장음표시 사용
171쪽
nera quae nou est in obligatione sedocti
. rate in icti ur. II Libra Turonensis non semper eadem en in eodem loco. ra Mensur.ι agrorum variata ea attenditur,. qua est tempore contracti
13 Ludovici Rom. de Oldradi sententia iudi
1 Explicatio I. cum certum de auro ct ara gento lag. I Aurem semper de minimo intelligitur. ο Arelint quoddam consilium dis utitur, θι ut alienum rejcitur. Statutum sasubditis non recipiatur, non
ιδ Communis aestimatio praeualet ei, quas tuto in Utim recepto constituitur.3 st Condemnat tu ad monetam maiorem puta aureos soluere posset in minima moneta.
onu. 2o cumseq. M Tantum argenti in minuti a moneta, quantum in maxima habria proportione,
r i et Nonagesimo non ,, Quid in legato, i puta mille solatorum, qui tempo- re testamenti vel legati valebant singuli 3 i. solidos, sed tempore mortis A ..tempore vero petitionis vel solutioiso. Breuiter id c quod supra diximus in contractilbus, vesci licet inlpiciatur valor im- PQ itatius currens tempore dispo sitionis, siue contractus, siue testamenti, quia o ligatio accepit suam certitudinem & IGmitationem secundu quod, quale di quam tum tempore dispositionis,nec Ex poit f
cto mutatur, l. Rutilia. de contrahen.ena pilo. in testamentis sunt, text. ini. rem. g. testamento, de legat. ι. l si ita. dea ro & argen. legat. l. Aurelius. f. testamento .de lib. lega. t Hinc & pulchre ait Bald. consit pen .coram vobis,ilbr. . ubicunque agitur ex dispositione hominis attenditur tempus dispositionis, ut sciatur quid, quale ,& quantum debeatur, non autem tempus solutionis. Ergo cum valor imp sititius pecunis,quem extrinsecum vocat,
sit de qualitate M parte integra ii, iubsta tiali, & aeque principali legati pecuniae,
siue in genere quantitatis relictae, siue incerta quavis specie monets,debet ea quantitas & valor legati secundum tempus tostamenti, no mortis,nec solutionis,attendi. t Limito, si legatum vel institution- s.ctae siet pro legitima filia, quae sorte hoc mediante per statutum vel consuetudine loci excluditur: quia tunc flamma reliacta est modica prae portione,quam filia iure communi habitura fui si et ab intestato, dico quod decrementum bene debet suppleri, ut in alijs: sed tamen decrementum non deberet deduci, tum per ea, quae in Gmili dixi supra nume. 3 . tum propter fauorem legitimae, quae debuisset haberi in
corporibus haereditarijs cum augmento, I. scimus. s. repletionem. C. de inofficios testa. turn ut tanto m inus recedatur a iure communi.
t Et in quantum dixi debere attendi tempus testam eti,dices forsan nil esse noui, sed actum agi: quasi omnes Docto. de
veteres&recentiores communiter ten
ant, in aest imatione monetae, s variata sit, debere attendi tempus testamenti, non mortis, vel solutionis. Ita enim Oldrad. qu st. it.thema tale est. Albe. post Guillel. de Cii. in I. cum quid. col. fina in l. vinum.
172쪽
men. in ultima conclu. amplia. 9.x At ego dico,t quod si recia inspicias 5 expendas, longe aliud loquuntur, longe diuersa est mea eorum: non enim de cursu α valore imposititio seu bonitate extrinseca loquuntur & sentiunt,sed de bonitate materiali & intrinseca , quam attendi& exigi volunt tempore testat nenti, vel dispositionis,sive legata, vel aliter debita
sit pecunia, siue nomine quantitatis genericae, puta centum librae, siue certa species monetae, puta centum aurei solares,& pessime, per ea quae dicam in quaestiones quenti.
Caeterum de i bonitate extrinseca seno tiunt,tempus non dispositionis, sed solutionis attendi, non curando de augmento vel decremento,nisi a tempore morae, prout adusque inualuit communis Docto .error. Et ita diserte explicat, & se declarat Paulus in du.3. in fin. princ. Alcia. post alios in d. l. cum quid .de male, per ea quae noue dixi in prscedentibus. Verum est quod Socin .cons.6. lib. I.loquens de bonitate extrinseca, tenet debere attendi tem pus testamenti: sed loquitur in longe diuersisterminis, videlicet quando legatum est factum de quantitate in genere, vel de florenis,qui secundum communem modum loquendi loci tempore testamenti intelligebantur de certa quantitate in genere cuiuscunq; monetae, non autem de certa spe. cie monetae, prout loquimur.
