장음표시 사용
141쪽
rer diminutionem valoris, deberet reddide suppleri in valore, qui erat tempore mutui, per locum de toto ad partem,l. qui de tota,de rei vendi c. N ita arguunt & t
1.quod sequitur ibidem Ioan . de Vi comer
Nona, i per locum ab absurdo, quia alias debitor haberet primo lucrum mai
ris valoris, in quo pecuniam impendit: secundo lucrum negociationis & inter usu rij temporis medii, ad rationem eius dein valoris,semel in rem suam versi: & sic dupliciter locupletaretur, idque cum iactura de iniuria creditoris, qui minuo reciperet quam dederit, nempe in minori val re,& sic minorem quantitatem.
Decima,t quia si suppleri debet ad bitore valor imminutus post consumptionem, ergo deduci debet creditori valor secutus post contumptionem , per locum ab eadem contrariorum disciplina:&quia quod operatur propositum in proposito, operatur oppositum in opposito, i. ex duobus,t.&si contra tabul.de vulg.& pupil. l.
si ex toto, in prin .de leg. i. l. fin. in fin. de legat.3.de per locum a vicissitudine commodi&incommodi, l. secundum naturam, de reg.tur. Et sic Mariis imis demonstrationibus euincitur pars affirmativa in viro que membro. Vlterius Probatur.
Vndecimo, t quia supponitur consuetudo, quod licet obligatio cocepta sit sub certa specie monetae, putrad tot ducatos,vcl aureos, tamen licet soluere in quali-be alia proba etiam minuta moneta ad Pstimationem ducatorum vel aureorum. Et
sic tempore mutui, & paulo post debitor habebit ius & facultatem se liberandi, sol uendo bis mille libras in qualibet proba
moneta: igitur eandem facultatem habet hodie: nec auferri potuit per superuentum augmentum valoris ducatorum, ut in sint ili arguit soci n. consi. o. colum. r. libr. r. quem sequitur Curi. Iunior in consi. 24. Et de praedicta consuetudine attestantur Bart. in l. Paulus,colum. i.& ibi Iurol.& a. iij, de solui. Bart. in I. i. in fin .de auro Sc ar-
zen acga. Bald. in lai quis argenti. in pria
in fin de iureiurand. Clavas in versic. pecunia, in fin. Nicol. Boeria. Deci. Burdega. 3 7. colum . .& hanc partem affirmativam nonnulli sequuntur,& videtur.indubit ea per piaedicta.
Sequitur negativa sententia, perde
cem rationes probata. Sed nunc sortius in t contrarium argu Imentor pro parte negativa. Primo, quia Vtcunq; pecunia signata tantum utamur, tamen non solus character, sed etiam bonitas materiae & pondus attenditur, saltem in monetis pretiosis, videlicet aureis de argenteis. Imo i videmus in illis magis bonitatem & quantitatem materiae attendi,quam formam leu characterem:& ita de facto in tota Europa,quae ditionis Christianorum est, obseruatur:& a tempore immemoria li constat semper obseruatum fuisse, etiam forente Romano Imp ri .. sub quo sancitum erat uniformem esse aestimationem monetae,ut supra num. Id. se. que n. quaest. text. in I. i. C. de Veter. numit.
potest .lib. D. ubi non tenetur quis recipere solidos aureos etiam Imperatorum figurae signatos, nisi sint debiti ponderisci speciei, hoc est materiae:& in l. t. depondia lib. io.ubi non tenetur etiam quaestor Imperatoris, qui cudi fecit, recipere pecuniam auream, nisi legitimo pondere expensam: imb non solum quantitatem, sed et ana qualitatem, id est, bonitatem & puri
tatem materiae probare licet,l. t. eod. titu. .
ubi Iustinianus ad hunc finem iussit per singulas chii tates stare publicum Zygo stattem. Scio quod haec vox Graece significat. libri pendem publice ponderibus de stateris negociatorum praefectum : sed puto quod per dictam l. i. in verbo, qualitate deputatus fuit etiam ad puritatem malo oriae aureor ηm probandam. t Igitur non soIasorma & quiuis valor imposititius, sedi, poti L
142쪽
pol issimum ipsa materia legitima de pomdus sunt de ratione,substantia,essentia verae & legitimae monetae.
