluin splendensi in cujus medio aliquantulum cavo, utraque pars quindecim aut sedecim grana sature rubra,cxigui etiam pyri formam reseretia, brevistimo tenuissimoque petiolo si ingula suspensa, liabebat, eaque nullis aureis micis aspersa, nisi extima parte, quae splendens de veluti aurca, minima nigra macula tamquam puncto erat 4n lignita: nullam vero observ.ibam in eo solliculo sive capite loculamentorum distinctio nem, nam, ut dixi. dimidia utraque solliculi sive capitis pars, grana serie quadam disposita in media concava parte continebat, majora & magis matura, quam quae ex Anglia mittebantur, &saliva dumtaxat paullulum aspersa, cleganti minii colore inficiebant: clianae autem, qui folliculus involutus, inscriptum erat, co-os Inaeos, hoe est, quo se inungunt vel inficiunt Indi. Verum Octobri insequente elegantem ramum multa hirsuta capita sive sollici, Ios susΗ-nentem accipiebam, quem propter elegantiam in tabella exprimendum curabam, quae hic ad poneretur.
ERAT autem ille ramus pedalis longitudinis, durus&lignosus, fusco cortice tectus, calamo scriptorio tenuior, summo fastigio in aliquot ramulos divisius, sustiis non tes undecim integra capita plura fuisse, vestigia unde ea abrupta fuerant, fidem faciebant) quorum nonnulla longiora Mangustiora quam praecedens, variae enim erant magnitudinis aliqua duarum unciarum longitudinem cum semisse habebant. sescunciae fere latitudinem aliorum longis tudo binas uncias non excedebat, nec lati ludo unciam , singula vero frequentissimis tenuibus spinulis, iisque integris &Oblongiusculis,nec attritis obsita, & extima par te mucronata, quae per maturitatem in hinas partes findi, commissurae utrumque latus occupantes satis manifeste declarabant; persectam autem maturitatem nonis
dum adquisivisse, grana minora minusque rubra & rugosa, indicabant. Hunc ramum ad me mittebat eo quo dixi anno & mense. honestissimus vir P trus Garetus, significans Brasilianos uti ad corpus rubro c0lore inficiendum: addebat Viciae Africanae ramulum e quo plures sili- quae dependcbant, nonnullae sua grana rubra adhuc retinentes, de ramum Iuni pap- pGywa, sustinentem fluctum suum, vertim longe minorem cO, quem cap. X. lib. I. hqus Exoticorum Historiae exhibebam. CETERvM, non dubium est quin hic fructus illi similis si, quem Oviedus Braca appellat, cujus fruticem in humanam altitudinem, interdum etiam ampliorem assiargere scribit, & soli a xyli soliis similia proferre. De quo, bc aliis quam plurimis, peculiari libro aliquando agemus, Deo vitam producente.
94쪽
nerosum Franciscum Drahe ad Magellanicum usque fretum comitabatur anno re dcmpti generis humani septuagesimo octavo lis pra millesimum&qui ingente limum, ulterius non progressus, navim cujus praesectus erat, in Angliam
anno insequente reduccbat, atque collectum istic corticem referebat,uili Ori canellae cum substantia tum colore non valde dissis
milem, plerumque tamen crassiorem,& ci-i racei coloris vel iustum externa parte, at
que ulmei corticis instar scabrum, internavero, nonnumquam dissectum, &multis rimulis hiantem ,tiliae corticis modo,aliquando etiam valde solidum 3: durum, odore non ingrato, sed perquam acri sapore, linguamque S fauces non levius urente,quam piper. Illius autem fragmentum,quale amicorum opera Londini illo ipse anno nancissecebar, in tabella exprimi curabam, quae hie
adposita. γI s T iv s Corticis facultates nullas exploratas habebat,sed eo recente melle condito, ut acrimoniam deponcrct, vel rosiccato dein pollinem trito, ut in cduliis canellae alio riimve aromatum viccm supplerct, utebantur, qui ea navi vehebantur. Postea tamen
95쪽