7 Oldra.t tamen, qui nondum saniore im 'orundam veterum sententiam, de quaupra, penitus exuerat, no ubique eodem modo sentit in hac materia, sed modo va' rius, modis obscurus: qui1in cons. u8. primum quaslio. recte tenuit in aestimatione&solutione pecuniae, puta certae summae Turonensium, quod non debet haberi r spectus ad valorem intrinsecum . sed.s tum ad valorem extrinsecum, & cursum communem & usualem sed in dicto cons. 3 i. in legato ducentarum librarum cum tecta tot superuixisset decem annis,&qu Prat de qua moneta debeant solui ducentae librae,an de moneta, quae currebat tempo- tectamenti, an quae currebat tempore mortis, apparet quod non quaerit de bonitate extrinseca, esset minus fatua quaestio, cum non sit legata in certa specie moneis, sed in quantitate generica ab omni certa specie abstracta:& sic necessario omnes species monetae recipiunt functionem secundum omnes. t Quaerit ergo tantum de tbonitate intrinseca,quia interim facta est pecunia deterioris materiae: & sic ibi censet soluendum etiam ad rationem bonit iis materialis & intrinsecae, quae erat tempore dispositionis, siue testamenti,sive co tractus. t Sed in consi3. incip.cum qu Silio ' obscurus est facito, prout etiam caeteri an solent in hac materia: format enim quaestionem de arbitris, qui uni adiudicauerunt totam haereditatem,& eundem condemnauerunt alteri ad soluendum duodecim libras Turonensium paruorum, d inde ex interuallo citra moram debitorvit it soluere Turonenses grossos, compa tando quemlibet grossum pro quindecim vel sexdecim Turonensibus paruis, prout valebat & currebat tempore arbitrij lati. Creditor autem vult attendi Turonenses paruos hodie currentes, ex quibus Tur nensis grossus non valet, nisi quatuordecim. Decidit Old r. inspiciendum tempus,
lati arbitri; & satis aperit quod non qu rebatur de mutatione grossi , & meritiuquia grossus non erat deductus in dis positi Onu,nec erat in obligatione, sed in facultate, siue de illo grosso, siue de alia specie monetae conficeretur & praestaretur summa debita. Et i nemo dubitat,quin inspiciendum νή sit tempus solutionis vel consignationis, io tantum in specie monetae, quae non est in obligatione, sed in facultate. Et sic ibi tota quaestio erat super mutatione Turonensium paruorum, nec tamen aperit oedr an
esset extrinseca siue intrinseca,quo sit, ut ea decisio Oidrad. sit incerta & inutilis. Nos ergo dicimus, no curandum de vari dione bonitatis intrinsecae, sed pristanda,& sufficit bonitas extrinseca,quq erat tempore sententiae: hoc est, soluendas omnino tr. libras de illis Turonensium paruorumilibris, qua currebant tempore sententiae.
173쪽
ri Haec autem l vulgaris de numeralis libra non est semper & ubiq; eadem, sed quadoq; etiam in eodem loco diuersa, ut Pa-I iae,ubi teste Curt.Sen. in d. tracta. q. a. esti bra Papie n. io. solidorum,& libra Imperiali ii, quae est dupla, scilicetio. solidorti. Etetiam hoc regno. & fere ubiq; licet libra si ioo. solidorii, ut etiam testatur Ioa. Fab. in auth. hoc nisi. in fin.C.de sol u. Cor.
confiis. litera d. lid. tamen quaedam libra Turonensis dicitur, quae est io. solidorum Τuronensium, quaedam in hoc regno libra Parisiensis, quae est ro. solidoria in Parisiensium, solidus autem Pari sensifest sesquiquartus ad solidum vulgarem. m Quemadmodum autem l si variari contingat mensuras agro ru, solum debet attedi illa,quae erat tempore contractus, ut in I. semper in stipulationi b.de reg. iur. ita Variatis his libris siue earia quantitate, quaeno sunt alia quam mensura quantitatis pecuniae necessario debet attedi illa libra siue qualitas librae, quae erat tepore dispositionis, cui inesse dicitur,& ea limita sie, siue qualitas libraria mutetur in se, ut sua tuatur qubd maior vel minor numerus solidoru libra conficiat, sue solidi vel Turoni, ex quibus libra conficitur, augeatur in valore siue intrinseco&extrinseco simul, sue extrinseco tantum, reteto pristino solidorii numero ad conficiendam libram, lsc in effectu maioris quantitatis & mensuri usualis efficiatur,debet alte di valor&quantitas existens tempore dispositionis.