Ex quo consequitur secundum, ' quod in commerci js & omni contract u licet pocunia aurea & argentea non deducatur in dispositioinem tanquam massa , nec tanquam rudis quantitas metalli , sed tanquam pecunia signata. tamen non deducitur sub ratione sim plicis valoris impositi iij siue extrinseci Scasualis tantum, nec tanquam siti lex quantitas generi ca&abstracta, puta tot librarum tantum, sed etiam , linis principaliter tanquam species sub ratione valoris intrinseci, videlicet bonitatis materiae,& ponderis illius spe- , ciei monetae, quae in dispositione deducitc' Et hinc est,r quod si actum sit certa spiciei monetae, non tenetur creditor recipere in alia specie vel forma , nisi constet quod sua non intersit, text. in I. Paulus, desolutio. quod non esset, si in pecunijs non haberetur respectus ad speciem, sed ad se. Iam quantitatem abstractam valoris cur- 6 rentis.1 Tertio, quia in themate non videtur vere & in effectu auctus valor extrinsecus aureorum:quoniam quanto fuerunt aucti aurei in valore seu numero solidorum, tanto idem solidi diminuti sunt intrinsecus, & deteriores effecti in materia& pondere, licet in veteri manserint aestimatione. Et sic necesse fuit proportionaliter augeri indicaturam aurei de huiusmodi solid is, alioquin censerentur diminuti r sed deterioratis solidis non valerent maiorem huiusmodi solidorum numerum. Et hoc est quod dicit Imol. in dicta l.Paulus, Phili p. Corn. consi. 27 in fin. 47 consi. 287. in fine Iibr. i. t quod aestimatio aurei crescit propter deteri orationem minutae monetae. Et sic hoc modo proporti naliter augendo non dicitur augeri cu sis aurei seu valor imposititius, sed stare&co seruari: quia o. solidi ex his, qui cu debantur Securrebat tempore dicti coir eius, vaIent s.ex his, qui postea coeperutfabricari, D. no su p. 99 .nu. . Multas autem interim artes callent monetales de despoticarum rerum administri, ad veterem Sc fortiorem omnem mmnetam expiscandam, & ad cauendumne priuatis veterem &'sortiorem monetam habentibus liceat exportare, commut re, vel aliter expendere maiori valore,uel meliori conditione, quam sit noua & d
Quar ,t quia etiam si in veritate cen ετ
seretur auctus valor extrinsecus aurei, t
men iustum & aequum videtur in dicto themate creditorem habere commodum vel excesi una, si quod sit, huius augmenti. Patet, quia istud augi lentum hodie superueniens non superuenit facto, nec impensa, nec dano debitoris, sed generali pro uti dentia seu lege superioris ergo non debet illud commodum inuidere creditori, frε- sertim benefico, qui gratis & sine usuris mutua uit. Et sic cum illud commodum no
proueniat de re debitoris, sed facto superioris,& lege communi, non debet a debitore deduci: quia non deduceret quod est suum, sed quod est alienum, cum sit obligatus ad speciem monetae. Quinto, i quia coni istud augmentum εν. procedat a lege communi, ad utilitatem omnium communiter & aequaliter facta.
debet aequalite rodesse. Et sic sicut prodest debitori, ut posse de suis aureis soluere aureum ad rationem quadraginta quinque solidorum, illis, quibus obligatus est ad sol idos, vel sub nomine quantitatis in genere: ita debet prodesse creditori, cui debentur aurei in specie , scilicet in illa
moneta auri alioquin lex communiter Se aequaliter in omnes lata, non respiceret mnes aequaliter, sed debitoribus tantum prodesset, solis autem creditoribus noceret, quod est absurdum. Sexto, 'quia noua lex huius augmenti sacadit direcito S immediate super certa specie monetae, idque ablo Iu te: ergo sicut
prodest habentibus de huiusmodi specie in dominio, ita debet prodesse his, quibus huiusmodi species debetur. Facit P qui habet actione ad tot aureos, ut hic mille
debetur,censetur tot aureos habere, i. qui actione, de reg. iv. ergo no debet minus aureorum recipere per dicta deductionem. Septia
143쪽
TRACT CAROLI, MOLINAEI. 03 3 septimo, ' quia alias damnificaretur
ereditor ex ilia prouisis,& hoc propter deteri orationem minutioris monetae sine sacto & culpa sita superuentam, quod est absurdum: in debitore vero duo specialia
eoncurrerent: primum, quod posset deducere de augmentato numero solidorum,& restringere creditorem ad numerum solidorum , qui erat tempore contractus. Secundum, quod haec deductio& restitutio fieret, non habita ratione, quod veteres solidi superualebant nouis in materiaci pondere:& sic esset restrictio ad num
rum antiquum solidorum, non tamen ad rationem antiquorum meliorum, sed nouorum deteriorum :& fic haberetur ratio solidorum veterum , quantum ad commodum debitoris duntaxat, non autem quantum ad commodum ereditorum: quq
inaequalitas absurda & iniqua est. Octaub, 1 quia sequeretur quod durius ageretur cum creditore obsequioso&benigniori : quam creditore tenaciori,
, quod est absurdum, s.fin. versicu. sed cum
pessimum Institutio. de donatione. Patet, quia si creditor maturasset exigere mutuum ante legem augmenti latam, recepisset omnino mille aureos,& commodum augmenti habuisset: non autem aequum videtur, ut sit deterioris conditionis , ex eo
quod diutius mutua uit,& ingratiam debitoris exigere distulit nec debet inopinatum incommodum referre ex liberalitate sita: nec ferendus esset debitor imputans creditori dilationem, ex qua lucru sentit, L cum in fundo. f. quod si mulier.de iv. do. Nono, quia alias non esset differen-n tia inter obligatum ad certam speciem monetae,& obligatum ad meram quantitate in genere de qua uis moneta: quod est absurdum, quia est contra ius in dicta l. Pau- Ius, & contra rationem & usum consuetum. Non obstat si dicatur quod immoremanebit: quia licet obligatus ad speciem
monetae deducat superuentum argumentum valoris extrinseci, tamen tenetur soluere in eadem specie monetae : quoniam hoc modo est et destruere obligationem creatam in specio R Grto numero mon tae, de qua agitu r,& reducere ad obligatuon In certae quantitatis generic abstractae, soluendam in certa specie monetae,
non autem ad certum numerum eiusdem
speciei, veluti cum quis promitteret ce tum libras in florenis, quae obligatio dis.