, intelligebam, adversus stomacacis, sive scor buti morbum,quo illorum nonnulli in ea navi assiem erant, non infeliciter usos fuisse. Quia porro Uinterus hujus corticis noticiam nostro cibi primus intulit, Winteranum ab ipsb cognominabam: tametsi quum recenter allatum acciperem, plurimum accedere 'mihi videbatur ad ligni Ammatici corticem,cujus meminit Nicolaus Monardes in Simpli- cium e novo orbe delatorum Historia, licet singularem illam odoris gratiam, quam suo cortici tribuit, in hoc d cprehendere ncquirem, in revera non habebat. Sed vicesimo insequente anno, ligni illius aromatici atque insuper ipsius corticis copia facta est: de quibus, ne pigeat lectorem, obsecro, consulere nostrum in illud caput scholium, postrema editione additum. Quinctiam ad pleniorem ejus cognitionem adipiscendam, tertium hujus libri caput legere non oberit. CETE RuM eorum qui anno millesimo & sexcentesimo a Christi nostri redem pioris nativitate e Magellanico freto redibant relatione, magis certam illius corticis cognitionem adipi char, praesertim ex epis laquam Sebaldus de Vert, ejus navis , quae non superato ficto propter assiduas tempestates reverti coacta est, Praesectus, ad ornatissimum virum Ioannem de Laet vicesimo Aprilis inscquentis anni scribebat, ingratiam Ioannis i plius filii, juvenis eruditione modestia valde praestantis, qui meo rogatu ligni cum suo cortice adhaerente fragmcntum ab ipso petierat. Illa autem serὸ haec
ANDO QE tDEM Dia. Clusius adeo avide expetit ejus arboris fragmentum, quam in Magellanico freto observabamus, dolet quod maturius non intellexerim, nam ejus petitioni abunde satis saccre potuissem , quum inter ligna ignis struendi grDeia in eo freto lecta, magna ex parte illius arboris essent: Venim ea omnia Roteroda mensi cuidam civi divendita fuere: commode tamen in navi adhuc reperti sunt bini aut terni longurij, aliquot pedes longi, quorum unum mitto: hujus fragmentum, si lubet, Dia. Clusio communicare poteris. Arboris folia nulla adservata puto, quia propter abundantiam neglecta: de ligni vero, solior timve, aut corticis facultatibus de natura . nihil nobis Constat, nisi quod corticem & folia adeo aromatica Observantes, 'iis usi sumus in nostris eduliis, existimantcs in tam frigida regione noxia esse non posse, praesertim quum pipere fere destitueremur, ad musculorum in eo freto repertorum, qui-Dus vesci cogebamur aliorum alimentorum penuria, condimentum.
Ea pono arbor in insulis Sinus illius, quem a Classis Praesecti nomine, de C es nunc uis pabamus, non Qtummodo crescebat, scd etiam toto illo freto: nec aliquam similitudinem cum lauro habet, ut nonnulli retulerunt, foliorum dumtaxat odor laurinorum Q. liorum odorem aemulatur, sed illis sunt latiora& magis viridia: arbor tamen perpetua co-virci, quemadmodum maxima pars aliarum arborum quae in eo freto nascuntur)atq. in altum assurgit, adeo interdum crassa, ut duorum aut trium humanorum corporum crassitudincna aequet,&meminerim asseres ex una sectos fuisse, binos pedes cum semisse latost valde autem fragile es Uignum Nullum fert fructum, quantum quidem observare potuimus,licet totis novem & amplius mensibus in eo freto haelerimus, quo sane tem poris spatio, vel flores, vel fructum sive immaturum sive maturum, Observare necesse fuisset, nisi sterilis esset. Haec sunt quae de illa arbore scribere possum: cuperem certe diligentius pleraque observassem Dn. Clusii causa, cui libenter gratificarer: sed haec admonitio mini occasionem praebebit, ut in aliis peregrinationibus diligentior sim futurus. His autem exaratis, succurrebat, bina aut terna jacula mihi si reue, quibus illius freti incolae armorum vice uti lent . ea vero ex integra arbuscula eius generis de qua agimus, constant: horum unum Dia. Ioanni tuo filio mitto, quod boni consulat velim, tametsi non comparandum cum arcubus aut sagittis Brasilianorum , ex simili tamen arbore, cujus modo memini, illud esse, cortex adhuc inhaerens fidem facieti illis jaculis cuspides aptare solent, nervo aliquo, non firmiter tamen, colligatas, ut corpori-hus infixae,in vulnere haereant: hujusmodi laculis quorundam ex nostris corpora tra)fuere, nonnullorum Verb brachia. Rariora quaedam adservavcram, sed ea partim , muribus erosa, partim meorum negligentia perierunt: atque inter illa. aranea quindam, cujus corpus palmum erat latum , dc pro magnitudinis proportione crassum, praeterea monstrosi quidam pisces: quorum omnium quum nihil retinuerim, plura de iis referre non convenit. Hactenus Sebaldus: quae etiam postea laac transiens mihi con- imabat.