της Lud .autem Rom. t in confra 3. consumis dit, Se eadem fide denigrat & carpit omnia praedicta cosilia Oldr.contendens sim. Pliciter debere attendi non te pus testameli, sed tem pus solutionis, per tex. in I. cum certum,de aur.& argen .leg.t sed valde er rat, quia ille textus no est ad propositum in hac materia, quia no loquitur de certo precio debito, nec de certa quantitate pecuniae debitae etia in genere, sed de precio alterius rei Iesaiae& debitae, cuius potest aestimatio crescere vel minui: & sc attenditur quae est tempore solutionis tantum, nisi in quantum a tempore morae inspici deberet , quanti ex tunc plurimi valuerit,
Brunus autem in loco prsallegato sod-uit,qubd ind. l. cum certu precium, est in solutione,quod est verum in casu d. l. sed non sufficit,quia potest este quod sit aequo principaliter alternatiue in obligatione: ut si testator legauit domum suam , vel Gius aest imationem,quia noluit haerede prscise cogi tradere, debet attendi aestimatio,quae est tempore solutionis fiendae. se-eus est, si testator legarct domum, vel centum aureos, vel centum libras, & sic non se reserendo ad aestimationem alterius rei variabilem, sed ad certa pecuniae summa: quia tunc tempus testamenti attenditur, ad sciendum quanta fit ea quantitas. Quoties autem l sunt plures aurei, - 7
Iidi vel librs in usu, intelligitur in dubio isdem inlinis,l. num is de leg. . Vnde etia in
urbe Parisiensi nosolum in actibus priuatorii, sed etiam in sentent ijs, intelligitur de solidis vel libris Turonensib. Mon auto de Parisiens bus, nisi expressum sit. Ad hoc
vide si vacat Soci.cons. 2 7. col. 3. lib. 2.Vbi tamen male limitat in debito piae causae,
per not. Dec. in l. semper in obscuris .de regu .iur.& supra num. m. Adde etiamCor. cons. 24 .c Ol.6.cum seq. li.2. ubi ex multis
coniectitris pulchre consuluit pro maioribus numis:& tradit Andr. Tyraq. in tract
Rursus,quia i saepe Doct. impertinenter citant confii. Aret.& eo rem magis intricant, quia illud costium alienum est ab hac materia, ut hunc obiter scrupum studiosis eximam, sciendum est ibi talem suisse hypothesin. Sal veniebat ad mensuram certo precio, puta ro. solidis pro quolibet medimno: quidam emit sal pro mille, put1
fio renis, id est, quantas mensuras prccium mille forenorum aequaretan loco erat statutum bis anno immediatu praecedenti cofirmatum, quod forenus non posci solui. nec expendi, nisi ad rationem solidoru r.
tamen nihilominus omnes communiter
etiam subditi obseruabat, ut florenus per
mutaretur SI curreret pro maiori summa,
puta 4 .solidis: praeterea emptor,qui erat caterus, 'Unorabat tale statutum,petit a tetra
174쪽
tem sibi mensurari imo. medimnos salis, totidem enim libras valebant mille florent secundum communem obseruantiam,
videlicet accipiendo quemlibet fio renum pro s.solidis.
Contra venditor non vult accipere nisi iuxta praescriptu llat uti, videlicet pro 2. solidis,&sic tradere bis mille centu imitae medimnos salis dutaxat: i:illi in suit, quid1ν iuri 17 Consuluiti Franc. A re. pro emptore: tum quia ex quo tale statutum a subditis non recipitur, non ligat: ideo tanti valere censetur florenus, quanti publice SI communiter aestimatur ab omnibus.Tum quia si statutum ligaret , tamen ex quo Emptor externus iustam illius ignoratiam habuit, ne enormiter laedatur, videlicet ne perdoret iso. libras,vel totidem medimnos, deberet aduersus tale statutum restitui perno. In n. in rub. de coni. de quo plura dixi consu. Paris. in prooemio. Et re te consuluit, & haec duo verba susticiebant: sed is
initio breuitatem professus, multa imperis tinentia prolixe cumulauit. t Quae enim in farcit de bonitate intrinseca&extrinseca monetae,prorsus απροσδεο. . a sunt, sed solum erat qu stio, utra sitimatio prs stet,an
quae conr muniter obseruatur,an quς statuto in usum recepto laxatur: & habes communem usum praeualere, quod etiam Budaeus luculento exemplo probat li.3. assis. Vt infra.' Ecce quam multa qui breuius &clarius potui transuectus sum, nec ulterius immorabor in huiusmodi particularib.
quaestioni b. quia pr dicta abunde susticiat pro omnibus id genus recte & expedite decidendis.