fert ab ea, in qua debetur certus numerus fio renorum, ut tradit Bartol.& omnes iad. l. Paulus.& ubique. ged in themate o ligatio non est contracta ad summam vel quantitatem in genere soluendam in a reis , sed ad certum numerum aur rum: & sie multum refert, quia certus numerus aeque principaliter in obligatione censetur, atq; certa species monetq.
Decini b, t quia obligatus ad decem dolia vini ex mutuo,nihil potest deducere,
quantumcunque praetextu maioris indicaturae, seu valoris extrinseci superuenti, puta si tempore mutui dolium talis vini vaeniebat decem libris, nune autem dolium
aeque boni vini vaenit quindecim vel viginti libris: nec attenditur illa casualis&fortuita indicatura extrinsecus accidens, prout nec superuenta preci j vilitas citra moram. t Igitur nec debet attendi in nu- omis citra mora, qu ia utrobiq; eade est species cotractus eiusde naturae, videlicet mutui, eade ratio & habitudo indicaturae seu valoris extrinseci: quia cu de facto sola libidine principis augeri vel minui posti debet ea variatio eas ut fortuito ascribi, qnot. in l. si imprudentia,de euicti & sc ideiudicandit 'de indicatura vini mutuati,ctu utrobiq; indicatura sit valor extrinsec & sortu itus, si potest quhadco trahentest na iter utrunq; squE se habere vel cotingere:&sic neuter is dividebit, si neutra ex parte ei ratio habeat, arg. l.de fideicom. C. d transac. l. si pater puelis, C. te inoff.dona. 1 Ex his elisa vident primu tria prima& s potissima standa meta partis a stirmat ita S, a quibus reliqua depende , & ad li. citatas in a. ratione, & auctoritate Arist.de ubiq; uniformi & perpetua semper aestimatioe, signo designata, responderi posset, hoc est veru de iure, sed no de facto: ita enim &di
cebat& expediebat in toto orbe Omniv,.
144쪽
εο saltem uniformis stimatio& proportio, quae etiam est de iure pentium,& inuentione de aut horitate: ut supra. num .39. quod Iicet nunquam uniuersaliter factum lega. tur,tamen iure Romano constat districte sancituni t Vnde verisimile est sub Romano Imperio,& florente, hoc executum fuisse, S: diligente Ibseruatum,quanquam ius cudendae monetae non esset soli Imperatori , nec Senatui, nec populo quidem Romano reseruatum, sed etiam particulares Respubl. per loca monetam cudebant.& verisimiliter suam certam quaeque speciem, hoc est proprio charactere, materia,& pondere, ut patet in i .creditor, in prin. de solutio. ita tamen ut tam in bonitate &quantitate seu p ondere materiae, quam in indicatura deberent ad eandem proportionem & aestimatione reduci in toto Imperio definitam. Non obstat haec distinctio Bald. & aequitas, de qua supra in quinta ratione. numer. 33. quia dictum Bald. in z. membro, in quo iacet tota difficultas, potest procedere prout etiam tanquam alijs circumstant ijs iustificatiuis circumscriptis intelligedum est quando esset mera, propria,& enfectu a lis 1 diminutio facta sine causa iuste
proportionis ad alias monetas. Du pliciter autem contingit certam speciem monetae solam alijs in suo statu manentibus diminui .Primh minus proprie, puta si aureus a tempore contractius fuerit intrinsecus,& extrinsecus aequaliter aperte diminutus. Secundo proprie, si non fuit diminutus intrinsectis, sed extrinsecus tantum
siue ex iusta causa, puta quia quod nunquam audiui, nec legi in prius currebat de
tolerabatur in maiori valore extrinseco, quam deceret, respectu minorum monetarum, quae non mutantur in materia & indicatura,sue ex alia causa iusta vel iniusta,
ut saepe fit vel et si non solum extritis cus aperte diminutus su it, sed etia intrindicaturae, quae non debet nocere credit ri, nec ansam dare debitori, qui bona m n et a & in maiori valore usus fuit, ut cum iactura creditoris locupletetur, & sc d bet supplere ad valorem antiquum, hoc est, ad pristinum numerum solidorum: secus si non est vera&effectualis diminutio,ut si contingeret aureum valere min rem solito numerum sol idorum, quia minutior moneta coepit melior &sortior cudi,quia tunc non potest habere locum dictum Bald. sed sufficiet debitori totidem aureos restituere, nec tenebitur supplere numerum solidoruna nunc deficientem: quia solidi praesentes sunt meliores, & aureus etiam hodiὰ valeret eu ndem antiquunumerum solidorum, si cum antiquis illis solidis permutandis esset:& sic non offenditur hoc casu, sed stat communis & negativa sententia.