96쪽
3E x o T i C O R V M I. I B. Iv. 77 Ex illo utem longurio quem Ioannes de Liet accipiebat, ejus filius bina fraginenta pedem Ionga corticem etiamnumretinentia mihi donabat,qui ex fusco cinetacei coloris, valde acris N: servida saporis. Horum alterum in adposita tabella exprimi curabam. Ceterem apud eundem Ioannem de Laet conspiciebam jaculum illud ipsius filio do natum ,rude Mimpolitum,octo aut novem pedes longum cujus cuspis ex alio ligno durio re & solidiore conliabat, de dentata erat, ut corpori infixa facile educi nequiret. m autem appellationem ea arbor apud fieti illius incolas obtineat, ignoratur rmea tamen opinione, non incommode Magellanica aromatica arbor dici queat, quod in eo freto proveniens, corticem adeo aromaticum habeat. '
Ovi anno a Christi nativitate millesimo sexcentesmo & eum insequentem Moluccis & Iavi reduces, Amstetredamum aromata inferebant, corticem quendam in longos de enodes tubos convolutum etiam advehebant, cujus usum incolis valde familiarem esse dicebant, ad condienda sua edulia. Aliquos in tabella exprimi curabam, quae hic adponeretur. Constabant autem illi tubi cortice non valde densis, eoque, ut dicebam, enodi, coloris exteriore parte inte dum candicantis, nonnumquam cineracei,& illo quidem laevi, aliquando etiam scabro aliquantulum, coloris susci,
ut vilior quaedam Canella constri posset, interiore vero parte qua ligno adhaeserat, prorsus susci: sapas quidem non ingrati, sed acrioris, non adeo tamen ut legitima Ca-nclla, qui nihilominus in illius penuria, non incommode mea opinione usurpari posset, aut cassae aromaticae a Dioscoride descriptae ad cujus aliquod genus test i debere non ineptes forsitan qui sipiam existimeo vicem supplere. Percontabar porto ab his a quibus eum corticem aecipiebam, an intellexissent, quo nomine apud incolas appellaretur, & an arborem , ii qua detractus, obsetvassent, negabant omnes, & illud dumtaxat se scire profitebantur, incolas, illius polline, ad condienda sua edulia
fiequenter uti. Aliquo temporis spatio ore retentus S manducatus hic cortex, praeter acrimoniam, lentorem
quendam habere deprehendebatur. Similem etiam corticcm ex Patine reserebant biennio post, quo istic utebantur Canellae loco. VIR
97쪽
vi R eruditissimus Lambertus Horte hsius medicus, qui nave vectus cui symbolimi Luna, ex Moluccis & Iava redibat anno a Giristi nativitate primo & sexcentesimo supra viri, millesimum, donabat me exiguo Canellae fragmento quam in Iava nasci asserebat. Erat fragmentum quatuor uncias longum, semunciam paene latum, satisque crassum, coloris ad rubedinem quodammodo tendentis, qualis fere in viliore canella coiaspici solet: ejus odor exiguus, imo paene nullus, sapor qui in viliore canella, aut in cortice modo descripto, in quo tamen mandendo observaretur quidam lentor &veluti gummositas, quae vel summis tantum digitis admotis inhaereret,& quodammodo glutinis instar distenci posseti
L.M A NTE paucos annos inserri coepit exoticus quidam cortex; cui , quoniam in tubos. ἐκ man ' plarumque convolutus est Canellae instar, tum etiam propter albedinem, Canullae albae nomen indiderunt. Εjus autem duo nota Observare milii videbar. Vnum majoribus longioribusque tubis, & etiam crassius, quod vilius,meo iudicio, aestimandum. Alterum tenuius, minoribusque tubis,quod praeserendum. Utrique generi, extimus cortex scaber, ferro, aliove instrumento, detersus&aequatus videbatur: crassori, color minus albus, minorque acrimonia: tenuiori, major acrimonia, & color magis candicans,