3 Occurrit ' tamen iucunda nec omitte da quae illo. Victus A condemnatus inim- pensis litis ad 3o. libras taxatis minutissimam & rarissimam coquisiuit monetam, di solutionem obtulit in paruulis denari-js Parisiensibus&Turonensibus. Creditor recusauit, offerens recipere in aureis vel solidis duodenarijs aut simili, no adeo co- temptibili moneta. Per sententiam praesidis Parisiensis dictum, quod creditor teneretur rςcipere. appellauit ad senatum, v-
bi ut i taribus recte& laudabiliter fieri
solet consulti & aditi pr secti monetalescensebant male iudicatum. Dicebant i G τοnim primo, hanc minutissimam monetam nigram denariorum paruorum siue Parimensium siue Turonensium, non esse factam ad commercia exercenda,& soluenda d bita, sed solum ad commutandum maiores num os, vel supplendum quod excurrit,ut in l. Publia .g. Titius. de poli. quando minutum aliquid addendum vel detrahe
dum est summae vel precio. Secundb l ducebant monetam hanc nigram fere omni-nino esse aeream, nimisq; ponderosam Sconerosam in magnis summis. Sed certe primum iuris est,' excedens ivi artem monetalem,&falsum est: cum enim h c minui issima moneta,quamcunque Vilissi ina sit, publice ad sormam & definitionem publicam facta& approbata est vGra&proba moneta, igitur in ea solutio fieri potest, siue in parua, siue in magna summa, cum debitor non sit obligatus ad alia certam speciem monetae, sed ad quantit
Secundum verbiit facto est, & spectat ad artem monetalem, sed sufficit praecedens solutio.t Praeterea ut didici a doctis is
simo viro do. Francisco Beneuentio, causarum in hoc senatu patrono consultissimo, regioque in praefectura monetarii aduocato etiam in nigra &minutissima mo- .neta tantum pro rata inest & datur mat riae argenti,quantum in maiori alba moneta argentea, modo proba sit moneta, visu pponitur. Patet, quia in duodecim denarijs Turonensibus,qui valent solidum duodenarium, tantum est argenti,quantum in v-no solido duodenario,& tantundem inueniet u r, si seorsum denam, seorsum duodenarij constentur.
Quod autem duodecim denari j maioris sunt ponderis il lud est quia plus habet aeris, ut possint in plures num os multipliacari: quantum erpo si appendantur pluris poderant, quam duodenarius solidus tantum plus habent aeris firmi l, qua in Vnus solidus per se. Eti consequenter sol- a ues triginta vel centu libras in hac minutissima moneta, tantii dat argenti, qu an tu si sol -
175쪽
solueret in maiori argentea, licet minore molem det ob maiorem qris quantitatem. Quanquam de iure siue plus, siue minus argenti in si, non reseri, modo publica proba& legitima moneta sit, ut dicam in quaest. q. Quod i autem hoe casu iuste credit ris utpote profecturi intersit non recipere in haeminutissim al&poderosissima moneta, non est in consideratione: quia illud solum cosideratur , qn debitor tenetur incerta specie,& offert in al ia, licet alias comuniter fungibili,ut in I. Paulus,de solui. Sed hic non debetur nisi quantitas in genere, qua semel ablata in quacunque proba non reprobata moneta, licet rara & minus frequenti ut sunt denarij Parisienses debitor obtulit quod debet, nee ad rem pertinet, quod debitor ex indignatione hanc minutissimam monetam conquisierit: ex quo enim eam habet,& de ea solui potest,
quid ad rem de origine 3 Immd si peccauit debitor dicta indignatione, magis peccat creditor, qui est in ultima mora & culpa, dedignando & auersando probam & legitimam monetam:& ita tandem recte prudenterque pronunciauit supremus noster senatus,bene iudicatum. A D D E. Videat cui placet REN. BuD EL. supra quaest. mo
net. cap. io . longe aliter concludentem.
Numanissime Lector: Cum hoc caput centesimum, quod inter undecim postre-mb loco est positum, praecipuamq; & notabi lissimam de Monetis materiam continet,Summarijs su is destitu i,qu ibus prscedentia capita videntur condecorata, animaduertissem: existimaui me tibi rem no ingratam praestiturum, si per me haec colligerentur,& huic cap.pro more praescriberentur. Hinc enim mens Molinaei in hae difficili de argumentosa ut .pse fatetur quaestione exactius cognoscetur, Zequid pro utraque parte in hac discept tur ac proponatur. perfectius intelligere& summatim tandem ad Indicem omnia
redigere licebit. Pro pleniori etiam intellectu eorum, tuae praecedunt de que sequuntur, hic rurus repeto & inculco. Quod praeter alia, quae in prs senti capara tantur,agatur hic de intrinseco S extrinseco valore Mon lai u,de obligarione speciei & generis, de certis generibus contractuum, in quibus vel summa semet,vel quotannis soluenda agitur: tandemque Auctor concludit, ut etiam passim in praecedentibus, in his Monetari js quaest i onibus prope omnibus, noad valorem intrinsecum sed extrinsecum, hoc est indicaturam , quam etiam magis substantialem dicit, respiciendum, & s
eundum illum, qui contractus, non verbsolutionis tempore frequentabatur, quaestiones obuenientes dissoluendas de decidendas esse, contra Din.communem, uti etiam nostram sententiam, contendit atq; concludit.