Minus etiam ' offenditur in primo minus proprio casu, in quo procedit dictum Bald.qu ia ibi aureus praei ens,ex quo aperte tam intrinsecὰ quam extrinsecὰ minutus est,non est integer aureus, sed pars aliqua veteris aurei r quemadmodum si post contractum desesset cudi & haberi integri aurei, sed se mi aurei, vel beses aut
dextantes veteris aurei cuderentur. Non
enim liceret supplere in pumis, sed opo teret in semi aureis, vel alijs speciebus auri supplere numerum receptorum aure rum: quia tunc no dicitur facta vera diminutio monetae aures nec in materia, nec in
indicatu ra, sed solum sectio corporum ipsus monetae mamente eadem proporti ne & cursu in utroque valore, tam intrinseco,quam extrinseco.
In secundo autem casu, i in quo solo proprie dicitur facta vera&euectualis diminutio indicaturae seu va Ioris extrin- seci , R in quo solo proprie loquitur Zet procedit dictum Bald. specialis ratio co currit,ex qua communis sententia limitansecus, non aperte, nec iusta proportione, . da est: quia ex qualitate actus & contra- sed occulte,ut fit ita, quod popuaus putat
Hsc enim t est vera & esse tuat is diminutio materiae di iudicaturae,vel solius inri
hentium constat, quod mutuabatur non solum contemplatione speciei, sed primcipaliter , saltem aeque principaliter comtemplatione valoris tunc currentis. Et siccam
145쪽
elim valor ille in rem debitoris versus si, de postea de facto vere de es ectualiter coligit diminutio, debet debitor supplere, etiam flante dicta communi sentetia: non tamen tenetur in auro, sed sufficit inminuta moneta supplere , quia satis est credito em indemnem reddere .l os t Eodem modo respondetur ad tertiu, Q quartum, quintum , sextum de septimum adducta pro parte affirmatitia: quia in effectu fundantur super illa aequitate, ne ereditor inopinate damnificetur, debitor autem indebite cum illius iactura lucretur : quae ratio non habet locum, nisi indicto seci indo casu, in quo ex interuallo superuenit vera de effectualis indicaturae di minutio, qui est casus speciali, limitationis sententiae communis & negatiuae, quae etiam si alias esset regulariter vera & firma,tamen non obesset conclusoni nostrae de sententiae Bal. in &L acce-
t Non obstat nonum , quia friuoluest uod comminiscuntur praefati Doctor. e consuetudine. quia non dicunt solitufieri solutionem in qualibet moneta inuito creditori, sed qubd communiter ω- Iet recipi in qualibet,pba moneta, quod
consuetudinem non arguit, sed meram contingentiam facti, quae vel ex mera ciuilitate creditorum accidere potest, vel
effectu & compendio praesentis quali iacunque solutionis, metuque ne debitor alioquin postea frustretur, vel etiam mero iure , ex quo tunc sorte non intererat creditoris in priori moneta solui, dict. l. Paul. ex quibus quantocunque tempore nil Ila potest in serri cosuetudo vel neces- stas generalis, per ea, quae scripsi in con-
D. Paris. g. I. gl. . nume. it. dicendum enim
suisset solitum inuitos creditores cogi ad recipi cdum solutionem in qua uis moneta, etiam si eorum intererat, quod numquam legitur sectum , nedum proba
o i Et in veritate nihil est de dicta conuatur, qu bd quando obligatio contracta est ad certam specie in in Onctae, non tenetur creditor recipere in alia diuersa deterioris materiae, nisi sorsan collet quod sua non inter sit. Uerum est qubd dicta pio miscua de solita contingentia inducit, ut creditor severius & praefracte in
eadem specie exigens, dicatur acerbus Monerosus, tanqua summo iure utens, nullo benignitatis temperamento admisto, contra l. si seruos. in fin .de pigno. acti. l. si
bene. de usuriqubd non semper de ubiq;
toleratur, ut supra nu. t 66. μt Modo applicando haec ad hypothe- - o.
snq. nostrae constat quod nos sumus in hoc secundo casu, saltem in suo casu co uerso, qui est eiusdem contrariae rationis de disciplinae per iura vulgata. Notum est enim aureos non esse auctos intrins cus, sed extrinsecus tantum de quinque solidis, sic de octava parte, idque persede absolute: no autem propter monetam minorem intrinsecus vel extrinsecus di- εν minutam tempore dicti augmentit quia Iicet ab eo tempore coeperint, seu potius sensim a plus centum ab hinc annis continuatum sit more solito minutam in ne tam impuriorem cudi, ut Budaeus in Affe, & Leonard. Por. tractat. de Sester.
conqueruntur,&olim Plini. libr. 3I. cap.