majorque fragrantia. Essetne vero hic cortex ab aliqua arbore fruticeve ademptus, an radice aliqua, haerebam initio: nam candidioris tenuiorisque corticis collatione facta cum cortice fragmenti radicis cujusdam, quod anno nonagesimo primo supra millesimum &quinunteumum, Londino ad me mittebat doctissimus vir Richardus Garili , ex vin-gandem , sive Virginia, ut adstriptum erat, acceptum, sed nullo nomine insignitumi
reperiebam, neque colore, neque substantia, neque acrimonia multum inter se differre.
In ipsa quidem radicis subtantia nullam manifestam qualitatem deprehendebam, sed in ipsis cortice tota facultas consistebat. Erat porro illud radicis fragmentum dodrantalis longitudinis, pollicaris crassitudinis quia forsitan nondum adulta) in aliquot ramos iii serna parte divisa: cortex ipse rugosus, pallescens, 5 valde acris: quam ob c.iusiam non est dubium, quin apud incolas aliquo in usu esset: nihil tamen de facultatibus, neque etiam de ipsa planta cujus radix fuerat, Garulus meminerat. NON absimilium porrd corticum fragmenta pedalis longitudinis ves etiam ampliora
reserebant anno primo supra millesimum S: sexcentesimum nautae Batavi ex Mohiccis S Iava reduces: quibus, quod e indore essent eximio, S acrimoniae non expertia, Canes laealbae nomen indiderant tapparebat tamen a radicibias detracta fuisse, non abs alicujus arboris ramis aut trunco, nam nimis frequentibus noctis, tum etiam vestigiis ubi fibrae inhaesissent, erant praedita: licet autem crassitusicula essent ea fragmenta, satis tamen fragilia, Scinteriore parte, nonnullis locis quasdam ipsius radicis particulas adhuc retinebant, alabas etiam illas, & ipso cortice longe firmiores fractuque contumaces: imbecillus vero corticis odor, sapor satis acris, ipsius radicis substantia quandam etiam acrimoniam habere deprctendebatur cum pauca adstrictione Coim unctam.
CETE RuM concinnata priore t jus corticis historiae parte, aliud corticis fragmentum honestissimus vir Petrus Garetus Amstet redamo ad me mittebat, quod omnem dubitandi occasionem adimebat: nam rectum, S: ut primum illud gemis, quod vilius pronunciabam, enode erat pedalis longitudinis quanquam longius fuisse videretuo paene trium unciarum ambitum, infima parte, limi non integrum, comprehcndens, superim duarum. Hujus exterior cortex t gemino enim constabat tenuior quidem erat, sed vabde asi r&rugosus, atquc multis rimis hians, insuper multis lacunis, iisque intcrdum geminis, serie quadam secundum longitudinem, sed obliqua, dispositis, distinctus, quas esse
augurabar veluti vestigia liorum, quae ramum sas uia detractus cortcxὶ cinxerant. Erat veru uterque cortex valde odoratus S ammaticus, acrique sapore praeditus, praesertim cX-terior, qiii suam vim de acrimoniam gustu exerebat. Ren autem non ingratam Medicinae & Naturalium rerum studiosis me factiarum ra' tus, ligni illius, quod hoc cortice icctum, atque ipsius etiam corticis iconem in tabella adposita expressam, proponebam.