a Intrinsecum ratorem attendendum,comanis ha,et sententia.
3 Obligationem generis αἶeciei di inm
. Intrinsecam bonitatem esse si flanti
1 Materiam in pecunia considerari. 6 Intrinseca bonitas inpensionibin annuis debet attendi. 'Crediter viliorem pecuniam quam exposir,recipere cogi non potest. t Pecunia in Galli,s vilinfacta, V Ias. ρ Intrinsecam bonitatem considerandam daret experrentis.
io Rem vitiaram reddere ran licet.
u Extrinsecam bonitarem esse Abganti
176쪽
TRACT. C A ROM MOLINA ET D G sugmenti extrinseci ad defctum intrinsecum coratio.
ιε As libralis quomodo paulatimsit deminu
1r Bonitatis intrinseca rationem non haben
13 Indicaturam publicam praecipuum esse in
Monetis. δρ c. Quanto explicatum.
ai Species quando per aliasoluitur attenditur solutionis tempus.
aa c. in canonicis explicatur.
as Moneta successu temporis nunquam fuit
Speciei in obligatione, decrementum extrinsecum, Mo m. damno debitoris tribuit , ct ita infauorem creditoris intelligit.
as In vecctigalibus 9 pensionibus annuis debere cessare respectum mutationis bonit. intrinsecae. as Pecunia quia publice recepta ess, non aserenditur, quod intrinsecus sit deteriora
ar Communis clades Re Id. aequo animo est ferenda. as Fabri auctoritate confirmat Molinsuam sententiam. Rom. ct Gι minia. sententia suum probat, Molin. 3ο Intrinsecae bonitat. ad extrinsecam quasit ratio ct habitudo. 3t Moneta pioba ex auro argent Oct aere comflat.3a Prafecti monetales habere cognitione pi-xidum in Gallijs. 33 ax puro auto non commode Monetas cuia
34 sui immanisliditatem inesse.
3I Expuro auro non commode confici aurea s. 36 surisium mitatem esse Caraa. t . ad quadrantem excoctorum. 3 aurum purismum, ut Molin. haberi non ea
3ρ f sed si plumbum l. idem Pomponius de
rei veta. explicatus. ο Autum argentum, es,separaripose.
t Constaturam auri ct argenti esse anti qVissimam, testimonia irarum literarii endrent. λ Metalla permixta separari commode posse. I Homo ratiorum 2 heterogeneorum comis mixtia ct separatio. Ire ius ile censetur quod commode diu, di nequit. 1 Cementum quid o quomodo fiat. b Ager qui commode,diuidi nequit censetur indivis bilis.
Vlpianus in rebus abstrusisfuit exercitarissimus.
3 aurum purum putum essentialiter haberi non posse. ρ Monetae bonitas intrinseca in duobus co sistit qualitate O quantitate. Io Intrinseca bonita Poneta dicitur quasi
st Extrinseca bonitas ad quantitatem refer
sa Auri summitas consistit in a/. gradibus siue caractis.13 Argesti culmen duodecim habet dena
rios. σή Aurum argento purius excoquintat Molimus. II Caracti vocab Ium Molin. placet κεst tota dictum.1ι Error Molinaei taxatur.
1 Proportio extrinseca aestimationis duri ad
177쪽
eo DE MUTATIONE MONETAgrisuit. o a Poderum se librarum rationem explicat. ε 3 Libra Gallica seu Regia explicatur. ω Libra Gallica seu Ugo latica habet is.