3. tamen hoc non obstat duplici rati
ne. Prima, quia etiam aurei semper sensim fuerunt aucti in valore extrinseco,
usque ad quadraginta solidos tempore
dicit augmenti. Secuda quia etiam aurei semper impuriores mandrubuli more excusi sunt, ita quhd tempore dicti augmenti no erat necesse nouum augmentum indicaturae aureorum addere, propter deteri orationem monetae excusae vel excudendae. Unde quamuis ex tunc deterior parua moneta excusa sit, tamen non fuit auctius valor exti insecus prioris & soratioris paruae monetae, sed in eodem vel ri cursu remansit :& sic nouum illud augmentum aureorum de quinque solidis, fuit verum de effectuale augmentum indicaturae.' Et sic in q. praesenti concludendum pro parte affirmat tua , etiam absque coquod abrogetur communis sententia, sed
146쪽
I imitatur hoc casu propter praedictam ε-quitatem,quae est de facto euides, in hoc, quhd aureus non extrinsecus auctus, sed potius diminutus, valet hodie s. solidos, de illis etiam solidis, qui tempore mutui
eurrebant& currunt, licet tunc aureus
non valeret nisi o. Ex quibus quantum ad hanc q. patet sol ut io ad primum, secudum , tertium de septimum, adducta pro
parte negatiua: breuitati enim causa no
lo super singulis, qus studiosus indidem
supplere potest)immorari. Ad quartum autem, quintum,sextum,&octauum respondetur, qudde, quo de bitor tenetur soluere in aureis, & sic de pecunia sua minuta, vel de labore suo acquirere aureos,&aurei pluris sibi hodie Constant, quia oportet eum pro singulis acqu irendis vel seruandis dare vel expudere f. solidos, vel lucrum S solarium s. solidorum ubi sufficiebaut o. solium, idque etiam de solidis qui currebant tepore mutui, quia non sunt ullo modo aucti, apparet quod istud nouum & merum augmentum aureorum extrinsecum di retib cadit in incommodum & damnum eorum, qui erant obligati in aureis,& incommodum de lucruna eorum, qui erant obligati in genere quantitatis. Et sic in
proposito cum debitor non eustodierit, sed expenderit singulos aureos mutuatos pro o. solidis, valde damnificaretur, si oporteret eum pro singulo aureo comparando dare s. solidos, vel aequi polic s. Et sic debitor non certat de lucro augmenti retinendo cum eosdem aureos ante augmentum pro veteri precio expe-derit ted de damno vitando et creditor autem nihil volens deducere. non certat de damno vita do quia verisimiliter eosdem aureos alias expensurus erat precio tunc currente : nec etiam certat deformit vel legali commodo , siue damno debitoris , sed de lucro , de de in tori summa quam dederit recipienda
damno debitoris,& contra naturam mi tui.
εν Ad nonum, sareor quod hic debitor
etio obligatus est praeci Se ad certam speciem monetae, videlicet ad sol a res au reos,s tiam ad certum numerum, videlicet ad mille: sed dico, quod in quantum est o ligatus ad utrunque simul, videlicet ad
certam spxciem Ne certum numerum, ea
obligatio intelligitur rebus sic stantibus. imis dico, quod non solum quando tacitὰ ut in t bemate sed etiam si expresse conuentum fit de reddendo limpliciter in
eisdem speciebus&eodcm numero, adhuc in dubio alio, non concurrente, non censetur conuentum de non supplendonec deducendo vero extrinseco augmento vel decremῆ to, nisi specialiter expressum fit, vel nisi iam tempore contractus periculum mutationis immineret, ut iii exemplo. in D. q. sequent. Tunc enim censetur ea pactio specier& numeri causa tacitae transactionis periculi imminentis facta, alias non censetur facta, nisi ad maiorem expressionem, quod non licebit eandem summana in diuersa specie monetae etiam aequipo Ile ii reddere, non autem referenda est aθmutationem vel deteri orationem monitae, quae non imminebat, nec praesumen
da est. Et sic ea pactio debet in dubio intelligi, rebus sic stantibus, prout et ianv
est de natura omnium contractuum. Evsic censetur actum de aures s eiu sdem bonitatis & valoris extrinseci vel indicat irrae, cuius erant tempore mutui , non autem maioris, nec maiorem summam conficientibus, quam debitor receperit de in usus suos conuertei it. l. clim quid, si certo peta. l. Rutilia Polla. de contrahen .em Pt.. sed nunc vere de effectu aliter plus valet, etiam habuo respectu ad monetam paruam currentem tempore mutui, quia tuet
mille huiusmodi aurei valebant quadraginta millia solidorum , tunc currentium: sed nunc valent quadraginta quinque millia solidorum etiam de solidiscurrentibus tempore mutui, quia solidi illius temporis manserunt de manent de facto in eadem indica rura 5e eodem cumsu cum nouis, licet nouiter excusidet riores sint intrinsecus. Et sic nisi debitor deduceret superuentum bonitatis audi
147쪽