98쪽
ATTENT ius porro hune corticem consi, deranti, mentem subibat, illi non valde disti- imilem videri. cimus memini in scholio ad caput de Ligno aromatico. Δ seupro a Nicolao M nardes lib. de Medicaminiis simplic, bus ex occidentali India delatis, postrema editione addito. Eam ob causam utrumque statim com ferebam, & seipia com=driebam, ovum ovo non magis esse simile, quam bic externus cor-xex cum illo esset, qui mihi donatus pro corti- csiilliust ni, quod ante nudum sine cortice αὐ--π a Petro Gateto acceperam. Arbitror autem litterdum externam illam corticis scabram superficiem adimi, ut pro Catiella obtru- datu , cui, quod candidior sit legitimi canelia, alb e cognomen adjecerunt. Consille Lectot ni piget) nostrum scholium ad caput do Li-gnoarumatico, postremi , ut dixi, editione ad ditum, ne idem hic repetere gar.
COR τι cis cujus ain pedalis aut sedecim unciarum longitudinis fragmentum Amstet redami videbam anno a nato Christo sexcentesimo tertio supra millesimum, apud doctissimum virum Do rem Steplianum Bacherum illius urbis
Medicum, binas uncias aut paullo amplius Iatum, satis crassum, subrubentis exterius coloris & veluti nodosum, interne subfusci, Λ multis rimis hiantem, aditiinymis saporis. Si meam opinionem de hoc cottice libere proserre licet, plurimum ad veterum Ma--ι - .cer accedere videtur, tametsi paucas eius notas nobis illi reliquerint, e quibus exactam ν....conjecturam facere possimus. Easdem tamen facultates Maceri tribuunt, quibus hunc corticem praeditum serebant ii, a quibus Bacherus sie accepisse aiebat, ut qui incolas ad alvi profluvia sedanda frequenter eo uti assererent. Nam Dioscorides cap. Cxl. lib. I. scribit Macer corticem esse ex Barbaria advectum, M-ξυθον, crassum, tarquam adstringetitem, qui contra cruentas excreationes, dysentcrias, dc alvi fluxiones bibitur. Plinius au- Mailrtem p. viri. lib. xII. Naturalis Histor. Et Macir ex India aduchitur, cortcx rubens, cujus in melle decocti usus in Medicina ad dysente ricos praecipuus habetur. An vero is cortex quem Nicolaus Monard cs cap. x Liis Sinwl. medicamentorum ex Cen. xad Occidentali India allatorum historiae scribit ad alvi profluvia esse utilem 3 Ceterum ex qua Provincia hunc corticem nautae attulissent, ex ardore ne, an a frutice detractus esset, uxta ignorabat, qui mihi cons iciendum praebcbar.
AN N o a nato Christo sexcentesimo tertio supra millesimum, mittebat ad me Petrus Garetus, Corticis cujusdam fragmenta, illo ipsis anno ex India allata , eaqite veluti in tubos media cx parie convoluta, quae an a radicibus, an ab arboris ali-erius ramis detracta fuerint, ignoro: illi forsitan dicere potuissent, a quibus Garetuς accipiebat. Erant porro illa fiagmenta cinctaceo quidem colore,satis verb acti sapore,praedita, valdc εν .rh.f. fragilia, quae ves inminutas otia partes stacta,& protracta,veluti tenuissima stamina, ins ar
99쪽
sere telae aranearum, ut Iana autem candida, ostendebant, quemadmodum Eriophori hulbi solia, desquamae radicis ipsius. In quem autem usum attulissent, qui illa Garcto donabant, in epistola quam una mittebat, non erat adscriptum: & haud scio an ab iis sit percontatus. Ipsios autem non sine causa retulisse, sed istius cortaeis facultates compertas
C o R TIC v M, quos paucos obsterrare licuit, clas, paucas etiam RVLnis Succos peregrinos concretos, mihi comessos ut describerem,peculiari simiater classe comprehensossubiicere, s Retrices pracedere volui.