bI Marca pondus quo Monetar, utuntur ba bent 3 uncia εd L bra varisetccipitur. O Libra rustias est losolidorum. ε' Grudus qualitatis nonnullι constituuntur. D Argenti tresstecies recensentur aliaue es multiplex. o Argentum regium Cinerarium quale N Argentum purum est ta. de r. a Arii cum modus loquendi omninoοNo
4 Comphilatum argentum es t a. denarior 1 Aqua chrysiusta adminicato oper cementum purum sit aurum. ro argentum pustulatum unde dictum Pusillatum legendumsec. Matin. pro p sulatum. 3 a Uerum merxm iura videtur aptum ad. conficiendum vasa argentea. py ArgentumpusillatMurripliciter eri. Grinallium quid sit. ιγ Argenti pes quondam M. M. agra norum fuit. D Remed3 meminit Molimra Argentum purse putum Μοli. dicit quia x granis abrsi a .a dem eo. do. 7.pe. 13 Aes sui temporis in Galliis fuit /ι. de .ct/ρ g .sec. Molin. ι Plulum dicitur ceterorum metallorsi Rex dicituriis Monetae deterieratio timidit temporePhilini pulchri in Galu's maxima. n Regis notabile lucrum ex monetis practi
1 - antonius Triumuir taxatur quod Monet. argenteam adulteraverit.
M aleri quod qualitatem dcii ια
δρ Denarius quadretiuiter a Monetarfar cipitur. o Character quid fit explicarum. ρι mincipes taxantur qui ab is c sensi mpuli moneta qualitatemseu quantitatem
pia Reductionem nanurum, quo specunia iamdudumpro bona fuit exposita, re pr. Nolin. ct damnat
ς; Principis Ucium in negotio Moneta quati Use debeat. q. Qui sentit commodum etiam nummoda sentire debet. I Romanos a primipio are grani Vorfuus ςb Siclus vocabulum Hebraicum est de quo ι idem plura. ρ Pecuniam signatam Abraha temporabas imo uisse. ys Character est de tingentium. Sicli di diu nide qua Exori ' explic
ινο Vulorem extrinsecumsue Indicatura ex plicat.1o. Proportio intrinsecaban talis ad extrinse camq sit. ιοι Intrinsecus ct extrinsecus valor debet bx cme oudere. Ias Corraceam monetam tempore Regis Io, annis captiuitatis extitisse fabulam esse co rea Gm .Pap.
interuentu commercia exerceantur.
tos subditorum opes sint principii diuitiae.
ιor Proportionem quandam intrinseci valori lcum extrinseco esse deberι. . rex Atamentisuperueniensis naturam cui sius explicat Molin. to' Mercatorum auaritia taxatura tamenta numerum causantium. ιιo Prafecti Monetales in Galliis fingi viam1Wimrannm Proportionem congruam H quam riget
178쪽
TRACT CAROLI MOLINAEI. si 'Molin. valoris extrinseret erga intrinsec. ιυ Communemsententiam DD. de tempore coluractus refutat Molin. . 3 Communem sententiam de valore in trimseco quoad temptu conetractu tribus argus
mentis corroborat. M. Contra comunem Molinsententiam corroborat.
MI Indicaturantior es ipsa materia. Mo Vesoruanumseci interesse non confide
V Demostrarionibus pro sua opinione d c
tioribus utitur Molin. ιir Qui sentit commodum etiam lacommodusenumdebet. δου Ampliationes o limitationem de intrinseco valore pro sententia Molinaei. ao Romani ct Gemin an. contra communem feruentiade ratore intrinseco. ψι Iu an uis reditibus etiam quoad intrinsecum valore olutionis tempus inspiciendum, quare secundam Roman OGeo
raa Exemplis iudicandum non est. Nec quod factum quam quod fieri debet considera
ra3 In disi liene legis , staturi, conssuetudia
nis. ι utrinseca bonitatis mutationem non confiderandam.
. In summa semel oluenda tempus contrictus quoad extrinsecum raro rem inspicU-
ras In Mutuo distinctionem notandam. ι is Speciei in obligatione intrinsecum vulare minus curandum G Sic etiam in contractu de redimendo. 1ar Contractus tempore, si valor intrinsecta melioratus, hoc deducendum.
Iaρ augmentum paulatim ct sensumsupera
rso Limitationes Regula de valore intrinseco adiunguntur.
13/ Pactum interpositum ede bonitate imtrinseca, fure extride caposio aenda navaleat.' 13a Non valere tale pactum explicat. 133 Contractas aleatorii sunt impromisi. 34 Moneta in intrinseco ratore non facile augetur.