mentum , damnificaretur cum effectu cunia iii spicitur tantum aestimatio, quae quinquies mille solidis, in quibus creda tor locupleraretur , ergo deductio facienda , Patet, quia si vere de effectu aliter diminuti ellent aurei, stippiendum
et, ut nuper conclusum est, crgo verum & effectuale augmentum deducen
το t Non obstat decimum, quia responetii deo,quod bonitas inti inseca pecuniae, nosunt similis nec eiusdem habitudinis &rationi statuta in vino & similibus est meo extrinseca nihil commune habens cis substantia rei mutuatae: imo etia in est im-Pertinens , nec est in consideratione in mutuor alias non diceretur vinum mutuari,sed vendi. sed in numis bonitas extrwseca est consubstantialis , &deest entia pecuniae, visu r. in princ. 92. huiuS.quaest. Et dato quod hodie etiam bonitas inter-
usurij considerabilis est de substantia,
saltem in moneta preciosa, tamen etiam bonitas extrinseca aeque consubstantialis est,& aeque principalis, & ctiam tem pore dispositionis praesertim in numero, quod temporari; usus pecuniae gratiast) principaliter intenta & considerata,& sc in eadem bonitate extrinseca reddi
debet. ergo casu conuerso verum & effectuale augmentum bonitatis extrinsecae dii 'dzducendum. t ulterius non valere augmentum d. l. cum quid,& de bonitate extrinseca vini ad pecuniam , probatur: Primo,quia bonitas extrinseca , in i vel similis speciei non est certa, sed de se variabilis, prout est bene accidentalis, & sic variatio
non est inopinata, nec cOtra nataram rei:
sed in pecunia , prout de ratione & substantia pecuniae est certa perpetua aestimatio, ita eius variatio est contra natura ν, ' pzcuniae,& contra ius. perii ira sup r. nu. i8.cum sequent. quaest. 1 Secundd: quia in vino bonitas extrinseca non venit iure a. Et tonas, sed mero iudicis officio, ut nor. omnes Doctor. in d. l. sed in pecnnia, cum bonitas extrinseca vcniat aeque principaliter, vi su p. quaest. i. venit ab initio iure obligationis N actionis: igitur in pe-
erat tempore contractus, pertextum In I.
fundum Cornelianum . de nouatio. Vbi variol. & omnes.& in dict. l. vinum.&Ybiquet. t Tertio, quia in vino vinum tantum peti potest, non autem aestimatio, ut not. Lart. dc omnes in d. l. cum quid: sed in pecunia, si decem aurei mutuati sunt, ponsent peti denari j vel liberae eiusdem qualitatis impostitiae: quia de iure tantam funes ionem & aequi pollentiam recipi ut, ut nec stipulationis quidem sorma offendatur, si quis interroget de denarijs, Malter respondeat de aureis, vel contra ad eandem aestimationem. text. in l. quae e
trinsecus de verbor . Obli. Si igitur ab iniatio inest aestimatio iure actionis, & ab ianitio peti potest, igitur eadem qst imatio,
quae erat tempore contractus, postea peti potest, siue interim creuerit, siue decreuerit, saluo aequitatis temperatnento, de quo supr. Rumer. 73. Item cum mutuum recontrahatur & valor imposititius tunc currens sit res principalis, saltem aeque principalis, quae deducitur in contra mimutui pecuniae, sequitur quod mutuum ad eundem valorem limitatum & contractum intelligitur, praedicta aequitate sal- u. a. Et sic iam nec communis opinio subsistere potest, nec eo quidem praetextu quasi neuter laedatur : quia imb stante comuni, alteruter is di potest,& utrique periculum imminet, sed secundum nos, te- pus contractus inspiciendo neuter laedi potest, sed utrique seruatur quantum de dii vel habere sperauit & debuit. Habes quaesti. ab imis ipsis rerum fundamentis
radicitus ei ut is nouiter excussam S decisam, nec tamen tot argumenta tanto m
limine digessi ad hanc solam qnestionem decidendam, in qua sussiciebat aequitatis dist in otio,de qua su p. num .33. sed ad uniuersam materiam aperiendam, Vtq; br
uius defungi liceret in quaestionibus sequentibus, praesertim in conclusione t tius materiae quaest. fin. T t a Ad-
148쪽
η DE MUTATIONE MONETAE addidit hae Matth. Boisi. Doctor. MOLINASVS hanc quaestionem
9 i. plus quam subtilibus rationibu S, contra communem sententiam Doctorum, proposuit. Itaque ab ea de cauendum. Nam communis interpretum est sententia, in tot ducatis, aureis in auro, vel sub eadem aestimatione, tempus solutionis non attendimus eiusdemiae teporis valvationem, sed contractus. Neq; enim qui sibi prouidere voLiit in tot scutis, siue aureis in auro reddendis, non pedere ab augmento vel deminutione futuri temporis, sed certus esse voluit, de restituendis tot numero scutis, siue aureis in auro, vel similibus speciebus. Ita tradit Gabriel. in commvn. opin. lib. 3.des
Iul. cap. 2. limit. l.& seqv. Vide Crauet t. Cons. 7. per totum. Item Brun. de Monet. limit. 8. & par t. q. Molin. quaestio. 9ῖ. nt mer . . Laudens. de Monet. numer. 29. &sequa Ad e Iausulam vero insertam. num .6y. item quaest. l. num .i . Rebus sic stantibus.