Qv i ex India a no a Christo nato millesimo sexcentesimo primo redibant Batavi
nauta, masinum Resinae cujusdam fragmentum asserebam, quod libram te sex uncias pendebat, coloris ex susco cineraret, de plerisque partibus Ambrae odoratae colorem rescretitis, sic ut qui ab arbore detraxissent, legitimam Ambram csse sibi persuaderent: resinamus tamen odor, licet non ingratuS, ab ea minione illos dimovcre debuerat. In quem autem usum adhiberent, ignorabat honestissimus vir Fraiiciscuς ninus, civis Amstet tedamensis, qui ab illis redemergi, & permittebat ut describere possem. Hoc porro vitio laborant plerique istorum qui peregrinas regiones adeunt, ut iicque diligenter Observent quales sint arbores e quibus fructus legunt, aut resinas detrahunt; nec earum vulgare nomen percontentur, tametsi liceat; neque an aliquem uiam apud incolas obtineant: quod profecto iis qui illarum rerum quas adferunt historiam describendam suscipiunt, magnam difficultatem, Sc non vulgarem molcstiam parit.
Rona alia, bitumen, succi concreti'
AN N o redemptae salutis humanae notogesimo nono supra millesimum de quin gentesimum mittebat ad me Amstetredamo honestissimus vir vatichius Srvertet resinas quasdam sive succos concretos ex Americaa nautis allatos, quos illarum Provinciarum incolis quotidiano in usu esse, intelligebat ab Americano quodam exulata I oriundo. P Ri M v s, Damia & appellatus, succus erat non valde dissimilis Alous succo,tum colore tum substantia, gravis odoris, qui recens Sc liquidior, Musir tencrioribui filiis fuerat exceptus: riam iis adhuc involutum accipiebam. Illo naviculas scaphat induci ab inquilinis, reserebat, quemadmodum a nostris pice fieri .let. An veri, cx aliqua arbore fluat, aut bituminis instare terra cmanet, nihil erat adscriptum. Vsv nomina adsicripta habebat Alter succus, Musae etiam foliis involutus, ater, splendens: non injucundi tamen odoris, sed qui ad anethinum quodammodo accederet. Hoc uti solere incolas asserebat, sustumigia, tetrumque cadaverum foetorem tollendum, toto illo tempore, quo cadocia domi retinere pro consuetuduio solent. Isto etiam inducunt arbor uin cortices ventri applicandos in ejus doloribus. AN, V suo, cujus Thevetus cap. x II. Franciae Antareticae meminit ad vulnera curanda Brasilianis in usu esse scribit Hi s succis non incommode forsitan conjungendum erit Asiphalti genus, quod eodem anno honestissimus etiam vir , illelmus Parduynus ad me mittebat, ex insula Trinitate, Orenoque fluminis inita vicina, Matum; ubi, reseremibus iis qui ex ea insula advecti, abunde invenitur. Erat vero illud bitumen cum substantia, tum colore, & odore, vero sive bitumini persiimile,quale conspiciebam apud Generosium Heroem Hieronymum Bech a Le
poldstoris, quum apud illum interdum versarer in ipsius arce Eberstorisad paludes appellata,quinque milliaribus ab urbe Vienna Austriaca distante: etenim ipsestet in Asiphalaite
100쪽
Ex TI CORVM LIB. IV. 8 Ilacu hauserat, &cum plerisque aliis rebus singularibus in sua peregrinatione AEgyptiaca, Syriaca &Palestina observatis domu in retulerat: cam ob causam, legitimo bitumini substitui posse cxistimarem, in illius penuria. A L T E Riv s succi concreti magnum fragmentum eodem paene tempore ad me mitte bat Londino Iacobus Garetus, cujus frequens in hac historia mentio. Erat vero is succus, dum adhuc recens de lentus, circa bacillum pedalis longitudinis
multiplici circumvolutione adaptatus, donec in brachialem crasstudinem evaderet: varius erat ejus color, nana ex parte nonnihil candicabat, ex parte cineraceus,& ex parte nigricans crat, durus 3c firmus, quem tamen igni expositum, liquescere &lentum fieri intelli-gcbam visci instar, quo aucupes adcaniendas aviculas utilbjent: atque rem ita se habere experiebar. Unde porro allatus, & ad quam rem utilis esset, nihil adstriptum. C E T ER v M biennio post, mittcbat ad me idem Garctus cum aliis quibusdam rebus exoticis similis succi concreti, multiplici spira circa bacillum convoluti fragmentum,quinque unciarum longitudinis, S novem uncias ambitu comprehendens, quippe cujus diameter paene trium unciarum esset, externa parte omnino suscus, ex se quenti, ut puto, manuum contrectarione, interna vero candicans, siccus admodum, S fractu adeo contumax,
ut Iignum verius quam succus censeri posset ; igui tamen admotus, statim flammam concipiens, in nigrum & lentum liquorem resoluebatur instar visci. valde lentum & tenacissim una,nullius initio manifesti saporis, sed paullo post, acrimoniae cujusdam non expertis.