CLmes inhidis utienda necessaria
currit ardua illa q. an intrinsecarbonitatis ratio exigi possit Haec de se ad praecedentium quorundam differenti- ωam magis iuris est, quam voluntatis veI facti, & nulla prima facie videtur hab re dubitationem. Omnes enim & veteres & medi j&r centiores uno solo scilicet Ioa. Fab. excepto, infra nu. 76s. una voce ubiq; siue i gendo, siue repetendo,siue in tractatibus, que in consiliis, tenuerunt & tenent semper S indistincte, sue debeatur pecunia in genere ab si racio qualitatis, puta tot librae t per Old, qu sitio. yi. siue certa species monetae, puta mille aurei, debere a tendi Se exigi bonitatem lintrinsecam, quae erat tempore contractus, siue cuiuscunq; dispositionis: &cum fit plusquam communis, velut praeiudicata opinio, superfluum est authores citare. Vide si vacat quos citat Do. Andr. Tiraq. qui cum eis
transit in tractat. retracta. proxi. g. l. glo. a. nume. t . SI latissime omnium Alber. Brun. tractat .de augmen. conclus viti. liam ita. t. nouissime etia, sed animosius I hannes Regna udi in tractat. moneta. Censet, quod si nulla esset lex, ita tenendum esset, quia hoc inquit ille dictat naturalis ua stitia. Sed certe haec quaestio omnium huius materiae difficilior & argumentosior est, ut non solum sit dubium, quando de hoc non fuit actum, ut omnes loquutur, sed etiam quod magis mirum est . si expreΩse conuentum si de certa bonitate intrinleca, ut ex sequentibus apparebit. Zet a Cuna
179쪽
Cum autem plures diuersos casus haec qia stio respiciat, qui ad tria genera i educuntur: primum, quando de summa semel soluenda agitur, puta ex empto, Vel legato: secundum, quando de summa recepta restituenda, puta mutuo, vel in redemptione reditus vel standi: tertium, quando agitur de reliquis reditibus continuandis, in quibus omnibus quandoquet qua titate in genere, quandoque decerta specie monetae agitur, quandoque speciali - . ter pactum est de certa bonitate intrinseca, quandoque non. Causas quidem ex quibus debetur, siue ex contractu siue ex testamento, sententia, vel statuto, nil mo--ror, quia in his non est vis: licet multi, dusese a liter extricare nequeunt, vim in his temere faciant. Verum ut breuius& clarius defungamur, nec sit opus prolixe singula fingit. Iatim discutere , utriusque partis ingenere potiores tantuloco summatim col. latos expendemus , deinder totam materiam deci siue concludemus. Ut ergo haec res non minus adusque confusa , quam diffusa & Euripo mari volubilior, certis velut alueis congrua methodo conclusa& astricta iam velut teneri, palpari di- sterni queat, breui hoc ordine trocedemus : ab utraque parte iuris ciuilis locos pertinentes duntaxat & ad rem, in duos contrahemus ,& primo secundoque ordine locabimus di iuris vero canonici locos in tertio ordine , circunstantiarum autem facti locos in quarto & vltimo loco , ubi citabuntur obiter aliquot eius
partis assertores. Ide inque argumenta tiaonis, & literariae aciei ordo, in utraque concertationis parte seruabitur, & recia procabitur.
De bonitate intrinsera. illam semper insti-
ciendam pro commuut, per ε. argumenta comprobatum
so i Et primo pro communi sententia viis get,quod bonitas intrinseca est de substatia omnis monetae,& saltem non minus principaliter, quam extrinseca consideratur & exigitur, per not. supr. nume.3o D in autem consistat in pondere seu qualitate,&in bonitate seu qualitate materiae, necessario sequitur, quod ea quantitas,& quai itas,qus erat tempore contractus, attenditur rubicunque enim contractus expresse vel tacite respicit materiam, necessario praecidit ad eam, quae erae tempore contractus. l. ciun quid, si certape h. l. Rutilia de contrahen .empti. ad hoc omnia iura, quae volunt tempus contractus attendi, de ab initio obligationem fieri certam secundum quid , quale,&quantum , tempore contractus inspecto. l. certum. si certum pet.& secu*dum limites tunc instos, qui pollea tracti emporis non mutantur. Bald.d. c. quanto,col. fi.&passim, sup .nu. 7 2.
Secundo, quia iura volunt pecuniam esse debiti ponderis S peciei, t quod solam bonitatem materiae respicit, quodq;
aliter non teneatur quis recipere, quantumcunque principis character impres.sus sit. text. in I. i.C. de veter . numisma. potest a. libr. a.&in l. i.&a. deponit. libr. io. ubi non tenetur quis re is ore etiam pecuniam principis auream nisi appensam de probata in pondere & qualitate. quod procedit etiam si recipiens sit ipse primceps vel eius quaestor. tex. ind. l. .& text.