Adde, hanc clausulam in omnibus actibus,dispositionibus, promissionibus, priuilegijs,& Statutis intelligi. Textus et gans in l. cum quis,l desoluti. in l. quod
seruus,de conditi. ob causam, s. quaero. f. inter locatorem .i locat.Tiraque i l. latins me in I. si unquam de donation. in praefat. numer. i67. in tract. Cessant. causa. Ben intend. de cis 63. Coepol l .eap. o. de seruit. Roman. consit. 23. numer. .Viui. in Commun. opini. libr. r. in verbo conductor.Vitalis in claus contract. Afflict.de- Cis. 728. BOer. decis 2 O .nume. 2I. Chalsa. in consuet. Burg. Qii in imo haec clausula etiam 5peratur, ut a iurata promissione, vel reuunctatione recedere liceat, si res in eodem non sit vel permaneat statu, Decuus in reg. in ambiguis.Tiraque Il. ubi sit p. de hoc vide Cacher. decis. 93. nume. t . 1.& i6. ubi explicat, si verisimiliter non si cogitatum tempore actus de noua causa contingente in futurum, vide ona uino de eo quando claus praedict. Iocum habeat vel non habeat. Andr. Alciat. responsi I 37. nume. . ubi quod non trahatur claucad casum, de quo potuit tempore contractus cogitari sed ad eum tantum qui in pinate superuenit. l. qui iure de teli. mil.
SUMMARIAEν Alapathesis huius quarta quastionis. a Perpetua ct formis numnum inut-tio.
3 Obligatio ad certam eciem se cerusin
merum an stringat. o Verbum unum escax tantum ratet, quantum vvlle. I aurei augmentum res decrementummorentur precia rerum. 6 Contractus o duractus eodem hae re gulariter θηu. . . aurei bonitas extrinsecuere magis, qua intransieca muricit r. 1 Itiret rator emptioneret,non materia a
ρ Emptor debitorgeneris egro Valor prec3 in examine Jeceptionis vAtrs dimidium attenditur a tempore contractus.
ι a Supplementum Iasioni frudastimonem
u Vera resolutio qu/stionis proposita cum
refutatione argumentorum contrari
. Contrahentes ubiecisse Heranis est piatis
sumendMn. 1I Ratio eadem cum quastione res dictio non
i state. 3 Valor imposititius est etiam bonitas intrinseca. y Ratio quare plurimi quandoque grauiter in D loeyrcu. o Pa
149쪽
obligandum insciria a Paradigma aliud. as Variatio modico i mpo re Graiiura no est attendenda. a/ Modus utraque parti tolerabitror eligem
o aestimasione publica sublata debitum t mensoluendum. ab Anglica laes, prodigiosa circa mone
0 Angli Caratum VI. Regem Galliae mente caprum detinent ope Philippi surgundia ri. O in mar. Consib uvi malum consiliori pessimum. 3ο Ioannes Vicomerca Ius Ticini imra Ponti Ocia docuit. 3ι Valor monete ubi crebrὸ mutatur, bonitas
extrinseca non attendItur.3a Quoionis praesentis conausio. 33 Neici indocti uno collyrio omnes morbos curam.
QVAESTIO XCIII. Non gos molerti b, que necesse est
excutere quid in ali)s co tractibus& obligationibus, puta, in venditione, retractu, redemptione,dote,dep fito, legato,& aliis infinitis. Vt autem infinitas dii putationis vitetur,& hec, quantum fieri potest,certa, noua, & methodica ratione decidantur, exacte discuti muscas uni unum,deductis utrinq; quam breuius licebit, Z inuicem collatis radicalibus argumentis, ut sic reliqui quoque casus plani fiant. t Capio ergb casum venditionis, utpote frequentiorem & latius patentem. Fac domum venditam pro mille aureis solati raditam &nihilominus locatam emptori pro triginta vel quadraginta aureis solatisdonec precium soluerit, iuxta n o. in t .sicut emptio loca. tempore Vero contractus aureus solaris valebat tantum o. solidis: cum aute post aliquot annosco pisset valere s. solidis, emptor obtulit
d 9.aureos tantum,cum quinq; Turonens bus,& sic deducendo augmentum,an potuerit Et communis est sententia, quod non, sed quod praecise teneatur nulle aureos soluere absque deductione augmenti, resuppletione decrementi, & quod citra moram non attenditur variatio valoris, siue creverit, siue decreuerit. Sed lisccomunis sentetia refellitur, primo,quia est absque lege: quippe iura nunquam praeuiderunt, nec deciderunt hanc quaesti nem, cum de iure no possit esse locus huic variationi, sed sancitum sit, t ut perpetua & uniformis sit num orum ae limatio. l.ideo de eo, quod cert. l c. I. i. de contrahen .empl. l. fina. C. de vete. numis potest. lib. ii. Secundo, dicta communis opinio fundatur in I. citin qu id, si cera.pet x R in eo quod valor impostilius numi sit bonitas extrinseca, sicut aestimatio calu