QvvM Amstet redam ianno sexeentefimo supra millesimum a Christinativitate e sesem, donabat mihi honestissimus vir Petrus Garetus, Iacobi frater, ejus urbis civis, aliquot succos concretos, ab iis, qui eodem anno ex sua longinqua navigatione redierant, redemtos; ac bimestri clapsi , alios insuper mittebat. Ut porro illi diversi coloris erant, sic ab invicem segregandos esse, S siilagulorum ii istoriam qua possem diligentiarerspicuitate describenaam,& in unum caput congerendam, censiebam. P Ri M v s, ater prorsus erat, haud secus Masphalium, durus & solidus: illoque fui apparebat: usi fuerant natim ad fili stamina, picis aut cerae vice, inducendar inanibus enim aliquanti siper emollitus lentior fiebat,iaec injucundum sipirabat odorem, anethlmina ct enim quidpiam resipiebat, nec ingratum habebat saporem, illum tamen acriusculii narflammae vero admotus, non secus ac resiua quaedam liquesccbat. Observabam porro hunc succum, sive quis malit resimam appellare, dentibus cedere & imollescere, ore
ALTER, Ptimo non valde dissimilis erat, substantia tamen se Iidiore constabat, ut quae sauia it. in micas potius dissiliret, quam manibus cmolliri posset, imo ne longo quidem tempore
in Ore retentus ullam unguis ina pressionem admittere volebat: nullum in eo gratum odorem observare poteram, sed quandam dumtaxat in mandendo acrimoniam. TERTIus, etiam ater, quasdam tamen albas micas insipersas habebat: licet autem su- svitia iii. periore impurior S magis retorridus videretur, unguis tamen impressionem admittebat, nec ingrati erat odoris,illius etiam sapor nonnulla acrimonia praeditu si manducatus, dentibus cedebat, igni etiam admotus, liquesccbat, S stam mam concipiebat. O v A R et v s, flavi coloris erat, cui commixti erant per universiam Mus siubstantiam vel- lv.
uti grumi quidam albi satis stiabiles, qui digitis attriti Odorem sipirabam non prorsus quidem injucundum, graviorem tamen, dc magis validum quam Primus; nec illo minus acrem habebat saporem, imb mea opinione magis acrem, & minils jucundum. Dentibus autem cedebat praemansi haec resina, & mollescebat Ore retenta; flammae vero admota, ardebat & liquescebat. 3NTO, color erat ex albo, flavo, ruso S susto mixtus, substantia molli lentaque fratri v praeditus, odore ad anethi odorem quodammodo accedente, atque etiam sapore, sed longe acriore,&qui ore retentus, linguam & labra vellicaret, imo etiam quodammodo fauces incenderet, saliva vero madefactus croceo colore inficeret. Is incentiis, flammam
quidem concipiebat &liquesccbat, sed non ardebat: fuerat porro quibuidam foliis exceptus,quibus adhuc involutus erat.
MAsTICHINAE resinae non valde absimilis erat minus tamen albus, friabilis iit resina,manibus tamen emollitus autore retentus aliquantisper, lentescebat, nec ingrati odoris depreheodebatur, ut neque etiam saporis, aliquantulum tamen acris. Igni ad