in i creditor. in prata c. de solui. ubi sortius probatur, qu bd non tenetur quis recupere pecuniam aerosam, hoc est, pecunia plus aeris habentem,& minus adri vel a genti, quam ex publico de generali decreto inesse debeat. Quod ampliatur per d. I. r. dupliciter vel tripliciter. I rimis,no solum si dece ta preciosa monetae specie agatur, ut in I. I de V t. nu. potest a. ted etiam si de quacuque moneta , vel de simplici quantitate in genere, ut proprie loquitur. d. l.creditor . Secundo etiam in ciuitate , in qua contrahentes pecunia illa aerosa promiscue utebantur in tantum & tertio quod etia si creditor alias fuerit in mora,& interim iussu praesidis ea pecunia tanquam minus
180쪽
m inus proba sublata sit, non est credi t ris, sed debitoris periculum. Igitur bonitas intrinseca praecise requiritur & exigitur,& consequenter ea, qua ex publico generali compacto requirebatur tempore dispositiois. Cum enim dispositio,quae fit de pecunia, debeat referri ad certa in bonitatem intrinsecam, necesse est nisi aliud expresse cautum sit) videterminetur ad eam, quae erat tempore dispositionis, cum aliter determinari & certificari non possit. Et haec tanto fortius proced ut in creditore, qui bonam pecuniam mi merauit, ut supra quaest. M. 92.9 .cum se qu. idem tamen in quocunque creditore co-cllidunt diistae rationes & iura, & haec de rationibus iuris ciuilis 1 si Tertio, hoc etiam secundum omnes volunt iura Canonica in c.olim causam, in c.cum Canonicis, de censibus, quae Omnes Canon istae ibi de ubique intelligunt,ca ut non solum in summa semel soluenda. sed etiam in pensionibus& obligationi. bus succestiuis debeat solui pecunia s
eundum aestimationem intrinsecam,quae erat tempore dispositionis, ita qubd etiam si defecerit vetus moneta, non sum-ciat soluere de noua deterioris materiae, etiam eodem valore extrinseco, nis suppleatur ad bonitatem extrinsecam, quae erat tempore dispositionis: quod etiam innuit d. c. quanto de iureiuran. ubi dicitur, propter defraudationem legitimi ponderis s& sic bonitatis intrinsecae pecuniam ipsam diminutam,& minoris va- Ioris effectam cum magno populi scanda io& damno. si igitur diminutio intrinseca facit da-τ mnum: populo, ergἰ, non tenetur creditor recipere pecuniam nouam intrinsecus tantum diminutam, ne damnum incurrat, per d. l. Paulus. ita etiam tenet &dicita capitula intelligunt Legistae ubique, ut in locis citatis supra in principio
huius quaestio. Corne . consi. 27'. consit. 287.l ib. i. consit. Iri. colum. fina. lib. 3. Gui. do. Pap. decis. Delphin. 93. Bertrand. consi. 18y.s moneta, libr.3. Anton. Rube.con-
M.t 8. ita etiam scio aliquoties suis e iudicatum etiam in suo remo hoc senatu, rememini me scripsisse in quadam causa, cimi in contractu matri inoni j facto anno millesimo, quadringentesimo, octogesimo septimo vir constituisset sponsae octoginta libras annui reditus in a..ri vulgh doarium vocant quod per c suetudinem est haeredum filiorum illius matrimoni j , qui postea non fuerunt haeredes, sed dictum reditum praestari tutoque assignari petierunt, idque secundum
valorem & bonitatem monetae,quae tem pore contractus currebat.
Facta verbaestimatione per Praesectos monetarum, anno sesqui millesimo vicesimo quinto, inuentum est,t quod moneta currens j eteriorata erat intrinsecus de quinta parte, a tempore contractus, ita quod octoginta librae monet ς currentis tempore contractus, habito respectu
ad bonitatem extrinsecam, Valerent centum libras ex moneta currente temporeaellimationis, S arresto lato die vicesima septima Marti j anno sesqui millesimo vicesimo quinto, damnati puerunt haeredes constituentis ad soluendum S assignandum dictum reditum secundum valorem& aestimationem monetae, quae tempore contractus currebat.
Et postea simile arre luna in alia causa, ubi petebantur antiqua aurea numismata
pecudis vellosae. Gallich Moutons a lagrande lame quae non erant amplius in
usu, nec ad aestimationem extrinsecam olim currentem, sed ad intrinsecam auri puritatem , nulli numismati secundam ut refert respectum fuit. Ex quibus haec sententia non solum probata, ted prs iudicata videt.
Quarto urgent etiam circumstantiae facti, quia rerum experientia semper docuit & docet bonitatem intrinsecam consderari,& hoc rei utilitas, & ipsa rei subiectae iustitia & legalitas expoicit,
quum pecunia deteriorata in materia, reipsa vilior sit,& ex nunc quoad multa minoris utilitatis. praeter id quod periculum imminet, ut mox in toto tollatur,