Iis vini mutuati, venditi, vel aliter debiti. sed istud fundamentum est salsum pernot. in fi.quaest. praeced. qu ia in vino be similibus aestimatio est merum accidens,nihil habens commune cum substantia rei: in numis vero huiusmodi valor impositit in sest proprium substantiale ipsius nu- mi,& sic non proprie bonitas extrinseca, sed intrinseca. Duo enim sunt substantia- Iianum i , videlicet legitima materia in qualitate& pondere, & publica & compacta aestimatio. qGr. nu. I. Altius ergd inquirenda veritas. 1 In- 1i; primis pro venditore & communi sente- ιtia arguitur, primo quia veditio facta est sub certa spicie monetae, videlicet aureorum solatorum,& sub certo numero, Vlia
delicet mille, ita quhd obligatio precij restricta est & determinata prout fieri potuit ad certam speciem SP numerum, ita qubd emptor praecise obligatus est ad
speciem S ad numerum num orum conuentum. Igitur no potest deducere argumentum superuentu, quia esset detrahere
150쪽
sed numero conuento, qui non minus est in obligatione, quam species coueinta, ut patet ex tenore verborum contractus, cui
standum eli. Neque enim dubium est,quin vendi potuerit, ut pro lanam a librarum cuiusuis monetae ita pro qualibet certa moneta, R Certo numero,& quin praecise si constet standum sit, nec meli lita constare, quam ex verbis expressis. l. non aliter. f. i. de legat. i. nec est aptius mentis nostrae testimonium. Bal. l. ad recognoscedos. C. te ingen: manum. Et alioquin nou referret dicere, vendo pro mille aureis, vel pro lata summa,quantum valent mille aurei, solue da in aureis,& sic detracta obligatione certi numeri aureorum, quod est absurdum,
ut supra q. 9 a. nu. a. & etiam astringerentur cotranentes ad exprimendum tot aureos praecisὰ debitu iri, siue plus, siue minus tempore solutionis valeant, quod est absurdum,t quia tantum vvlet unum verbum efficax, quantu mille, nec est super- sua verborum expressio exigenda. l. fina. C. de donat. licet non officiat. l.tes lamentum. C. de test. igitur ea breui pactione videntur partes de futuro incerto augmento vel decrem esito transegisse, ex quo &ad certam speciem,& ad certum numerus elimitauerunt. Et praesertim ubi non est insueta huiusmodi monetarum mutatio
de variatio,ut sub hac despolia: & sc videntur cortrahentes satis praevidisse, &nihilominus, imo eo magi sita conueni LΩ:& haec est potissima ratio. Secunda huic de pedens, quhd neuter videtur laedi, ex quo illa species monetae aeque se habet ad diminutionem, sicut ad augmentum,nat. in t .s pater. C. dein ossi.
a Tertia, quia aucita vel minutas stiniatione aurei, rerum quoq; pretia proportionabiliter augentur Vel minuuntur. l. r. C.de ver. num . potest. lib. ii. ad hoc Angel. in d. l. Paul. Purpurat .in l. clim quid, nutar. I i. si cert.peta.
Quarto, quia si emptor soluisset, ct postea ex pacto redimere vellet, deberet
reddere simi les & totidem species, nec
posset deducere incremetum valoris e trinseci: ex quo non est concede da facultas redimedi, ais totiue species restituendo. Et ita de consuetudine obseruatur,ut testatur Nico. Boer.decis. Burdeg. 327. nu. . Et in fortioribus terminis decidit Aymo cons. 7. Igitur ab initio etia citra moram soluere tenetur, non deducto dicto augmento , quia contractus& distractus eodem iure regulantur, not. in i .de tutet. C. se in integ. rest. t In contrarium arguitur, prirnis, quia 6
hi mille aurei sunt promissi pro precio et i domus,& pro eius appreciatione, ad quasi aliter post multas nonnunquam contentiones deuentum est, ut inquit text. in l. si voluntate. C.de rescind. vendit. Et sic constat, ut ad valorem S aestimationem domus, qui erat tempore contractus, ita ad valorem & aestimationem aureorum, qui erat tempore contractus, respectum
habitum: igitur debet in dubio ille tantum valor attendi, nisi aliud expresie cautum sit. Igitur si citra mora augeatur,d trahendum erit: s vero minuatur, supplendum.1 Secundo, quia mille aurei non sunt νdeducti in dispositione, inspecta sola bonitate intrinseca, imo inultis magis salteaeque principaliter inspecta 5 expressa
bonitate extrinseca. igitur si bonitas in- . trinseca debet attendi secundum tempus contractus duntaxat, ut Omnes tenent in d. l. Paulus.& in d. c. quanto.& ubiq;. igitur multo magis saltem aeque attendi d bet tempus co tractus, quantum ad boni
1 Tertio, quia nulle aurei non sunt ae- squales domui per solam materiam, sed
praecipue per corum valorem curretem:
ergo praecipue dcbet alte di valor curres,& sc temporis contractus. l. Rutilia, de contrah.empl. Alioquin non seruaretur aequalitas conuenta iubsecuta variati ne, sed vel venditor exigeret plus, auctoaureo, videlicet maiorem summa librarum, quam quae ex preci conuento tempore contractus resu itaret, vel minus diminuto aureo: quod esset absurdu,& con-